အခန်း ၄

အလှ ည့် ကျဇယားနှ င့် ဒြပ်များ၏သဘာဝ

Periodic Table and Nature of Matter

https://www.youtube.com/watch?v=3IW8E1YR0kE
သက်ရှိသက်မဲ့ အရာဝတ္ထ ုအားလုံ းကို ဒြပ်ဝတ္ထ ု (matter) များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။
ဒြပ်များကို သေးငယ်သော အက်တမ် (atom) ဟု ခေါ်သည့် အမှုန်ကလေးများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး
အက်တမ်ကို အလွန်သေးငယ်သည့် ပရို တွန် (proton)၊ နျူထရွန် (neutron) နှ င့် အီလက်ထရွန်
(electron) ဟု ခေါ်သော အခြေခံ အမှုန် ၃ မျ ိုးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ အက်တမ်တစ်မျ ိုးတည်းဖြင့်
သာ ဖွဲ့စည်းထားသော ဒြပ်များသည် ဒြပ်စင်များ(elements) ဖြစ်သည်။ ဒြပ်စင်များကို ဓာတု
ဂု ဏ်သတ္တိအစီအစဥ်တကျ စု စည်းထည့် သွင်းထားသော ဇယားကို အလှ ည့် ကျ ဇယား (periodic
Table) ဟု ခေါ်သည်။

2
 ဒြပ် (matter)
အရာဝတ္ထ ုအားလုံ းကို ဒြပ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်း
ထားသည်။ ဒြပ်များကို အက်တမ်ဟု ခေါ်သော
သာမန်မျက်စိဖြင့် မမြင်နို င်သည့် အလွန်သေး
ငယ်သော အခြေခံ အမှုန်များဖြင့် ဖွဲ့စည်း
ထားသည်။

3
 မည်သည့် အရာဝတ္ထ ုမဆို ဒြပ်ထု ရှိပြီး နေရာယူ လျှင် ဒြပ်ဟု ခေါ်သည်။
 ဒြပ်များသည် အခဲ၊ အရည် နှ င့် အငွေ့ ဟူ ၍သုံ းမျ ိုးဖြင့် တည်ရှိသည်။
 ဒြပ်များသည် ရု ပ်အခြေတစ်ခု မှ တစ်ခု သို့ ပြောင်းလဲနို င်သည်။

4
 e- = electron
(အီလက်ထရွန်)

“
+ 0
-

အက်တမ်၏ အခြေခံ အမှုန်များ (Fundamental Particles of Atom)

Empty space
အက်တမ်ကို အလွန်သေးငယ်သော အခြေခံ အမှုန် ၃ မျ ိုးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။
ယင်းအခြေခံ အမှုန် ၃ မျ ိုးမှ ာ ပရို တွန်၊ နျူထရွန် နှ င့် အီလက်ထရွန် တို့ဖြစ်သည်။

Nucleus = P+ + n0 (နျူကလိယ)

P+ = protons (ပရို တွန်)

5
n0 = neutrons (နျူထရွန်)
◎ အက်တမ်၏ အလယ်ဗဟို တွင် အလွန်သေးငယ်၍ သိပ်သည်းသော နျူကလိယ တည်ရှိသည်။

◎ နျူကလိယတွင် ပရို တွန်နှ င့် နျူထရွန်တို့ တည်ရှိသည်။

◎ ပရို တွန်သည် လျှပ်စစ်ဓာတ်ဖို ဆောင်သည်။

◎ နျူထရွန်သည် လျှပ်စစ်ဓာတ်မဲ့ သောကြောင့် နျူကလိယသည် လျှပ်စစ်ဓာတ်ဖို ဆောင်သည်။

◎ နျူးကလိယကို လျှပ်စစ် ဓာတ်မ ဆောင်သော အီလက်ထရွန်က လှ ည့် ပတ်နေသည်။

◎ အက်တမ်တစ်ခု တွင်ပါဝင်သော လျှပ်စစ်ဓာတ်ဖို ဆောင်သည့် ပရို တွန်အရေအတွက်နှ င့်

လျှပ်စစ် ဓာတ်မ ဆောင်သည့် အီလက်ထရွန်အရေအတွက် တူ ညီသောကြောင့် အက်တမ်
သည် လျှပ်စစ်ဓာတ်ပြယ်နေသည်။

6
Project (လု ပ်ငန်း)

7
 အဓိကအချက်များ
 အက်တမ်၏ အခြေခံ အမှုန် ၃ မျ ိုးမှ ာ၊ပရို တွန် (proton)၊ နျူထရွန် (neutron) နှ င့်
အီလက်ထရွန် (electron) တို့ဖြစ်သည်။ ပရို တွန်သည် လျှပ်စစ်ဓာတ်ဖို (+) ဆောင်
သောအမှုန် ဖြစ်သည်။ နျူထရွန်သည် လျှပ်စစ်မဲ့ သော အမှုန် ဖြစ်သည်။ နျူထရွန်
သည် လျှပ်စစ်မဲ့ သော အမှုန်ဖြစ်သည်။ အီလက်ထရွန်သည် လျှပ်စစ်ဓာတ်မ
ဆောင်သော အမှုန်ဖြစ်သည်။

 အက်တမ်တစ်ခု တွင် ပါဝင်သော လျှပ်စစ်ဓာတ်ဖို ဆောင်သည့် ပရို တွန်

အရေအတွက် နှ င့် လျှပ်စစ်ဓာတ်မ ဆောင်သည့် အီလက်ထရွန် အရေအတွက်
တူ ညီသောကြောင့် အက်တမ်သည် လျှပ်စစ်ဓာတ် ပြယ်နေသည်။
8
လေ့ ကျင့် ရန်မေးခွန်းများ

၁။ အက်တမ်၏ နျုကလိယတွင် မည်သည့် အမှုန်များရှိသနည်း။

၂။ အက်တမ်သည် အဘယ့် ကြောင့် လျှပ်စစ်ဓာတ်ပြယ်နေသနည်း။

၃။ လျှပ်စစ်ဓာတ်ဖို ဆောင်သော အမှုန်သည် မည်သည့် အမှုန် ဖြစ်သနည်း။

၄။ လျှပ်စစ်ဓာတ်မဆောင်သော အမှုန်သည် မည်သည့် အမှုန် ဖြစ်သနည်း။

9
https://www.youtube.com/watch?v=IOD6PmT6V1g

10
ဒြပ်များ၏ သဘာဝ (Nature of Matter)

ဒြပ်များသည် မည်သည့် ပစ္စည်းနှ င့် မျှ မရောနှေ ာဘဲ သီးသန့် တည်ရှိသော ဒြပ်စင်များ (elements) (ဥပမာ --- ရွှေ၊ ငွေ)၊
ဓာတု နည်းအရ ပေါင်းစပ်ထားခြင်း မရှိဘဲ ရောနှေ ာနေသော ဒြပ်နှေ ာများ (mixtures) (ဥပမာ --- လေ)၊
ဓာတု နည်းအရ မျ ိုးမတူ သော ဒြပ်စင်များ ပေါင်းစပ်၍ ရရှိသော ဒြပ်ပေါင်းများ (compounds) (ဥပမာ ရေ၊ ကာဗွန်ဒို င်
အောက်ဆို ဒ်) နှ င့် နှ စ်ခု သို့မဟု တ် နှ စ်ခု ထက်ပို သော မျ ိုးတူ သို့မဟု တ် ဒြပ်စင်အက်တမ်များ ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် ဒြပ်စင်
မော်လီကျူးများနှ င့် ဒြပ်ပေါင်းမော်လီကျူးများ ဟူ ၍ တည်ရှိနို င်သည်။
သတ္တ ုရို င်း သို့မဟု တ် တွင်းထွက် အများစု သည် ဒြပ်စင်များ ဓာတု နည်းအရ ပေါင်းစပ်၍ ဖြစ်ပေါ်နေသော ဒြပ်ပေါင်းများ
ဖြစ်သည်။
ဥပမာ -- Haematite (Fe2O3) သတ္တ ုရို င်းသည် သံ နှ င့် အောက်ဆီဂျင် ဓာတု နည်းအရ ဓတ်ပြုပေါင်းစပ်ထားသော ဒြပ်ပေါင်း
ဖြစ်သည်။

11
 အဓိကအချက်များ

 ဒြပ်စင်ဆို သည်မှ ာ အက်တမ် တစ်မျ ိုးတည်းဖြင့် သာ ဖွဲ့စည်းထားသော ဒြပ်ဖြစ်သည်။

 အက်တမ်များ၏ ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းပုံ ပေါ်မူ တည်၍ ဒြပ်များကို ဒြပ်စင်၊ ဒြပ်နှေ ာနှ င့် ဒြပ်ပေါင်းဟူ ၍ အမျ ိုးမျ ိုး

တွေ့နို င်သည်။

 သတ္တ ုရို င်း သို့မဟု တ် တွင်းထွက်အများစု သည် ဒြပ်ပေါင်းများဖြစ်သည်။

12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
အက်တမ်အမျ ိုးအစားခွဲ၍ အက်တမ်အမှ တ်စဉ်၊ ဒြပ်စင်သင်င်္ကေ တ နှ င့် အသုံ းဝင်ပုံ တို့ကို ဖော်ပြရန်။
24
25
Thanks!
Any questions?

26