YATAĞA BAĞLI

HASTA BAKIMI
ÖĞR. GÖR. SİBEL YÜCETÜRK
Hijyen, sağlığa zarar verecek ortamlardan
korunmak yapılacak uygulamalar ve alınan
temizlik önlemlerinin bütünüdür.
Kontaminasyon (kirlenme): İstenmeyen zararlı
maddelerin ve mikroorganizmaların herhangi
bir yolla vücuda, besinlere, eşyalara vb.
bulaşmasıdır.

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 3

 Bakım Planlanırken ve
Uygulanırken Dikkate Alınması
Gereken Günlük Yaşam
Aktiviteleri:
1. Çevre güvenliğinin 7.   Fiziksel aktivite
sağlanması 8.   İletişim
2.   Solunum 9.   Bireysel hijyen
3.    Dolaşım 10. Cinsel yaşam
4.     Beslenme 11. Vücut ısısının
5.     Boşaltım sürdürülmesi
6.    Uyku 12. Ölüm

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 4

 Yatağa bağımlı hastanın
bakımında 2 temel amaç
vardır:
• Normal yaşam aktivitelerinin
sürdürülmesine yardımcı olmak.
• Bilinci kapalı hastaları, olanaklı ise
bilincine kavuştuğu zaman yaşamını
kısıtlayacak komplikasyonlardan
korumak.

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 5

 Yatağa bağımlı hastalara
verilecek bakımlar 2 grupta
incelenebilir :
1. Günlük yapılması gereken bakım ve
işlemler
2. Haftalık yapılması gereken bakım ve
işlemler

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 6

Günlük yapılması gereken
bakım ve işlemler :
 Göz bakımı  Masaj
 Ağız-kulak-burun  Postural drenaj
temizliği  Beslenme ve
 Perine bakımı eliminasyonun
sağlanması
 Kısmi vücut temizliği
 Yatak çarşaflarının
 Pasif egzersiz ve
değişimi
pozisyon değişikliği


Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 7

Haftalık yapılması gereken bakım
ve işlemler:
  1. Saç banyosu
2.  Vücut banyosu

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 8

GÖZ BAKIMI
 Gözler içten dışa doğru
Basınç uygulanmamalı
Bilinci kapalı hastanın 4 saatte bir
gözü nemlendirilip uykuda
kapatılmalı

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 9

AĞIZ, KULAK, BURUN TEMİZLİĞİ
Kulaklar:
Banyo sırasında temizlenir
Kulak çubuğu ileri itilmez
Kulaktan kan yada sıvı sızıntısı varsa
temizlenmeli

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 10

 AĞIZ, KULAK, BURUN TEMİZLİĞİ

-Burun: Burun içindeki fazla salgılar, su veya SF ile

ıslatılarak, pamuklu çubukla temizlenir.
- * Her gün buruna bası açısından NG gözlenir.
* Tespit için kullanılan flaster ıslanırsa hemen
değiştirilmelidir

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 11

 AĞIZ, KULAK, BURUN TEMİZLİĞİ

-Ağız:Hastanın bilinci açıksa en iyi ağız bakımı,

diş fırçalamadır.
-Bilinci kapalı hastalarda 2-8 saatte bir ağızdaki
sekresyon alınır ve ağız sodyum bikarbonat ile
temizlenir.
-Aft varsa, özel gargara çözeltileri kullanılabilir.
-Mantar enfeksiyonu varsa antifungal
suspansiyon kullanılabilir.

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 12

TIRNAKLAR VE AYAKLAR

El tırnakları yuvarlak ayak tırnakları düz kesilmeli

Aletler kişiye özel olmalı
Ayak nasır yönünden gözlenmeli
Ayak kokusu varlığında ayak hijyeninin önemi anlatılmalı.
Ayaklarda çatlak varlığında enfeksiyon riski açısından ayak
bakımının önemi anlatılmalı
Mantar enfeksiyonu olup olmadığı gözlemlenir
 PERİNE VE VAJİNA BÖLGESİ:

• Lezyon, salgı, inflamasyon, koku, renk,

hassasiyet yönünden değerlendirilir. Anüs,
çatlak, nodül yönünden gözlemlenir.
• Perine en kirli bölgedir ve en son
temizlenir
• Kadında üretra kısa olduğu için hijyen
daha çok önem taşır
Perine temizliğinin yanı sıra,
El ve vücut temizliği,
İç çamaşırının her gün değiştirilmesi,
Çamaşırların beyaz pamuklu ve kişiye özel olması,
Menstrüasyon döneminde beyaz, parfümsüz hijyenik
pedlerin kullanılması ve pedlerin sık sık değiştirilmesi,
Yine bu dönemde sık sık duş biçiminde banyo
yapılması perine hijyeninin sağlanmasında son derece
önemli diğer uygulamalardır.
• Erkeklerde;
• Penis ucundan başlanılarak dairevi
hareketlerle dışa doğru silinir, silme işlemi
skrotumlar.
• Her silme işleminde yeni silme
bezi kullanılır.
•
• Perine bakımı, temelde yatak banyosu
yönteminin bir parçaAsıdır ve perine,
vücudun en kirli bölgesi olduğundan yatak
banyosu sırasında en son temizlenir.
• Perine bakımı verilirken göz önüne
alınması gereken ilkeler şunlardır:
• Hastanın mahremiyetinin sağlanmalı.
• Hastanın duygusal gereksinimleri göz
önüne alınmalıdır.
•İşlem sırasında tıbbi asepsi ilkelerine uygun çalışılmalıdır.
•Perine bölgesinde önce daha temiz olarak kabul edilen alanlar, sonra
kirli alanlar temizlenmelidir.
•Bu nedenle perine bakımı verilirken silme işleminin yönü, simfisiz
pubisten anüse doğru olmalıdır.
•Silme işlemi kesinlikle ters yönde (anüsten, simfisiz pubise doğru)
olmamalıdır. Çünkü anüs feçes ile kirlenmiştir. Feçesin ise normal
bakteri florası vardır.
 PERİNE BAKIMI
Foley kateteri olmayan hastada günde bir kez
perine bakımı yeterli olabilir.
Vaginal akıntı veya gaita çıkarım miktarına göre
bu sayı değişebilir.
Perine bakımı sabunlu su ile yapılır. Temizden
kirliye veya yukardan aşağıya kuralına göre
temizlik yapılır.
 Foley kateteri olan hastalarda foley katetere
özgü perine bakımı yapılmaz.
20
• Banyo;
• Temizleyici Banyo
• Tedavi Edici Banyo olarak iki gruba ayrılır.
DERİ BAKIMI UYGULAMALARI
(BANYO)
• Vücut kokularını azaltır,
• Kas tonüsünü artırır ve eklem hareketlerini
sağlar,
• Banyo süreci, hastanın
değerlendirilmesini,
• Hemşirenin hasta ile iletişim kurmasını
sağlar.
 Tam Yatak Banyosu
• Yatağa bağımlı hastalarda, hemşirenin tüm vücudu su ile
silerek uyguladığı banyodur. Bu yöntem genellikle
bebeklerde, yaşlılarda, bilinçsiz hastalarda, çok şişman
ya da çok zayıf güçsüz hastalarda veya nörolojik sorunu
olan hastalara uygulanır.
 KISMİ VÜCUT BANYOSU
 
Kirli vücut bölgeleri, temizden kirliye doğru
silinir. Özellikle koltuk altları, kadınlarda göğüs
altları ve perine bölgesi silinmelidir.
 

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 24

 Küvet Banyosu

•Küvet banyosu 1/3 ya da ¼’i 43-46°C’lik su ile doldurulmuş

banyo küvetine hastanın oturarak banyo yapmasıdır ve
yatak banyosuna tercih edilen bir yöntemdir. Çünkü
vücudun sabunlanması ve durulanması daha kolaydır.
 SAÇLARIN YIKANMASI
• Duş alabiliyorsa yardım edilir
• sandalyede oturabilecek durumda olan
hastaların saçları, lavabonun önüne
oturtularak yapılır
PASİF EGZERSİZ VE POZİSYON
DEĞİŞİKLİĞİ
Yatağa bağımlı hastalarda hareketsizlik sonucu
en sık görülen komplikasyonlar, kas atrofisi ve
kontraktürlerdir. En sık görülen kontraktürler:
 El, bilek ve parmakların fleksiyon
kontraktürü,
 Bacak external rotasyon kontraktürü,
 Dizde fleksiyon kontraktürü.

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 27

PASİF EGZERSİZ VE POZİSYON DEĞİŞİKLİĞİ

Hareketsiz hastalara pasif egzersiz sırasında

yaptırılacak hareketler şunlardır:
 El ve ayak bileklerine sağa-sola rotasyon
 Bacaklara fleksiyon-ekstansiyon
 Kollara fleksiyon-ekstansiyon, abduksiyon-
adduksiyon
 Her hareket en az 5 kez yaptırılmalı ve her 8 saatte
bir tekrarlanmalıdır. Kontraktür nedeniyle hareket
kısıtlılığı oluşmuş ise hareket sayısı giderek arttırılır.
28
 MASAJ

Bu uygulama kan akımını arttırarak doku

perfüzyonunun arttırılması ve basınç altındaki
alanların rahatlatılması açısından önemlidir.

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 29

 MASAJ TEKNİKLERİ

1. Efloraj: sıvazlama
2. Petrisaj: yoğurma
3. Friksiyon: kaydırma
4. Tapotman: vurma
Bu teknikler, günde
1 kez, 15- 20 dakika süreyle uygulanır.

30
 POSTURAL DRENAJ

Postural drenajda, masaj tekniklerinden

tapotman kullanılır ve özellikle sekresyon
birikmiş olan loblar üzerine uygulanarak
salgı hareketlendirilir.
Postural drenaj yöntemi kafa içi basıncı
artmış ve/veya kardiyak problemi olan
hastalara uygulanmaz.

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 31

YATAK ÇARŞAFLARININ
DEĞİŞİMİ

Yatağa bağımlı hastalarda, yatak

çarşaflarının kırışıksız, temiz ve kuru
olması bası yaralarının önlenmesi veya
enfeksiyonunun engellenmesi için çok
önemlidir.

Yatağa bağımlı hastada hemşirelik bakımı 32

Atabek Aştı T., Karadağ A, Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri, Nobel Kitabevi, 2011.
Bektaş H., Klinik Hemşirelik Becerileri (Çeviri: Taylor S.), Nobel Tıp Kitabevi, 2015.
Berman A., Snyder S., Frandsen G., Kozier&Erb’s Fundamentals of Nursing Concepts, Process and Practice Tenth
Edition, Pearson, 2016.
Birol, L. Hemşirelik Süreci, 10. Baskı, İzmir, Etki Yayınları, 2011; 54-58.
Erkal İlhan S, Ançel G, Hakverdioğlu Yönt G. Hemşirelik Tanıları, Girişimleri, Sonuçları. 1. Baskı, Andaç Yayınları Alter
Yayıncılık, Ankara, 2017.
Kapucu S, Akyar İ, Korkmaz F. (Çeviri: Nursing Diagnosis Handbook). Hemşirelik Tanıları El Kitabı, 11. Baskı, Pelikan
Yayınevi, 2018.
Karadağ A, Atabek Aştı T. Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim ve Sanatı, İstanbul, Akademi Yayıncılık, 2016.
Potter PA, Perry AG, Stockert P, Hall A., Fundamentals of Nursing 8th Edition, Elsevier, 2013.
Wilkinson JM, Tras LS, Barnett KL, Smith MH, Fundamentals of Nursing (Two Volume Set) 3rd Edition, F.A. Davis
Company Philadelphia, 2016.
Sabuncu, N., Alpar, Ş.E., Özdilli, K., Batmaz, M., Bahçecik, N., İlhan, S.E., Özhan, F., Dursun, S.: Hemşirelik
Bakımında İlke ve Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2009.
Uysal N., Çakırcalı E., Hemşirelik Esasları İnsan Sağlığı ve Fonksiyonları, Palme Yayıncılık, 2015.
Taylor CR, Lillis C, LeMone P, Lynn P, Fundamentals of Nursing: The Art and Science of Nursing Care Seventh, North
American Edition, Lippincott Williams & Wilkins, 2011.
Wilkinson JM, Tras LS, Barnett KL, Smith MH, Fundamentals of Nursing (Two Volume Set) 3rd Edition, F.A. Davis
Company Philadelphia, 2016.