Güncel bir mimari uygulama olan yeşil çatıların ilk

kullanımının MÖ 2500 yıllarına kadar uzandığı

görülmektedir.
Ancak, günümüzde kullanım alanlarının azlığı ve
uygulama yöntemlerinin tam anlamıyla
gelişmemiş ve yaygınlaşmamış olması nedeniyle
yeşil çatı sistemleri halen araştırılması ve
incelenmesi gereken bir konudur.
Yeşil çatı sistemi en basit açıklama ile binanın üzerinde
bitki yetiştirilmesi olarak tanımlanabilir.
Bilimsel bir tanımlamaya göre ise yeşil çatı sistemi,
ekolojik çatı, yaşayan çatı, kahverengi çatı, çatı bahçesi ve
yeşil çatı olarak çeşitli tanımlamalar ile ifade edilmektedir.
“Ekolojik çatı” ve “yaşayan çatı” terimleri genellikle
Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri yazınında sıklıkla
kullanılmaktadır.
“Kahverengi çatılar” terimi ise İngiltere de sıkça kullanılan
bir terimdir. Ayrıca, “çatı bahçesi” en eski ve ortak terim
olarak, insanların ikamet etmesi için düşünülmüş ve
tasarlanmış bir boşluk alan olarak tanımlanabilmektedir.
(1) Yeşil çatı veya ekolojik çatı en dış yüzeyinde toprak ve
bitkilendirme tabakasının bulunduğu bir çatı çeşididir.
Çatının strüktür kısmı ve gelişen yeşil kısmı arasında
ayrıca bazı katmanlar bulunmaktadır. Bunlar drenaj
tabakası kök tutucu tabaka, su yalıtım membranı gibi
tabakalardır.
(2) Yeşil çatı teknolojisi, insanoğlunun yapmış olduğu
herhangi bir strüktür üzerindeki alanın kapsamlı bir
şekilde yeşillendirilmesiyle oluşmaktadır.
(3) Yeşil çatılar, ormanların, parkların yerini tutamazlar,
ancak bir yeri daha hoş daha dinlendirici hale getirebilir,
kuşlar ve kelebekler için ilave yaşam alanları
oluşturabilirler. Yeşil çatılar, adeta binaların yerine, doğal
oluşumun taklidini yaparak, havanın ve suyun kalitesini
geliştirme yeteneğine sahiptirler. Üstelik pencereden kirli
metalin veya asfaltla kaplı çatıların sonsuz biçimde
tekrarlanışına bakmak yerine, çiçekli bitkilerle ve yeşil
çimenlerle kaplı alanlardan oluşan peyzaja bakmak daha
farklıdır
Yeşil çatı teknolojisinin gelişimi son 10-15 yıla
uzanmaktadır.
Günümüzde yeşil çatılarda:
• ekstansif
ve
• intansif
çatı olarak tanımlanan iki farklı yaklaşım
sunulmaktadır.
İntansif yeşil çatıları ağırlıklarıyla, yüksek
maliyetleriyle ve sürekli bakım gerektirmeleriyle
tanımlayabilmekteyiz.
Çatı bahçeleri bugün strüktür sistemi teknolojisindeki
gelişmelerle birlikte 390 ile 730 kg/m2 arasında değişen bir
ağırlığa ulaşmaktadır. Toprak kalınlığı ise 20-60 cm arasında
olmaktadır. İntansif çatıların bakımı emek istemekte ve uzun
zaman gerektirmektedir. Bu çatılarda, yetişme ortamından
istekleri çok olan bitki türleri kullanılabilir. Farklı istekleri
olan bitkilere farklı ortamların hazırlanması, sulama ve
drenaj sistemlerinin gelişmiş olmasını ve periyodik bakımı
gerektirmektedir.
Ekstansif yeşil çatılar ise düşük ağırlıklarıyla, minimum
bakım gereksinimiyle ve düşük maliyetleriyle ön plana
çıkmaktadırlar. Tipik bir ekstansif yeşil çatının yetişme tabakası
mineral tabanlı toprak karışımı, ezilmiş tuğla kırıntısı, bataklık
kömürü (turba), organik madde ve topraktan oluşmaktadır.
Standart bir ekstansif yeşil çatı için substrat derinliği 5 ila 15 cm
arasındadır ve ağırlık 72,6 kg/m2 ile 169,4 kg/m2 arasında
değişmektedir.

Bu tip bitkilendirmeler, genelde alanı tamamen bitkiyle

kaplayacak kadar sık yapılan bitkilendirmelerdir. Ancak gerek
toprak kalınlıkları gerekse sistem olarak çok karmaşık değildirler.
Seçilen türler genellikle kuraklığa ve hatta zaman zaman su
içinde kalmaya dayanıklı, rejenerasyon yeteneği yüksek, çok az
bakım gerektiren, alçak boylu, sığ ve az verimli topraklarda
yaşayabilen ve yatay yönde gelişen bitkilerdir.
 İntansif Yeşil Çatıların İntansif Yeşil Çatıların
Avantajları Dezavantajları
• Çok fazla bitki çeşitliliği • Çatı üzerinde oldukça ağır yük
sağlamaktadır. oluşturmaktadır.
• İyi derece yalıtım seçenekleri • Sulama ve drenaj sistemleri
sunmaktadır. gerekmektedir.
• Görsel açıdan çekicilik • Yüksek maliyet
yaratmaktadır. gerektirmektedir.
• Adeta sistemi toprak • Karışık bir sistem olduğunda
zeminmiş gibi uzmanlık gerektirmektedir.
gösterme(toprağa benzetme)
mümkündür.
• Çatının çeşitli amaçlarla
kullanımına olanak
sağlamaktadır. (Bitki üretimi
veya çeşitli farklı fonksiyon
amacıyla alan oluşturma)
 Ekstansif yeşil çatıların avantajları Ekstansif yeşil çatıların
dezavantajları
• Yükü hafif olduğu için çatının herhangi bir • Bu sistemlerde bitki
güçlendirmeye ihtiyacı yoktur. seçimi daha sınırlıdır.
• Büyük alanlar için tercih edilen bir • Rekreasyon alanı için
sistemdir. bazı şartlar gerektirir.
• 0 ila 30 derece eğime sahip çatılar için  
tercih edilen bir sistemdir.
• Düşük bakım gerektirmektedir.
• Sık sulama ve drenaj sistemi gerektirmez.
• Diğer sisteme göre nispeten düşük
derecede teknik uzmanlık gerektiren bir
sistemdir.
• Bitkiler kendiliğinden gelişip büyüyebilmesi
için kendi haline bırakılabilir.
• Diğerine göre nispeten daha ucuzdur.
• Müşteri istekleri doğrultusunda
planlanması daha kolaydır.
• Yeşil çatılar ilave yüklere karşı güçlendirilmiş olmalı;
• Çatı da oluşabilecek su buharı, su sızması ve kök büyümesi
gibi olaylara karşı çatının tabakaları düzenlenmeli;
• Toprağın belirli bir düzeyde nemli tutulması sağlanarak
bitkilerin uzun süre hayatta kalabilmesi için belirli
periyodlarla bakımı yapılmalı;
• Bitkileri destekleyici bir rolü olduğu için toprağa substrat
malzemesi eklenmeli;
• Sürdürülebilir bir çatı oluşturabilmek için uygun iklim
bölgesi seçilmeli; yapılan yeşil çatı binaya, insana ve
çevreye sosyal, termal, hidrolojik ve atmosferik açıdan
fayda sağlamalı;
• Yeşil çatı altında yer alan bileşenlerin ultraviyole ve termal
bozulmaya karşı korunumu sağlanmalıdır.
YEŞİL ÇATI SİSTEMLERİNİN TEMEL
KATMANLARI
Yeşil çatı sistemleri çeşitli katmanlardan
oluşmaktadır.

En alt katmanı çatı konstrüksiyonu olarak kabul

edersek, diğer katmanlar sırasıyla

• su yalıtımı,
• kök tutucu tabaka
• nem tutucu tabaka
• filtre tabakası
• drenaj tabakası
• bitki taşıyıcı tabaka
• bitkilerden oluşur
(1) Bitkiler:

Bitkilendirilmiş çatıda kullanılacak olan bitkinin seçimi çatı

sistemi tipine göre değişiklik gösterir.

Yoğun bitkilendirilmiş çatı sistemlerinde amaç, çeşitli nitelikli

bitkilerin bir arada kullanılması ile birlikte özellikle estetik
açıdan binanın değer kazanmasını sağlamaktır.

Seyrek bitkilendirilmiş çatı sistemlerinde ise, kendi

varlıklarını sürdürebilen ve en az düzeyde bakım gerektiren
bitkilerin kullanılmasından dolayı, amaçlanan estetik bir
görünüm elde etmektense ekolojik fayda sağlamaktadır .
(2) Bitki Taşıyıcı Tabaka:
Bahçe çatı sisteminin bitki taşıyıcı katmanlarında çeşitli
yöntemlerle sentetik olarak elde edilen lava, bims esaslı
ürünler ve bunların yerine kullanılan doğal kiremit kırıntısı,
geri dönüşüm ürünü olan, dona dayanıklı, yanmayan alt
yapılar, seçilen bitkinin tüm besin gereksinimlerini
karşılarken, uzun yıllar kendilerini yenileyerek canlı ve güzel
kalmasını sağlar.

(3) Filtre ve Drenaj Tabakası:

Üst katmanlardan gelen ve bir filtre tabakası tarafından
süzülen yağmur sularının yağmursuz günler için
depolanmasını; birikme fazla ise, bitkilerin çürümesini
önlemek amacıyla, drene edilerek atılabilmesini sağlar.
(4) Mekanik Etkilere Karşı Koruyucu ve Nem Tutucu Tabaka:
Çürümeye dayanıklı özel keçeler, kök tutucu katmanları ve su
yalıtım tabakalarını mekanik etkilere karşı korurlar.
Koruyucu tabakaların basınç mukavemetine dayanıklı olması
gerekmektedir.

(5) Kök Tutucu Tabaka:

Bitki köklerinin su yalıtım katmanlarına zarar vermesi
önlenmelidir. Bu amaçla ya özel kök tutucu tabakalar ya da
kendini köklere karşı koruyan su yalıtımları kullanılmalıdır.

(6) Su Yalıtımı ve Çatı Konstrüksiyonu: Çatı yeşillendirmesinin

en önemli ön şartı, iyi bir su yalıtımının ve yeterli taşıyıcılığı
olan sağlam bir çatı konstrüksiyonunun varlığıdır. Su
yalıtımında kullanılan malzemeler, bitkilerin köklerine karşı
dayanıklı ise kök tutucu katmana gerek yoktur.
YEŞİL ÇATI SİSTEMLERİNİN
FAYDALARI
 Çevresel ve Ekolojik Faydalar

(1) Yeşil çatılar biyo-çeşitlilik ve yaşam ortamı

sunmaktadırlar. Günümüzde kentsel alanlarda biyolojik
çeşitlilik giderek yaşam alanlarının dışına sıkıştırılmaktadır.
Bu açıdan yeşil çatılar kentsel biyolojik çeşitliliğin artırılması
çabalarının bir parçası olabilmektedir.

(2) Yeşil çatılar, yok edilen doğal çevrenin yeniden

oluşturulmasına, kuşlar, böcekler gibi çeşitli hayvan türleri
ve bitkiler için yaşam alanı sağayabilmekte, yok edilen doğal
çevrenin kısmen de olsa etkisini azaltmaktadır.
(3) Yeşil çatı sistemleri, çevresel ve ekolojik açıdan yağmur
suyunun yönetimine olanak sağlarlar. Kentsel çevrelerde,
asfalt yollar, beton gibi malzemelerin kullanımı yağmur
suyunun geçirim olanağını büyük miktarda
sınırlandırmaktadır. Oysa ki yeşil çatılar yağmur suyunun
emilimi ve geçirimi için ortam oluşturmaktadırlar. Kentsel
alanlarda geçirimsiz yüzeylerin % 40’ları aştığı noktada yeşil
çatılar, yağmursuyu akışının azaltılmasında aktif bir role
sahip olmaktadır.

(4) Yeşil çatıların fayda sağladığı bir diğer konu ise hava
kirliliğini emme ve filtreleme özelliğinin bulunmasıdır.
Bitkiler dokularında iyon tutucu malzemeler bulunması
sebebiyle gaz kirliliklerini de absorbe edebilirler.
(5) Kentsel alanlarda sert yüzeylerin oldukça fazla olması,
rüzgar yollarının engellenmesi çok çeşitli ısı faktörleri ısı
adası etkisi yaratmaktadır. Kentsel bitkilendirmenin ana
fonksiyonu, bitki örtüsünün buharlaşma sürecini
güçlendirerek ısı enerjisini kullanmak ve böylece genel bir
serinletme sağlamaktır. Toronto’nun çatılarının %6’sı yeşil
çatıya dönüştürülerek yaz sıcaklıklarında önemli bir düşüş
sağlandığı görülmüştür. Ancak yeşil çatıların faydaları
arasında yer alan kentsel ısı adası etkisinin azaltılması,
ölçümü en zor olan faydalarından birisidir.

(6) Çatı bahçeleri atmosfere oksijen vererek, şehirlerin hava

kalitesine katkıda bulunmaktadır. Yeşil çatıları büyük ölçekli
projelendirilmesi halinde karbondioksit ve oksijen değişimi
konusunda çevreye sağladığı faydaların göz ardı
edilemeyecek derecede yüksek olduğu görülmektedir.
(7) Yeşil çatılar ile sadece mikro-klima kontrol edilmekle
kalmamakta, aynı zamanda ses kontrolü de
sağlanabilmektedir. Binaların çevresindeki yeşillikler rüzgar
hızını azaltmakta ve ses dalgalarını emmektedir. Böylece çatı
bir ses yalıtım tabakası görevi de üstlenmektedir
 Sosyolojik Faydalar

(1) Yapıların çatıları, yeşil çatı yapılarak değerlendirildiğinde

şehir sakinlerine ihtiyaç duydukları dinleme alanları ve
kuşlar böcekler için yaşam alanları sağladığı ve binanın
estetik değerine katkıda bulunduğu görülecektir.

(2) Yeşil çatı uygulamalarının bir başka sosyal faydası ise

çevre bilincini teşvik etmek ve yaygınlaştırmaktır.
(3) Parklardaki ağaçlar, hava partiküllerini hemen hemen
%85’e kadar filtrelemektedir. Seslerin çeşitliliği, bitkiler
tarafından sağlanan renk, hareket ve kokular ölçülebilir
olmamasına rağmen insan sağlığına önemli katkılar
sağlayabilmektedir. Yeşil çatılar bu nedenle insanların
psikolojik sağlığı, stresin azaltılmasında önemli rol oynar.
Ekonomik Faydalar

(1) Çatı ömrünün uzatılması,

(2) Yalıtım ve enerji verimliliği,
(3) Su yalıtım membranının ömrünün uzatılması,
(4) Kentsel tarım yapılabilmesi gibi ekonomik faydalar
sunmaktadır.
http://www.netyapi.com/urunler3.asp?ID=52&kID
=52&name=Maxidrain
-%C4%B0ntensif-Ye%C5%9Fil-%C3%87at%C4%B1-Sistemleri

http://tr.onduline.com/tr/ondugreen%C2%AE-sistem#

http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=
mimarlik&DergiSayi=389&RecID=3305

http://www.catider.org.tr/pdf/sempozyum/Bil11.pdf

https://www.pinterest.com/search/pins/?q=green
%20roof&term_meta[]=green|typed&term_meta[]=roof|
typed