A.

Fredro „Zemsta”
Lekcja 1
_______________________________________________________________

TEMAT: Zanim spotkamy się

z Cześnikiem, Rejentem
i Papkinem.
 ALEKSANDER FREDRO ( 1793 – 1876 )
Był komediopisarzem, poetą i autorem pamiętników. Pochodził z bogatego
rodu szlacheckiego. Po ojcu odziedziczył tytuł hrabiego.
Napisał wiele komedii, m.in. „Śluby panieńskie”, „Zemsta”, „ Pan
Jowialski”. Zawarł w nim barwny obraz życia i obyczajowości polskiej
szlachty.
Jest także autorem bajek: „Małpa w kąpieli” oraz „Paweł i Gaweł”.
 CIEKAWOSTKA
Żona Aleksandra Fredry Zofia Skarbkowa z Jabłonowskich wniosła w posagu połowę zamku
Kamieniec znajdującego się w Odrzykoniu ( koło Krosna ). Przeglądając stare dokumenty,
pisarz natrafił na akta spraw sądowych z początku XVII w., które dotyczyły sporu pomiędzy
dwoma ówczesnymi właścicielami zamku – Janem Skotnickim i Piotrem Firlejem.
 Geneza utworu ( na podstawie autentycznych wydarzeń )

Jest wiek XVII. W Odrzykoniu mieszkają dwaj skłóceni ze sobą

szlachcice: Firlej i Skotnicki. Dochodzi między nimi do ostrych
konfliktów. Szlachcice wyrządzają sobie wzajemnie wiele szkód.
Skotnicki skierował rynny na zabudowania Firleja, Firlej napadł na
robotników Skotnickiego, którzy naprawiali mur graniczny. Doszło
nawet do zasypywania studni i wycinania sadów. Żaden ze szlachciców
nie chciał ustąpić. Każdy z nich uważał się za wielkiego pana i sądził, że
zgodnie ze szlacheckim pojęciem honoru, musi pokonać wroga. Spór
trwał przez 30 lat. Skotnicki postawił Firleja przed sądem i wygrał, ale
zatargi trwały nadal. W 1683 roku położył im kres ślub między Firlejem
a Skotnicką.
Dramat oparty na historii owej waśni napisał Fredro w latach 1832-33.
 RODZAJE LITERACKIE

liryka epika dramat

__________________________
GATUNKI
komedia tragedia
KOMEDIA - gatunek dramatyczny, utwór o pogodnej tematyce i żywej akcji,
zakończeniu pomyślnym dla głównych bohaterów. Może w niej wystąpić
komizm sytuacyjny, językowy, charakteru.
 A. Fredro „Zemsta”
Lekcja 2
_______________________________________________________________

TEMAT: „Cześnik burda”, „Rejent

jak lis w jamie” – „ tych dwóch
ludzi – ogień, woda”.
 1. „Cześnik burda” – oznacza człowieka
gwałtownego, skłonnego do bijatyk, kłótni
( jest to określenie Rejenta ). Akt III scena 2
2. „Rejent jak lis w jamie” – oznacza
człowieka spokojnego, skrytego,
tchórzliwego, przebiegłego ( jest to określenie
Cześnika). Akt IV scena 2
3.„Tych dwóch ludzi – ogień, woda” –
charakterystyka wypowiedziana przez
Wacława. Akt II scena 2
 PRZEDSTAWIENIE POSTACI:

CZEŚNIK RAPTUSIEWICZ - stary kawaler, opiekun Klary –

dzięki jej majątkowi wydaje się być zamożny, szlachcic o
dużym znaczeniu w powiecie , nazwisko Raptusiewicz oznacza
„gwałtowny”, człowiek skłonny do bijatyk, bójek, porywczy.
REJENT MILCZEK - właściciel wsi i połowy zamku, dawny
prawnik, ojciec Wacława, Milczek oznacza człowieka skrytego,
małomównego, spokojnego.
 ZESTAWIENIE POSTACI NA ZASADZIE
KONTRASTU

CZEŚNIK – raptus, gwałtowny, zawadiaka, skłonny do

bijatyk, kłótni, zawzięty, mściwy, gadatliwy, hałaśliwy.

REJENT – skryty, przebiegły, fałszywie pobożny

( „niech się dzieje wola nieba, z nią się zawsze
zgadzać trzeba”), mściwy, obłudny, udający pokorę i
skromność.
 UZASADNIENIE CECH:

CZEŚNIKA:
- reaguje bardzo gwałtownie na widok murarzy budujących mur
graniczny,
- wyzywa Rejenta na pojedynek,
- zmusza do ożenku Wacława i Klarę – nie liczy się z innymi,
kieruje nim tylko żądza zemsty.

REJENTA:
- przeinacza fakty, aby oskarżyć Cześnika, wmawia murarzom to,
czego nie było,
- stara się pokrzyżować małżeńskie plany Cześnika, chcąc ożenić
Wacława z Podstoliną ( Hanna ),
- nie liczy się z uczuciami syna, najważniejsza
staje się chęć dokuczenia Cześnikowi.
 PODSUMOWANIE:

Konflikt tych postaci mógłby doprowadzić

nawet do rozlewu krwi. Stało się jednak inaczej,
ponieważ „Zemsta” jest KOMEDIĄ. Wniosek
snuje się taki, że negatywne cechy postaci nie są
potępione. Stają się źródłem komizmu.
 A. Fredro „Zemsta”
Lekcja 3

____________________________
TEMAT: Dlaczego przez tyle lat
„Zemsta” wciąż bawi?
 KOMIZM :

a. SŁOWNY ( wypowiedzi ) – jest obecny głównie

w wypowiedziach postaci komicznych
( śmieszne powiedzenia, porzekadła, język pełen
przesady i sztuczności ).
b. SYTUACYJNY ( zdarzeń ) – wynika ze sprzeczności
dążeń przeciwników, z zaskakującego rozwoju
wydarzeń, odwrotnego niż można się było spodziewać.
c. POSTACI ( charakterów ) – wynika z kontrastowego
zestawienia, ośmieszenia ludzkich wad, sprzeczności
między tym, co mówi bohater o sobie a tym, co robi.
 KOMIZM SYTUACJI

1. Testament Papkina.
2. Bójka przy murze granicznym.
3. Spotkanie Wacława z Podstoliną.
4. Oświadczyny Papkina.
5. Pisanie skargi przez Rejenta.
6. Dyktowanie listu Dyndalskiemu.
 KOMIZM SŁOWNY

1. Zawiłe i kwieciste mowy Papkina.

2. „Niech się dzieje wola nieba”.
3. „Giną za mną te kobiety”.
4. „Jeśli nie chcesz mojej zguby,
krokodyla daj mi luby”
5. „Mocium panie”.
 KOMIZM POSTACI
( CHARAKTER )
1. Cześnik ( gwałtowny z byle powodu,
planujący małżeństwo dla pieniędzy ).
2. Rejent ( flegmatyczny, obłudnie pokorny,
postępuje niezgodnie ze swoim
powiedzeniem, chciwy na pieniądze ).
3. Dyndalski ( gapowaty , stary sługa )
4. Papkin – „papka”, czyli jedzenie, zubożały szlachcic

- zachowanie podczas bójki z murarzami – tchórzostwo,

- przedstawienie Cześnikowi swej roli w bójce z
murarzami – kłamliwość, skłonność do przesady, obłuda,
- wyznanie miłości podczas rozmowy z Klarą –
samochwalstwo, gadulstwo, zarozumiałość,
- wiara w to, że został otruty przez Rejenta i
odczytywanie testamentu - naiwność, łatwowierność,
skłonność do fantazjowania, głupota,
- dostosowanie się do życzeń Wacława, który proponuje
mu złoto – chciwość, pazerność
 A. Fredro „Zemsta”
Lekcja 4

____________________________
TEMAT: Budowa akcji dramatu
na przykładzie „Zemsty” A. Fredry.
 WĄTKI GŁÓWNE:

1. Spór Cześnika i Rejenta.

2. Miłość Wacława i Klary.
3. Plany małżeńskie Cześnika.

WĄTEK POBOCZNY:

1. Papkin i jego rola w sporze.

 EKSPOZYCJA – przedstawia główny konflikt utworu, tworzy wyjściowy
układ zdarzeń, z których wynikają dalsze, zapoznaje czytelnika z miejscem
akcji i postaciami biorącymi w niej udział ( suma niezbędnych informacji
poprzedzających fabułę ).

ROZWINIĘCIE – przedstawia dalszy bieg wypadków zapoczątkowanych

w ekspozycji.

PUNKT KULMINACYJNY – moment dramatu, w którym konflikty

narastają tak bardzo, że zdawałoby się, że brak jest wyjścia z sytuacji.

PERYPETIE – zaskakujące, nagłe zmiany w losach postaci.

ROZWIĄZANIE – spadek napięcia w utworze, konflikty zostają rozwiązane

( w komedii zakończenie pogodne, w tragedii – tragiczne ).
UWAGA!!!
Przerysuj wykres znajdujący się na następnym slajdzie i podpisz poszczególne
punkty
 Zadanie domowe
Odpowiedz na pytanie zawarte w
poprzednim temacie: Dlaczego utwór pt.
„Zemsta” wciąż bawi czytelnika?
Wskazówki do pracy:
1. pracę proszę przepisać w word, czcionka 14 i wysłać mi na
adres służbowy do 29.04.2020r. W temacie maila napisz: imię i
nazwisko 7a Zemsta !!!!
2. wykorzystaj informacje zwarte w niniejszej prezentacji
3. objętość pracy – min. 1 strona
4. pamiętaj ROZPRAWKA ma wstęp, rozwinięcie i zakończenie-
Twoja praca powinna zawierać 3 argumenty