ANKARA ÜNİVERSİTESİ

AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ

ACİL DURUM VE AFET YÖNETİMİ BÖLÜMÜ

Ödev Konusu: Depremde Zarar Azaltma Stratejileri Ve Önlem Yapıları

Öğretim Görevlisi: Nehir VAROL

Öğrenci Adı:
 İÇİNDEKİLER
Afet Nedir? Zarar Azaltma Nedir? ………………...................................................................................................3

Tehlike,Risk,Önlem Nedir? ……………………………………………………………………………………….4

Deprem Nedir?
…………………………………………………………………………………………………….5

Deprem Nasıl Olur? ……………………………………………………………………………………………….6

Deprem Türleri Nelerdir? ……………………………………………………………………………………….7-8

Depremde Zarar Azaltma …………………………………………………………………………………….....…

9

Deprem Öncesi Alınacak Önlemler ………………………………………………………………..............…10-

13
Deprem Sırasında Alınacak Önlemler ……………………………………………………………….…….....14-
18

Deprem Sonrası Alınacak Önlemler ………………………………………………………………………….19-

20

Kaynakça ………………………………………………………………………………………………………...21
Afet Nedir?

İnsanlar için fiziksel, ekonomik, sosyal ve çevresel kayıplar doğuran, normal yaşamı ve insan faaliyetlerini

durdurarak veya kesintiye uğratarak toplulukları etkileyen, etkilenen topluluğun yerel imkân ve kaynaklarını

kullanarak baş edemeyeceği doğal, teknolojik veya insan kökenli olayların sonuçlarına afet denilmektedir.

Zarar Azaltma Nedir?

 Afet tehlikesi ve riskinin belirlenmesiyle bunlardan kaçınılması, etkilerinin önlenmesi veya en aza indirilmesi,

kayıpların tazmini için alınan tedbirlerdir.

Tehlike Nedir?

Can kaybına veya yaralanmalara, maddi zararlara, sosyal ve ekonomik hayatın kesintiye uğramasına

veya çevresel bozulmalara neden olabilecek, zarar verme ihtimali olan, fiziki olay, veya insan

aktiviteleridir.

Risk Nedir?

Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelmesi durumunda cana, mala veya çevreye gelebilecek hasarların

tahmini olasılığı.

Önlem Nedir?
Tehlikelerin olumsuz etkilerinden bütün olarak kaçınılmasını sağlamaya yönelik faaliyetler ve bu

tehlikelerle ilgili çevresel, teknolojik veya biyolojik riskleri en aza indirgemeye yönelik araçlardır.
 DEPREM
Deprem Nedir?
Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak
geçtikleri ortamları ve yeryüzeyini sarsma olayına "DEPREM" denir.
Deprem, yer yüzeyinin altındaki kayalarda depolanan enerjinin ani serbest bırakılması nedeniyle açığa
çıkan enerjinin zemini titremesi veya sallamasıdır.
Deprem Nasıl Olur?

Depremler, yer kabuğu ya da taş küre adı verilen yerkürenin en üstünde bulunan tabakada fay hattı adı verilen

kırıkların çeşitli hareketleri ile meydana gelir. Fay hatları, taş küredeki kayaların gerilme, sıkışma gibi yüksek

basınç oluşturan şartlar altında kırılması ile meydana gelir. Depremler ise bu kırıklarda oluşan basınç
dengesinin

ani bir hareketle değişmesi ile meydana gelen sismik dalgalardır. Daha basit anlatmak gerekirse; depremler yer

altında bulunan fay hatları arasındaki enerjinin anlık olarak ortaya çıkmasıdır diyebiliriz. 

Tektonik plakalar arasında bulunan fay hatlarındaki bu hareketlenme, deprem dalgalarını oluşturur ve asıl yıkıcı

güce sahip olan enerji türüdür. Bu deprem dalgaları aynı havada yayılan ses dalgaları gibi yerküre de hareket

eder ve yüzeye çıkan bu dalgalar depremi yaratır. 

Deprem Türleri Nelerdir?
• Tektonik Depremler

Levhaların hareketleri sonucu oluşan depremlere tektonik depremler denir. En tehlikeli deprem türü tektonik
depremlerdir. Ülkemizde ve dünyada en çok görülen deprem çeşididir. Yeryüzünde olan depremlerin yaklaşık

%90'î tektonik depremlerdir.

• Volkanik Depremler

Volkanik patlamalar sonucu meydana gelen deprem çeşididir. Volkanların patlaması sonucu volkanik depremler
oluşur. Daha çok aktif yanar dağların yer aldığı Japonya, İtalya gibi ülkelerde görülür. Ülkemizde aktif
yanardağ

olmadığı için volkanik depremler görülmez.

• Çöküntü Depremler
Yeraltı madenlerinin erimesi, galerilerde meydana gelen çökmeler sonucu oluşan depremlere çöküntü depremler
denir. Enerjileri az olduğu için fazla zarara yol açmazlar.
 Depremde Zarar Azaltma
Depremler Önlenemez, Ancak Depremlerin Afetlere Dönüşmesi Önlenebilir.
Afetler her zaman her yerde olabilir ve afetlere müdahale etmekle yükümlü kişiler, (ki bu kişilerde afetzede
olabilirler) afet sonrası ihtiyaçlarımızı çok kısa bir sürede karşılayamayabilirler.
Zarar azaltma mantığı ile yaşam biçimimizi afetlere duyarlı şekilde gözden geçirmeli, çevremizi bu gözle
algılamalı, güvenli yaşam bilinci / farkındalığı ve afet öncesi hazırlıklı olma eğilimi ile afetlere direncimizi

artırmalıyız.

Kendimize ait “afet sonrası ilk 72 saat için” bir aile afet planı yapmamız gerekir. Planımızda evimizin güvenli

yerleri, afet çantamızın düzenlenmesi ve evi tahliye planımız yer almalıdır.

• Unutmayın; depremler önlenemez, ancak depremlerin afetlere dönüşmesi önlenebilir. 
 Deprem Öncesi Alınacak Önlemler
 Yerleşim bölgelerini titizlikle belirlemeliyiz. Kaygan ve ovalık bölgeleri iskana açmamalıyız. Evimizi
gevşek toprağa sahip meyilli yerlere yapmamalıyız.
 Yapıları deprem etkilerine karşı dayanıklı yapmalıyız. (Yapı Tekniğine ve İnşaat Yönetmeliğine uygun,
sağlam olarak)
 İmar planında konuta ayrılmış yerler dışındaki yerlere ev ve bina yapılmamalıdır.
 Dik yarların yakınına, dik boğaz ve vadilerin içine bina yapılmamalıdır.
 Çok kar yağan ve çığ gelen yamaçlarda bina yapılmamalıdır
 Mevcut binaların dayanıklılıklarını arttırmalıyız.
 Sigorta sistemine dahil olmalıyız.

Ev satın alırken yukarıda belirtilen konuları göz önünde bulundurmalıyız. Bu önlemlerin yanı sıra, günlük
kullandığımız eşyalarımızın ev içerisine yerleştirilmesinde aşağıda sayılan önlemleri almalıyız:
 Dolap üzerine konulan eşya ve büro malzemelerin kayarak düşmesini önlemek için plastik tutucu malzeme
kullanmalıyız.
 Soba ve diğer ısıtıcıları sağlam malzemelerle duvara veya yere tespit etmeliyiz.
 Dolaplar ve devrilebilecek benzeri eşyaları birbirine ve duvara tespit etmeliyiz.
 Duvar bölmeleri ve panoları zikzak düzende yerleştirip, yere tespit etmeliyiz
 Tavan ve duvara asılan avize, klima vb. cihazları bulundukları yere ağırlıklarını taşıyacak şekilde tespit
etmeliyiz.
 Zehirli, patlayıcı, yanıcı maddeleri düşmeyecek bir konumda sabitlemeli ve kırılmayacak bir şekilde
depolamalıyız. Bu maddelerin üzerlerine fosforlu, belirleyici etiketler koymalıyız.
 Gaz kaçağı ve yangına karşı, gaz vanası ve elektrik sigortalarını otomatik hale getirmeliyiz
 Binadan acilen kaçmak için kullanılacak yollardaki tehlikeleri ortadan kaldırmalı, bu yolları işaretlemeli,
buralara gereksiz eşya ve malzeme koymamalıyız.
 Bina yönetimince önceden belirlenen, mesken veya işyerinin özelliği ve büyüklüğüne göre uygun yangın
söndürme cihazını mutlaka bulundurmalı ve periyodik bakımlarını da yaptırmalıyız.
 Asansörlerin kapı yanlarına "Deprem Sırasında Kullanılmaz" levhası asmalıyız.

 Bir deprem planı hazırlayıp, bu plana göre nasıl davranmamız gerektiğinin tatbikatını zaman zaman
yapmalıyız.
 Gerekli İlk yardım malzemesi, yedek pil ve pilli radyo, el feneri, temizlik malzemeleri, sinyal düdüğü,
mum, kibrit, kuru gıda ve bisküvi gibi malzemeleri bir çanta içerisinde her an hazır bir şekilde
bulundurmalıyız.

 Aile bireyleri ile topluca deprem sırasında nasıl korunacağımız hususunda sohbet ve alıştırmalar
yapmalıyız.
 Aile bireylerimiz ile iletişimi nasıl sağlayacağımızı ve eve ulaşamayacağımız durumlar için alternatif
buluşma yerlerini planlamalıyız.
 Depremin gece meydana gelebileceğini düşünerek, yatağımızı pencerenin önünden ve eşyaların
dökülebileceği yerlerden uzak yerleştirmeliyiz.
 Deprem Sırasında Alınacak Önlemler
I. Bina İçerisinde
 Kesinlikle panik yapmamalıyız. Sabitlenmemiş dolap, raf, pencere vb. eşyalardan uzak durmalıyız. Varsa
sandalyelerle desteklenmiş masa altına veya dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, içi dolu sandık gibi koruma
sağlayabilecek eşya yanına çömelmeli veya uzanmalıyız. Başımızı iki elimizin arasında alarak veya bir
koruyucu (yastık, kitap vb) malzeme ile korumalıyız. Sarsıntı geçene dek beklemeliyiz.

 Tekerlekli sandalyede isek tekerlekleri kilitleyerek başımızı ve boynumuzu korumaya almalıyız.

 Mutfak, imalathane, laboratuar gibi iş aletlerinin bulunduğu yerlerde; ocak, fırın ve bu gibi cihazları
kapatmalıyız. Dökülebilecek malzeme ve maddelerden uzaklaşmalıyız.
 Sarsıntı geçtikten sonra elektrik, gaz ve su vanalarını kapatmalıyız. Soba ve ısıtıcıları söndürmeliyiz.
Diğer güvenlik önlemlerini almalıyız ve daha önceden hazırlanmış acil durum çantası ile gerekli olan eşya
ve malzemeyi yanımıza alarak derhal binayı daha önce tespit ettiğimiz yoldan terk edip toplanma
bölgesine gitmeliyiz.
 Merdiven, balkon, koridor ve geniş sahanlı yerlerden, kolonlardan ve pencerelerden uzaklaşmalıyız.
 Okulda isek sınıfta kalarak sağlamsa sıra altlarına ya da sıra yanına birinci maddede belirtildiği şekilde
başımızı korumalıyız.

 Kesinlikle asansör kullanmamalıyız. Asansörde isek kat çıkış düğmesine basarak asansörü terk etmeliyiz.
II. Bina Dışında
 Enerji hatlarından, diğer binalardan ve duvar diplerinden uzaklaşmalıyız. Açık arazide çömelerek etraftan
gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olmalıyız.
 Deniz kıyısından uzaklaşmalıyız.
 Toprak kayması, taş veya kaya düşebilecek yamaç altlarında bulunmamalıyız. Böyle bir ortamda isek en
seri şekilde güvenli bir ortama geçmeliyiz.
 Binalardan düşebilecek baca, cam kırıkları ve sıvalara karşı tedbirli olmalıyız.
 Toprak altındaki kanalizasyon, elektrik ve gaz hatlarından gelecek tehlikelere karşı dikkatli olmalıyız.
III. Araç Kullanırken
 Bulunduğumuz yer güvenli ise durmalı ve araç içinde kalmalıyız. Araç karayolunda seyir halinde ise; yolu
kapatmadan sağa yanaşıp durmalıyız. Kontak anahtarını yerinde bırakıp, pencereler kapalı olarak araç
içerisinde beklemeliyiz. Ancak sarsıntı durduktan sonra açık alanlara gitmeliyiz.
 Normal trafikten, ağaçlardan, direklerden ve enerji nakil hatlarından mümkün olduğu kadar
uzaklaşmalıyız.
 Araç meskun mahallerde ise ya da güvenli bir yerde değilse; aracı durdurmalı, kontak anahtarı üzerinde
bırakılarak aracı terk etmeli ve açık alanlara gitmeliyiz.
IV. Metroda veya Diğer Toplu Taşıma Araçlarında
 Gerekmedikçe, kesinlikle metro ve trenden inmemeliyiz. Elektriğe kapılabilir veya diğer bir tren
çarpabilir.
 Trenin içinde, sıkıca tutturulmuş askı, korkuluk veya herhangi bir yere tutunmalıyız.
 Metro veya tren personeli tarafından verilen talimatları izlemeliyiz.
 Deprem Sonrası Alınacak Önlemler
o Kesinlikle panik yapmamalıyız.
o Sarsıntı kesilince önceden hazırladığımız afet çantası ile acil ihtiyaç duyulacak diğer malzemeleri (giysi,
battaniye, su ve gıda gibi) yanımıza alarak derhal bulunduğumuz yeri önceden belirlediğimiz yollardan
terk etmeli ve toplanma yerine gitmeliyiz.
o Yıkılan binalarda yardıma ihtiyacı olanlara kurtarma, İlk yardım ve enkaz kaldırma çalışmalarında
yardımcı olmalıyız.
o İkinci sarsıntı ihtimaline karşı tedbirli olmalıyız.
o Telefon hatlarını meşgul etmemeliyiz.
o Yollarda hasta ve yaralı nakli yapılacağı için trafiği engellememeliyiz.
o Deprem hakkında söylenti ve dedikodulara inanmamalıyız.
o Aile içinde birbirimizle dayanışma halinde olmalıyız. Özellikle çocukları olayın etkisinden
uzaklaştırmalıyız.
o Kurtarma ve sosyal yardımlar sırasında panik ve kargaşaya yol açmadan ilgili ve görevlilere yardımcı
olmalıyız.
o Deniz kenarı yerleşimlerinde, dev dalgaların oluşması olasılığına karşı deniz kenarından uzaklaşmalıyız.
o Toplu iskan bölgelerindeki kurallara ve yöneticilerin talimatına mutlaka uymalı, kargaşa, dedikodu ve
huzursuzluğa izin vermemeliyiz.
o Özellikle iskan bölgelerinde halkın sağlığı için temizlik kurallarına uymalı ve uymayanları uyarmalıyız.
o Başkalarının da ihtiyacı olabileceğini düşünerek ihtiyacımızdan fazla yardım malzemesi talebinde
bulunmamalıyız.
 KAYNAKÇA
https://www.medak.org.tr/faydali-bilgiler/afet-ve-turleri/

https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/E%C5%9F%C5%9FeAyseErkan.pdf

https://santiyede.com/deprem-nedir-depreme-karsi-alinacak-onlemler/

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/179169

https://deprem.aku.edu.tr/depremlerin-olusumu-ve-turleri/

https://huseyinbasogul.medium.com/deprem-t%C3%BCrleri-nelerdir-deprem-%C3%A7e%C5%9Fitleri-a7f064
36fa11

https://www.afad.gov.tr/depremler-onlenemez-ancak-depremlerin-afetlere-donusmesi-onlenebilir

https://www.afad.gov.tr/deprem-oncesi-ani-ve-sonrasi-alabileceginiz-onlemleri-biliyor-musunuz

https://deprem.sdu.edu.tr/tr/bilgilendirme/deprem-oncesi-ani-ve-sonrasi-alabileceginiz-onlemler-13535s.html