Download as pptx, pdf, or txt
Download as pptx, pdf, or txt
You are on page 1of 13

QUECHUA

BÁSICO I
MÓDULO II

Lección 5
PRONOMBRE
DEMOSTRATIV PICHQA YACHAKUY
PITSQA YACHAY
O “KAY”

Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB


PROPÓSITO:
El día de hoy con el interactuar y la
expresión conozcamos los pronombres
demostrativos “KAY”palabras usuales
relacionando en nuestro contexto social,
cultural y lingüística, para fortalecer las
capacidades pedagógicas dentro de un
enfoque Intercultural Bilingüe.

Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB


Alli rimaykuna
• Kanan ruraytaqa, mana warapaq
haqiytsu
• Wiyashun, rimashun, ñawinchashun,
qillqashun
• Yacharqa yachachiy, mana yacharqa
yachakuy

Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB


Vocativo: “Kay” Este, esta, esto. “Kaykuna” : estas, estos.

Vocativo Singular = Hukllayla kaq Plural = achka kaq


Nominativo Kay. Este, esta, esto Kaykuna. estas, estos
Genitivo Kaypa. Por aquí Kaykunapa. Por estos lugares
Dativo Kaypaq. Para este, esto, esta. Kaykunapaq. Para estos, estas
Acusativo Kayta. A este, a eso, a esta Kaykunata. A estos, a estas
Ablativo Kaypita. De aquí Kaykunapita. De estos
lugares

-pita. De, del, desde, origen, procedencia.


Los sufijos -ta. A, a los, a las.
-paq. Para. Benefactivo.
-pa. De, del, de los, de las.
Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB
Singular = hukllayla
Kay = este

Kay =

Kay =

Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB


Kay = esta

Kay = Kay =
Kay =

Kay = Kay = Kay =


Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB
Otras palabas usuales
 Kay mishi: ……
 Kay mishi aychata mikun.
 Kay waaka qiwata mikun=.
 Kay waaka liichipaq=
 Kay mushuqmi=
 Kay kusma mushuqmi=
 Kay rukum=
 Kay waray rukum=
 Kay warmi=
 Kay shumaq warmi=

Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB


 Kay isqun
 Kay chunka
 Kay wayta.
 Kay mallki, sacha, hacha.
 Kay latanu.
 Kay maytu.
 Kay mayu.
 Kay yachachikuq.
 Kay hampikuq.
 Kay masarapakuq. Tanta ruraq.
 Kay tanta.
 Kay yanukuq.
Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB
Kay = esto

Kay ukush Kay =


suwakun =
Kay chakitaklla
arunapaq =

Kay = Kay = Kay =


Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB
Rimaykun “kaypa” “Kaykunapa” = Por aquí Plural = Achkallakaq
Singular = hukllayla  Kaykunapa mamaa purirqa.

 Kaykunapa waqarqaa.
 Kaypa kaykan.
 Kaykunapa purirqaa.
 Kaypa aywakush.
 Kaykunapa riqirqaa.
 Kaypa shamush.
 Kaykunapa kuyayqnii shuquuchaw yurirqa.
 Kaypa takish.
 Kaykunapa kuyayta yachakurqaa.
 Kaypa pukllan.
 Kaykunapa arurqaa.
 Kaypa uqrakash.  Kaykunapa uqrakarqaa.
 Kaypa charqaa.  Kaypaq arurqaa.

 Kaypa tunikushqaa.  Kaypaq rurarqaa.

 Kaypa wiyashqaa.  Kaypaq yachakurqaa.

 Kaypa pichashqaa.  Kaypaq shamurqaa.

 Kaypaq waqarqaa.
 Kaypa tarikushqaa.
 Kay waytapaq.
Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB
Singular = hukllayla Rimaykun “kayta” “Kaykunata” = A este, a estos
 Kayta lakii. Plural = Achkallakaq
 Kaykunata rikashqaa.
 Kayta kuyaa.

 Kayta qunqashqana.  Kaykunata rikakuu.


 Kayta chikii.
 Kaykunata riqii.
 Kayta wañuchiyta munaa.

 Kayta apamuy.  Kaykunata maqashaq.


 Kayta yachachiyta munaa.
 Kaykunata yarpaashaq.
 Kayta waqachiy.

 Kayta waylluu.  Kaykunata tarikuykushqaa.


 Kayta maqayta munaa.
 Kaykunata sharkushar.
 Kayta armatsii.

 Kayta qarquu.  Kaykunata qayashaq.


 Kayta karuchaw kakunanta munaa.

 Kayta mikuchii.
Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB
Otras palabras usuales
 Kay silularta chararaykaa.

 Kay silularkunata chararaykaa.

 Kaypa qurqushqayki warmita apamunki.



 Kaypaq rantikamanaykita munaykashqaa.

 Kayta muturiy yantata rurananchikpaq.

 Kaypita unay yaku yarqurqan.

 Kaykunapita unaykunaqa yaku yarqurqan.

 Wasipita yarqush.

 Yachaywasipita yarqush.

 Ayapampapita yarqush.

 Mankapita yarqush.

 Quchapita Supay yarqush.

Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB


Pakilla…
Yusulpalla

Profesor: Alfredo T. Carrillo Manuel Especialista en Educación Intercultural Bilingüe- EIB

You might also like