DOPING W SPORCIE

Patryk Smoliński kl.

8e
 DOPING
WYDOLNOŚCIOWY
to sztuczne podnoszenie
wydolności fizycznej i
psychicznej zawodnika
metodami
wykraczającymi poza
normalny,
naturalny” trening,
choć w praktyce granica
między dopingiem i
treningiem jest często
bardzo trudna do
ustalenia.
Ogólnie za doping uważa
się metody medyczne,
potencjalnie szkodliwe
dla zdrowia, które
zostały oficjalnie
zabronione.
 RODZAJE DOPINGU
Ze względu na stosowane metody doping wydolnościowy można podzielić ogólnie na:

• farmakologiczny – polegający na podawaniu biologicznie czynnych związków chemicznych,

których użycie nie jest uzasadnione leczeniem zawodnika,

• fizjologiczny – polegający na wymianie płynów ustrojowych, zwłaszcza krwi, przeszczepach

tkanek (mięśni i ścięgien), stosowanie szkodliwych dla zdrowia zabiegów takich jak zbijanie
masy poprzez chirurgiczne usuwanie tkanki tłuszczowej,

• genetyczny – polegający na modyfikacji materiału genetycznego zawodnika, np. poprzez

stosowanie wektorów genetycznych; obecnie jest on praktycznie niemożliwy do wykrycia, ale
prawdopodobnie rzadko stosowany ze względu na wysokie koszty i trudne do przewidzenia
skutki.
DOPING FARMAKOLOGICZNY
Doping farmakologiczny
jest jednocześnie najłatwiejszy do zastosowania i
najłatwiejszy do wykrycia.

Najczęściej stosowanymi związkami

chemicznymi są:
• sterydy anaboliczne – działające głównie
poprzez zwiększanie masy mięśniowej, takie
jak : testosteron i tetrahydrogestrinon.
• hormony pobudzające wzrost erytrocytów,
takie jak np. erytropoetyna.
• związki pobudzające, okresowo
zwiększające wydolność lub
zapobiegające odczuwaniu bólu przy
nadmiernym wysiłku fizycznym,
tzw. stymulanty – takie jak np.: amfetamina,
ecstasy, modafinil i ich pochodne.

Czasami za doping farmakologiczny jest także

uważane stosowanie tzw. suplementów –
skoncentrowanych preparatów
zawierających aminokwasy, a także tzw.
„końskich” dawek witamin (zwłaszcza z grupy
B), oraz regulowanie równowagi
elektrolitycznej organizmu, poprzez
stosowanie płynów zawierających duże
stężenie soli fizjologicznych.

Tego typu środki nie są jak dotąd oficjalnie

zabronione.
 W pewnych szczególnych sytuacjach
dozwolone jest też stosowanie maści i innych
preparatów zewnętrznych, zawierających
substancje przeciwbólowe i rozluźniające.

Nie jest też zabronione stosowanie tradycyjnych

substancji pobudzających takich jak
np.: kawa czy Coca-Cola, choć jeszcze
niedawno kofeina znajdująca się w tych
produktach była zabroniona w stężeniu
przekraczającym 12 mikrogram/ml.

Sportowcy muszą bardzo uważać jakie leki

stosują.

Na przykład zwykły syrop na kaszel może

zawierać efedrynę lub jej pochodne,
substancję pobudzającą zakazaną na
zawodach powyżej stężenia 10
mikrogram/ml
i zawodnik może przypadkowo być oskarżony
o doping.
 DOPING FIZJOLOGICZNY
Doping fizjologiczny  
polega na stosowaniu rozmaitych technik
medycznych, czasowo zwiększających
wydolność organizmu.
Jest on – zwłaszcza autotransfuzje krwi – dość trudny
do wykrycia.

Najczęściej spotykaną formą dopingu

fizjologicznego są właśnie transfuzje krwi.
Stosowane są zarówno autotransfuzje krwi własnej,
uprzednio zmagazynowanej, jak i transfuzje krwi
pochodzącej od wyselekcjonowanych dawców.
Można stosować transfuzję całej krwi, jak i wybranych jej
składników, np. plazmaferezę.
Zazwyczaj celem tego zabiegu jest zwiększenie do
maksimum liczby czerwonych krwinek w
organizmie, gdyż to one odpowiadają za szybki
transport tlenu do mięśni.
Większa liczba czerwonych ciałek we krwi oznacza
wzrost wytrzymałości, a także zwiększoną zdolność
do krótkotrwałego wysiłku fizycznego.
Drugim, mniej ważnym efektem transfuzji jest szybkie
pozbycie się z organizmu toksyn powstających w
czasie wysiłku, a także śladów stosowania dopingu
farmakologicznego.
Wzrost liczby czerwonych krwinek powoduje jednak
także wzrost lepkości krwi, wzrost obciążenia
mięśnia sercowego i generalnie całego układu
krążenia, które w skrajnych przypadkach mogą
powodować wylewy i zawały serca.
Doping poprzez transfuzję krwi był szczególnie
popularny w zawodowym kolarstwie
szosowym.
Został jednak ograniczony przez
wprowadzenie maksymalnej
dopuszczalnej liczby czerwonych krwinek,
a także niezapowiedziane naloty na hotele
i ośrodki treningowe, w których
przebywają sportowcy.

Legalną, wciąż stosowaną techniką na wzrost

liczby czerwonych krwinek
jest trening wysokościowy, polegający na
odbywaniu długotrwałych obozów
kondycyjnych na wysokościach pow.
2500 m n.p.m. bezpośrednio przed
ważnymi zawodami.

Inne, rzadziej spotykane formy dopingu

fizjologicznego to operacyjne
usuwanie tkanki tłuszczowej, przeszczepy
mięśni i ścięgien, przeszczepy szpiku
kostnego, podskórne zastrzyki powietrza.

Wszystkie te metody są rzadko stosowane,

ponieważ są łatwe do wykrycia i
obarczone dużym ryzykiem szybkiego i
nieodwracalnego zrujnowania zdrowia
zawodnika.
DOPING GENETYCZNY
Doping genetyczny
jest to najnowsza technika dopingowa
polegająca na
dokonywaniu manipulacji na materiale
genetycznym zawodnika lub
kontroli ekspresji genów.

Istnieją trzy możliwe techniki dopingu

genetycznego:

• ingerencja w ekspresję genów

zawodnika, prowadząca do wzrostu
liczby komórek tkanek szczególnie
potrzebnych do uprawiania sportu
(głównie mięśni oraz szpiku kostnego)
• dokonywanie wszczepu obcych
tkanek, wcześniej zmodyfikowanych
genetycznie, które namnażają się w
organizmie
• podawanie preparatów
zawierających zmodyfikowane
genetycznie mikoroorganizmy,
np. bakterie produkujące hormony.
 W zależności od dyscypliny sportowej, doping może być stosowany w różnych celach.

Wobec kryterium efektu, jaki chce się osiągnąć stosując substancje niedozwolone, wyróżnia

się:

• doping siłowy – dotyczy zwłaszcza kulturystów i ciężarowców; stosuje się go, by zwiększyć
przyrost masy mięśniowej,
• doping wytrzymałościowy – ma on na celu zwiększenie wydolności fizycznej i
psychicznej zawodnika, który w ramach uprawianej przez siebie dyscypliny musi wykonywać
intensywny i długotrwały wysiłek,
• doping stymulujący – zawodnicy sięgający po ten rodzaj dopingu, chcą podnieść swoją
odporność na ból i wysiłek fizyczny, jak również zmniejszyć uczucie zmęczenia.
Sportowcy regularnie poddawani
są testom antydopingowym.
Niestety, każdego roku niedozwolone
substancje wykrywa się u sporej
liczby zawodników.
Media co pewien czas informują o
gwiazdach sportu, które nie
walczyły fair play.

Kwestia dopingu dotyczy jednak nie

tylko narodowych kadr.
To też problem osób stawiających
pierwsze kroki w sporcie
zawodowym i ludzi
młodych, którzy uprawiają sport
rekreacyjnie.
Chęć uzyskania jak najlepszych
wyników i wejście na sam szczyt
sportowego podium są niezwykle
kuszące.
Niestety, w przypadku wykrycia
niedozwolonej substancji
zawodnik musi liczyć się z
bolesnymi dla jego kariery
konsekwencjami. 
 Doping nie jest obojętny dla organizmu.

Stosowanie substancji zakazanych skutkować

może takimi problemami jak:

• pojawienie się lub nasilenie trądziku,

• ujawnienie się rozstępów, które są

wynikiem szybkiego przyrostu masy ciała,

• wirylizm – grupa objawów, która wiąże się z

nadmierną obecnością męskich hormonów
płciowych u kobiet (nadmierne owłosienie
typu męskiego, zwiększenie masy tkanki
mięśniowej),
 
• łysienie,

• zmiany hormonalne, tj. spadek libido, spadek

siły fizycznej, złe samopoczucie,

• zahamowanie wzrostu,

• uszkodzenie wątroby,

• nadciśnienie tętnicze.
 Komisja do
Zwalczania Dopingu w
Sporcie prowadzi
program edukacyjny
kierowany między innymi
do młodych zawodników,
którzy wiążą swoją
przyszłość zawodową ze
sportem,
jak również do młodzieży
licealnej i gimnazjalnej.
Ma on na celu
przybliżenie zagadnienia
zjawiska dopingu w
sporcie.