WAŁY MASZYNOWE

Wały i osie

1/
 WAŁY MASZYNOWE

Pojęcia podstawowe

Osią lub wałem nazywamy element

wykonujący ruchy obrotowe lub wahadłowe.

Wał Oś
przenosi moment przenosi jedynie
obrotowy moment gnący

2/
 WAŁY MASZYNOWE

Przykładowa oś
przenosi jedynie moment gnący

3/
 WAŁY MASZYNOWE

4/ Różne typu wałków

 WAŁY MASZYNOWE

Materiały na budowę wałów i osi

Stale węglowe:
E295, S275JR – wały maszynowe i osie – obciążenie średnie i małe;
C35, C40, C45 – wały maszynowe - większe obciążenia, duże naciski;

Stale stopowe:
42CrMo4, 36CrNiMo4 – wały maszynowe, osie zmienne i udarowe;
15Cr2, 16MnCr5 – nawęglane – duża odporność na ścieranie;

Żeliwa sferoidalne:
wały i osie odlewane lub kute (dobre tłumienie drgań)
5/
 WAŁY MASZYNOWE
Projektowanie wstępne – obliczenia wytrzymałościowe
1. Znane informacje na temat obciążeń

2. Wyznaczenie wartości momentów (Mg i Ms) obciążających wał

3. Wyznaczenie wartości Momentu zastępczego Mz=f(Mg,Ms)

zawierającego naprężenia zginające g i tnące ts

4. Wyznaczenie wymiarów średnic poszczególnych (części)

6/ czopów wału
 WAŁY MASZYNOWE I OSIE
Wałek
przekładni

7/
 WAŁY MASZYNOWE
Projektowanie wstępne – obliczenia wytrzymałościowe

1. Znane informacje na temat obciążeń:

Znając prędkość obrotową oraz moc przenoszoną
przez dany wałek można wyznaczyć wartości sił
obciążających wałek.

2. Wyznaczenie wartości momentów (Mg i Ms) obciążających wał

8/
 WAŁY MASZYNOWE

Rozkład sił w
zazębieniu

αw- kąt przyporu, najczęściej

jest równy 200

9/
 WAŁY MASZYNOWE (11)

10/ Rozkład sił w zazębieniu w płaszczyźnie YZ

 WAŁY MASZYNOWE I OSIE

11/ Rozkład obciążeń na wałku wejściowym

 WAŁY MASZYNOWE
Projektowanie wstępne – obliczenia wytrzymałościowe
1. Znane informacje na temat obciążeń

2. Wyznaczenie wartości momentów

(Mg i Ms) obciążających wał:
Wyznaczenie Momentów dla obu płaszczyzn:
YZ oraz XZ

12/ 3. Wyznaczenie wartości momentu zastępczego Mz

 WAŁY MASZYNOWE I OSIE

𝟏¿∑ 𝑴 𝒊𝑨=𝟎

𝟐¿∑ 𝑭 𝒊𝒁 =𝟎
𝑹 𝑨𝒀 − 𝑭 𝒓 𝟏+ 𝑹 𝑩𝒀 +𝑭 𝒑 =𝟎
-
13/
Rozkład obciążeń: płaszczyzna YZ
 WAŁY MASZYNOWE I OSIE

𝟏¿∑ 𝑴 𝒊𝑨=𝟎
𝐹 𝑡 1 ∗ 𝑏 − 𝑅 𝐵 𝑋 ∗𝑙=0

b
𝑅𝐵 𝑋= ∗ 𝐹 𝑡1
𝑙

𝟐¿∑ 𝑭 𝒊𝒁 =𝟎
𝑅 𝐴 𝑋 − 𝐹 𝑡 1 +𝑅 𝐵 𝑋 =0
𝑅 𝐴 𝑋 =𝐹 𝑡 1 − 𝑅 𝐵 𝑋
14/ Rozkład obciążeń: płaszczyzna XZ
 WAŁY MASZYNOWE I OSIE

𝑴 𝒚𝒛𝑨 =𝑷 𝒑 ∗ 𝒂

𝑴 𝒚𝒛𝑩 =𝟎

15/ Obliczenia momentów zginających płaszczyzna YZ

 WAŁY MASZYNOWE I OSIE

𝑴 𝒙𝒛𝑨 =𝟎

𝑴 𝒙𝒛 𝟏=𝑹 𝑨𝑿 ∗ 𝒃

𝑴 𝒙𝒛𝑩 =𝟎

16/ Obliczenia momentów zginających: płaszczyzna XZ

 WAŁY MASZYNOWE I OSIE
Złożenie momentów zginających z dwóch płaszczyzn XZ i YZ

𝑀 𝑔= √ 𝑀 + 𝑀
2 ❑2 ❑ 2
𝑥𝑧❑ 𝑦 𝑧❑

𝑀 𝑔𝐴= 0

𝑀 𝑔1= √ 𝑀
2 ❑ 2 ❑ 2
𝑥𝑧 1❑ +𝑀 𝑦 𝑧 1(𝑝𝑜)❑
𝑀 𝑔𝐵= 0
17/
 WAŁY MASZYNOWE I OSIE

Wykresy momentów:

- Skręcający (Ms)
Ms = Msiln• ip

- Zginający (Mg)
Wykres (Mg) jest
18/ orientacyjny!!
 WAŁY MASZYNOWE
Projektowanie wstępne – obliczenia wytrzymałościowe
1. Znane informacje na temat obciążeń

2. Wyznaczenie wartości momentów (Mg i Ms) obciążających wał.

3. Wyznaczenie wartości momentu

zastępczego Mz
19/
 WAŁY MASZYNOWE
Projektowanie wstępne – obliczenia wytrzymałościowe
Wały podlegają złożonemu stanowi naprężeń: zginanie,
skręcanie, rozciąganie lub ściskanie.

Należy użyć hipotezy HUBERA.

𝑴 𝒛= √ ¿ ¿
– moment zastępczy
20/
21/
𝑴 𝒛= √ 𝟑∙¿¿¿

𝒛 (𝑨) =√ ¿ ¿
WAŁY MASZYNOWE lI OSIE

=√¿ ¿
𝒛 (𝟏)

𝑴 𝒛(𝑩)=√ ¿¿
 WAŁY MASZYNOWE I OSIE

Wałek
przekładni

22/
 WAŁY MASZYNOWE
Projektowanie wstępne – obliczenia wytrzymałościowe
1. Znane informacje na temat obciążeń

2. Wyznaczenie wartości momentów (Mg i Ms) obciążających wał

3. Wyznaczenie momentu zastępczego Mz

4. Wyznaczenie wymiarów średnic

23/
poszczególnych (części) czopów wału
 WAŁY MASZYNOWE I OSIE
Projektowanie wstępne – obliczenia wytrzymałościowe
Wyznaczenie wartości średnicy d dla poszczególnych
części (czopów) wału.

𝒅>
√
𝟑𝟐 ∙ 𝑴 𝒛 ∙ 𝒙
𝟑

𝝅 ∙ 𝒁 𝒈𝒐
Zgo - granica wytrzymałości zmęczeniowej przy zginaniu wahadłowym
(L. Kurmaz. Projektowanie węzłów i części maszyn (Str. 363, Tab.
19.2.1)
24/
25/
𝟑
𝟑𝟐 ∙ 𝑴 𝒛 ∙ 𝒙
𝒅>
𝝅 ∙ 𝒁 𝒈𝒐
√
𝟑
𝟑𝟐∙ 𝑴 𝒛 ∙ 𝒙
𝒅 𝑨>
𝝅 ∙ 𝒁 𝒈𝒐
√
𝟑
𝟑𝟐∙ 𝑴 𝒛 ∙ 𝒙
𝒅 𝟏>
WAŁY MASZYNOWE lI OSIE

𝝅 ∙ 𝒁 𝒈𝒐
√
𝟑
𝟑𝟐∙ 𝑴 𝒛 ∙ 𝒙
𝒅 𝑩>
𝝅 ∙ 𝒁 𝒈𝒐
√
 WAŁY MASZYNOWE I OSIE

Tzw. zarys teoretyczny wału i wał ukształtowany

26/
 WAŁY MASZYNOWE I OSIE

Wałek
przekładni

27/
 WAŁY MASZYNOWE I OSIE
Wałek
wyjściowy
Obliczenia
momentów
zginających:
płaszczyzna YZ
Układy A i C – kolor szary ,
Układ B – kolor czerwony.

* ZAPIS KONSTRUKCJI -
Zbiór zadań - RYDZANICZ.
Str. 112, Tabela 13.4.
CZOPY KOŃCOWE
28/
WAŁÓW.
 WAŁY MASZYNOWE I OSIE

Wałek
wyjściowy

Obliczenia
momentów
zginających:
płaszczyzna
XZ
29/
 WAŁY MASZYNOWE I OSIE

30/ Wałek wyjściowy: Moment skręcający Ms 3

 WAŁY MASZYNOWE

Dziękuję za uwagę

31/