‫دستــور زبـان فـارسـی‬

‫المبادئ األساسية لقواعد اللغة الفارسية‬

 ‫‪ ‬الجملة األساسية‪ :‬هي الجملة البسيطة غير المركبة والتي تتكون من االجزاء الرئيسية للجملة‪.‬‬

‫مثل (الفعل والفاعل في الجملة الفعلية‪ ،‬والمبتدأ والخبر في الجملة االسمية)‬

‫محمد في المنزل (جملة اسمية)‪.‬‬ ‫مثال‪ :‬ذهب محمد (جملة فعلية)‪.‬‬

‫تنقسم الجملة إلى قسمين رئيسيين‪:‬‬

‫وهي ما تكونت من مبتدأ وخبر وارتكزت في تركيبها على الرابطة‪،‬‬ ‫‪ -1‬الجملة االسمية‪:‬‬

‫والرابطة هي أحد المصادر التالية ‪( :‬استن – هستن)– بودن – شدن – گشتن – گردیدن والتي تسمى رابطة‪.‬‬

‫مثال‪ :‬مبتدأ ‪ +‬خبر ‪ +‬رابطة = جملة اسمية‬

‫من در خانه بودم ‪ -‬من در خانه هستم – او در خانه است‬

‫‪ -2‬الجملة الفعلية ‪ :‬وهي ما تكونت من فاعل وفعل وارتكزت في تركيبها على الفعل ‪.‬‬
‫مثال‪ :‬فاعل ‪ +‬فعل = جملة فعلية‬
‫ما آمدیم ‪ ،‬آنها رفتند‬
 ‫الجملة في الفارسية‪:‬‬
‫‪‬يطلق على الجزء األول من الجملة (نهاد) وعادة ما يكون هو المبتدأ في‬
‫الجملة االسمية والفاعل في الجملة الفعلية‪.‬‬
‫‪‬مثال ‪ :‬محمد دانشجو است‪ .‬سعيد رفت‪.‬‬

‫‪‬ويطلق على الجزء الثاني من الجملة (گزاره) وعادة ما يكون هو الخبر‬

‫والرابطة في الجملة االسمية والمفعول والفعل في الجملة الفعلية‪.‬‬
‫‪‬او خوب بود‪ .‬ما رفتيم‪.‬‬
‫ا‪:‬لمصدر هو األساس الذي تصاغ من االفعال‬

‫وهو ما أن‪:‬تهى بـ تن أو دن‪.‬‬

‫مث‪:‬ال ‪ :‬رفتن ‪ ،‬شستن ‪ ،‬گفتن‬

‫خوردن ‪ ,‬دی‪:‬دن ‪ ,‬خریدن‬

 ‫المصدر‬

‫جذر المضارع‬ ‫جذر الماضي‬

‫الحال‬ ‫األمر‬ ‫الملموس‬ ‫المستقبل‬

‫المطلق‬ ‫الملموس‬ ‫االستمراري‬ ‫النقلي‬ ‫البعيد‬ ‫الشكي‬

‫كيف نستخرج جذر الماضي من المصدر؟ نقوم بحذف النون الموجودة في أخر‬
‫المصدر ومن ثم نضيف الضمائر الفاعلية المتصلة (شناسه) بدال منها وهي‪:‬‬

‫م للمفرد المتكلم – ى للمفرد المخاطب – د للمفرد الغائب‬

‫يم لجمع المتكلمين – يد لجمع المخاطبين – ند لجمع الغائبين‬

‫الضمائر الفاعلية المنفصلة التي تأتي في أول الجملة وهي ‪:‬‬

‫من للمفرد المتكلم – تو للمفرد المخاطب – او للمفرد الغائب‬

‫ما لجمع المتكلمين – شما لجمع المخاطبين – آنها (ايشان) لجمع الغائبين‬
 ‫الماضي المطلق‬

‫القاعدة‪ :‬جذر الماضي ‪ +‬الضمائر الفاعلية المتصلة‪.‬‬

‫ر‪:‬فتن = رفت ‪( +‬م – ى – د – يم – يد – ند)‬

‫ر‪:‬فتم – رفتى – ر‪:‬فت‬

‫رفتيم – ر‪:‬فتيد ‪ -‬رفتند‬

 ‫تطبيقات الماضي البسيط‬
‫‪ ‬رفتن‪ :‬من به دانشگاه رفتم – تو به دانشگاه رفتی – او به دانشگاه رفت‬

‫ما به دانشگاه رفتیم – شما به دانشگاه رفتید – آنها به دانشگاه رفتند‬

‫گفتن‪ :‬من گفتم – تو گفتی – او گفت‬

‫ما گفتیم – شما گفتید – آنها گفتند‬

‫آمدن‪ :‬من آمدم – تو آمدی – او آمد‬

‫ما آمدیم – شما آمدید – آنها آمدند‬

 ‫ا‪:‬ل‪:‬م‪:‬ا‪:‬ض‪:‬ي‪ :‬ا‪:‬ال‪:‬س‪:‬ت‪:‬م‪:‬ر‪:‬ا‪:‬ر‪:‬ي‬
‫القاعدة‪ :‬مى‪ +‬جذر الماضي ‪ +‬الضمائر المتصلة‬

‫می ‪ +‬گفت ‪( +‬م – ی – د – یم – ید ‪ -‬ند)‬

‫مى گفتم – می گفتی – می گفت‬

‫می گفتیم – می گفتید – می گفتند‬

 ‫تطبيقات الماضي االستمراري‬

‫‪‬خوردن ‪ :‬من غذا را می خوردم – تو غذا را می خوردی – او غذا را می خورد‪.‬‬

‫ما غذا را می خوردیم – شما غذا را می خوردید – آنها غذا را می خوردند‬

‫خریدن‪ :‬من کتاب را می خریدم – تو کتاب را می خریدی – او کتاب را می خرید‬

‫ما کتاب را می خریدیم – شما کتاب را می خریدید – آنها کتاب را می خریدند‬

 ‫الماضي النقلي‬
‫القاعدة‪ :‬جذر الماضي ‪ +‬هـ ‪ +‬ا‪:‬لضمائر المتصلة‬

‫دید ‪ +‬هـ ‪(+‬م – ی – د – یم – ید – ند)‬

‫ديده ام – ديده اى – ديده است‬

‫ديده ايم – ديده ايد – ديده اند‬

‫تطبيقات الماضي النقلي (القريب)‬
‫‪‬نشستن ‪ :‬من نشسته ام – تو نشسته ای – او نشسته است‬
‫ما نشسته ایم – شما نشسته اید – آنها نشسته اند‬

‫برگشتن‪ :‬من برگشته ام – تو برگشته ای – او برگشته است‬

‫ما برگشته ایم – شما برگشته اید – ایشان برگشته اند‬
 ‫الماضي البعيد‬
‫القاعدة‪ :‬جذر الماضي ‪ +‬هـ ‪ +‬بود‪ +‬الضمائر الفاعلية‬

‫آمد ‪ +‬هـ ‪ +‬بود ‪( +‬م – ی – د – یم – ید – ند)‬

‫آمده بودم – آمده بودى – آمده بود‬

‫آمده بوديم – آمده بوديد – آمده بودند‬

 ‫الماضي الشكي أو االلتزامي‬
‫القاعدة‪ :‬جذر الماضي ‪ +‬هـ ‪ +‬جذر المضار‪:‬ع من بودن(باش) ‪+‬‬
‫الضمائر المتصلة‬

‫ر‪:‬فت ‪ +‬هـ ‪ +‬باش ‪( +‬م – ی – د – یم – ید – ند)‬

‫رفته باشم – رفته باشى – رفته باشد‬

‫رفت‪:‬ه باشيم – رفته باشيد – رفته باشند‬

 ‫الماضي الملموس‬
‫القاعدة‪ :‬جذر الماضي من المصدر داشتن ‪ +‬شناسه ‪ +‬الماضي االستمراري من‬
‫المصدر االخر ‪ +‬شناسه‪.‬‬

‫رفتن‪ :‬داشت ‪ +‬شناسه ‪ +‬می رفت ‪ +‬شناسه‬

‫داشتم می رفتم – داشتی می رفتی – داشت می رفت‬

‫داشتیم می رفتیم – داشتید می رفتید – داشتند می رفتند‬

‫جذر المضارع‪ :‬يعد جذر المضارع سماعيا وليست هناك‬
‫قاعدة الستخراجه باستثناء بعض المصادر‪.‬‬
‫المصدر‬ ‫جذر الماضي‬ ‫جذر المضارع‬ ‫المعنى‬
‫رفتن‬ ‫رفت‬ ‫رو‬ ‫أن يذهب‬
‫شستن‬ ‫شست‬ ‫شو‬ ‫أن يغسل‬
‫آمدن‬ ‫آمد‬ ‫آی‬ ‫أن يأتي‬
‫گفتن‬ ‫گفت‬ ‫گو‬ ‫أن يقول‬
‫ساختن‬ ‫ساخت‬ ‫ساز‬ ‫أن يصنع‬
‫خواستن‬ ‫خواست‬ ‫خواه‬ ‫أن يريد‬
‫خوردن‬ ‫خورد‬ ‫خور‬ ‫أن يأكل‬
‫خریدن‬ ‫خرید‬ ‫خر‬ ‫أن يشتري‬
‫نشستن‬ ‫نشست‬ ‫نشین‬ ‫أن يجلس‬
‫زدن‬ ‫زد‬ ‫زن‬ ‫أن يضرب‬
‫گرفتن‬ ‫گرفت‬ ‫گیر‬ ‫أن يأخذ‬