KPS 10 MENGAWAL PEMBOLEHUBAH

Mengawal pemboleh ubah dalam sesuatu penyiasatan atau eksperimen,

ialah memerhati perhubungan di antara dua pemboleh ubah tertentu, salah
satu daripadanya dimanipulasi (diubah-ubah) untuk menghasilkan
perubahan dalam pemboleh ubah yang kedua (pemboleh ubah bergerak
balas). Pada masa yang sama, pemboleh ubah-pemboleh ubah lain yang
mungkin mempengaruhi keputusan kajian dimalarkan (ditetapkan).
Tindakan ini dinamakan mengawal pemboleh ubah.
Pembolehubah mesti berbentuk seperti berikut:

PARAMETER + OBJEK

Kenalpasti objek dahulu.

Menentukan parameter bagi objek.
Menulis pembolehubah yang betul.

PARAMETER OBJEK
 Panduan mengenal pasti parameter
1. Apakah/Nyatakan PEMBOLEH UBAH @ MAKLUMAT.

WAJIB : Dimulai dengan PARAMETER (P) dan di ikuti oleh OBJEK (O).

1. LANGKAH 1 P + O: jenis
 

saiz
jisim 

Contoh jawapan :

saiz + ikan = Saiz ikan

Parameter Objek
(P) (O)
 jenis
 

saiz 

ketinggian
bentuk
 

Contoh jawapan:
1.Jenis kerusi
2.Saiz kerusi kestabilan
 

3.Bentuk kerusi
4.Kestabilan kerusi
 Mengenalpasti kata kunci yang tepat bagi parameter berdasarkan maklumat yang diberi.

BI
KEY WORD PARAMETER + OBJEK
L Jenis objek
1 sudu besi, pembaris kayu, straw Bilangan/ kuantiti / jumlah
2 banyak, sedikit, lebih, kurang   / jarak
Ketinggian
3 panjang, pendek Jisim / berat
4 berat, ringan Lokasi / kedudukan
5 dalam peti, di padang, atas bukit  
Suhu
6 panas, sejuk Kecerahan
7 nyalaan terang, malap  
Bentuk / orientasi
8 bulat, segiempat,bujur  
Jenis permukaan
9 kasar, licin Ketinggian
10 tinggi, rendah Kehadiran
11 ada, tidak ada, dapat, tidak dapat  
Keadaan
12 hidup, mati, subur, tidak subur Saiz
13 kecil, besar, gemuk, kurus Jarak
14 dekat, jauh  
15 pekat, cair   Kepekatan
16 mudah tumbang, sukar jatuh   Kestabilan
17 terang, pudar   Kecerahan
18 rapuh, kukuh   Kekuatan
19 kiri, kanan, atas, bawah,timur,barat   Arah
20 serap air, kalis air   Kebolehan
21 tapak besar, tapak sempit   Luas tapak
22 akar, daun, batang   Bahagian
23 250 ml, 300ml, 350ml   Isipadu
24 laju, lambat   Kelajuan
25 bermutu, lebih baik   Kualiti / baka
26 moden, tradisional, kuno, berteknologi   Kaedah / cara
LATIHAN PARAMETER
PARAMETER OBJEK

Bilangan
Jenis
3 biji 1 biji

Bilangan telur
PARAMETER OBJEK

Berat
Jarak
ringan berat

Berat buah
PARAMETER OBJEK

Saiz
Isipadu
sikit banyak

Isipadu air
PARAMETER OBJEK

Luas tapak

Ketinggian
besar kecil

Luas tapak tangga

PARAMETER OBJEK

Bentuk
Suhu
sejuk panas

Suhu air
 PEMBOLEH UBAH DIMANIPULASI (PM)
Pembolehubah – pembolehubah yang sengaja diubah secara sistematik
untuk menghasilkan perubahan kepada pembolehubah lain.

TIPs: Ditentukan di awal penyiasatan / Berada di sebelah kiri dalam jadual /

berada di paksi X pada carta palang.

PM – pembolehubah dimanipulasikan

(boleh dikawal, yang tidak sama/diubah/berbeza)
 PEMBOLEH UBAH BERGERAK BALAS (PB)

Pemboleh ubah bergerak balas – pemboleh ubah yang berubah akibat daripada
perubahan pada pemboleh ubah lain. Permboleh ubah ini diperhatikan sepanjang
penyiasatan.

 PB – pemboleh ubah bergerak balas (TIDAK boleh kawal/

keputusan ujikaji/yang direkodkan/diukur/dicatat/diperhatikan). Contoh-contoh
ayat dalam pernyataan yang menggambarkan pemboleh ubah bergerak balas.
PEMBOLEHUBAH DIMALARKAN (PDM)
Pemboleh ubah yang dikekalkan tanpa sebarang perubahan sepanjang
penyiasatan.

Pemboleh ubah ini boleh mempengaruhi pemboleh ubah bergerak balas

tetapi ditetapkan nilai atau keadaannya supaya kesannya ke atas semua
percubaan ujian adalah sama dan boleh diabaikan.

PDM – pembolehubah dimalarkan/disamakan/yang sama/tetap

Peringkat 2: Mengenal pasti pemboleh ubah-pemboleh ubah yang berlainan
Contoh 1
Kenal pasti pemboleh ubah dari maklumat diberi.

Contoh 2
Kenal pasti pemboleh ubah dari gambar / rajah yang diberikan.

Contoh 3
Kenal pasti pemboleh ubah dari jadual yang diberikan.

Contoh 4
Kenal pasti pemboleh ubah dari carta palang yang diberikan.
Contoh 1
Kenal pasti pemboleh ubah dari maklumat diberi.

Contoh 3
Kenal pasti pemboleh ubah dari jadual yang diberikan.
Jadual bentuk T  (PM di kiri , PB di kanan)

Jadual melintang  (PM di atas , PB di bawah)

Satu penyiasatan telah dijalankan oleh sekumpulan murid untuk menyiasat isi
padu guli. Keputusan penyiasatan itu ditunjukkan dalam jadual dibawah.
PB

PM Bilangan Guli Isipadu air dalam silinder penyukat (ml)

10 20
15 30
25 50

Bilangan guli
PM : …………………………………………………………………………………….

Isipadu air dalam silinder penyukat

PB : …………………………………………………………………………………….
Jisim guli
PDM : …………………………………………………………………………………….
Sekumpulan murid menggunakan objek yang berbeza untuk mengukur
panjang sebuah meja. Jadual di bawah menunjukkan keputusan
penyiasatan ini. PB
Obje k Bila ng a n ukura n ya ng dia m bil
PM
18

Jenis objek
PM : …………………………………………………………………………………….
Bilangan ukuran yang diambil
PB : …………………………………………………………………………………….
Panjang meja
PDM : …………………………………………………………………………………….
Empat helai sapu tangan basah yang serupa, Q, R, S dan T masing-masing
disidai di bawah kipas yang berlainan. Jisim setiap sapu tangan itu ialah
100 g. Selepas 1 jam, jisim setiap sapu tangan direkodkan seperti
ditunjukkan dalam jadual di bawah
PM
: PB

Sapu Kelajuan Kipas Jisim selepas 1 jam / g

tangan
Q (0) Tiada 95
R (1) Rendah 90

S (2) Sederhana 80
T (3) Tinggi 65
Kelajuan kipas
PM : …………………………………………………………………………………….
Jisim selepas 1 jam / g
PB : …………………………………………………………………………………….
Jisim sapu tangan / jenis sapu tangan
PDM : …………………………………………………………………………………….
Jadual di bawah menunjukkan keputusan suatu penyiasatan tentang
penyejukan 500 ml air.

PM Masa / Minit 0 2 4 6 8 10 12
PB Suhu air / oC 98 86 76 68 62 58 56

Masa
PM : …………………………………………………………………………………….
Suhu air
PB : …………………………………………………………………………………….
Isipadu air
PDM : …………………………………………………………………………………….
Mariah menjalankan penyiasatan pada suatu hari cerah. Dia menggunakan sebatang
tiang yang tingginya 100 cm. Mariah mengukur panjang bayang-bayang tiang itu dan
menentukan arah bayang-bayang tersebut. Keputusan penyiasatan dicatat dalam
jadual di bawah.

Waktu 12.00
PM 10.am 11 am 1 pm 2 pm 3 pm 4 pm
pm
Panjang bayang-
90 50 20 0 20 50 90
PB bayang / cm
Arah bayang-bayang
Barat Barat Barat Tiada Timur Timur Timur

Waktu
PM : …………………………………………………………………………………….

Panjang dan arah bayang-bayang

PB : …………………………………………………………………………………….

Ketinggian tiang
PDM : …………………………………………………………………………………….
 Contoh 2
Kenal pasti pemboleh ubah dari gambar / rajah yang
diberikan.
 PEMBOLEHUBAH DIMANIPULASI (PM) = Apa yang
berbeza di dalam gambar

 PEMBOLEHUBAH BERGERAK BALAS (PB) = Dalam

maklumat yang diberi menggunakan kata kunci
seperti tentang/direkodkan/menunjukkan
 Saiz magnet
PM : …………………………………………………………………………………….

Kekuatan magnet
PB : …………………………………………………………………………………….

Bentuk magnet
PDM : …………………………………………………………………………………….
Rajah menunjukkan 3 helai kain yang mempunyai ketebalan yang berlainan disidai
di bawah sinaran cahaya Matahari. Masa yang diperlukan untuk kain kering
dicatatkan dalam jadual.
 Maklumat Pemboleh ubah

Masa yang diperlukan Pemboleh ubah Dimalarkan

untuk kain kering
 

Ketebalan kain Pemboleh ubah

Dimanipulasikan
 

Tempat Penyiasatan Pemboleh ubah Bergerak Balas

 
 
Contoh 4
Kenal pasti pemboleh ubah dari carta palang
yang diberikan.

 PEMBOLEHUBAH DIMANIPULASI (PM) = BARING

 PEMBOLEHUBAH BERGERAK BALAS (PB) = BERDIRI

PB

PM

Tahun
PM : …………………………………………………………………………………….

Bilangan spesies haiwan yang pupus

PB : …………………………………………………………………………………….

Tempaat penyiasatan
PDM : …………………………………………………………………………………….