ALKALİ – AGREGA REAKTİVİTE

DENEYLERİ
1)ALKALİ AGREGA REAKSİYONLARI :

 Alkali agrega reaksiyonları (AAR), betondaki agregaların

yine aynı betondaki alkali hidroksitlerle reaksiyona
girmesiyle meydana gelen bir tepkimedir. Bu reaksiyon
sonucunda, nem varlığında suyu emen ve uzun yıllar
boyunca betonda genişlemeye ve çatlamaya neden olan
higroskopik (nem çeken) bir jel meydana gelir.
 1940 yılında rapor edilen, mühendislik yapılarında
büyük problemler yaratan çimento-reaktif agrega etkileşimi
problemine halen tam olarak pratik ve ekonomik bir çözüm
bulunamamıştır. Genelde beton imalinde alkali agrega
reaksiyonun meydana gelmemesi için silis içermeyen kireçtaşı
agregalarından faydalanılmaktadır. Ancak kireçtaşı ocakların
az bulunduğu veya inşa sahasına çok uzak olduğu bölgelerde
alternatif agrega türleri araştırılmaktadır. Ülkemizde ise son
yıllarda enerjiye duyulan ihtiyaçtan dolayı özellikle Doğu
Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde baraj yapımları
hızlanmış ve doğal malzemeye duyulan ihtiyaç büyük oranda
artmıştır. Son yıllarda, inşa edilen barajlarda, toprak veya kaya
dolgu malzemesi yerine beton barajlar veya ön yüzü betonla
kaplı barajlar yapılmaya başlanmıştır.
 Betonda alkali-agrega reaksiyonu nedeniyle hasar(çatlak), agrega
tanelerindeki reaktif bileşenlerle çimento hidratasyonu sonucu ortaya
çıkan alkali hidroksitler arasındaki kimyasal reaksiyonlar sonucudur.
Alkali agrega reaksiyonun bilinen 2 oluşum şekli vardır

 1) Alkali-Karbonat reaksiyonu(AKR)
 2) Alkali-Silika reaksiyonudur(ASR).
 Bu iki reaksiyon oluşumunun her bir sınıfında farklı tiplerde
reaksiyonlar meydana gelebilir. Ama bu reaksiyonların tümünde (Betonda alkali silika reaksiyonu)
olumsuz etki meydana çıkmayabilir (Swamy, 1992). Karbonat
reaksiyonları; kalsitik kireçtaşı, dolomitik kireçtaşı veya kalsit, kil
içeren ince taneli dolomitik kireçtaşı agregalarından oluşur.
 Bu iki tip reaksiyonun en yaygın olanı alkali-silika reaksiyonu (ASR)
dur. ASR, beton gözenek suyunda bulunan hidroksil (OH-) iyonları ile
beton agregası bünyesindeki bazı reaktif silis içeren malzemeler
arasında oluşan kapalı reaksiyondur
 SiO2 + 2NaOH + H2O Þ Na 2SiO3 . 2H2O

(Betonda alkali karbonat reaksiyonu)

Agregada Kuruma Çekmesi Tayini;
 Bu deney, betonun kuruma çekmesi üzerinde agregaların etkisinin tayinini tespit için
yapılır.
 Maksimum agrega tane büyüklüğü 20 mm olan sabit karışım oranlı betonların
deneylerini esas alır.
 Deneye tâbi tutulacak agrega, çimento ve su ile karıştırılır ve belirlenmiş
boyutlardaki prizmalara dökülür. Prizmalar ıslatılır ve bunu takiben (110)°C’ da
kurutulur ve daha sonra ıslak hal ile kuru hal arasındaki boy değişimi belirlenir.
Betonun kuruma çekmesi, agregadan kaynaklanır ve prizmalardaki ortalama boy
değişimi, nihaî kuru uzunluğun yüzdesi olarak ifade edilir.
 Deneyde kullanılacak lâboratuvar numunesi, TS EN 932-1’e göre alınmalıdır.
 Kuruma Çekme Tayini Prizma Kalıbı ;
UZUNLUK Maksimum agrega tane büyüklüğü 20
KOMPARATÖRÜ; mm olan sabit karışım oranlı betonların
testinde kullanılır.
Uzunluk
değişikliklerini ölçmek Çekme testleri için temas noktaları olan
için kullanılan hassas 50x50x200 mm ölçülü üçlü kalıp.
bir cihazdır.
 Kaynaklar ;
 ASTM C-227-97a,1997,Standard Test Method for Potential Alkali Reactivity of Cement-
Aggregate Combinations (Mortar Bar Method),Annual Book of ASTM Standards, 04.02
Concrete and Mineral Aggregates,American Society for Testing and Materials,
Philadelphia,PA,USA,126-130
 Ineson,P.R.,1990,Siliceous Components in Aggregates,Cement and Concrete Composites,
V.12,No.3,185-190.
 Mullick,A.K.,1988,Distress in a Concrete Gravity Dam due to Alkali Silica Reaciton, Int.J.of
Cement Composites and Lightweight Concrete,V.10,No.4,225-232.
 TS 13515
 TSE CEN/TR 16349 – “Betonda alkali – silika reaksiyonunun (ASR) oluşturacağı hasarı
önlemek için çerçeve şartname”

Nida TOPLAR 2022720079