P Ą

R O
EU
A
ANA N A
ZWA U M
D A B
G O N
T
A

ZY G M
U

R
PG Z
Y

W
Kiedy Zeus porwał Europę, jej ojciec Agenor wyprawil
swoich synow na poszukiwanie zaginionej córki.
Jeden z nich, Kadmos, na wyspie Rodos pytał Pytię o
miejsce pobytu siostry. Pytia udzieliła mu rady:”nie
odnajdziesz jej. Kup lepiej krowę i idź w ślad za nią.
Popędzaj ją i nie pozwalaj spocząć, a na miejscu,
gdzie padnie wznieś miasto.”
Jest to mit zalożycielski Europy.
„Szukanie Europy oznacza jej stwarzanie” –
pisze Denis Rougemont. „Europa istnieje
dzięki poszukiwaniu nieskończonego – i to
właśnie nazywam przygodą”.
W innym micie Fenicjanie wyruszyli na morze
w poszukiwaniu mitycznego lądu, w wyniku
czego objęli w posiadanie ląd, który później
nazwano Europą.
Noe posłal swego syna Jafeta (po hebrajsku piękny) do
Europy, aby wypelnił tam wezwanie/nakaz Boga
„bądźcie płodni i rozmnażajcie się, zaludniajcie
ziemię i miejcie władzę nad nią”(Rdz 9,7)
Wszystkie te historie łączy wspólne przesłanie: Europa
nie jest czymś, co czeka na odkrycie; Europa jest
misją – czymś, co należy dopiero powołać do
istnienia, stworzyć, zbudować.
Wypelnienie tej misji wymaga ogromnej pomyslowości,
wytrwalości w dążeniu do celu i wytężonej pracy. Być może
praca ta nigdy się nie kończy, perspektywa na zawsze
nieosiągalna.
Od czasu powstania zalożycielskich mitów o Europie uplynęło
ponad dwa tysiąclecia. Podróż, która zaczęła się i trwała jako
przygoda, utraciła cierpki posma dumy i wstydu, wyczynu i
winy. Ciągnęła się też dostatecznie długo, aby marzennia i
ambicje zamieniły się w stereotypy, stereotypy zastygły w
„istotę rzeczy”, a „istota rzeczy” skostniała w „nieubłagane
realia”- twarde i stanowcze.
Zgodnie z nimi Europa ma być realnym bytem, który
można (powinno się?) ulokować w konkretnym
miejscu, zbilansować i skatalogować. W wieku
terytorialności i terytorialnej suwerenności wszystkie
realne byty mają być przestrzennie określone i
terytorialnie umocowane – i Europa nie jest tu
żadnym wyjątkiem. Dotyczy to także „europejskiego
charakteru”i samych „Europejczyków”.
Po pierwsze:Istota Europy, jest czymś nieosiągalnym
dla „realnie istniejącej Europy”, istota zawsze
wyprzedza istniejące realia.
Po drugie: o ile „realnie istniejąca Europy”, Europa
polityków, kartografów i wszystkich jej oficjalnych i
samozwańczych rzeczników może być pojęciem
geograficznym i przestrzennie ograniczonym bytem –
o tyle nie jest nim „istota” Europy.
Wybitny historyk Norman Davies z naciskiem powiada,
że zawsze trudno było rozstrzygnąć, gdzie zaczyna się
i gdzie kończy Europa – geograficznie, kulturowo i
etnicznie. Nic się pod tym względem nie zmieniło,
poza stale rosnącą liczbą komisji, kongresów
naukowych i innych publicznych zgromadzeń
poświęconych wyłacznie rozwiązywaniu tej
nierozwiązywalnej kwestii.
Geograficzna Europa nigdy nie miala ustalonych granic
i wątpliwe, aby mogla się ich doczekać, dopoki jej
„istota” będzie-tak jak dotychczas-”swobodna” i
jedynie luźno związana z jakimś konkretnym
miejscem w przestrzeni. Ilekroć państwa europejskie
probują wytyczyć granice kontynentu, zatrudniając
do tego uzbrojonych po zęby strażnikow, urzędników
i służby celne, tylekroć stwierdzają, że nie są w stanie
zapewnić im szczelności i sprawności, by staly się
nieprzenikalne.Każda granica otaczająca Europę
będzie zawsze wyzwaniem dla reszty planety i
zaproszeniem do jej sforsowania.
Szczególnym atutem Europy jest jej zdolność „do życia
z innymi, życia w inności wobec innych”, umiejętność
i konieczność „uczenia się współżycia z innymi, nawet
jeśli inni nie odwzajemniali się tym samym”. Życie w
Europie toczy się zawsze w obecności i przy udziale
innych, a europejski model życia jest ciąglą
negocjacją, która trwa mimo inności i różnic
dzielących tych, którzy uczestniczą w niej czynnie lub
biernia.
NOWY PODZIAŁ ŚWIATA 1945-1949
II wojna śwaitowa rozpoczęła się od napaści Niemiec
hitlerowskich na Polskę 1 września 1939 r., dnia 22
czerwca 1941 r. wojska niemieckie podjęły potężną
ofensywę w głąb Związku Radzieckiego.
Wojna niemiecko-radziecka zmienila politykę Stanów
Zjednoczonych Ameryki, hołdujących zasadzie nie
mieszania się w sprawy europejskie.
W sierpniu prezydent USA Franklin Delano Roosevelt i
premier Anglii Winston Churchill spotkali się na
okręcie wojennym i podpisali dokument nazwany
Kartą Atlantycką. Deklarowali w niej pokojowe
nastawienie wobec sporów międzynarodowych i
prawo narodów do wybierania ustrojów
politycznych, opowiadali się za wspólpracą
gospodarczą i doprowadzeniem do pokoju
światowego i rozbrojeniem państw agresorów.
Na przelomie listopada i grudnia 1943 r. doszło do
spotkania Churchilla, Roosevelta i Stalina w
Teheranie, które bylo pierwszym spotkaniem tzw.
Wielkiej Trójki. Przyjęto tam deklaracje o
prowadzeniu wspólnej polityki powojennej i
zdecydowano o powołaniu Organizacji Narodów
Zjednoczonych (ONZ), instytucji czuwającej nad
pokojowym rozwiązywaniem problemow
międzypaństwowych.
Pierwsza konferencję ONZ z udzialem 50 państw zwołano w San
Francisco w kwietniu 1945 r. podczas konferencji podpisano
Kartę Narodów Zjednoczonych, w której sformulowano
następujące cele organizacji:
-utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa;
-rozwijanie przyjaznych stosunkow między narodami na
zasadach samostanowienia i równouprawnienia;
-rozwiązywanie konkretnych problemow międzynarodowych na
zasadach wspólpracy oraz uznania rowności ras, płci, języków
i wyznań.
W sprawach gospodarczych w lipcu 1944 r. , z inicjatywy
prezydenta Roosevelta, zebrały się w Bretton
Woods(stan New Hampshire) delegacje 44 państw, aby
omowić problemy finansowe, z jakimi może się spotkać
gospodarka światowa po zakończeniu wojny.
Zdecydowano tam o powstaniu Międzynarodowego
Funduszu Walutowego i Międzynarodowego Banku
Odbudowy i Rozwoju – Banku Światowego. Celem
Banku swiatowego była pomoc w procesie powojennej
odbudowy.
W lutym 1945 r. odbylo się drugie spotkanie Wielkiej
Trójki w Jałcie na Krymie. Zdecydowano o podziale
Niemiec na cztery strefy okupacyjne: radziecką,
angielską, amerykańską i francuską.
Trzecie spotkanie odbyło się w Poczdamie latem 1945 r.,
zdecydowano tam m.in. o zachodnich granicach
Polski.
II wojna światowa przyniosła wielkie straty ludnościowe,
które wynosiły ok. 50 mln osób. Około 80 proc. strat
przypadło na Europę, w ZSRR śmierć poniosło ok. 26
lnm ludzi, Polska stracila 6 mln, Niemcy – 5 mln.
Wojna przyniosła ogrom strat materialnych: od 70 do 24
proc.
Od lipca 1945 r. USA rozpoczęły akcję pomocy
zniszczonej Europie, do pocz. 1948 r. pomoc ta
osiągnęła wartość 4 mld dolarów.
Państwem, które, mimo potężnych ofiar i strat
materialnych, wyniosło z wojny największe korzyści
polityczne byl ZSRR. W wyniku ustępstw mocarstw
zachodnich powiększył on swoje terytorium o blisko
700 tys. km.kw., zamieszkanych przez 20 mln osób.
Wplywami politycznymi ZSRR objął Europę
Środkową oraz kraje bałkańskie, tworząc
podporządkowany sobie blok radziecki.
PLAN MARSHALLA
Rosnąca pozycja ZSRR i jego ambicje mocarstwowe skłoniły
wladze amerykańskie do podjęcia przeciwdziałania. Prezydent
Truman sformulował „doktrynę powstrzymania”, oskarżył on
ZSRR o: naruszenie karty ONZ, wprowadzenie rządów
dyktatorskich w Europie Środkowej i ingerencję w sprawy
wewnętrzne innych państw.
W czerwcu 1947 r., amerykański sekretarz stanu, gen. Georg
Marshall, podczas wystąpienia na Uniwersytecie Harvarda,
przedstawił program pomocy gospodarczej dla Europy, którego
celem było przyśpieszenie odbudowy i podniesienie stopy
życiowej ludności.
Plan Marshalla, realizowany 1948-1953,
nie przewidywał doraźnej pomocy o charakterze
komsumpcyjnym, ale miał na celu zwiększenie
udziału Stanow Zjednoczonych w odbudowie
potencjału produkcyjnego Europy Zachodniej. 16
krajów objętych Palnem Marhsallautworzyło
Europejską Organizację Współpracy Gospodarczej –
OEEC z zadaniem określenia potrzeb i dzielenia
pomocy między państwami.
W latach 1948-1952 OEEC uzyskała pomoz
amerykańską wartości 13,6 mld dolarów, co stanowilo
½ zgłoszonego Amerykanom zapotrzebowania. Pomoc
wykorzystano na zakup: żywności, pasz, nawozów
sztucznych, surowców, paliw oraz zwiększenie i
unowocześnienie zdolności wytwórczych przemysłu.
Doktryna Trumana i plan Marshalla byl odpowiedzią na
szerzące się w Europie wpływy ZSRR, zpoczątkowało
to zimną woję między Wschodem a Zachodem.