Struktura narodowościowa,

etniczna i wyznaniowa Polski

Czego dowiecie się na dzisiejszej lekcji?
• Co to jest mniejszość narodowa, etniczna oraz
społeczność etniczna?
• Które mniejszości narodowe, mniejszości
etniczne i społeczności etniczne żyją w naszym
kraju?
• Gdzie znajdują się ich główne skupiska?
• Czy Polacy są narodem jednolitym, czy
zróżnicowanym pod względem
narodowościowym i wyznaniowym?
 Co to jest NARÓD?
• NARÓD – trwała,
odrębna
wspólnota ludzi
związanych m.in.
historią, kulturą i
terytorium, a
także językiem.
 Struktura narodowościowa
• Przed II wojną światową Polska była państwem
wielonarodowościowym.
Aż 1/3 obywateli stanowili przedstawiciele
mniejszości narodowych, głównie: Ukraińcy, Żydzi,
Białorusini, Niemcy.
• Polska była krajem bardzo tolerancyjnym, co miało
swoje korzenie w historii naszego kraju: XVI-
wieczna Rzeczypospolita, przyciągała uchodźców
religijnych prześladowanych w innych krajach.
Rozmieszczenie ludności wg języka i
narodowości w II Rzeczpospolitej
Struktura narodowościowa
1939 r. współcześnie
Polska krajem jednolitym narodowościowo i
wyznaniowo
• Obecnie nasz kraj jest uznawany za jednolity
narodowościowo i wyznaniowo.
• Jest to efekt zmian, które zaszły podczas II wojny
światowej oraz tuż po jej zakończeniu. Najważniejszymi z
nich są:
- eksterminacja ludności żydowskiej i romskiej podczas
okupacji,
- powojenna zmiana granic (wyłączenie wschodnich
terenów), część ludności ukraińskiej i białoruskiej znalazła
się poza terytorium Polski,
- przesiedlenia ludności niemieckiej.
 MNIEJSZOŚĆ NARODOWA
• Mniejszość narodowa –to
obywatele danego kraju, którzy
utożsamiają się z innym
narodem mającym
współcześnie własne państwo,
są mniej liczni od pozostałych
mieszkańców kraju, ich
przodkowie zamieszkiwali
obecne terytorium Polski od co
najmniej 100 lat, wyróżniają się
odrębnym m.in.: językiem,
kulturą, tradycją, np.: Niemcy,
Ukraińcy i Litwini.
 MNIEJSZOŚĆ ETNICZNA
• Mniejszość etniczna – to
grupa ludzi, która
również zachowuje
historyczną, kulturową i
językową odrębność, lecz
nie ma obecnie swojego
państwa i nie utożsamia
się z innym narodem, np.
Romowie, Tatarzy,
Łemkowie i Karaimi.
 Czym różni się mniejszość narodowa od mniejszości
etnicznej?
Mniejszość narodowa:
1. jest mniej liczebna od pozostałej części
Mniejszość etniczna:
ludności Rzeczypospolitej Polskiej; grupa etniczna, która żyje
na terytorium innej
2. w sposób istotny odróżnia się od
pozostałych obywateli językiem, kulturą lub zbiorowości i wyróżnia się
tradycją; od innych odrębnym
pochodzeniem i kulturą, a
3. dąży do zachowania swojego języka,
kultury lub tradycji; ma świadomość własnej często także językiem i
historycznej wspólnoty narodowej i jest religią.
ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę

4. jej przodkowie zamieszkiwali obecne Mniejszość etniczna w

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co odróżnieniu od mniejszości
najmniej 100 lat;
narodowej nie posiada i
5. utożsamia się z narodem zorganizowanym nigdy nie posiadała
we własnym państwie własnego państwa.
 SPOŁECZNOŚĆ ETNICZNA
• Społeczności etniczne –to grupy
społeczne narodowości polskiej,
które odznaczają się poczuciem
odrębności, wspólnym
pochodzeniem i kulturą. Do ich
cech identyfikacyjnych należy
zaliczyć: region zamieszkania,
elementy etnograficzne, m.in.
oryginalne stroje, architekturę,
obyczaje, dialekt.
• Społecznościami etnicznymi w
Polsce są: Ślązacy, Kaszubi,
Kociewiacy, Górale,
Wielkopolanie
 Mniejszości narodowe w Polsce

• Najliczniejsze
mniejszości narodowe
w Polsce:
- Niemcy,
- Ukraińcy,
- Białorusini.
Charakterystyka najliczniejszych mniejszości
narodowych
• Niemcy - największa mniejszość narodowa, zamieszkująca Polskę w liczbie
około 150 tysięcy, zamieszkująca głównie na terenach województw
opolskiego i śląskiego. Jest to jedyna mniejszość narodowa, która ma
przedstawicieli w polskim parlamencie (obecnie 1 poseł). W większości są
katolikami lub protestantami.

• Ukraińcy - liczą 51000 ludzi. Przed wojną zamieszkiwali ziemie południowo-

wschodnie, jednak w wyniku przeprowadzonej w 1947 roku akcji "Wisła"
zostali przesiedleni na ziemie na północy i zachodzie polski. Są
grekokatolikami bądź prawosławnymi.

• Białorusini - do tej mniejszości narodowej należy około 48 tysięcy obywateli

Polski. Zamieszkują głównie tereny województwa podlaskiego. Ich
zdecydowana większość należy do Kościoła prawosławnego.
 Mniejszości etniczne w Polsce
• Najliczniejszymi mniejszościami etnicznymi w
Polsce są:
- Romowie,
- Łemkowie,
- Tatarzy,
- Karaimi.
 Romowie
• Romowie - ta grupa
etniczna liczy blisko 1 3
tysięcy obywateli.
Większość Romów,
prowadzących niegdyś
wędrowny tryb życia,
mieszka w miastach. W
zdecydowanej
większości to katolicy.
 Łemkowie
• Łemkowie - liczą sobie ok. 6
tysięcy obywateli Polski. W
przeszłości zamieszkiwali
Łemkowszczyznę (Beskid
Niski i część Beskidu
Sądeckiego), jednak po II WŚ
większość z nich została
przesiedlona na obszary
północnej i zachodniej
Polski. łemkowie to
grekokatolicy lub
prawosławni.
 Tatarzy
• Tatarzy - do tej
mniejszości należy około
450 obywateli RP;
większość z nich mieszka
w województwie
podlaskim. Tatarzy w
Polsce zatracili swój
ojczysty język, pozostali
jednak wierni religii -
islamowi.
 Karaimi
• Karaimi - najmniej liczna
mniejszość etniczna w
Polsce - liczy około 40
osób. Karaimi mieszkają
przede wszystkim we
Wrocławiu, w Warszawie
i Trójmieście. Karaimi
mają własny język i
religię, wywodzącą się z
judaizmu.
 Społeczności etniczne w Polsce
• Najliczniejszymi społecznościami etnicznymi w
Polsce są:
- Ślązacy,
- Kaszubi,
- Górale (Podhalanie),
- Kociewiacy,
- Wielkopolanie.
Ślązacy
Kaszubi
Podhalanie
 Zróżnicowanie narodowościowe
w Europie
• Europę zamieszkuje ok. 100 narodów.
• Nie ma państwa, które jest zamieszkiwane
tylko przez jeden naród.
• Kraje, w których mniejszości narodowe
stanowią niewielki odsetek: Polska, Portugalia,
Grecja.
• Kraje wielonarodowościowe: Belgia, Niemcy,
Litwa.
 Struktura wyznaniowa w Polsce
• Do II wojny światowej Polska była krajem
wielowyznaniowym z przewagą
katolików.
• Wraz ze zmianą struktury
narodowościowej ujednoliciła się też
struktura wyznaniowa.
• Najwięcej w Polsce mamy KATOLIKÓW.
 W strukturze wyznaniowej ludności Polski
występują wyznawcy:
• Kościoła katolickiego (87,6%),
• Kościoła prawosławnego (0,41%),
• Świadkowie Jehowy (0,36%) (głównie w dużych
miastach),
• Kościoła protestanckiego (Górny Śląsk),
• Islamu – Muzułmanie (północno – wschodnia
Polska: Białystok, Sokółka, Bohoniki),
• Judaizmu – Żydzi (Warszawa, Wrocław, Kraków,
Łódź)
Zróżnicowanie wyznaniowe w Europie
• W Europie dominuje chrześcijaństwo:
- katolicyzm, prawosławie i protestantyzm.
• Ok. 40% Europejczyków to Katolicy (Włochy, Francja,
Hiszpania, Portugalia, Polska).
• Protestanci – Szwecja, Holandia, Niemcy.
• Prawosławni – wschodnia Europa oraz Bułgaria i Rumunia.
• Muzułmanie (Islam) – Albania (60%), Bośnia i
Hercegowina, Macedonia. Migracje spowodowały, że
dosyć dużo Muzułmanów jest też we Francji, Wielkiej
Brytanii i Niemczech.
 Polska jest zaliczana do państw jednolitych pod
względem narodowościowym, etnicznym i
religijnym.
Wzrastające otwarcie na świat powoduje jednak,
że od kilkunastu lat, szczególnie od momentu
wejścia Polski do Unii Europejskiej, liczba
przedstawicieli innych narodów czy wyznań w
naszym kraju wyraźnie wzrasta. Ze względu na
wolność wyrażania swoich poglądów, co
gwarantuje demokracja, coraz większa liczba osób
może bezpiecznie wyrażać swą przynależność do
społeczności etnicznych.