‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬

‫حضور گرم مهمانان گرانقدر را در ورکشاپ سه روزه‬

‫(حقوق اطفال‪ ،‬محافظت طفل و کنوانسیون حقوق طفل)‬
‫خیـرـ مقـدم عـرض می‌داریم‪.‬‬
 ‫‪:‬مقررات کارگاه آموزشی‬

‫پابندی به وقت‬ ‫•‬

‫مبایل ها باید خاموش و یا در حالت سکوت قرار داده شود‬ ‫•‬
‫احترام به نظریات همدیگر‬ ‫•‬
‫خارج از موضوع بحث ننمودن‬ ‫•‬
‫اشتراک فعال در همه بخش های آموزش‬ ‫•‬
‫همکاری و اشتراک فعال در کارهای گروهی‬ ‫•‬
 ‫مقاصد کارگاه آموزشی‬
‫در خـتمـ اـینبــرنامهـ اـشتراـککـــنندهـ گـــانقــادر بــهـ فـــهمـ و درکموضوعاتذیلخـواـهند بــود ‪: ‬‬
‫‪ ‬حقوق اطفال در ادوار قبل از اسالم‬
‫‪ ‬تعریف حق‬
‫‪ ‬تعریف طفل مطابق شریعت‬
‫‪ ‬تعریف طفل طبق قوانین نافذه کشور‬
‫‪ ‬دوره های سه گانه زمان طفولیت‬
‫‪ ‬عدم مسئولیت جزایی طفل طبق قانون و شریعت‬
‫‪ ‬کلیات پنج گانه اسالم‬
‫‪ ‬حقوق طفل قبل از خلقت‬
‫‪ ‬حقوق طفل قبل از تولد (جنین )‬
‫‪ ‬حقوق طفل بعد از تولد طبق شریعت‪ ،‬کنوانسیون ها و قوانین نافده کشور‬
‫‪ ‬نقض حقوق طفل و مجازات مرتکبین آن‬
‫‪ ‬حفاظت و حمایت طفل‬
‫‪ ‬معیار های حد اقل محافظت اطفال‬
‫طفل کیست؟‬
 ‫مقدمه‪:‬‬
‫طفل امروز زن و مرد فردا است و در آینده مسئولیتهای بزرگ جامعه را به دوش میگیرند‪ ،‬دوره طفولیت نسبت‬ ‫‪ ‬‬
‫به سایر دوره های زنده گی خیلی حساس ومهم است ‪ ،‬زیرا به صورت طبیعی پایه و تهداب شخصیت فرد در این‬
‫دوره پی ریزی می شود معموال" اطفال آن عده از اعضای جامعه اند که نمی توانند به طور مستقل چنانچه الزم‬
‫است ‪ ،‬صالحیتها ومهارتهای طبیعی و ذاتی خود را به کار گیرند‪ ،‬بنابر آن در جریان زنده گی به کمک ‪،‬‬
‫دستگیری‪ ،‬همکاری و رهنمایی بزرگان بیشتر نیازدارند ‪.‬‬
‫بدون تردید‪ ،‬اطفال قشر نیازمند‪ ،‬ناتوان و آسیب پذیر جامعه اند و در دوره طفولیت به مراقبت و توجه ویژه‬
‫ضرورت دارند ومانند سایر اقشار جامعه حق دارند به طور سالم وعادالنه زندگی کنند و از هر گونه شرایط و‬
‫زمینه مطلوب وسالم که برای رشد بدنی‪ ،‬ذهنی‪ ،‬عاطفی و اجتماعی آن ها مؤثر ومفید است‪ ،‬بهره بگیرند ‪.‬‬
‫‪    ‬این همان حقی است که ادیان الهی‪ ،‬متفکران و دانشمندان‪ ،‬خاصتا ً سازمان ملل آنرا بنام حق ( طبیعی وذاتی )‬
‫طفل تبیین نموده است‪ ،‬اما بدبختانه این حق در گذشته به اشکال و شیوه های گوناگون از اطفال سلب گردیده و‬
‫این قشر نیازمند جامعه را از حقوق مدنی و انسانی شان محروم گردانیده است‪ .‬بشر پس از توسعه علمی و‬
‫وضعیتی هم اکنون گرفتار شرایطی شده است که روز به روز آمار نا به هنجاری های رفتاری و اعمال غیر‬
‫اخالقی و تبهکاری و جنایات‪ ،‬ارقام باالتری نشان میدهد‪ .‬علل چنین وضعیت‪ ،‬عدم توجه به مسائل تربیتی است‪.‬‬
‫اشتغال پدر و مادر و سپردن کودکان به پرورشگاه ها و کودکستان ها از یک طرف و کمبود اطالعات تربیتی‬
‫خانواده ها در رابطه به پرورش صحیح کودک و امور تحصیلی فرزندان موجب شده است که رفتارهای انحرافی‬
‫و تخلفات در نوجوانان وجوانان گسترش یابد که این موضوع سبب آن گردیده است‪ .‬عالوه بر آن انسان یک‬
‫موجود مدنی باالطبع میباشد وهر شخص بخاطر جلب منفعت شخصی سعی وتالش مینماید که این سعی شان‬
‫بعضی اوقات منجر به حق تلفی دیگران نیز میشود بنا ًء در جامعه‪ ،‬هللا متعال به خاطر حفظ حق هر انسان و‬
‫جلوگیری از حرج مرج و بی نظمی برای هر انسان حقوق وامتیازات وضع نموده است‪.‬‬
 ‫پیشینه حقوق اطفال‬
‫• در گذشته ها اطفال از داشتن حقوق مدنی‪ ،‬حقوق بشری و الهی خویش جبرا محروم بوده ودر ادوار‬
‫مختلفه تاریخ با آنها به صورت های مختلف برخورد وحشیانه صورت می گرفت‪ ،‬چنانچه در روم‬
‫باستان تا سال ‪ 237‬از بین بردن اطفال حق قانونی والدین شمرده می شد ‪ .‬در قرون وسطی قربانی‬
‫خدایان و بتهای ساخت دست خود انسان می گردیدند‪ .‬پلوتارکس‪ ))Plutarkus‬چگونگی قربانی اطفال‬
‫در پای بتها در میان مردم را چنین بیان می کند ‪:‬‬
‫(بزرگان به شور و شوق عالقه و خیال آرام اطفال خویش را در پای بتها قربانی می کردند وآنانی که خود‬
‫فرزند نداشتند اطفال دیگران را می خریدند ودر پای بتها سر از تن آنها جدا میکردند‪ .‬گویا که این‬
‫اطفال گوسفندان و پرندگان کوچک اند که ذبح میشوند‪ .‬در جریان قربانی شدن اطفال‪ ،‬والدین آنها نیز‬
‫بدون ریختن قطره اشکی یا ابراز هرگونه شکوه شاهد و ناظرین ماجرا می بودند‪ .‬زمانی که اطفال‬
‫قربانی می شدند تمام محوطه معبد مملو از صداها‪ ،‬طبلها وشیپورها می گشت واگر کس ناله هم می‬
‫کرد هرگز به گوش کسی نمی رسید)‬
‫در میان رومیان کشتن اطفال رایج بود‪ ،‬هیالریون (‪ )Hillarion‬قیصر مقتدر روم‪ ،‬یک سال قبل از میالد‬
‫هنگامی که همسرش الیس در انتظار بود نامه ی به این مضمون به او نوشت ‪:‬‬
‫(اگر فرزندی به دنیا آوردی و پسر بود او را زنده نگهدار ولی اگر دختر بود او را نابود کن‪ ).‬پدران رومی‬
‫حق داشتند که فرزندان خود را زنده بکشند یا بعد از والدت آنها را در میان راه بی اندازند‪.‬‬
‫درمیان ششصد خانواده فقط به شش خانواده اجازه داده بودند که بیش از یک دختر را بزرگ کنند‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫در جزیرة العرب قبل از اسالم نیز رسم زنده به گور کردن دختران یک امر طبیعی‬
‫محسوب می گردید قبایل عرب و افراد سرشناس برای رهایی از شرم وعار‬
‫دختران خود را زنده به گور می کردند خداوند ج در مورد میفرماید‪:‬‬
‫( وال تقتلوا اوالدکم خشیة امالق نحن نرزقهم وایاکم ان قتلهم کان خطا ًء کبیرا)‬
‫[اسراء ‪)۳۱‬‬
‫‪ " ‬واز بیم تنگدستی فرزندان خود را مکشید ماییم که به آنها و شما روزی می بخشیم‬
‫آری کشتن آنان همواره خطایی بزرگ است "‬
‫‪ ‬‬
 ‫قسمت اول‬
‫حقوق طفل‬
‫• تعریف حق‪:‬‬
‫• در لغت‪ :‬حق یک کلمه عربی میباشد که جمع آن حقوق است و يكي از نام‌هاي خداوند(ج)‪ ،‬سخن‬
‫راست‪ ،‬وعده درست‪ ،‬يقين‪ ،‬ثابت شدن‪ ،‬ضد باطل‪ ،‬عدالت‪ ،‬مال و ملك‪.‬‬
‫• در اصـطالح‪« :‬حق عبارت است از صالحيت مادي و معنوي كه اعضاي جامعه آنرا از طريق‬
‫قراردادهاي اجتماعي و يا توسط وضع قوانين به دست مي آورند‪».‬‬

‫• حقوق‪:‬‬
‫حقوق عبارت است از مجموعه قوانین و مقررات اجتماعی که از سوی خدای انسان و جهان‪،‬‬
‫برای برقراری نظم و عدل در جامعه بشری تدوین می شود تا سعادت جامعه را تامین کند‪.‬‬
 ‫انواع حق‬

‫انواع حق‬
‫حقوقی که به‬
‫معنویع‌اش‬
‫مال و مناف‬ ‫حقوقي كه به‬
‫مال ومادی‬
‫منافع‌اش‬
‫تعلق نمی‌گیرد؛‬
‫مانند‪ :‬حق‬ ‫تعلق مي‌گيرد؛‬
‫حضانت‪،‬‬ ‫مانند‪ :‬حق‬
‫واليت‪ ،‬حق‬ ‫میراث‪ ،‬اجاره‪،‬‬
‫نامگذاری ‪،‬‬ ‫حق خرید و‬
‫فروش‪ ،‬حق نفقه‬
‫حق نسب و‬
‫و‪...‬‬
‫حق تابعیت و‪...‬‬
‫تعریف طفل‬
 ‫تعریف طفل از نگاه قانون‬
‫تعريف طفل طبـق قانـون رسیدگی به تخلفات اطفال ‪:‬‬
‫مطابق قانون رسیدگی به تخلفات اطفال اصطالعات آتی در رابطه به‬
‫اطفال ذکر شده است‪:‬‬
‫‪ :1‬طفل‪ :‬شخصی است که سن هجده سالگی را تکمیل نکرده باشد ‪.‬‬
‫‪ :2‬طفل غیر ممیز‪ :‬شخصی است که سن هفت سالگی را تکمیل نکرده‬
‫باشد ‪.‬‬
‫‪ :3‬طفل ممیز‪ :‬شخصی است که سن هفت سالگی را تکمیل و دوازده‬
‫سالگی را تکمیل نکرده باشد ‪.‬‬
‫‪ :4‬طفل نوجوان‪ :‬شخصی است که سن دوازده سالگی را تکمیل و هجده‬
‫سالگی را تکمیل نکرده باشد ‪.‬‬
 ‫تعريف طفل طبق قانون مدنی‬
‫• طفل صغیر‪ :‬صغیر بر طفلی اطالق‬
‫ماده ‪70‬قانون مدنی‬ ‫میگردد که بین سن هفت و سیزده‬
‫سالگی کامل قرار داشته باشد‪.‬‬

‫• غیرممیز‪ :‬طفل که به سن هفت‬

‫ماده ‪ 40‬قانون مىني‬ ‫سالگی نه رسیده باشد غیر ممیز‬
‫محسوب می گردد‪.‬‬

‫• طفل ممیز‪ :‬طفل ممیز شخصی که به‬

‫ماده ‪41‬قانون مدنی‬
‫سن رشد نه رسیده یا این که به سن‬
‫رشد رسیده اما سفیه یا مبتال به غفلت‬
‫کاری باشد ‪.‬‬
 ‫ادامه تعریف طفل‬

‫‪:‬تعریف طفل طبق فقه اسالمی‬

‫فقهاء براین نظر اند که از روز تولد تا روز بلوغ انسان‬
‫صغیر و صبی نامیده میشود قانون مدنی این تعریف را‬
‫‪ .‬نیز تایید نموده است‬
 ‫تعریف طفل مطابق به کنوانسیون حقوق طفل‬

‫مطابق اين پيمان نامه‪ ،‬يک کودک‪ ،‬انساني است که سن هجده‬

‫سالگي را هنوز تمام نکرده است مگر اينکه سن بلوغ از نظر‬
‫حقوق جاري در کشورهاي مربوطه زودتر تعيين شده باشد‪.‬‬

‫افغانستان نیز در ‪ 28‬مارچ ‪ 1994‬میالدی یا سال ‪ 1373‬هجری‬

‫شمسی کنوانسیون بین المللی حقوق طفل را به امضأ رسانیده و‬
‫متعهد شد تا تمام مواد این کنوانسیون را در کشور تطبیق نماید‪.‬‬
‫کنوانسیون بین المللی حقوق طفل که ‪ 54‬ماده دارد‪ ،‬بیشترین‬
‫تأکید آن در زمینه حقوق بشری اطفال‪ ،‬ایجاد زمینه و فضای‬
‫بهتر زندگی برای آنان و همچنان مکلفیت های دولت در زمینه‬
‫حمایت از اطفال میباشد‪.‬‬
 ‫کنوانسیون حقوق طفل مصوب مجمع عمومی‬
‫ملل متحد ‪ 20‬نوامبر‪1989‬‬
‫کنوانسیون حقوق طفل در بر گیرنده حقوق مدنی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‬
‫و فرهنگی اطفال می باشد که به (‪ )3‬بخش عمده و اساسی تقسیم گردیده‬
‫است‪:‬‬
‫• بخش اول از ماده یک الی چهل و یک‪ ،‬که درآن حقوق طفل لیست شده‬
‫است‬
‫• بخش دوم از ماده چهل و دو الی چهل و پنج‪،‬‬
‫پروسه نظارت و طرق اجرای کنوانسیون حقوق طفل ومکلفیت های کشور‬
‫های متعهد به این پیمان وهمچنان نقش کمیته کنوانسیون حقوق طفل در‬
‫ژنیو را توضیح و تشریح مینماید ‪.‬‬
‫• بخش سوم از ماده چهل و شش الی پنجا و چهار‪ :‬شرایط پذیرش در‬
‫کنوانسیون حقوق طفل را توضیح میکند ‪.‬‬
 ‫چهار حق اساسی طفل از نگاه‬
‫کنوانسیون حقوق طفل‬
‫کنوانسیون حقوق طفل به چهار کتگوری تقسیم بندی گردیده که شامل حقوق مربوط به بقا‪،‬‬
‫حقوق مربوط به انکشاف‪ ،‬حقوق مربوط به مسایل محافظتی طفل و حقوق اشتراک اطفال‬
‫میباشد که تمام مواد کنوانسیون حقوق طفل در این چهار کتگوری انعکاس یافته است‪.‬‬

‫انکشاف •‬ ‫بقا •‬

‫محافظ •‬ ‫اشتراک •‬
‫ت‬
‫حق بقا (زندگی)‬
 ‫حق بقا (زندگی)‬
‫طفل حق زندگی و رشد را دارد به این معنی که دولت باید طفل را در مقابل مرگ های ناشی از‬
‫‪.‬جنگ و مریضی حفاظت کند‬

‫ماده ‪ 6‬کنوانسیون حقوق کودک‬ ‫•‬

‫(حق زندگي)‬ ‫•‬
‫هر کودکي حق زندگي دارد و اين حق مادرزادي اوست که از طرف همه حکومتهاي عضو‬ ‫•‬
‫پيمان به رسميت شناخته ميشود‪.‬‬
‫ادامه حيات و رشد کودک از طرف حکومتهاي امضا کننده اين پيمان نامه بطور کامل تضمين‬ ‫•‬
‫ميشود‪ .‬‬

‫مادۀ بيست و سوم قانون اساسی ‪:‬‬

‫زندگي موهبت الهي و حق طبيعي انسان است‪ .‬هيچ شخص بدون مجوز قانوني از اين حق‬
‫محروم نمي گــردد‪.‬‬
‫حق انکشاف (رشد)‬
 ‫حق انکشاف (رشد)‬
‫حـق انکشاف‪ :‬دراین بخش حقوق‪ ،‬حق داشتن تمام شیوه های تعلیم‬
‫و تربی ه (رس می وغیررسمی) و ح ق داشت ن زندگ ی در یک‬
‫معیار قبول شده ک ه برای انکشاف جس می‪ ،‬دماغ ی‪ ،‬روحی‪،‬‬
‫اخالقی واجتماعی طفل مناسب باشد شامل میگردد‪.‬‬
‫انکشاف در لغت به معنی آوردن تغیرات مثبت و بهبود بخشی‬
‫است و در اصطالح بهبود بخشیدن به یک موضوعیکه از قبل‬
‫در اجتماع وجود داشته باشد را گویند‪.‬‬
‫همچنان اصطالح انکشاف به معنی کم کردن نکات منفی و بلند‬
‫بردن نکات مثبت را گویند‪.‬‬
‫حق اشتراک (سهمگیری)‬
 ‫حق اشتراک (سهمگیری)‬
‫در این کتگوری‪ ،‬حق طفل غرض ابراز نظر در تمامی مسایل که زندگی طفل را‬
‫متاثر میسازد‪ ،‬شامل میباشد ‪.‬‬
‫ماده ‪ 12‬كنوانيسيون حقوق كودک (آزادي عقيده)‪:‬‬
‫• از سوي حکومتهاي امضا کننده اين پيمان نامه‪ ،‬حق کودکي که توانايي ساختن‬
‫نظر شخصي خودش را دارد‪ ،‬به رسميت شناخته ميشود‪ .‬کودک در تمامي امور‬
‫مربوط به خود‪ ،‬آزادي بيان و اظهار عقيده شخصي را که مطابق سن و رشد‬
‫اوست‪ ،‬دارد‪.‬‬
‫ماده ‪( 14‬آزادي مذهب‪ ،‬وجدان و افکار)‪:‬‬
‫• حکومتها به حق کودک براي آزادي افکار‪ ،‬وجدان و مذهب توجه ميکنند‪.‬‬
‫در جریان تص میم گیری برای اطفال در تمام مراح ل حاالت اضطراری ب ه دختران و‬
‫پس ران فرص ت ه ا و زمان مس اوی در نظ ر گرفت ه میشود‪ .‬ب ه اطفال بای د فرصت داده‬
‫شود تا نظریات خود را آزادانه بیان کنند و نظریات آنها باید جدی گرفته شود‪.‬‬
‫حق محافظت طفل‬
‫حق محافظت طفل‬

‫طفل باید از چه محافظت شود‬

‫‪ :1‬محاظت طفل از کارهای شاقه‬
‫‪:2‬محافظت طفل از اعتیاد به مواد مخدر‬
‫‪ :3‬محافظت طفل از خشونت ها‬
‫‪ :4‬محافظت طفل از تجاوز جنسی‬
‫‪ :5‬محافظت طفل از عادت بی حیایی‬
‫‪ :6‬محافظت طفل از تبعیض‬
‫حق محافظت طفل‬
‫حق محافظت طفل‬
 ‫ثبوت نسب‬
‫نسـب مصـدر اسـت و در لغت به معنی انتساب‪ ،‬قرابت‪ ،‬خویشاوندی‪،‬‬
‫نژاد‪ ،‬اصل‪ ،‬خاندان‪ ،‬سلسله‪ ،‬رگ و ریشه و پیوند است که جمع آن‬
‫انساب است‪ .‬نسب امری است که به واسطه انعقاد نطفه از نزدیکی‬
‫زن و مرد به وجود میاید‪ .‬از این امر رابطه طبیعی خونی بین طفل‬
‫و آن دو نفر که یکی مادر و دیگری پدر می باشد موجود می گردد‬
‫‪.‬‬

‫طبق فقه و قانون مدنی یک از مهم ترین حق طفل این است که به‬
‫والدی ن خوی ش منس وب گردد ت ا از س رگردانی وی جلوگیری به‬
‫عمل آید و در جهت حضانت وتربیت وی اهتمام به خرچ داده شود‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫اسباب ثبوت نسب ‪ :‬نسب هر شخص مستقیما ً به دو شخص میرسد که یک مادر و دیگر آنها پدر می‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ :1‬ثبوت نسب طفل برای مادر‪ :‬ثبوت نسب طفل برای مادر والدت است اع ّم از این که شرعی باشد یا غیر‬
‫شرعی زیرا انتساب به مادر به وسیله والدت ثابت می گردد وآن امری خارجی واغلب مشهود است و می‬
‫توان آن را به وسیله شهود که از ساده ترین و قدیمی ترین ادله اثبات دعوی به شمار می رود اثبات نمود‪.‬‬
‫‪ :2‬ثبوت نسب طفل برای پدر ‪ :‬اثبات نسب فرزند به پدر‪ ،‬دشوار تر از اثبات انتساب طفل به مادر است زیرا‬
‫انتساب طفل به مادر چنانچه بیان شد بر خالف انتساب به پدر که مبتنی بر خلقت کودک از نطفه وی است‬
‫به وسیله والدت ثابت میگردد وآن امری خارجی واغلب مشهود است‪ ،‬اما اثبات انتساب طفل به پدر‬
‫ممکن است از طریق ازدواج صحیح‪ ،‬فاسد و وطی به سبب شبهه متحقق گردد‪ .‬اما به موجب شریعت‬
‫اسالمی زنا‪ ،‬تلقیح مصنوعی‪ ،‬التقاط و تبنی (فرزند خواندگ هیچ گاه موجب ثبوت نسب نمی گردد که‬
‫هریک را در ذیل مورد مطالعه قرار میدهم ‪:‬‬
‫(الف) ثبوت نسب از طریق ازدواج صحیح‪ :‬فقهاء اتفاق نظر دارند بر این که طفلی که از زوجه متزوجه در‬
‫ازدواج صحیح متولد می گردد‪ ،‬به شوهرش منسوب می گردد به دلیل این حدیث پیامبر صلی هللا علیه‬
‫وسلم که فرموده است ‪:‬‬
‫للفراش وللعاهر الحجر]‬
‫ِ‬ ‫[ الولد‬
‫فرزند از آن کسی است که صاحب فراش است وزانی مستحق سنگ است‪.‬‬
 ‫حق ثبوت نسب طبق مواد قانون مدنی افغانستان‬
‫مادۀ ‪217 -‬‬
‫كمترین مدت حمل شش ماه واكثر آن یكسال است‪.‬‬
‫مادۀ ‪218 -‬‬
‫طفـل هـــــــــــــــر زوجـــــــــــه در ازدواج صـحیح منسـوب بـه زوج میـــــگردد‪ .‬مشروط بر اینكـه كمتریـن مدت حمل در‬
‫عقد ازدواج سـپری شده مقاربت و خلوت صـــحیحه بین زوجین ثابت باشد‪.‬‬
‫مادۀ ‪219 -‬‬
‫هــــــــــــرگاه زوجـه در مـــــــــــــدت كمتـر از ششماه از عقـد ازدواج وضـــــــع حمـل نمایـد‪ ،‬چنیــــن طفـل منسوب به زوج‬
‫نمی گردد‪ .‬مگر اینكه زوج نســــبت طفلرا بغیر از طریق زنا بخود ادعا نماید‪.‬‬
‫جزء دوم ‪ -‬ثبوت نسب بعـد از تفریق یا وفات زوج‬
‫مادۀ ‪220-‬‬
‫هرگاه معتده طالق یـا وفـات در مـدت بیشتـر از یكسـال از طالق یـا وفـات زوج وضـع حمـل نمایـد‪ ،‬دعـوی نسـب چنین‬
‫معـتده قابـل سـمع نمـی باشد‪ .‬مگـر اینكـه در صــورت طلـاق زوج و در وفات‪ ،‬ورثـۀ زوج نسـبت طفـل را بخـود ادعا‬
‫نماید‪.‬‬
‫مادۀ – ‪221‬‬
‫هـــــــــــــــــرگاه مطلقه یا زوجه بعـد از وفـــــــــــــات زوج بــــــه تكـــــــــــمیل عـــــدت خـــــــــود اقـــــــــرار نمـــاید‪،‬‬
‫نسبت طـــــــفل او به زوج وقتی ثابت مـی گـــــــــــردد كــــــــه وضــــــــعـ حــــمـل در مـدت كمتر از شش‬
‫مــــــــــــــاه از اقـرار و یا كـــــــــمتر از یك ســــــــــــال از طـــــــالق یا وفـــــــــــــــات زوج‪ ،‬صــــــــــــــورت گرفته‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ ‬‬
 ‫هر طفل فطرتـا مسلمان است‬
‫‪ ‬‬
‫خداوند هر کودکی را بر فطرت اسالمی می آفریند چنانچه در قرآن مجید این آیه موجود است و پیامبر‬
‫صلی هللا علیه وسالم در احادیث آنرا را تشریح فرموده اند خداوند ج می فرماید ( فطرة هللا التی فطر‬
‫الناس علیها ) یعنی این فطرت خداوندی است ودین اسالم دین فطری است که خداوند ج انسانها را بر آن‬
‫آفریده است لیکن بعد از دوران کودکی در آن تبدیل و تغیرات بوجود می آید‪.‬‬
‫وقتی که کودک متولد می شود و هنوز تحت تاثیر جو و فضای خانه و اجتماع قرار نگرفته است در این وقت‬
‫فطرتا بر دین اسالم است و چون ذهن او ناپخته است به هر طرفی که او را رهنمایی کنید خواهد رفت و‬
‫اگر با او مطابق فطرت اسالمی رفتار شود قطعا رشد ونمو آن بسیار عالی خواهد بود و اگر بر خالف‬
‫آن فطرتی که خداوند ج او را پیدا کرده است پدر و مادر عمل کنند قطعا فطرت او خراب می شود‬
‫حدیثی از پیامبر صلی هللا علیه وسلم تقریبا درتمام کتابهای حدیث امده است که پیامبر صلی هللا علیه‬
‫وسلم فرمودند‪:‬‬
‫( کل مولود یولد علی الفطرة فآبواه یهودانه اوینصرانه اویمجسانه))‬
‫هر كودک فطرتا ً به دین اسالم آفریده شده است فرقی نمی کند پدرش مسلمان باشد یا کافر واین پدر و مادر‬
‫هستند که اگر بخواهند فرزند مؤمن باشد مؤمن میشود و اگر بخواهند نصرانی میشود و اگر بخواهد او‬
‫یهودی یا آتش پرست شود می شود و دین کفر بر اثر تربیت پدر ومادر بر دین فطرت او غالب می آید و‬
‫کودک آن را انتخاب می کند‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫والدين ضمن اين که مقداری از خصايص خود را به فرزندانشان بطور موروثی منتقل می کنند‪ ،‬بايد بکوشند‬
‫شخصيت آنها را طوری شکل دهند که آنان به آسودگی با محيط‪ ،‬اطراف و مردم اجتماع خويش‬
‫سازگاری بيابند‪.‬‬
‫‪:‬مواردی که می تواند در رشد و تکـوين شخصيت کودک تاثير بگذارد به آنها اشاره می کنيم‬
‫‪ ‬احترام به شخصت کودک‪ :‬انسان خواه خرد سال يا بزرگسال‪ ،‬به خود و شخصيت خويش عالقه مند‬
‫بوده و می خواهد همواره مورد احترام ديگران قرار گيرد‪.‬‬
‫‪ ‬والدین الگو هستند‪ :‬اگر پسری صاحب پدری با شخصيت‪ ،‬مومن‪ ،‬انديشمند و اجتماعی باشد و اگر‬
‫مشاهده کند که همه به خاطر مقام واال و سجايای اخالقی که در پدرش مشاهده می شود به او احترام‬
‫می گذارند‪ ،‬بدون شک او نيز سعی خواهد کرد همسان پدر شود‪ .‬دخترها نيز به همين ترتيب هستند‪،‬‬
‫آنها بسياری از کارهای مادرشان را تقليد می کنند و مادری که دارای رشد شخصيتی مناسب و‬
‫خوبی باشد دخترش نيز فردی همچون او خواهد شد‪.‬‬
‫‪ ‬واگذاری امور کوچک‪ :‬کودک نيز مانند ديگران دوست دارد در خانه و محيط های ديگر خود را‬
‫عضوی فعال و موثر احساس کند‪.‬‬
‫‪ ‬رعایت ادب‪ :‬برخورد مودبانه با فرزندان‪ ،‬اگر چه کم سن باشد نقش مهمی در رشد شخصيت و‬
‫احترام فرزندان دارد‪ .‬متاسفانه بسياری از پدران و مادران از اين نکته غافل هستند و به خصوص‬
‫در کالم‪ ،‬رعايت ادب را نسبت به فرزندان خود نمی کنند‪.‬‬
 ‫ادامه‬

‫‪ ‬لباس مناسب و زيبا‪ :‬یکی ديگر از عوامل موثر در رشد و تکامل شخصيت کودک‪ ،‬چگونگی پوشاک را‬
‫بايد نام برد‪ .‬لباس های زيبا و رنگينی که بزرگساالن می پوشند برای کودک خردسال بسيار جالب بوده‬
‫چنانکه وقتی کودک لباس جالب و مقبول بپوشد در ميان دوستان خود مورد تقدير و تحسين قرار خواهد‬
‫گرفت و در نتيجه احساس برتری خواهد کرد و همين احساس و تصور در رشد و تکامل شخصيت کودک‬
‫تاثير خواهد داشت‪.‬‬
‫‪ ‬داشتن نام نیک‪ :‬نام نیک باالی شخصیت کودک تاثیر خود را دارد کودکی که نام و لقب خود را بپسندد‬
‫همواره احساس برتری خواهد کرد و بر عکس اگر از نام و لقبش خشنود نباشد‪ ،‬شرمسار و ناراحت خواهد‬
‫شد و اين هر دو احساس در چگونگی رشد شخصيت کودک موثر اند‪.‬‬
‫‪ ‬مشورت و نظر خواهی‪ :‬کودکان و نوجوانان نيز همانند بزرگترها دوست دارند در امور مربوط به خودشان‬
‫با آنان مشورت شود و آنان نيز نظر بدهند‪ .‬اين کار خود موجب می شود آنان احساس شخصيت بيشتری‬
‫کنند و برای نظر و رای خود ارزش و ارجی قائل باشند‪ .‬والدين محترم خوب است از اين نکته غافل نباشند‬
‫و حتی بدون درخواست کودک‪ ،‬خود به اين کار اقدام کنند و از اين راه به کودک خود شخصيت بدهند‪ .‬پس‬
‫از مشورت و نظر خواهی نيز‪ ‬حتی االمکان نظر فرزند را عملی کنند و برای عقيده او احترام قائل باشند و‬
‫اگر هم نظر غلط داشت با مهربانی او را متقاعد سازند يا اين که وی را کامال" متوجه اشتباه و خطا اش‬
‫بکنند که هم او تجربه کافی را به دست آورد و هم اين که در گفتارهای آينده خود تامل بيشتر کند؛ اما اگر‬
‫بدون دليل و آگاهی او را بکوبيد حتی آثار مختلفی از جمله حقارت در او تجلی خواهد کرد‪ .‬طبيعی است‬
‫اين برخورد ثمرات سوء در آينده خواهد داشت‪.‬‬
 ‫ادامه‬

‫‪ ‬بوسيدن کودک‪ :‬بوسه از مهم ترين نشانه های ابراز عالقه و محبت به کودک است‪.‬‬
‫"بوسه" هم نشان می دهد که والدين درباره فرزندان خود مهربان و دلسوز هستند و‬
‫فرزندان را از اين عالقه و محبت پدر و مادر‪ ،‬آگاه و خشنود می سازد‪.‬‬

‫‪ ‬رفتار طفالنه با طفل‪ :‬در ارتباط با کودک بايد همچون خود او‪ ،‬با او رفتار کنند و‬
‫مانند خودش با او حرف بزنند‪ ،‬زيرا کودک با کودکان يا انسان های کودک نما بهتر انس‬
‫می گيرد و همراه می شود‪.‬‬

‫‪ ‬سالم کردن به کودک‪ :‬کودک در عين حال که کودک است و بازيگوش‪ ،‬اما احترام و‬
‫توجه را مدنظر دارد و سالم کردن ديگران را به خود با ديده احترام می نگرد‪.‬‬
 ‫گــویی‬
‫تــرـبـیهـ اوالـدـها بــهـ صـدقورـاست ‪:‬‬
‫در کتاب مشکوة یک حدیثی است که پیامبر صلی هللا علیه وسلم در آن یک راهنمایی بسیار مهمی را ارشاد فرموده‬
‫اند‪ :‬یک زن انصاری رض می گوید که باری پیامبر ص در خانه ما تشریف فرما بود و من کودکم را صدا زدم‬
‫وگفتم بیا من به تو چیزی می دهم پیامبر صلی هللا علیه وسلم ص فرمودند چه می خواهی بدهی من عرض کردم‬
‫یک خرما دستم است به اومی دهم پیامبر ص فرمودند‪ :‬اگر دست شما چیزی نمیبود این حرف شما دروغ به‬
‫حساب می آمد ‪.‬‬
‫وقتی که کودکان گریه میکنند یا اینکه ناراحت می شوند برای ساکت وخوشحال کردن آنها گفته میشود بیا به تو چیزی‬
‫می دهم این حرف را به بچه می گوییم وهیچ چیزی به او نمی دهیم پیامبرص فرمودند این یک دروغ است‪.‬‬

‫یاد کردن اخالق نیکو وحسنهـ برای اوالد‪ :‬اخالق نیکو و کریمه یک بخش مهم از بخشهای دین مبارک اسالم‬
‫میباشد وکسانیکه دارای اخالق حمیده وحسنه باشد آنها بهترین بنده های خداوند ج هستند‪.‬‬
‫همچنان رسول هللا ص فرموده است که بهترین شما بهترین شما است از نگاه اخالق یعنی کسیکه اخالق خوب داشته‬
‫باشد او بهترین است ‪.‬‬
 ‫مراقبت همیشگی فرزندان یک امر الزمی است‬
‫پیامبر ص دررابطه به تربیت فرزندان به یک صحابی رض تاکید وتوصیه فرمودند ( الترفع عنهم عصاک ادبا ً‬
‫واخفهم فی الله )‬
‫عصای ادب و تربیت را از آنها دور نکن و همواره آنها را در انجام اوامر و ترک نواهی از خداوند ج‬
‫‪.‬بترسان یعنی سیاست پدران باید در مقابل فرزندان به جهت تربیت و ادب آنها حفظ گردد‬

‫حفاظت طفل از عادت دشنام و بی حیائی‪ :‬بعضی از بچه ها است که دشنام های به دور از حیاء و‬
‫شرم به زبان می آورند که تصور آن مشکل است دشنام‪ ،‬بد کالمی‪ ،‬بد زبانی‪ ،‬بیهوده گوئی‪ ،‬حرفهایکه‬
‫خاطر انسان را آزرده می سازد در هر جامعه که رواج پیدا کند میان مردم آن جامعه حسد‪ ،‬بغض‪ ،‬نفرت‬
‫و تحقیر یکدیگر پیدا خواهد شد‪.‬‬
‫دشنام دادن مسلمان بدترین گناه است و در کتاب بخاری شریف حدیثی مذکور است که پیامبر ص فرمودند‬
‫( سباب المسلم فسو ً‬
‫ق وقتاله کف ٌر )‬
‫‪ .‬دشنام دادن مسلمان گناه بزرگی است وجنگ و نزاع با او انسان را تا حد کفر می رساند‬
 ‫‪:‬رعايت طهارت ونظافت طفل‬

‫مطلب دیگری را خاطر نشان میسازم و آن اینکه بسیاری از مادران وخواهران ما به نظافت کودکان‬
‫توجه نمی کنند مثالً اگر بچه در لباس خود ادرار کرد انها همان لباس را خشک می کنند و دو مرتبه‬
‫کودک را در همان لباس می بندند باید دانست که در حدیث پیامبر صلی هللا علیه وسلم آمده است که‬
‫(ال تدخل المالئکة بیتاً فیه بو ٌل مقنع)‬
‫‪ ‬‬

‫ترجمه ‪ :‬فرشتگان رحمت خداوند ج خانه یا مکانی که درآنجا ادرار شده باشد داخل نمی شوند‪ .‬آن خانه‬
‫هایی که در آنجا ادرار در ظرف یا بر لباس باشد‪.‬‬

‫(نظافت یک جزء ایمان است)‬ ‫حدیث شریف‪ :‬الطهور شطر اإليمان‬

 ‫مساوات میان فرزندان‬
‫رعايت مساوات ميان فرزندان از نظر اکثریت علماء مستحب و مطلوب است ‪.‬‬
‫هر کس که پسران را بر دختران ترجیح دهد وآنها را از میراث محروم نماید مرتکب ستم شده‪ ،‬خود را از‬
‫رحمت الهی محروم گردانیده و کار او مشابه کار مردم عصر جاهلیت است که برخی از آنها دختران‬
‫خود را زنده را به گور میکردند‪ ،‬به همین خاطر خداوند ج آنها را مورد عتاب قرار داده که ‪:‬‬

‫ت) ﴿‪۹‬‬ ‫ب قُتِلَ ْ‬

‫ي َذ ْن ٍ‬ ‫ت ﴿‪ ﴾۸‬بَِأ ِّ‬ ‫﴾ َوِإ َذا ْال َم ْو ُءو َدةُ ُسِئلَ ْ‬
‫[ آنگاه که از دختران زنده به گور شده پرسیده می شود که به چه گناه کشته شده است؟ ]‬
‫‪ ‬‬
‫«ا ْع ِدلُوا بَي َْن َأ ْواَل ِد ُك ْم‪ ،‬ا ْع ِدلُوا بَي َْن َأ ْواَل ِد ُك ْم» ( میان فرزندان تان عدالت کنید‪ ،‬میان فرزندان تان عدالت کنید)‬
‫ت بُنَيَّةٌ لَهُ‪ ،‬فََأ َخ َذهَا‬
‫ان َجالِسًا َم َع النَّبِ ِّي(ص)‪ ،‬فَ َجا َء بُنَ ٌّي لَهُ‪ ،‬فََأ َخ َذهُ فَقَبَّلَهُ َوَأجْ لَ َسهُ فِي حجْ ِر ِه‪ ،‬ثُ َّم َجا َء ْ‬ ‫«َأ َّن َر ُجاًل َك َ‬
‫صلَّى هَّللا ُ َعلَ ْي ِه َو َسلَّ َم‪ " :‬فَ َما َع َد ْل َ‬
‫ت بَ ْينَهُ َما»‬ ‫َوَأجْ لَ َسهَا ِإلَى َج ْنبِ ِه‪ ،‬فَقَا َل النَّبِ ُّي َ‬
‫(شخصی به همراه رسول خدا (ص) نشسته بود‪ ،‬ناگاه پسر‌اش آمد‪ ،‬آن شخص او را گرفته‪ ،‬بوسید و در‬
‫کنارش نشاند‪ ،‬سپس دختر اش آمد و آن شخص او را گرفته و در کنارش نشاند‪ .‬رسول خدا (ص) برایش‬
‫گفتند‪ :‬در بین شان(دختر و پسر) عدالت نکردی!‬
 ‫‪:‬تساوی حقوق‬

‫ص حْ بَتَه َُّن َواتَّقَ ى هَّللا َ فِي ِه َّن فَلَهُ ْال َجنَّةُ»‬ ‫ان َأ ْو ُأ ْختَ ِ‬
‫ان فََأحْ َس َن ُ‬ ‫ات َأ ْو ا ْبنَتَ ِ‬
‫ث َأ َخ َو ٍ‬
‫ات َأ ْو ثَاَل ُ‬ ‫ان لَهُ ثَاَل ُ‬
‫ث بَنَ ٍ‬ ‫« َم ْن َك َ‬
‫(سنن ترمذی)‬
‫( کسی که سه دختر یا سه خواهر و یا دو دختر یا دو خواهر داشته باشد و با ایشان به نیکی صحبت‬
‫نماید و در باره‌ی (حقوق) شان از خداوند(ج) بترسد‪ ،‬برایش بهشت است)‬
 ‫‪:‬حق ازدواج‬
‫صلَّى هَّللا ُ َعلَ ْي ِه َو َسلَّ َم َشبَابًا اَل نَ ِج ُد‬‫رواه البخاري (‪ )5066‬ومسلم (‪ ) 1400‬عن ابن مسعود قَا َل ‪ُ " :‬كنَّا َم َع النَّبِ ِّي َ‬
‫ب َم ْن ا ْستَطَا َع من ُكم ْالبَا َءةَ فَ ْليَتَ َز َّوجْ ‪ ،‬فَِإنَّهُ‬ ‫صلَّى هَّللا ُ َعلَ ْي ِه َو َسلَّ َم ‪ ( :‬يَا َم ْع َش َر ال َّشبَا ِ‬
‫َش ْيًئا فَقَا َل لَنَا َرسُو ُل هَّللا ِ َ‬
‫ج ‪َ ،‬و َم ْن لَ ْم يَ ْستَ ِط ْع فَ َعلَ ْي ِه بِالص َّْو ِم فَِإنَّهُ لَهُ ِو َجا ٌء )‬ ‫ص ِر‪ََ ،‬أحْ َ ْ‬ ‫‪َ .‬أ َغضُّ لِ ْلبَ َ‬
‫ص ُن ِللفَرْ ِ‬
‫ترجمه ‪ :‬امام بخاری و مسلم از ابن مسعود روایت کرده است گفت که ما همراه رسول هللا ص بودیم درحالیکه‬
‫ما جوان بودیم کدام پول نداشتیم پس رسول هللا ص برای ما گفت که ای گروه جوانان کسی که توان‬
‫پرداخت مهر را داشته باشد او نکاح کند چرا که نکاح سبب حفاظت چشم و فرج است و کسی که توان‬
‫‪.‬ندارد او روزه بگیرد چرا که روزه گرفتن شکننده شهوت میباشد‬
‫‪ .‬یکی از حقوق اوالد باالی والدین خود اینست که برایش زن مسلمان و خوش اخالق را برایش به نکاح بگیرد‬
 ‫از عائشه رض روایت است که یک وقت یک دختر داخل خانه عایشه رض شد و گفت که پدرم من را به‬
‫برادر زاده اش به نکاح در آورده تا که توسط این کار خساست شان مرفوع کند در حالیکه من اورا‬
‫خوش ندارم عایشه رض برایش گفت که بینشینید تا رسول خدا بیاید پس رسول هللا ص امد برایش این‬
‫قصه کرد واو را روان کرد به پدرش تا که بیاید و او آمد پس رسول هللا ص اختیار ازدواج برای دختر‬
‫داد بعدا او دختر جوان گفت ای رسول خدا ج من اجازه دادم به انچه که پدرم انجام داده است ولکن هدف‬
‫و اراده ام در این کار این بود که زنها بفهمند که در مسئله اختیار زوج برای پدران کدام امرنیست وباید‬
‫به رغبت و دل خود دختر نکاح صورت بگیرد وبرای بچه به طریق اولی اختیار است که به رضا و‬
‫رغبت خویش بدون کدام جبر و مداخالت دیگران برای خود منکوحه را انتخاب نماید ‪.‬‬

‫انواع سنت‌های عرفی ازدواج در افغانستان‪:‬‬

‫سنت‌ها و الزامات عرفی ازدواج در افغانستان عبارتند از‪ .1 :‬بدگرفتن یا خون‌بها ‪ .2‬ازدواج‬
‫اجباری (نگرفتن رضایت دختران در وقت نامزدی) ‪ .3‬طویانه (پول‌گرفتن در مقابل دختر ‪ .4‬بدل (دختر‬
‫در مقابل دختر) ‪ .5‬ازدواج زن بیوه با اقارب شوهر (بدون رضایت بیوه) ‪ .6‬به نام ساختن دختر در‬
‫هنگام تولد (در هنگام تولد دختری را بر پسری نامزد کنند‪.‬‬

‫‪ ‬‬
 ‫معیار انتخاب همسر شایسته از دیدگاه اسالم‪:‬‬
‫(متفق‬ ‫ت الدِّي ِن تَ ِربَتْ يَ َدا َك»‬ ‫‪« ‬تُ ْن َك ُح ا ْل َم ْرَأةُ َأِل ْربَ ٍع لِ َمالِ َها َولِ َح َ‬
‫سبِ َها َولِ َج َمالِ َها َولِ ِدينِ َها فَا ْظفَ ْر بِ َذا ِ‬
‫علیه)‬

‫(«معموالً» زنان ب ه چهار دليل براي همس ري انتخاب مي‌شوند‪ .‬ب ه خاط ر ثروت‪،‬‬
‫موقعيت‪ ،‬زيبايي و دينداري‪ .‬شم ا ديندار را انتخاب كنيد‪ ،‬زيرا مايه خير و برك ت و‬
‫آسودگي است)‬
‫روایت دیگر‪:‬‬
‫(هرگاه دينداري و سرشت شخصي را پسنديدید با او نکاح نمایید؛ اگر چنین نكنيد‪ ،‬در زمين‬
‫فتنه‌يي بزرگ و فسادي گسترده رونما مي‌گردد)‪.‬‬
 ‫ـات‬
‫جـلوگـیریاز قــتلاـطفاــل‪ ) ‬حـقحـی (‬
‫در دین مقدس اسالم احکامی وجود دارد که نشان دهنده ارزش حیات بشراست‪ ،‬در این دستورات آمده است که هرگونه کوتاهی و‬
‫سهل انگاری در راه حفظ بقای حیات طفل گناه بزرگ است مطابق قوانین اسالمی قتل یک انسان گناه کبیره بوده و جزای سخت در‬
‫آخرت برای آن وجود دارد‪ .‬برای اینکه شدت جرایم را نشان دهد قرآن کریم قتل یک انسان را با قتل تمام انسانها یکسان پنداشته‪،‬‬
‫در شریعت اسالمی کودک معصوم و بی گناه دانسته شده است بناء بر این هیچ مسئولیتی متوجه او نمی گردد‪ .‬قتل عمدی یک‬
‫کودک زشت ترین نوع از قتل است و سزاوار شدید ترین جزای دنیوی و اخروی می باشد ‪.‬‬
‫ب هَّللا ُ َعلَ ْي ِه َولَ َعنَهُ َوَأ َع َّد لَهُ َع َذابًا ع َِظي ًما ﴿‪﴾۹۳‬‬ ‫در مورد هللا متعال فرموده است ( َو َمنْ يَ ْقتُ ْل ُمْؤ ِمنًا ُمتَ َع ِّمدًا فَ َج َزاُؤ هُ َج َهن َّ ُم َخالِدًا فِي َها َو َغ ِ‬
‫ض َ‬
‫ترجمه ‪ :‬و هر كس عمدا مؤمنى را بكشد كيفرش دوزخ است كه در آن ماندگار خواهد بود و خدا بر او خشم مى گيرد و لعنتش مى كند و‬
‫عذابى بزرگ برايش آماده ساخته است‪.‬‬
‫ق نَّ ْحنُ نَ ْر ُزقُ ُك ْم َوِإيَّا ُه ْم [األنعام ‪.}]151 :‬‬ ‫َ الَ تَ ْقتُلُو ْا َأ ْوالَ َد ُكم ِّمنْ إ ْمالَ ٍ‬
‫الق نَّ ْحنُ نَ ْر ُزقُ ُه ْم َوِإيَّا ُكم إنَّ قَ ْتلَ ُه ْم َكانَ ِخ ْطءاً َكبِيراً (اإلسراء‪31‬‬ ‫شيَةَ ِإ ْم ٍ‬ ‫) َوالَ تَ ْقتُلُو ْا َأ ْوال َد ُك ْم َخ ْ‬
‫ترجمه ‪ :‬و از بيم تنگدستى فرزندان خود را مكشيد ماييم كه به آنها و شما روزى مى بخشيم آرى كشتن آنان همواره خطايى بزرگ است‬
‫‪.‬‬
‫در زمان جاهلیت مردم اوالدهای خود را از جهت خوف فقر واحتیاجات اقتصادی میکشتن پس هللا ج آیت نازل کرد و فرمود رازق همه‬
‫شما من هستم ‪.‬‬
‫خداوند ج در جای دیګر نیز یادوار ګردیده است‬
‫اس َج ِمي ًعا) ‪.‬‬ ‫اس َج ِمي ًعا َو َمنْ َأ ْحيَا َها فَ َكَأنَّ َما َأ ْحيَا النَّ َ‬‫ض فَ َكَأنَّ َما قَتَ َل النَّ َ‬‫سا ٍد فِي اَأْل ْر ِ‬ ‫س َأ ْو فَ َ‬
‫سا بِ َغ ْي ِر نَ ْف ٍ‬
‫( َمنْ قَتَ َل نَ ْف ً‬
‫ترجمه ‪ :‬هر كس كسى را جز به قصاص قتل يا [به كيفر] فسادى در زمين بكشد چنان است كه گويى همه مردم را كشته باشد و هر كس‬
‫كسى را زنده بدارد چنان است كه گويى تمام مردم را زنده داشته است‪.‬‬
 ‫حق حضانت طفل‬
‫طفل تا یک مدت ضرورت به حضانت دارد‪ ،‬و عموما ً حق حضانت در قدم اول مربوط به والدین است اما بسا اوقات‪ ،‬پدر و مادر بنا به دالیل از هم جدا‬
‫‪.‬شده و مسئله حضانت طفل شان مطرح می گردد‬
‫‪: ‬تعریف حضانت‬
‫حضانت از ریشه حضن به معنای دامن گرفته شده است که کنایه از نگهداری وپرورش فرزند خردسال در دامان مادر است و در اصطالح به معنای‬
‫اقتداری است که قانون به منظور نگهداری و تربیت اطفال به پدر و مادر آنان عطا کرده است بطوری که در این اقتدار حق و تکلیف به هم آمیخته‬
‫‪.‬است‬
‫تعریف حضانت مطابق ماده ‪ 236‬قانون مدنی‪ :‬حضانت عبارت است از حفاظت و پرورش طفل در مدتیکه طفل به حفاظت وپروش زن محتاج باشد ‪.‬‬

‫‪  ‬عموماً حضانت طفل تا یک مدت معین که در قانون تعین گردیده است بر دوش مادر می باشد و بر اساس حکم مادۀ ‪۲۴۹‬قانون مدنی‪ ،‬اگر طفل دختر‬
‫باشد مدت حضانت تا (‪ )9‬سال و اگر پسر باشد مدت حضانت تا(‪ )7‬سال از آن مادر است و هم چنان محکمه می تواند که این مدت را در صورت‬
‫ایجاب ضرورت تمدید نماید‪ ،‬ولی‪  ‬نباید مدت تمدید شده بیشتر از دو سال باشد‪.‬‬
‫حضانت حق اشخاصيست كه به اساس اين قانون تنظیم ګردیده است‪.‬‬

‫درفقرۀ سوم ماده بیست و ششم‪  ‬اعالمیۀ جهانی حقوق بشر‪  ‬حق حضانت والدین بر کودکان در عرصه تعلیم و تربیه به رسمیت شناخته شده است و‬
‫‪.‬مطابق به این ماده‪ ،‬پدر و مادر در تربیت و تعلیم اوالد خود از حق اولیت نسبت به سایری برخوردار اند‬
‫هم چنین مطابق به مادۀه هفتم اعالمیۀ حقوق بشر اسالمی‪  ‬که فرموده است ‪ " :‬هر کودکي از زمان تولد‪ ،‬حقي بر گردن والدين خويش‪ ،‬جامعه و دولت در‬
‫محفاظت دوران طفوليت‪ ،‬تربيت نمودن و تأمين مادي‪ ،‬بهداشتي و ادبي دارد در ضمن بايد از جنين مادر نگهداري شود و مراقبت هاي ويژه نسبت‬
‫‪ .‬به آنها مبذول شود‬
‫شرایط اهلیت حق حضانت ‪:‬‬
‫ماده ‪ 38‬ق‪.‬م ‪.‬ا تحریر داشته است که زنیکه حضانت طفل را بعهده می گیرد باید عاقله ‪ ،‬بالغه ‪ ،‬و امینه بوده که خوف ضیاع طفل نسبت عدم وارسی وی‬
‫متصور نباشد وتوان حفاظت و پرورش طفل را داشته باشد ‪.‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪:‬زنانیکه حق حضانت طفلرا دارد طبق ماده ‪ 239‬ق‪ .‬م‪.‬ا به ترتيب ذیل میباشد‬
‫‪ - 1‬مادر‪ ،‬مادر مادر و یا باالتر از آن‪.‬‬
‫‪ - 2‬مادر پدر ‪.‬‬
‫‪ - 3‬خواهر اعیانی ‪.‬‬
‫‪ - 4‬خواهر اخیافی‪.‬‬
‫‪ - 5‬خواهر عالتی‪.‬‬
‫‪ - 6‬دختر خواهر اعیانی‪.‬‬
‫‪ - 7‬دختر خواهر اخیافی‪.‬‬
‫‪ - 8‬دختر خواهر عالتی‪.‬‬
‫‪ -9‬خاله اعياني‬
‫‪ - 10‬خاله اخیافی‪.‬‬
‫‪ - 11‬خاله عالتی‪.‬‬
‫‪- 12‬خاله اعیانی پدر‪.‬‬
‫‪ - 13‬خاله اخیافی پدر‪.‬‬
‫‪ - 14‬خاله عالتی پدر‪.‬‬
‫‪ - 15‬عمه مادر‪.‬‬
‫‪ - 16‬عمه پدر‪.‬‬
‫هرگاه اشخاص مندرج مادۀ (‪ )239‬این قانون وجود نداشته یا فاقد شرایط اهلیت حضانت باشند‪ ‌،‬حق حضانت به عصبات‬
‫طفل به ترتیب میراث انتقال مینماید‪.‬‬

‫مادۀ ‪241-‬‬
‫هرگاه اشخاص مندرج مواد (‪ 239‬و ‪ )240‬این قانون وجود نداشته یا فاقد شرایط اهلیت حضانت باشند‪ ،‬طفل جهت‬
‫حفاظت پرورش به نزدیكترین محرم از ذوی االرحام وی به ترتیب درجه استحقاق‪ ،‬به اشخاص ذیل سپرده میشود‪:‬‬
‫پدر مادر‪ ،‬برادر اخیافی‪ ،‬پسر برادر اخیافی‪ ،‬كاكای اخیافی‪ ،‬مامای اعیانی‪ ،‬مامای عالتی‪ ،‬مامای اخیافی‪ ،‬دختر كاكا‪‌،‬‬
‫دختر عمه‪ ،‬دختر ماما و دختر خاله در صورتیكه طفل پسر باشد‪‌.‬‬
‫همچنان پسر كاكا‪ ،‬پسر عمه‪ ‌،‬پسر ماما و پسر خاله در صورتیكه طفل دختر باشد‪.‬‬
‫مادۀ– ‪252‬‬
‫مادر تا وقتيكه در قيد نكاح يا عدت باشد‪ ،‬نمي تواند بدون اجازه پدر‪ ،‬طفل را با خود به سفر ببرد‪.‬‬
‫مادۀ– ‪253‬‬
‫حاضنه غير از مادر نمي تواند بدون اجازه ولي‪ ،‬طفل را با خود بـه سفر ببرد‪.‬‬
‫مادۀ– ‪254‬‬
‫پدر طفل نمي تواند در خالل مدت حضانت بدون اجازه حاضنه‪ ،‬طفل را با خود به سفر ببرد‪.‬‬
 ‫اشباع حاجات نفسی و عاطفی‬
‫یک از برز گترین حقوق طفل باالی والدین اشباع و جواب دادن به همه حاجات نفسی و عاطفی طفل میباشد ما باید برای‬
‫بازی کردن با اطفال و گوش کردن به کالم آنها و مجلس کردن با آنها وقت کافی بدهیم طفل ضرورت های عاطفی‬
‫کثیری دارد اگر ما برایشان مهیا نکنیم آنها تالش خواهد کرد به اشخاص دیگر از شما که امکان دارد که عاطفه شان‬
‫‪.‬به امور منکره ومضره مصروف شود و به ضرر دین و دنیا شان تمام گردد‬
‫كما كان يفعل نبينا صلى هللا عليه وسلم بل وهو يصلى عليه الصالة والسالم يطيل بهم في سجوده أكثر من العادة فعجبوا‬
‫الص حابة رض ي هللا عنه م ث م ت بين الس بب أن إبن ه الحس ن رض ي هللا عن ه كان ق د رك ب ظهره فلم ا س لم عليه الص الة‬
‫والسالم قال( إن إبني إرتحلني وإني كرهت أن أعجله ) ‪ ..‬أنظركيف يعلم البشرية حتى فى الصالة وأنت تصلي المانع‬
‫أن يركب فوق ظهرك وأن يلعب وأن تطول فى السجود من أجله ‪ ( ...‬وإني كرهت أن أعجله )‬
‫ترجمـه ‪ :‬مانن د ای ن افعال شایس ته رس ول هللا ص نی ز انجام داده اس ت حت ی ی ک در وق ت نماز س جده خود را دراز میکرد‬
‫نسبت به حالت عادی که نماز میخواند باز اصحاب رض تعجب کردند وسبب طوالنی شدن شان پرسیدند باز دیدند‬
‫که حسن رض در پشت شان بود وقتی که رسول هللا ص سالم گردانید به تحقیق بچه ام در پشتم باال شده بود و من‬
‫خوش نداشتم که عجله کنیم ‪.‬‬
‫حاال ببیند که پیامبر گرامی ما چگونه به بشریت تعلیم میداد حتی در نماز یعنی وقتی که کس نماز میخواند و بر پشت شان‬
‫طفل باال میشود مانع وجود ندارد واو ساعت تیری کند نماز گذار سجده خود را از جهت طفل طوالنی کند مشکل‬
‫وجود ندارد ‪.‬‬
 ‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬
‫دوران کودکی زمینه وعرصه ساخته شدن شخصیت انسانی و نقطه آغاز حرکت تکاملی و‬
‫محور تکوین توانمندی و سالمت انسان در ابعاد مختلف جسمی‪ ،‬مادی‪،‬‬
‫بهداشتی‪،‬معنوی‪،‬اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و اقتصادی است‪ .‬غالبا ُ افراد بزرگسال تحت تاثیر‬
‫عادتهای زمان کودکی قرار دارند و امکان ندارد که انسان زیباییها‪ ،‬زشتیها‪ ،‬شرینیها و‬
‫تلخیهای زمان کودکی را فراموش نماید‪.‬‬
‫‪ ‬‬
‫حوادث زمان کودکی در اعماق حافظه او جای گرفته و در هر مناسبتی بخشهایی از آن‬
‫برایش تداعی می شود‪.‬‬
‫ابن سینا در مورد کودکان یا انسان بطور عمومی می گوید‪:‬‬
‫ی در حا لیک ه جهانپ هناوریدر درونت و [‬ ‫گ مانمین ماییک ه موجود ک وچکیهست ‪،‬‬
‫است‬
‫]ن هفته ؟‬
‫حق صحت طفل‬
 ‫ماده ‪ 24‬كنوانسيون حقوق طفل (مراقبتهاي بهداشتي)‬
‫حکومتها‪ ،‬حق کودک براي داشتن سالمتي و استفاده از همه ي امکانات براي سالمت ماندن‪ ،‬بهبودي و درمان‬ ‫‪)1‬‬
‫بيماري را به رسميت مي شناسند و تضمين ميکنند که هيچ کودکي از اين حق محروم نخواهد ماند‪.‬‬

‫‪ )2‬حکومتها براي تامين اين حق کودک‪ ،‬اقدامهاي مناسب را انجام ميدهند‪:‬‬

‫الف) تعداد مرگ و مير نوزادان و کودکان را کاهش ميدهند‪.‬‬
‫ب) خدمات درماني سراسري براي کودکان را سازمان ميدهند و از تامين نيازهاي اوليه بهداشتي‪ ،‬اطمينان حاصل‬
‫ميکنند‪ .‬حکومتها به سالمتي مادر قبل و بعد از زايمان توجه کرده و با بيماري ها و کمبود يا بدي تغذيه مبارزه‬
‫ميکنند و در اين رابطه امکان تهيه مواد غذايي و آب آشاميدني سالم را با رعايت حفظ محيط زيست‪ ،‬فراهم مي‬
‫نمايند‪.‬‬
‫ج) به امر آموزش همه مردم و به ويژه کودکان و والدين توجه نموده و تالش ميکنند تا اهالي اصول اوليه بهداشتي و‬
‫بهزيستي را فرگيرند‪.‬‬
‫د) مراکز مشاوره براي والدين و روشنگري در زمينه تنظيم خانواده را سازماندهي ميکنند‪.‬‬

‫‪ )3‬حکومتها جهت مبارزه با خرافات و عادتهايي که براي سالمتي کودک زيان بخش هستند‪ ،‬اقدامات الزم و مناسب‬
‫را انجام ميدهند‪.‬‬

‫‪ )4‬حکومتها خود را موظف مي دانند که از همکاري هاي بين المللي پشتيباني نموده و آن را تقويت نمايند تا مفاد اين ماده‬
‫بدون کم و کاست جامه عمل بخود بپوشاند و در اين باره بايد به نيازهاي کشورهاي در حال رشد توجه ويژه نمود‪.‬‬
 ‫قسمت دوم‬
‫نقض حقوق طفل‬
‫بچه بازی (سوء استفاده های جنسی)‬
‫لت وکوب اطفال‬
‫ربودن طفل‬
‫مجبور نمودن به کارهای شاقه‬
‫تجاوز جنسی‬
‫استفاده از اطفال در میدان های جنگ‬
‫ازدواج های ناخواسته و پیش از سن قانونی‬
‫ازدواج کودکان دختر با مردان سال خورده‬
‫توهین و تحقیراطفال‬
‫قاچاق اطفال‬
‫ممانعت از تحصیل‬
‫مهاجرت های اجباری اطفال‬
‫پدیده منفور بچه بازی‬
 ‫ادامه‬
‫تعریف بچه بازی ‪ :‬برای مفهوم 'بچه‌بازی' تعریف رسمی در قوانین افغانستان وجود ندارد‬
‫و به همین دلیل ابهامات در مورد آن مطرح است‪.‬‬
‫از نظر اجتماعی در افغانستان‪' ،‬بچه‌بازی' نوعی استفاده از پسران خردسال و نوجوان‬
‫‪.‬برای 'عیاشی و خوشگذرانی' و گاهی هم برای برقراری روابط جنسی است‬
‫این 'عیاشی و خوشگذرانی' شامل پوشاندن لباس دخترانه به این پسران‪ ،‬بستن زنگ به‬
‫پاهایشان‪ ،‬رقصاندنشان در 'محافل بچه‌بازی' و محافل عروسی‪ ،‬نگهداری آنها در خانه‬
‫‪.‬برای خوش نگهداشتن و گاهی ماساژ دادن فرد‪ ،‬و گشت و گذار همیشگی با او میباشد‬
‫در مواردی 'بچه' مورد سوء استفاده جنسی نیز قرار می‌گیرد این بخش از مفهوم بچه‌ بازی‬
‫‪.‬به عنوان سوءاستفاده جنسی از کودکان در قوانین جزایی افغانستان جرم پنداشته می‌شود‬
‫اما بقیه رفتارهای که زیر نام بچه‌بازی با کودکان صورت می‌گیرد‪ ،‬با آنکه غیر اسالمی‬
‫‪.‬پنداشته می‌شود‪ ،‬از نظر قانونی هنوز در افغانستان جرم به شمار نمی‌رود‬
 ‫ادامه‬
‫بچه‌ بازان‪ :‬معموال زورمندان و فرماندهان محلی‪ ،‬زمین‌داران‪ ،‬ثروتمندان و دیگر افراد‬
‫با نفوذ هستند‪.‬‬
‫در بسا موارد مردان 'بچ ‌ه باز' ازدواج کرد‌ه اند و در کنار آن 'بچه' هم نگهداری می‌کنند‪.‬‬
‫گاهی هم حتی خانم‌ها و اعضای خانواده این افراد از این موضوع آگا ‌ه اند اما واکنش‬
‫شان طوری است که گویا این یک موضوع عادی است‪.‬‬
‫از سوی دیگر مردم این عمل را ناپسند می‌دانند‪ ،‬اما افراد 'بچه‌ باز' در افغانستان با واکنش‬
‫شدید جامعه روبر نیستند و چه بسا دیده شده که شماری در محافل بچه‌بازی شرکت‬
‫می‌کنند‪ ،‬در مورد آن صحبت می‌کنند و با آنکه آن را محکوم می‌کنند‪ ،‬اما به آن به‬
‫عنوان یک 'خوشگذرانی' معمولی نگاه می‌کنند‪.‬‬
‫از سوی دیگر در مواردی در افغانستان مفهوم 'بچه‌بازی' با همجنس‌گرایی به اشتباه گرفته‬
‫می‌شود‪ .‬در حالیکه همجنس‌گرایی به رابطه دو فرد همجنس بالغ براساس رضایت‬
‫خودشان گفته می‌شود‪ ،‬بچه‌ بازی معموال رابطه است که بنیاد آن را سوءاستفاده از‬
‫کودکان تشکیل می‌دهد‪.‬‬
 ‫داستان لوط (ع)‬
‫لوط علیـه السـالم فرزنـد هاران‪ ،‬هاران برادرزاده ابراهیم ع بود و لوط علیه السالم در سرزمين بابل زندگى مى كردند‬
‫و آن جناب از اولين كسانى بود كه در ايمان آوردن به ابراهيم علیه السالم سبقت کرده بود مردم اين شهر و آبادي‬
‫ها و شهرهاى اطراف آن كه خداى تعالى آن ها را در سوره توبه آيه ‪ 70‬مؤتفكات خوانده‪ ،‬بت مى پرستيدند و به‬
‫عم ل شن ح لواط مرتك ب م ى شدن د و اين قوم اولين قوم از اقوام و نژادهاى بش ر بودن د ك ه اين عم ل در بين شان‬
‫شايع گشت شهر که لوط ع آنج ا برای دعوت قوم اش به سوی توحید مبعوث شد‪ ،‬هللا تعالى در سوره الصافات‬
‫مردم را بسوی عبادت به خداوند ج‪ ،‬و نهی از منکرات و فواحش دعوت کرد و لیکن آنها قبول نکردند و به‬
‫اعمال زشت شان ادامه دادند بالخره خداوند ج باالی آنان عذاب نازل کرد تا که برای دیگر اقوام پند وعبرت شود‬
‫ون النِّ َسا ِء بَ ْل‬ ‫ال َشه َْوةً ِم ْن ُد ِ‬ ‫ين ِإنَّ ُك ْم لَتَْأتُ َ‬
‫ون الرِّ َج َ‬ ‫ال لِقَ ْو ِم ِه َأتَْأتُ َ‬
‫ون ْالفَا ِح َشةَ َما َسبَقَ ُك ْم بِهَا ِم ْن َأ َح ٍد ِم َن ْال َعالَ ِم َ‬ ‫( َولُوطً ا ِإ ْذ قَ َ‬
‫ُون فََأ ْن َج ْينَاهُ َوَأ ْهلَهُ ِإاَّل‬ ‫اب قَ ْو ِم ِه ِإاَّل َأ ْن قَالُوا َأ ْخ ِرجُوهُ ْم ِم ْن قَرْ يَتِ ُك ْم ِإنَّه ُْم ُأنَ ٌ‬
‫اس يَتَطَهَّر َ‬ ‫ان َج َو َ‬ ‫ون َو َم ا َك َ‬ ‫َأ ْنتُ ْم قَ ْو ٌم ُم ْس ِرفُ َ‬
‫ين (سورة االعراف)‬ ‫ان َعاقِبَةُ ْال ُمجْ ِر ِم َ‬ ‫ْف َك َ‬ ‫ين َوَأ ْمطَرْ نَا َعلَ ْي ِه ْم َمطَرًا فَا ْنظُرْ َكي َ‬ ‫ت ِم َن ْال َغابِ ِر َ‬ ‫ا ْم َرَأتَهُ َكانَ ْ‬
‫ترجمه ‪ :‬و لوط را [فرستاديم] هنگامى كه به قوم خود گفت آيا آن كار زشت[ى] را مرتكب مى شويد كه هيچ كس از‬
‫جهانيان در آن بر شما پيشى نگرفته است و ای ن فعل را انجام نداده است شما از روى شهوت ب ه جاى زنان با‬
‫مردان در م ى آميزيد آرى شم ا گروه ى تجاوز كار هس تید ول ى پاس خ قوم ش ج ز اين نبود ك ه گفتن د آنان را از‬
‫شهرتان بيرون كنيد زيرا آنان كسانى اند كه به پاكى تظاهر مى كنند پس او و خانواده اش را غير از زنش كه از‬
‫زمره باقيماندگان [در خاكس تر مواد گوگردى] بود نجات داديم و بر س ر آنان بارش ى [از مواد گوگردى] بارانيديم‬
‫پس ببين فرجام گنهكاران چطور بود ‪.‬‬
 ‫عوامل و زمینه های بچه بازی‬
‫تبارز و گسـترش بچـه بازیـ در افغانسـتان عوامـل و زمینـه های متعددیـ دارد کـه منجملـه بـه چند‬
‫عامل عمده اشاره میکنیم‪:‬‬

‫‪ :1‬عدم حاکمیت قانون‬

‫‪ :2‬فساد اداری‬
‫‪ :3‬ابهام و خالء قانونی‬
‫‪ :4‬دسترسی محدود به عدالت‬
‫‪ :5‬فقر اقتصادی‬
‫‪ :6‬نا امني و موجودیت گروه های مسلح غیر مسئول‬
‫‪ :7‬بی تفاوتی بعضی از مردم نسبت به عدم مشروعیت این پدیده زشت‬
‫‪ : 8‬بي سوادی‬
‫‪ :9‬بی سرپرستی وعدم نگهداری و مراقبت درست والدین‬
‫‪ :10‬خشونت هايـ خانوادگی‬
 ‫ادامه‬
‫عدم حاکمیـت قانون‪ :‬در ارگان های امنیتی‪ ،‬عدلی و قضایی باعث شده که‬
‫اکثر عامالن بچه بازی مورد پیگرد قانونی قرار نگیرند و آزدانه به قانون‬
‫شکنی ها و بی بند و باری های شان ادامه بدهند‪ .‬بسیاری از آنها با ارگان های‬
‫امنیت ی در ارتباط بوده وب ا اس تفاده از نفوذ و پرداخت رشوت از مجازات‬
‫معافیت حاصل می کنند‪.‬‬
‫فسـاد اداری‪ :‬عدم اراده قوی برای تطبی ق عدال ت‪ ،‬ی ا ب ه دلی ل اینک ه قوانین‬
‫جزای ی در مورد بچ ه بازی صراحت ندارد‪ ،‬اکثرعامالن را مورد پیگرد و‬
‫مجازات قرار نمی دهند‪ .‬از جانب دیگر نبود محاکم و سارنوالی ها در برخی‬
‫از ولسوالی ها به ویژه ولسوالی ها و مناطق نا امن کشور نیز باعث شده که‬
‫قربانیان به مکانیزم های عدلی و قضایی دسترسی نداشته باشند این عامل نیز‬
‫باعث شده که مرتکبان بچه بازی بدون ترس به شغل شان ادامه دهند‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫فقـر اقتصـادی‪ :‬فق ر اقتصادی نیز از عوام ل عمده در تبارز و گسترش بچه‬
‫بازی شمرده می شود اکثر قربانیان بچه بازی از خانواده های فقیر اند و برای‬
‫امرار معیشت و کسب درآمد‪ ،‬کودکان شان را در خدمت افرادی قرار می دهند‬
‫که بعدا از سوی این اشخاص مورد بهره کشی جنسی قرار می گیرند‪ .‬اکثر این‬
‫خانواده ها از اینکه کودکان شان مورد تجاوزقرار می گیرند بی خبر اند‪.‬‬
‫عامالن بچه بازی نیز با استفاده از ضعف اقتصادی خانواده ها‪ ،‬کودکان را در‬
‫برابر پرداخت پول‪ ،‬به خدمت می گیرند‪.‬‬
‫عدم موجودیـت امنیـت‪ :‬گسترش نا امنی در بسیاری از مناطق کشور و حضور‬
‫افراد و گروه های مسلح غیر مسئول نیز باعث شده که رسم بچه بازی بیشتر از‬
‫پیش ترویج یابد‪ .‬باید گفت که اغلب بچه بازان با افراد و گروه های مسلح بوده‬
‫یا خود دارای اسلحه و گروه مسلح هستند‪ .‬آنها با استفاده از چنین قدرت دست‬
‫به بچه بازی می زنند و با نفوذی که درمیان گروه های مسلح غیر مسئول یا‬
‫ارگان های امنیتی دارند‪ ،‬اغلب از پیگرد عدلی در امان می مانند‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫بـی سـرپرستی‪ :‬جنگ های طوالنی گذشته باعث شده که تعداد زیادی از خانواده ها سرپرست‬
‫شان را از دست بدهند و درعوض کودکان زیر ‪ 18‬سال نان آور خانه شوند چنین خانواده ها به‬
‫دلی ل ب ی س رپرستی ی ا ب د س رپرستی حاضران د ک ه برای یافت ن لقم ه نانی‪ ،‬کودکان شان را‬
‫درمعرض خطر قرار دهند ‪.‬‬

‫بـی سـوادی‪ :‬از جانب دیگر‪ ،‬سطح پایین سواد وآگاهی خانواده ها نیز باعث شده که بسیاری از‬
‫آنها از کودکان شان به گونه الزم مراقبت و حفاظت نکنند‪ .‬آنها به دلیل عدم آگاهی کودکان شان‬
‫در معرض خطرات وآسیب های جدی چون قاچاق و اختطاف قرار می دهند ‪.‬‬

‫خشونـت های فامیلـی‪ :‬خشونت های خانوادگی نیز یک امر معمول در بسیاری از خانواده ها‬
‫شمرده می شود کودکانی که در خانواده ها مورد خشونت قرار می گیرند‪ ،‬از خانه روگردان‬
‫شده و دست به فرار می زنند و در نهایت در دام اختطاف گران‪ ،‬قاچاقیان و بچه بازان می‬
‫افتند‪.‬‬
 ‫• خالها‪ ،‬نواقص وابهام در قوانین نافذه کشور‪:‬‬
‫در رابطه به تجاوز جنسی علیه کودکان پسر و رسم بچه بازی که یک عمل فراتر از تجاوز جنسی است‪،‬‬
‫کاستی ها و خالهای جدی در قوانین کشور موجود است‪ .‬به عبارت دیگر در صورتی که تجاوز جنسی‬
‫علیه زنان را برای تجاوز جنسی علیه کودکان پسر تعمیم بدهیم وعین برخورد را با این دو نوع قضیه‬
‫داشته باشیم‪ ،‬باز هم این تعمیم ناقص است‪ ،‬زیرا که فعل بچه بازی جنبه های دیگری غیر از تجاوز جنسی‬
‫دارد و فراتر از تجاوز جنسی می باشد‪ .‬مثال در کنار تجاوز جنسی علیه کودکان پسر در رسم بچه بازی‪،‬‬
‫سایر انواع آزار جنسی‪ ،‬نگهداری کودکان به شکل برده جنسی‪ ،‬انجام کارهای شاقه توسط آنها و نوع‬
‫تسلطی که عامالن بر آنها دارند واعمال زور‪ ،‬تهدید و فریب این جرم را در حالت مشدده قرار می دهد ‪.‬‬
‫در قانون جزای افغانستان به طور ضمنی مؤیدات جزایی در مورد بچه بازی وجود نداشته اما در موارد‬
‫مشابه آن وجود دارد‪ .‬چنانچه در قانون جزا تحت عنوان تحریک به فسق وفجور وحاالت مشدده آن‬
‫یک ماده تسجیل یافته است که به نحوی فعل بچه بازی را بطور غیر مستقیم احتوا میکند اما این ماده‬
‫قانون جزاء نیز خالی از نقض و اشکال نیست‪ ،‬زیرا که کدام تعریفی از اصطالح فسق و فجور ارائه‬
‫نشده است‪ .‬قانون جزا برای تسهیل کننده و محرک کودکان به فجور یا اتخاذ فسق به حیث حرفه‪،‬‬
‫مجازات حبس متوسط که از سه سال کمتر نباشد در نظر گرفته است‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫در صـورت مصـداق فقره ‪ 2‬ماده ‪ 427‬قانون جزا یا در صورتی که محرک فسق و فجور‪ ،‬قصد‬
‫به دست آوردن منفعت را داشته باشد به حبس طویل که از ده سال تجاوز نکند‪ ،‬مجازات‬
‫پیشبین ی نموده اس ت حال آنک ه برای اشخاص فاس ق و فاج ر که خود از کودکان بهره‬
‫برداری جنسی می کنند مویده جزایی در نظر گرفته نشده است بنابرین چون در قانون جزا‬
‫اصطالح فسق و فجور تعریف نشده وعالوه برآن برای مرتکبان فسق و فجور مجازات‬
‫تعیین نگردیده بلکه تنها برای محرکان فسق و فجور مجازات تعیین شده می توان نتیجه‬
‫گرفت که در این مورد نیز خالء قانونی وجود دارد و این ماده قانون جزا را نیز نمی توان‬
‫بطور کامل برای عمل بچه بازی تعمیم داد‪.‬‬
‫در یک جمع بندی می توان نتیجه گرفت که خالءها و کاستی های جدی در قوانین افغانستان‬
‫در مورد بچه بازی موجود است اما با وجود این خالها و با توجه به روحیه قانون اساسی‬
‫و سایر قوانین افغانستان مانند قانون جزا‪ ،‬قانون منع خشونت علیه زن‪ ،‬قانون مبارزه با‬
‫اختطاف و قاچاق انسان‪ ،‬بچه بازی جرم بوده وعامالن آن قابل تعقیب و مجازات اند‪ .‬هم‬
‫چنین با توجه با اسناد بین المللی حقوق کودک و پروتوکول پالرمو می توان نتیجه گرفت‬
‫که عمل بچه بازی از مصادیق قاچاق انسان بوده و نقض صریح حقوق بشر است ‪.‬‬
 ‫پیامدهای منفی بچه بازی‬
‫انزوای اجتماعـی‪ :‬بچـه بازی در نزد افکار عامه یک عمل بسیار زشت و حساسیت برانگیز بوده بنابرین عامالن بچه‬
‫بازی به ویژه قربانیان بچه بازی از جامعه طرد و منزوی می گردند‪ .‬چون قربانیان بچه بازی اغلب از خانواده های فقیر‬
‫اند و دارای موقف بلند اجتماعی نیستند‪ ،‬بیشتر در انزوای اجتماعی قرار می گیرند‪ .‬انزوای اجتماعی چنین کودکان و‬
‫خانواده های آنها در حالی بیشتر می گردد که قربانیان با رقصیدن در مجالس و محافل عمومی مشهور میشوند‪ .‬مردم نه‬
‫تنها با شخص قربانی بلکه با سایر اعضای خانواده و بستگان آنها قطع رابطه نموده و می کوشند تا با آنها معامله و داد و‬
‫ستد نداشته باشد‪.‬‬
‫آسیب روانی‪:‬‬
‫قربانیان بچه بازی از اینکه اغلب مورد تجاوز جنسی قرار می گیرند‪ ،‬از لحاظ روانی به شدت آسیب میبینند‪ .‬آسیب های‬
‫روانی قربانیان برای مدت های طوالنی حتی در سنین بزرگسالی پس از ترک این عمل نیز باقی می ماند‪ .‬یکی از نشانه ها‬
‫و اثرات منفی سوء استفاده جنسی از کودکان این است که چنین کودکان منزوی شده و اعتماد به نفس شان میشکند‪ .‬عالوه‬
‫بر آن چنین قربانیان دچار روان زخم و افسردگی شده و حس ناامیدی‪ ،‬بد بینی وعدم اعتماد در انها به وجود می آید‪.‬‬
‫سـبب هراس ‪،‬حـس دشمنـی‪ ،‬و انتقام گیری‪ :‬بچه بازی سبب هراس در میان مردم شده و حس دشمنی و انتقام‬
‫گیری نیز افزایش می یابد‪ .‬بسیاری از خانواده ها با تداوم رسم بچه بازی نگران فرزندان خود شده وبا توجه به قدرتمند‬
‫بودن تعداد زیادی از عامالن بچه بازی‪ ،‬در رعب و وحشت به سر میبرند‪ .‬در برخی موارد گزارش شده است که بچه‬
‫بازی موجب دشمنی وانتقام گیری شده و در برخی موارد تلفاتی نیز در پی داشته است‪ .‬گزارش ها نشان می دهد که گاه‬
‫گاهی عامالن بچه بازی در نتیجه رقابت و حسادت در مورد بچه بازی با همدیگر درگیر شده و در نتیجه چندین تن ازافراد‬
‫دو طرف به قتل رسیده اند‪.‬‬
 ‫پیامدهای اجتماعی بچه بازی‬
‫طرد‪ ،‬تجرـیـد از خانواده و اجتماع یـا قتـل قربانـی‪ :‬بچه بازی در برخی از مناطق‬
‫کشور در میان بعضی از افراد به یک امر معمول و رسم عادی تبدیل شده است‪ ،‬اما این رسم مورد نفرت و‬
‫انزجار افکار عامه بوده و برای اکثر مردم بسیار حساسیت بر انگیز است‪ ،‬بنابرین‪ ،‬عامالن بچه بازی و‬
‫حتی قربانیان بچه بازی که اکثرا کودکان می باشند‪ ،‬مورد نفرت مردم قرار دارند‪ ،‬به همین دلیل نخستین‬
‫پیامد اجتماعی و روانی بچه بازی برای قربانیان‪ ،‬منزوی و تجرید شدن آنها از جامعه است‪ .‬در بعضی از‬
‫موارد‪ ،‬دیده شده است که قربانیان بچه بازی توسط عامالن بچه بازی یا خانواده آنها مورد لت وکوب قرار‬
‫گرفته یا به قتل رسیده اند‪.‬‬
‫همان طور که گفته شد بچه بازی با لواطت و بهره کشی جنسی همراه است بنابرین از دید مردم‪ ،‬این رسم به‬
‫طور شدید نفرت انگیز بوده و عامالن و بیشتر از آنها قربانیان بدون در نظرداشت اینکه قربانی است و‬
‫تقصیری متوجه قربانی نیست‪ ،‬مورد خشم و نفرت قرار می گیرند‪ .‬با توجه به محافظه کار بودن جامعه‬
‫افغانستان‪ ،‬چون تعداد قابل توجه عامالن بچه بازی افراد قدرتمند‪ ،‬پولدار و متنفذ اند‪ .‬نسبت به قربانیان کمتر‬
‫تجرید می شوند‪ .‬ممکن است که مردم در دل شان نسبت به عامالن نیز به همان شدت نفرت داشته باشند‪ .‬اما‬
‫در عمل نفرت و انزجار خود را به دالیل مختلف کمتر نشان میدهند‪.‬‬
‫اما قربانیان به دلیل اینکه جایگاه اجتماعی پایین تری دارند‪ .‬مردم با دید بد به آنها نگاه می کنند و حتی روابط‬
‫خود را نیز قطع می کنند‪ .‬بناء اکثریت مردم با قربانیان و خانواده آنها داد و ستد نمی کنند‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫هـر چنـد پیامدهـا و اثرات اجتماعی و روانی بچه بازی به طور مستقیم متوجه خود‬
‫قربانی است‪ ،‬اما خانواده ها و بستگان قربانی نیز متاثر می گردند‪ .‬شدت اثرات منفی‬
‫این رسم بر قربانی و خانواده های آنها وقتی بیشتر است که بچه بازی به طور علنی‬
‫و در انظار عامه با رقصانیدن این کودکان در مهمانی ها و محافل عروسی به طور‬
‫گسترده در میان اجتماع تشهیر می شوند ‪ .‬تشهیر چنین کودکان سبب تجرید و انزوای‬
‫اجتماعی بیشتر آنها و خانواده های آن ها می گردد ‪ .‬به همین دلیل است که بچه بازی‬
‫جرم فراتر از تجاوز جنسی است زیرا که در کنار تجاوز جنسی ‪ ،‬به طور گسترده‬
‫در میان اجتماع ‪ ،‬تشهیر نیز می گردند ‪.‬‬
‫اثرات روانی و اجتماعی بچه بازی بر قربانیان و خانواده های آنها برای مدت های‬
‫طوالنی و حتی پس از ترک این رسم نیز باقی می ماند ‪ .‬بطور مثال قربانیان بچه‬
‫بازی وقتی به سن ازدواج می رسند ‪ ،‬به خاطر اینکه قبال با دید بد در میان اجتماع‬
‫تشهیر شده اند به آسانی نمی توانند با شخصی دلخواه خود ازدواج کنند‪ ،‬زیرا اغلب‬
‫خانواده ها حاضر نیستند دختران شان را به اشخاص بدنام به ازدواج بدهند ‪.‬‬
 ‫آسیب های روانی‬

‫روان و شخصیت کودکان بسیار آسیب پذیر است و از همان رو بر حفاظت ‪،‬‬
‫حمایت و پرورش سالم آنها خیلی تاکید شده است‪ .‬روان و شخصیت قربانیان‬
‫بچه بازی در اثر سوء استفاده های جنسی به شدت آسیب می بینند و اثرات‬
‫ناگوار خشونت ها خصوصا تجاوز جنسی و سایر آزارهای جنسی برای مدت‬
‫های طوالنی باقی می ماند‪ .‬آزارهای جنسی کودکان‪ ،‬به ویژه تجاوز جنسی بر‬
‫آنها‪ ،‬منجر به انزوای شدید‪ ،‬استرس روحی‪ ،‬ناامیدی ‪ ،‬بد بینی و شکست‬
‫اعتماد ب ه نف س آنه ا م ی شود برخ ی از تحقیقات نشان م ی ده د که کودکان‬
‫قربانی تجاوز جنسی به دلیل اینکه دارای سن و سال پایین اند ‪ ،‬به مشکل می‬
‫توانند که آنچه بر آنها اتفاق افتاده توضیح بدهند ‪ ،‬زیرا که تجاوز جنسی یک‬
‫روان زخم نامیمونی است که شرم را در درون قربانی القا می کند ‪.‬‬
 ‫نشانه های از‬
‫سوء استفاده های جنسی از کودکان‬
‫‪ :1‬گوشه گیری و بد گمانی نسبت به بزرگساالن‬ ‫‪‬‬
‫‪ :2‬تمایل به خودکشی‬ ‫‪‬‬
‫‪ :3‬داشتن مشکل در بر قراری روابط با دیگران‬ ‫‪‬‬
‫‪ :4‬داشتن عالقه مندی های غیرمعمول‬ ‫‪‬‬
‫‪ :5‬امتناع از رفتن به مکتب‪ ،‬پیش داکتر یا خانه‬ ‫‪‬‬
‫‪ :6‬وادار کردن سایر کودکان در انجام حرکات جنسی‬ ‫‪‬‬
‫‪ :7‬داشتن ترس شدید از اینکه کسی او را لمس کند ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :8‬تبارز حرکات جنسی غیر عادی یا افراط در رفتارهای جنسی در سنین باالتر‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪9:‬بسیاری از پژوهشگران اظهار داشتند که یکی از از پیامدها و اثرات بچه بازی این است که برخی از قربانیان‪ ،‬به‬ ‫‪‬‬
‫عمل شان تا سنین باالتر ادامه دهند و برخی دیگری آنها در سنین باالتر‪ ،‬خود به عنوان بچه باز کودکان را از طریق‬
‫بچه بازی مورد بهره کشی جنسی قرار می دهند‪.‬‬
‫‪10:‬واضح است كه تعداد زیادی از عامالن بچه بازی که فعال به بچه بازی مصروف اند ‪ ،‬در دوران کودکی خود از‬ ‫‪‬‬
‫قربانیان بچه بازی بوده اند ‪ .‬دلیل این گرایش‪ ،‬تاثیرات روانی بچه بازی است که در دوران کودکی قربانی آن بوده‬
‫اند‪ .‬در یک فیلم مستند (بچه های رقاص افغانستان ) نیز یکی از قربانیان بچه بازی آرزو می کند که درآینده خود‬
‫بچه باز باشد و بچه های خوش سیما را که دارای سنین ‪12‬يا ‪ 13‬باشد نگهداری کند با این حساب‪ ،‬می توان گفت که‬
‫یکی از پیامدهای بچه بازی‪ ،‬تداوم آن توسط خود قربانیان پس از بزرگ شدن آنها به عنوان عامل بچه بازی است و‬
‫به همین ترتیب این رسم هم چنان ادامه می یابد‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫همان طور کـه گفته شد تداوم و گسترش رسم بچه بازی اثرات و پیامدهای مخرب بر روان و شخصیت‬
‫قربان ی ک ه اغل ب کودکان ‪ 10‬ت ا ‪ 18‬س ال م ی باشن د ب ه ج ا م ی گذارند‪ .‬ای ن کودکان قربان ی که دچار‬
‫افسردگی های شدید روانی شده و دراجتماع به شدت منزوی و تجرید می شوند بچه بازی سبب میشود تا‬
‫اثرات مخرب آن برای مدت های طوالنی تا سنین بزرگسالی باقی بماند و اعتماد به نفس آنها را ویران‬
‫می کند‪ .‬عالوه بر اینکه اثرات و پیامدهای مخرب آن سبب انزوای و تجرید قربانی می شود ‪ ،‬اعضای‬
‫خانواده و سایر بستگان آنها نیز در امان نمی مانند‪.‬‬
‫با توجه با تداوم و گسترش بچه بازی در بسیاری از مناطق افغانستان‪ ،‬رسم بچه بازی یک مشکل ملی‬
‫است با درنظرداشت پیامدها بسیار زیانبار بچه بازی که قبال مورد بحث قرار گرفت‪ ،‬جامعه افغانستان‬
‫را به شدت تهدید می کند و این امر زنگ خطر جدی برای حاکمیت قانون ‪ ،‬نظم واخالق اجتماعی است‪.‬‬
‫با درنظرداشت اینکه کودکان امروز ‪ ،‬نسل فردای این کشور خواهند بود‪ ،‬بی توجهی در امر حفاظت و‬
‫حمایت از آنها ‪ ،‬سالمت جامعه آینده را به طور جدی تهدید کرده وسبب بروز نابسامانی ها و ناهنجاری‬
‫ها اجتماعی خواهد شد که آن وقت مبارزه و کنترول آنها بسیار دشوار خواهد بود ‪.‬‬
‫بنا بر تحلیل و مباحث فوق الذکر تداوم و گسترش رسم بچه بازی یک خطر جدی برای کودکان ‪ ،‬خانواده ها‬
‫و به طور کلی برای تمام افراد جامعه افغانستان بوده و سهل انگاری در این مورد این خطر را بیشتر و‬
‫جدی تر می سازد ‪.‬‬
 ‫بچه بازی به عنوان‬
‫جرم و نقض حقوق بشر‬
‫هـر چنـد بچـه بازی در قوانیـن افغانسـتان بـه حیـث یـک عمـل جرمی تعریف نشده و حکمی در‬
‫مورد آن موجود نیست اما عمل بچه بازی به دلیل اینکه نوعی از بهره کشی جنسی و بد‬
‫رفتاری جنسی است و خالف روحیه قانون اساسی و سایر قوانین نافذه کشور می باشـد ‪.‬‬
‫قانون اسـاسی کشور ازادی و کرامـت انسـان را از تعرض مصـئون دانسـته و آـن را یـک حق‬
‫طبیعیـ محسوب کرده است ‪.‬‬
‫آـز انجایـی کـه ىر عمل بچه بازی ‪ ،‬کودکان به گونه برده نگهداری و مورد سوء استفاده جنسی‬
‫قرار می گیرند حق آزادی و کرامت انسانی این کودکان نقض و مورد تعرض قرار می‬
‫گیرد‪ .‬بناء بر این عمل بچه بازی بر خالف احکام قانون اساسی کشور بوده و نقض حقوق‬
‫بشر تلقی می گردد‪.‬‬
‫عمل بچه بازی بر خالف موازین بین المللی حقوق بشر است ‪.‬‬
‫اعالمیه جهانی حقوق بشر ‪ ،‬کنوانسیون بین المللی حقوق مدنی و سیاسی نیز بر حق آزادی و‬
‫کرامت انسانی تاکید کرده اند ونگهداشتن افراد در بردگی را ممنوع کرده اند‪.‬‬
 ‫پیشنهادات مشخصی را دفتر‬
‫کانادایی برای اطفال متاثر از جنگ برای‬
‫دولت افغانستان و نهاد های جامعه مدنی ارائه می کند‬
‫از دولـت افغانسـتان تقاضـا بعمل میاید تا رسم بچه بازي را جرم انگاري نموده و اين عمل را با تعديل‬
‫قانون جزا‪ ،‬ممنوع و جرم جنايت محسوب نمايد‪.‬‬
‫از دولت افغانستان تقاضا میشود تا مصادیق بچه بازي را شناسايي نموده و آنها را در قانون جزا با دادن‬
‫وصف جرمي‪ ،‬شامل بسازد‪.‬‬
‫از دولت افغانستان تقاضامند است تا به تمام ارگانهاي عدلي و قضايي و اداره پوليس هدايت دهد تا جلو‬
‫رسم بچه بازي را از طريق بازداشت و پيگرد عدلي مرتکبين اين عمل بگيرند و در اين زمينه اقدام‬
‫قانوني نمايند‪.‬‬
‫از دولت افغانستان مي خواهد تا کودکان قرباني را با حفظ محرميت شناسايي نموده و از آنها و ساير‬
‫کودکان معروض به خطر حفاظت و حمايت نمايد‪ .‬حفاظت و حمايت از آنها مستلزم طرح و تدوين يک‬
‫برنامه جامع و موثر بوده و در اين راستا بودجه و امکانات کافي در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫از دولت افغانستان تقاضا مي کند که براي بازگرداندن سالمت رواني کودکان قرباني تدابير الزم اتخاذ‬
‫نموده و از لحاظ رواني مورد تداوي قرار دهد‪.‬‬
‫از دولت افغانستان تقاضا دارد تا با فرهنگ معافيت از مجازات به طور جدي مبارزه نموده و براي‬
‫تحکيم حاکميت قانون تالش بيشتر نمايد تا از اين طريق عاملين بچه بازي مجازات شده و عدالت تطبيق‬
‫گردد‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫از دولـت افغانسـتان تقاضـا مـي کنـد تـا افراد و گروههاـي مسـلح غيـر مسـوول را خلـع سـالح نموده و جلو‬ ‫•‬
‫قانون شکني ها‪ ،‬سرکشي ها و بي بندوباري هاي آنهارا قاطعانه بگيرد‪.‬‬
‫از دولـت افغانسـتان تقاضـاـ مـي نمايـد تـا بـا فسـاد اداري در ارگانهاي امنيتـي‪ ،‬ارگانهاي عدلـي و قضايي و‬ ‫•‬
‫ساير ادارات دولتي قاطعـانه مبارزه کند و زمينه هاي دسترسي شهروندان به عدالترا فراهم نمايد‪.‬‬
‫از دولـت افغانسـتان و سـازمان هاي جامعـه مدنـي تقاضـا دارد تـا در همکاري و هماهنگـي بـا يکديگر براي‬ ‫•‬
‫آگاهـي دهـي خاـنواده هاي آسـيب پذيـر از خطرات کار کودکان‪ ،‬قاچاق و اختطاف کودکان و به طور‬
‫مشخص در مورد رسم بچه بازي يک برنامه مليرا طرح و اجرا کند‪.‬‬
‫از دولت افغانستان و سازمان های مدنی تقاضا دارد که در همکاری وهماهنگی با یکدیگر برای آگاهی‬ ‫•‬
‫دهی خانواده های آسیب پذیر از خطرات کار کودکان ‪ ،‬قاچاق و اختطاف کودکان و به طور مشخص در‬
‫مورد رسم بچه بازی یک برنامه ملی را طرح و اجراء کند‪.‬‬
‫از دولت افغانستان و سازمان های جامعه مدنی تقاضا می کند که در تقویت روحیه احترام به حقوق بشر‬ ‫•‬
‫و مسئولیت پذیری نهادهای امنیتی ‪ ،‬کشفی وعدلی کشور با راه اندازی برنامه های آموزشی تالش کند‪.‬‬
‫از وزارت اطالعات و فرهنگ می خواهد تا از تولید ‪ ،‬پخش و فروش سی دی ها‪ ،‬کست ها دی وی دی‬ ‫•‬
‫و آلبوم های حاوی آهنگهای مبتذل و تشویق کننده این عمل جلوگیری کرده و مرتکبان را به ادارات‬
‫قانونی معرفی نماید‪.‬‬
 ‫عدم مسوولیت جزایی طفل‬
‫طبق قانون رسیدگی به تخلفات اطفال‬
‫• مادۀ پنجم‪:‬‬
‫(‪ )1‬شخصـی کـه سـن دوازده سـالگی را تکمیـل نکرده باشـد‪ ،‬درصـورت ارتکاب جرم مسـوولیت جزائـی به‬
‫اوراجع نمی شود‪.‬‬
‫(‪ )2‬هـر گاه جرم مرتکبـه مندرج فقره (‪ )1‬ایـن ماده ناشـی از غفلـت والدیـن بوده و موجب ضرر مادی‬
‫شود‪ ،‬والدین به جبران آن مکلف می گردند‪.‬‬
‫• مادۀ هفتم قانون رسیدگی به تخلفات اطفال‪:‬‬
‫مجازات طفل حتی بمنظور اصالح و تربیت بطور شدید و حقارت آمیز جواز ندارد‪.‬‬
‫• در زمینه حدیث شریف است ‪:‬‬
‫ص بِ ِّي َحتَّ ى‬ ‫و قال رسول هللا ‪  ‬صلى هللا عليه وسلم ‪ُ " :‬رفِ َع ْالقَلَ ُم َع ْن ثَالَ ٍ‬
‫ث‪َ :‬ع ْن النَّاِئ ِم َحتَّ ى يَ ْس تَ ْيقِظَ‪َ ،‬و َع ْن ال َّ‬
‫يَحْ تَلِ َم‪َ ،‬و َع ْن ْال َمجْ نُ ِ‬
‫ون َحتَّى يَ ْعقِ َل"‬
‫رسول هللا ص فرموده است که سه نفر از مواخذه به گناه شان مرفوع القلم است ‪ :‬اول کسی که در خواب‬
‫باشد تا که بیدار نشده باشد و طفل صغیر که به بلوغ نرسیده باشد و دیوانه که دوباره به حالت افاقه بر‬
‫نگردیده است‪  .‬‬
‫رواه أحمد أبو داود والنسائي وابن ماجه وابن حبان والحاكم‪.‬‬
 ‫لت و کوب اطفال‬
‫خشونت جسمی (فزیکی)‬
‫صدمه رساندن و ایجاد زخم و جراحت در بدن طفل درین بخش قرار می‌گیرد‪ .‬صدمه رساندن می‌تواند نتیجه‬
‫حمله قصدی‪/‬عمدی به طفل یا تالش برای تربیه او باشد‪ .‬بعضی از والدین از روش‌های بسیار خشن برای‬
‫تربیه اوالد خود استفاد می‌کنند‪ ،‬مثال ٌ لت و کوب شدید با ُمشت‪ ،‬سیلی‪ ،‬چوب‪ ،‬خط‌کش‪ ،‬سیم برق‪ ،‬کمربند‬
‫و… حتی در محیط‌های آموزشی مثل مسجد و مکتب نیز لت و کوب طفل با چوب‪ ،‬خط‌کش‪ ،‬و سیم بصورت‬
‫شایعی رواج دارد‪ .‬بیشتر این موارد بدون درنظرداشت سن و اندازه جسمی او اتفاق می‌افتند و سبب آسیب‬
‫شدید می‌گردند‪ .‬مثالً در مواردی دیده شده که زدن سیلی شدید سبب پاره شدن پرده گوش طفل گردیده است‪.‬‬
‫در افغانستان‪ ،‬تَ َورّ م (پندیدگی) دست‌ها و پاها به‌علت ضربه وارد کردن مداوم توسط چوب یک امر معمول‬
‫است‪.‬‬
‫تعداد بسیاری از این والدین معموالً استدالل می‌کنند که هدف شان تربیت کردن طفل است و این روش (لت و‬
‫کوب) مفید است‪ ،‬در حالی‌ که تربیت کردن طفل باید طوری باشد تا طفل نوع رفتار کردن و تعامل خود با‬
‫دیگران را بیاموزد و در وضعیت آن بر روح و روانش صدمه وارد نشود یا این‌ که کم‌ترین آسیب وارد‬
‫شود‪ .‬اصالً موضوع تربیت کودک این است تا کودک قادر گردد خوب را از بد تشخیص بدهد نه این‌که با‬
‫ترس و نگرانی زندگی کند‪.‬‬
‫اطفال نياز به عاطفه دارند‪ ،‬طفل خواهان مصوونيت مى باشد و از ديگران‪  ‬توقع مهرورزيدن با خود را دارند‪.‬‬
‫طفل مى خواهد خرسند باشد‪ ،‬ذهن طفل مملو از سواالت است و نياز به پاسخ دارد‪ ،‬اطفال نيازهاى ذوقى داشته و‬
‫به تفريح ضرورت دارند‪.‬‬
 ‫عوامل لت و کوب اطفال‬
‫پنج علت اصلی برای ادامه خشونت های شدید در برابراطفال‪:‬‬
‫بعضي ها تنبيه بدني را يكي از راه های درست برای پرورش اطفال می دانند‪.‬‬
‫بعضی فکر میکنند که تنبیه بدنی فقط یکی از راه های قابل استفاده در هنگام مشاهده اعمال و رفتارهای‬
‫بد و منحرف کننده اطفال می باشد البته در آخرین مرحله ای که والدین مهارت های کمی که بعنوان‬
‫والدین در برابر پرورش و تادیب فرزندان خود عمل نمایند از این روش استفاد می نمایند‪.‬‬
‫والدین برای آینده اطفال خود نگران می باشند و این ترس که ممکن فرزندان شان اعضای مفید چه برای‬
‫خانواده شان و یا جامعه که در آن زندگی می کنند ‪ ،‬پرورش نیابند‪ ،‬توام با کمبود مهارت های که والدین‬
‫باید برای پرورش و تربیت فرزندان خود داشته باشند ‪ ،‬آنان را تشویق می نماید تا از تنبیه بدنی کار‬
‫بگیرند‪ ،‬با وجودیکه خود فکر نمی کنند که چنین برخورد آنان با فرزندان شان درست و موثر نمیباشد‪.‬‬
‫فشار روحي و احساس عصبانيت ‪ ،‬بزرگساالن را وادار میسازد که تا با اطفال و کودکان از خشونت کار‬
‫بگیرند‪ .‬علل این نوع فشارهای روحی و عصبانیت در خانواده ها ممکن با آسیب پذیر میان بزرگساالن‬
‫آن خانواده ها و مشکالت اقتصادی مرتبط به خواست های مادی آنها ارتباط داشته باشد‪.‬‬
‫طوریکه خشونت باالی اطفال در خانوادها به پیمانه گسترده وجود دارد و یک برخورد عادی پذیرفته‬
‫شده است ‪ ،‬نبود یک قضاوت یا دادرسی اجتماعی در برابر چنین خشونتها باعث شده تا این عمل بدون‬
‫ممانعت از طرف جامعه و مردم ‪ ،‬همچنان ادامه بیابد‪.‬‬
 ‫ماده ‪ 37‬کنوانسیون حقوق طفل‬
‫[ ممنوعیت شکنجه‪ ،‬تضمین قانونی در اجرای مجازات ]‬

‫حکومت ها تضمين مي کنند که‪:‬‬

‫‪ ‬هيچ کودکي مورد شکنجه قرار نگيرد و رفتار غير انساني و توهين آميز با او نشود‪ .‬اجراي مجازات‬
‫اعدام و حبس هاي طوالني مدت براي کودکان تا قبل از پايان سن هجده سالگي ممنوع است‪.‬‬
‫‪ ‬توقيـف و حبـس هاي غيرقانونـي و بر پايـه ي تصـميم هاي شخصـي‪ ،‬ممنوع اسـت‪ .‬حکـم زنداني‬
‫شدن براي کودکان مطابـقـ قانون و بعنوان آخريـن امکان و آنهـم براي مدتـي بسـيار کوتاه‪ ،‬صـادر مي‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ ‬با هر کودکـي که در حبـس بسر مي برد بايد رفتاري انساني و بدون تحقير‪ ،‬توهين و متناسب با سن‬
‫او شود‪ .‬اين کودکان را بايد در زندان از بزرگساالن جدا نمود مگر اينکه اين عمل به نفع کودک‬
‫نباشد‪ .‬هر کودکي حق دارد با خانواده خود بصورت مالقات و يا نامه ارتباط داشته باشد‪ ،‬مگر در‬
‫شرايط فوق العاده استثنايي‪.‬‬
‫‪ ‬هر کودک زنداني حق استفاده از وکيل را براي دفاع از خود دارد و بايد در دادگاه قانوني محاکمه‬
‫شود‪ .‬کودک حق دارد به ديگر مراجع صالحيت دار قانوني در مورد حکم خود شکايت کند و به‬
‫کار او سريع رسيدگي شود‪.‬‬
 ‫پیامدهای منفی که از اثر‬
‫لت و کوب اطفال دچار آنها میشوند‪:‬‬
‫لت و کوب‪ ،‬اطفال را عالوه از تکاليف جسمى ‪ ،‬به تکاليف روانى نيز مبتال ميسازد‪.‬‬
‫اطفال بدن نازک دارند ‪ ،‬ضربات مشت و لگد سبب خون ريزى هاى داخلى براى آنها ميگردد‪.‬‬
‫به اختالالت روانى‪ ،‬شخصيتى و ترس اجتماعى دچار مى شوند‪.‬‬
‫اين گونه اطفال به مرور زمان کم جرئت ميشوند و اعتماد‪  ‬به نفس خود را از دست میدهند تصور‬
‫کنید وقتی طفل به نزدیکترین اعضای فامیل (پدر و مادر) نتواند اعتماد کند‪ ،‬چگونه می‌تواند به‬
‫دیگران اطمینان و اعتماد کند؟ سوءاستفاده و خشونت معموالً اساسی‌ترین شاخص ه‌های رابطه میان‬
‫دو نفر را آسیب می‌زند‪ .‬دوران کودکی مهم‌ترین دوره در یاد گرفتن لسان‪ ،‬برقراری ارتباط با افراد‬
‫فامیل و نزدیکان‪ ،‬و گرفتن اطمینان خاطر و امنیت روانی و جسمی از آن‌هاست‪ .‬در همین دوران‪،‬‬
‫در صورت ‌که نیازهای جسمی (غذا‪ ،‬کاال‪ ،‬سرپناه‪ ،‬تداوی و وقایه از مریضی‪ ،‬و…) و نیازهای‬
‫عاطفی (توج ه کردن‪ ،‬محب ت‪ ،‬تشوی ق‪ ،‬امنی ت‪ ،‬و…) برآورده شون د‪ ،‬چان س اینک ه طفل از ثبات‬
‫شخصیتی و عاطفی در آینده برخوردار باشد بسیار باالست‪ .‬در غیر این‌صورت‪ ،‬برای طفلی که‬
‫مورد خشونت و سوءاستفاده قرار می‌گیرد بسیار مشکل است که به دیگران اعتماد کند؛ بصورت‬
‫مداوم احساس ناامنی می‌کند؛ و در رابطه برقرار کردن در آینده مشکل خواهد داشت‪ ،‬چرا که در‬
‫دوران طفولیت تجربه موفق نداشته است‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫لـت و کوب طفـل نـه تنهـا سـبب آسـیب جسـمی می‌شود‪ ،‬بلکـه اثرات منفـی عمیقـی بر روان او بجا‬
‫می‌گذارد‪ .‬اطفال چون قادر نیستند از خود در زمان لت خوردن دفاع کنند‪ ،‬بشدت احساس بی‌پناهی و‬
‫بی‌چارگـی می‌کننـد و احسـاس خشـم و نفرت را در وجود خود پرورش می‌دهند‪ .‬اگـر ایـن احساسات‬
‫بدرسـتی مورد توجـه قرار نگرفتـه و برای بهبود آنهـا اقدامـی صـورت نگیرد‪ ،‬می‌توانند در آینده مشکالت‬
‫دیگری از قبیـل خشـم‪ ،‬عصبانیت‪ ،‬احسـاس نـا امنی و نا امیدی‪ ،‬حسادت‪ ،‬نفرت‪ ،‬عدم اعتماد بنفس‪ ،‬و…‬
‫را در طفل بوجود آورند‪ .‬خوب است برای برقراری احترام و اطاعت الزم میان والدین و کودکان و‬
‫شناختن مرز این رابطه از راه‌های مناسب دیگر کار گرفته شود‪.‬‬
‫احسـاس بـی‌ارزشـی و آسـیب‌دیدگـی ‪ :‬تصور کنید که به‌ عنوان یک طفل برای تان بارها و بارها گفته‬
‫شود كه احمق‪ ،‬ناالیق‪ ،‬بی‌استعداد‪ ،‬کودن‪ ،‬و بی ارزش هستید و این احساس بی‌ارزشی در وجود تان‬
‫در حقیقت کاشته شود‪ ،‬آیا نسبت به خود چه فکری می‌کنید؟ اطفال معموالً به والدین و اعضای کالنتر‬
‫دیگر فامیل به‌ عنوان الگو نگاه می‌کنند‪ .‬برای طفل‪ ،‬پدرش یک قهرمان محسوب می‌شود؛ مادرش یک‬
‫زن نمونه و عالی محسوب می‌شود‪ .‬طفل مرتبا ً از آنها می‌آموزد و به حرف و عقاید و دیدگاه‌های شان‬
‫ارزش می‌دهد و به آنها باور می‌کند‪ .‬به‌همین دلیل‪ ،‬وقتی طفل این ‌گونه عکس ‌العمل‌ها را می‌بیند‪ ،‬به‬
‫ی کند که واقعا ً یک انسان ناالیق‪ ،‬بی‌استعداد‪ ،‬و بی‌ارزش است‪ .‬اعتماد به خود را از‬ ‫‌تدریج باور م ‌‬
‫دست داده و به قابلیت های خود شک می‌کند‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫بـی ثباتـی عاطفـی‪ :‬ممکن است این اطفال در قسمت ابراز احساسات و عواطف خود مشکل‬
‫داشته باشند‪ ،‬چرا که ابراز کردن احساسات را یاد نگرفته اند (چون برای شان فرصت این کار‬
‫به‌ درستی داده نشده)‪ ،‬یا ا‌ین‌ که برای این‌ کار احساس امنیت نمی‌کنند‪ .‬مثالً هر زمانی خواسته‬
‫اند درین‌باره صحبت کنند از طرف دیگران مورد تمسخر قرار گرفته اند‪ .‬در نتیجه مشکلی که‬
‫پی ش می‌آی د اینس ت ک ه ب ا ابراز نشدن احس اسات‪ ،‬عواط ف شان بص ورت غیرمنتظره مانند‬
‫عص بانیت و پرخاشگری و راه‌های غیرموث ر دیگ ر ابراز وجود می‌کند‪ .‬احتمال این‌ک ه این‬
‫اطفال در دوران کالن سالی از مشکالتی چون افسردگی‪ ،‬اضطراب‪ ،‬و خشم رنج ببرند‪ ،‬زیاد‬
‫است‪ .‬موضوع دیگر این است که آن‌ها نمی‌توانند به شکل واضح و راحتی راجع به این‬
‫مشکالت صحبت کنند‪ .‬تعدادی از آنها به‌ خاطر همین مشکل رو به مواد مخدر می آورند تا‬
‫این احساسات دردناک را سرکوب کنند‪.‬‬
 ‫توهین وتحقیر اطفال‪:‬‬
‫( خشونت روانی)‬
‫هیچ گاه نباید تاثیر کلماتی را که بیان می کنیم نادیده بگیرم حتما ً شنیده اید که می گویند [زخم شمشیر خوب‬
‫می‌شود ولی زخم زبان نه] کلمات قدرت عظیم دارند ‪ .‬همان طور که می توانند سازنده و مفید باشند به‬
‫همان اندازه می توانند ُمخرّب باشند ‪ .‬انتقاد بی جا ‪ ،‬سخنان تحقیر و توهین آمیز ‪ ،‬مسخره کردن ‪ ،‬نام‬
‫گذاشتن ‪ ،‬و‪ ....‬اثرات مخرب و پایدرای روی طفل بجا می گذراند و نه تنها رشد روانی‪ /‬اجتماعی حتی‬
‫رشد جسمی را می توان به کندی مواجه سازد ‪.‬‬
‫نمونه های ازخشونت روانی‪:‬‬
‫تحقیر کردن‪ ،‬شرمنده کردن‪ ،‬اهانت کردن‪ ،‬خوار کردن دوامدار طفل‪ ،‬نام گذاشتن روی طفل‪ ،‬مقایسه کردن‬
‫او به‌ صورت منفی با کودکان دیگر بی‌اعتنایی و بی‌توجهی به طفل به ‌عنوان نوعی از مجازات و یا‬
‫صحبت نکردن با کودک‪ ،‬تماس محدود جسمی با طفل‪ ،‬خود داری از به آغوش گرفتن طفل‪ ،‬نوازش‬
‫دادن او‪ ،‬خودداری از بوسیدن طفل یا دیگر رفتار که نشان از عدم توجه عاطفی به کودک دارد‪.‬‬
 ‫مجبور نمودن طفل به کارهای شاقه‬

‫کار اجباری باالی اطفال در قانون منـع است هیـچ شخص حق ندارد به اجبار باالی اطفال کارهای‬
‫سـخت و سنگین را انجام دهد و مانع رشد و پیشرفت آنان خصوصا مانع رفتن به مکتب آنها‬
‫شود‪ .‬بد ترین اشکال کار باالی اطفال عبارت از بهره برداری از اطفال ‪ ،‬استخدام اجباری ‪،‬‬
‫اجبار به انجام کارهای غیر قانونی و قرار دادن اطفال در معرض کارهای پر مخاطره می‬
‫باشد ‪ .‬همچنان انجام کارهای شاقه بر اطفال که باالتر از توان طفل بوده رشد فزیکی و روانی‬
‫طفل را مختل ساخته و مانع دسترسی طفل به تعلیم می گردد ‪.‬‬
‫ماده ‪ 49‬قانون اس اسي كشور در مورد کار اجباری باالی اطفال بیان میدارد‪ ... (:‬تحمی ل کار بر‬
‫اطفال جواز ندارد)‪.‬‬
‫از فحوای مت ن قانون برداش ت میشود کاری ک ه خالف اراده و ب ه اجبار باالی طف ل تعمیل شود‬
‫کاری اجباری پنداشته میشود که طفل را از فرصت های دوران طفولیت اش محروم می سازد‬
‫همچنان رشد جسمی و روحی اش را به مخاطره انداخته و به اخالق طفل لطمه می زند ‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫اطفال در طول تاریـخ منحیث نیروی ارزان برای کار همواره مورد سوی استفاده قرار گرفته اند‪ .‬که این امر نه تنها‬
‫در افغانستان بلکه در سطح جهان معمول بوده از کار اطفال در فابریکه ها ‪ ،‬کارخانه ها و در خانه های‬
‫مسکونی استفاده شده است‪ ،‬اکثر خانواده های فقیر اطفال شان را به کار می گمارند و آنان را به شغل های‬
‫مانند قالین بافی ‪ ،‬خیاطی ‪ ،‬دستدوزی‪ ،‬موره بافی وغیره کار های سخت که در آینده به آن تخصص یابند‬
‫صاحب پیشه و فن کردند و با اخذ حقوق بسیار اندک وادار به کارهای سنگین مینمایند‪ .‬همچنان بعضی‬
‫خانواده ها سعی دارند بیشتر سود مالی را از جهت کار اطفال بدست آورد از این رو آنها را به کارهای چون‬
‫دست فروشی ‪ ،‬گدایی ‪ ،‬کیسه بوری و غیره وادار مینمایند‪.‬‬
‫این کارها هیچ تضمین برای آینده اطفال در قبال ندارد و سوء استفاده از آن ها را توسط بزرگساالن به شدت‬
‫افزایش میدهد‪.‬‬
‫قابل یادآوری است که اصل نهم اعالمیه جهانی حقوق کودک مصوب اجالس مجمع عمومی سازمان ملل سال‬
‫‪ 1959‬در زمینه چنین بیان می دارد‪:‬‬
‫کودک باید در برابر هر گونه غفلت ‪ ،‬ظلم ‪ ،‬شقاوت و استثمار حمایت شود ‪ .‬کودک نباید به هر شکلی وسیله‬
‫مبادله قرار بگیرد ‪ .‬کودک نباید قبل از رسیدن به حد اقل سن مناسب به استخدام در آید و نباید به هیچ وجه‬
‫امکان و یا اجازه استخدام کودک در کا رهای داده شود که به سالمت ویا آموزش وی لطمه زده و یا باعث‬
‫اختالل رشد بدنی‪ ،‬فکری و اخالقی وی گردد ‪.‬‬
‫سن کار برای طفال در کشور ما افغانستان‪14 ،‬سال برای ‪ 35‬ساعت کار در هفته میباشد و تنها در موارد که از‬
‫کار هدف یاد گیری باشد سن ‪ 13‬را مجاز شمرده اند پائین تر از آن به صورت قطعا ممنوع می باشد ‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫در فصـل دوم قانون کار فقره اول ماده ‪ 13‬در مورد سـن اسـتخدام نوجوانان بـه کار‬
‫مقرر میدارد که ‪:‬‬
‫(‪ )1‬ــ شخصی به حیث کارکن میتواند استخدام شود که واجد شرایط ذیل باشد‪.‬‬
‫اول ــ داشتن تابعیت افغانستان‬
‫دوم ــ اکمال سن هجده سالگی برای کارکنان در عرصه کارهای خفیفه اکمال سن پانزده سالگی و‬
‫برای کار آموزان اکمال سن چهارده سالگی معین نموده است‪.‬‬

‫در فقره چهارم ماده سیزده این قانون آمده است ‪ :‬که توظیف نوجوانان دارای سن کمتر از (‪ )18‬سال‬
‫در کار های مضر صحت که خطر عدم رشد فزیکی یا معلولیت در آن متصور باشد ممنوع است‬
‫بدین معنی که نو جوانان (کارگران زیر هجده سال) را به اشتغال به کارهای فزیکی سنگین‬
‫مضر و زیر زمینی ‪ ،‬انتقال وزن های سنگین و باآلخره کار شبانه منع نموده است‪.‬‬
‫در فصل یازدهم قانون کار به حمایت از نوجوانان به عنوان یک قشر ضعیف پرداخته و اشتغال‬
‫اطفال را درکارهای مضر و سخت ‪ ،‬کار شبانه و اضافه کاری ممنوع گردانیده است‪.‬‬
 ‫کنواسیون حقوق طفل در مورد‬
‫کار اجباری این طور مینگارد‬
‫ماده ‪ ( 32‬ممنوعيت استثمار)‬
‫(‪ )1‬حکومت ها اين حق را به رسميت مي شناسند که کودک استثمار اقتصادي نگرديده و به کار که براي‬
‫سالمتي جسم يا جان و يا تربيت و تکامل او زيان بخش است‪ ،‬گمارده نشود‪.‬‬
‫ي اداريو آموزشيرا ب کار ميب رند‪(2) .‬‬ ‫ي اجتماع ‪،‬‬
‫ف انون ‪،‬‬
‫حکومتها ب رايت ضمينو اجراياينحق‪ ،‬امکاناتمختل ق‬
‫حکومتها ب راياينمنظور و در هماهنگيب ا پ يمانها و ت وافقن امه هايب ينا لملليديگر‪ ،‬ض منت عيينس نآغاز‬
‫‪.‬اشتغ ا لو ت نظيم مدتو ش رايط ک ار ک ودکرا همراه ب ا مجازاتمختلفآنب ررسيمين مايند‬
‫‪:‬پیامدهای منفی کار اجباری باالی اطفال‬
‫اطفال به بردگی گرفته میشوند ‪ ،‬از خانواده های شان جدا ساخته میشوند و درمعرض بیماری های‬
‫خطرناک فرار می گیرند‪.‬‬
‫کار اجباری رشد طبیعی اطفا ل را برهم زده و مانع تکامل آنان می گردد‪.‬‬
‫اطفال و نوجوانان که کار شاقه و اجباری را انجام میدهند زودتر به مواد مخدر معتاد شده در آینده باعث‬
‫ازدیاد اطفال متخلف از قانون درجامعه میشود‪.‬‬
‫اطفال که کار شاقه و اجباری باالی شان صورت میگیرد امکان سوء استفاده جنسی و فزیکی از آنان‬
‫متصور است‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫کارهای فزیکی سن گین و مضر باعث ایجاد مشکالت صحی و روانی برای اطفال میگردد‪.‬‬
‫کار شاقه و اجباری اطفال را از تعلیم دور نگهمیدارد و باعث گسترش بی سوادی در جامعه میگردد‪.‬‬

‫قاچاق و اختطاف اطفال‪:‬‬

‫ماده سوم قانون مبارزه علیه اختطاف و قاچاق انسان‬
‫تعریف اختطاف (ربودن)‬
‫ربودن شخص با استفاده از تهدید‪ ،‬استعمال قوه (زور) یا انواع دیگر ارعاب‪ ،‬کاربرد حیله و فریب‪ ،‬استفاده از ناتوانی‬
‫جسمی و روانی‪ ،‬تبدیل نمودن طفل نوزاد با طفل نوزاد دیگر‪ ،‬دور نمودن طفل از والدین و سرپرست قانونی وی و یا رها‬
‫نمودن طفل در محل غیر مسکون است اعم از اینکه چنین اعمال به مقصد بهره برداری باشد یا رسانیدن ضرر‪.‬‬

‫قاچاق انسان‪ :‬انتقـال‪ ،‬حمل و نقل (ترانزیت)‪ ،‬استخدام‪ ،‬نگهداری یا در اختیار گرفتن شخص‪  ‬است‪  ‬بـــه‪  ‬مـقصـد‪  ‬بـهره‬
‫بـرداری با استفاده از ضعف اقتصادی یا حالت مجبـوریت از طریق‪  ‬پرداخت یــا دریـافت پـول‪  ‬یا منفعت و یا سایر روش‬
‫های فــریب دهنــده جهـت کسب رضایت مـجنی علیه یا شخصی که سر پرستی وی را به عهده دارد‪.‬‬
‫‪ ‬بــهره برداری‪ :‬کـسب منـفعت از مجنی علیه جرایم اختطاف یا قاچاق انسان ازطریق استخدام خرید‪ ،‬فروش‪ ،‬گماشتن‬
‫به‪  ‬فعالیت‌های جنسی‪ ،‬جنائی‪ ،‬تهیه تصاویر یا فلم های منافی‪  ‬اخالق (پورنوگرافی)‪ ،‬جنگ‌های مسلحانه و کاراجباری‪،‬‬
‫برداشـت عضو یا انساج بدن‪ ،‬آزمایشات طبی و صحی یا وادار نمودن به سایر فعالیت های غیر قانونی‪  ‬می باشد‪.‬‬
 ‫مجازات قانونی اختطاف طفل‬
‫فقره ‪ 5,6,7‬ماده شش قانون مبارزه علیه اختطاف و قاچاق انسان در زمینه چنین تذکر داده است‪:‬‬
‫(‪   .)5‬شخصی که طفل را به محل غیر مسکون رها نماید‪ ،‬به حبس متوسط محکوم می‌گردد‪.‬‬
‫(‪  .)6‬شخصی که طفل نوزاد را با طفل نوزاد دیگر به هر نحوی که باشد‪ ،‬تبدیل نماید‪ ،‬به حبس طویلی که از‬
‫هشت سال کمتر نباشد‪ ،‬محکوم می‌گردد‪.‬‬
‫(‪  .)7‬شخصی که طفل را از نزد اشخاصی که باالی او سلطۀ قانونی دارند‪ ،‬دور سازد یا او را پنهان نماید یا او‬
‫را کذبا ً به غیر از مادرش نسبت بدهد‪ ،‬حسب احوا ل به حبس طویلی که از هشت سال کمتر نباشد‪ ،‬محکوم می‬
‫گردد‪.‬‬

‫مجازات قانونی قاچاق طفل‪:‬‬

‫مادۀ هشتم قانون مبارزه علیه اختطاف وقاچاق انسان‪:‬‬
‫(‪  .)1‬شخصی که مرتکب جرم قــاچاق انسان گردد ‪ ،‬حسب احـوال به حبس طویل که ازهشت سال بیشتر نباشد‪،‬‬
‫محکوم می‌گردد‪.‬‬
‫(‪   .)2‬هرگاه مجنی علیه طفل یا زن باشد‪ ،‬مرتکب به حبس طویل که از دوازده سال کمتر نباشد محکوم می گردد‪.‬‬
‫(‪  .)3‬هـرگاه‪  ‬با‪  ‬مجنی‪  ‬علیه‪  ‬زنا‪  ‬یا لواط صورت گرفته باشد مرتکب عالوه بر جزای پیش بینی شد ‌ه ای جرم‬
‫قاچاق انسان به مجازات جرم زنــا یا لواط نیز محکوم می‌گردد‪.‬‬
 ‫تجاوز جنسی بر کودکان‬
‫بدون شک شنیدن خبر تجاوز جنسی بر کودکان قلب هر شنونده را منزجر می سازد‪ .‬از‬
‫نظر افرادی که ایمان و وجدان سالم دارند چگونه ممکن است انسانی کودکی را مورد‬
‫‪.‬استفاده جنسی قرار دهد‬
‫رابطه نامشروع جنسی‪:‬‬
‫هرگونه رابطه نا مشروع جنسی به عنف و یا به رضایت را با کودکی که به سن رشد‬
‫قانونی نرسیده باشد‪ ،‬تجاوز جنسی عبارت از لمس کردن بدن کودک به منظور لذت بردن‬
‫و یا وادار کردن کودک به کاری که باعث لذت بزرگسال شود‪ ،‬نیز در این تعریف شامل‬
‫میشود‪.‬‬
‫باید دانست که در قانون مدنی کشور ما کودک به دختر و پسری گفته می شود که به سن‬
‫بلوغ نرسیده باشد‪ ،‬سن بلوغ دختر‪ ،‬تکمیل ‪ 16‬سالگی و از پسر تکمیل ‪ 17‬سالگی می‬
‫باشد‪.‬‬
 ‫عوامل تجاوز جنسی بر کودکان‬
‫تجاوز جنسی بر کودکان و یا زنان پديده یي جديد نيست‪ ،‬این جرم کما بیش همیشه وجود داشته است اما‬ ‫•‬
‫هیچگاه در جامع ه ما عوامل آ ن مورد بررس ی قرار نگرفت ه اس ت‪ .‬در بررس ی این عوامل می توان از‬
‫مهمترین آن به ترتیب ذیل یاد کرد‪:‬‬
‫انحطاط اخالقـی ‪ :‬يك ي از مشکالت انحطاط فرهنگ ي بوده ک ه اين موضوع را امروزه در بس یاری از‬
‫محص والت فرهنگ ي اع م از تولی د فيل م ه ا‪ ،‬موس يقي‪ ،‬آهنگه ا‪ ،‬برنام ه های رس انه های تص ویری و‬
‫شنیداری و حت ي عملكرده ا و رفتار‌هاي ظاهري بس یاری از نوجوانان مي‌ توان مشاهده كرد‪ .‬ب ی تردی د‬
‫پیام د چنی ن وضعیت ی همان ا از دس ت رفت ن معناي زندگ ي براي بس ياري از جوانان اس ت ك ه آنه ا را ب ه‬
‫س وی ب ی بن د و باری های ی مانند دروغ گفت ن‪ ،‬خیان ت در امان ت‪ ،‬قانون شکن ی‪ ،‬ارتکاب جرم و جنای ت‪،‬‬
‫ارضای غرایز شهوانی و لذت هاي جسماني و برقراری روابط جنسي حتی با کودکان و‪ ...‬می کشاند‪.‬‬
‫آزاد گذاشتن کودک در برقراری روابط با دیگران ‪ :‬اغلب والدین ترجیح می دهند فرزندان خویش را در‬
‫برقراری روابط با دیگران آزاد بگذارند و در مورد این که فرزندان شان دارای دوستان سالم هستند و‬
‫بناء بس ا امکان دارد ک ه آزار کودک توس ط همی ن دوس تان ناس الم‬
‫ی ا خی ر؟ ب ی توجه ی اختیار م ی کنند‪ً .‬‬
‫ص ورت بگیرد‪ .‬والدی ن بای د از دوس تان پس ران نوجوان خود مراقب ت الزم را ب ه خرچ دهن د و از‬
‫شخصیت و رفتار آنان آگاهی کامل داشته باشند‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫ترس کودک از تهدیـد اعضای خانواده ‪ :‬بسیاری از کودکان در گفتن بسیاری از حقایق حتی زمانی که مورد آزار‬
‫و اذیت جسمی قرار می گیرند‪ ،‬از ترس این که مورد لت و کوب والدین و یا اعضای خانواده خویش قرار نگیرند‪،‬‬
‫این موضوع را از آنان پنهان می نمایند که این خود باعث می شود تا موضوع کودک آزاری از نظر والدین پنهان‬
‫بماند‪.‬‬
‫موجودیـت فقـر اقتصـادی ‪ :‬این عامل باعث شده که برخی به منظور دست یافتن به وضع معیشتی بهتر و به دست‬
‫آوردن پول بیشتر به سوء استفاده از کودکان روی آورند‪.‬‬
‫بـی سـرپرستی کودکان ‪ :‬بدون ش ک دوران كودك ي مس تلزم مراقب ت و مس اعدت ویژ ه از کودک اس ت‪ .‬كودك براي‬
‫رشد كامل و همآهنگ شخصيت خود بايد در محيط خانوادگي و در فضايي مملو از خوشبختي و تفاهم و محبت رشد‬
‫نماید‪ .‬اما متأسفانه بسیاری از کودکانی که به دلیل فوت پدر‪ ،‬معلول بودن پدر و‪ ...‬بی سرپرست هستند و در نتیجه‬
‫آنان در معرض استفاده جنسی قرار می گیرند‪ .‬به گونه یی که بسیاری از کودکانی که در مرحله تعلیم و تربیت قرار‬
‫دارند و نیازمند به آغوش گرم خانواده هستند‪ ،‬به ولگردی‪ ،‬اشتغال به کارهای شاقه مانند موتر شویی‪ ،‬پنجرمینی و‬
‫دست فروشی اقدام میکنند و رفته رفته در اثر هم صحبت شدن با انسان های بد اخالق‪ ،‬طعم ه سوء استفاده جنسی‬
‫می گردند‪.‬‬
‫ترویـج عادت همجنسـگرایی‪ :‬متأسفانه در برخی از مناطق کشورما‪ ،‬بسیاری از افراد ذی نفوذ و پولدار عالقمند به‬
‫همجنسگرایی هستند و از پسران نوجوان کام می جویند که بیشترین آنان را کودکان تشکیل می دهند‪.‬‬
‫عدم موجودیـت دسـتگاه قضایـی سـالم ‪ :‬برخی ها عدم موجودویت دستگاه قضایی سالم و عدم قانونمندی را از جمل ه‬
‫عوام ل عمده افزای ش تجاوز جنس ی بر کودکان م ی دانن د و بر ای ن باورن د ک ه عدم تطبی ق قانون بر مجرمی ن باع ث‬
‫گردیده که چنین خشونت هایی روز به روز در افغانستان ازدیاد یابد‪.‬‬
 ‫مجازات مرتکبین‬
‫سوء استفاده جنسی ( تجاوز جنسی )‬

‫قانون جزا (ماده ‪• )430-426‬‬

‫‪.‬قانون مذکور زنان و اطفال را در برابر تجاوز‪ ،‬سوء استفاده و استثمار جنسی محافظت مینماید‬
‫• فصل هشتم‪ :‬زنا ‪‌،‬لواط و هتک ناموس‬
‫•‬ ‫ماده چهارصد و بیست وهفتم‬
‫شخصی که با مونث زنا یا لواط و یا با مذکر لواط نماید حسب احوال به حبس طویل محکوم می گردد‪،‬‬ ‫•‬
‫ارتکاب فعل مندرج فقره فوق در یکی از حاالت آتی احوال مشدده شمرده می شود‪:‬‬
‫در حالتی که مجنی علیه سن هجده سالگی را تکمیل نکرده باشد‪.‬‬
‫در حالتی که مرتکب از اقارب مجنی علیه تا درجه سوم باشد‪.‬‬
‫در حالتی که مرتکب مربی‪ ،‬معلم‪‌،‬مستخدم مجنی علیه یا به نحوی از انحا باالی وی نفوذ و اختیاری‬
‫داشته باشد‪.‬‬
‫در حالتی که مجنی علیه زن شوهر دار باشد‪.‬‬
 ‫مجازات مرتکبین‬
‫سوء استفاده جنسی ( تجاوز جنسی )‬
‫در حالتی که بکارت مجنی علیها به سبب ارتکاب فعل زایل شده باشد‪.‬‬
‫در حالتی ک ه دو شخص ی ا بیشت ر از آ ن برای غلب ه یافت ن بر مجنی علی ه معاونت کرده باشن د یا‬
‫فعل را یکی بعد دیگرمرتکب گردیده باشند‪.‬‬
‫در حالتی که مجنی علیه به سبب ارتکاب فعل به مرض تناسلی مصاب گردیده باشد‪.‬‬
‫در حالی که مجنی علیها حامله گردیده باشد‪.‬‬
‫ماده چهارصـد وبیسـت وهشتـم‪ :‬هرگاه فع ل مندرج فقره (‪ )1‬ماده (‪ )427‬ای ن قانون ب ه مرگ مجن ی‬
‫علیه منجر گردد‪ ،‬مرتکب حسب احوال به حبس دوام یا اعدام محکوم می گردد‪.‬‬
‫ماده چهار صد و بیست ونهم‪  :‬‬
‫•شخصی که به عنف یا تهدید یا حیله به ناموس شخص اعم از اینکه مذکر باشد یا مونث تجاوز نماید‬
‫و یا به آن شروع نماید به حبس طویل که از هفت سال بیشتر نباشد محکوم میگردد‬
‫•اگ ر مجن ی علی ه ب ه س ن هجده س الگی نرس یده باش د ی ا مرتک ب جرم از جمل ه اشخاص ی مندرج فقره‬
‫(‪ )2‬ماده (‪ )427‬این قانون باشد به حبس طویلی که از ده سال تجاوز نکند محکوم میگردد ‪.‬‬
 ‫• فصل نهم‪ :‬تحریک به فسق و فجور‬
‫• ماده چهار صد و سی ام‬
‫• شخصی که مذکر یا مونثی را که سن هجده سالگی را تکمیل ننموده‬
‫به فجور یا اتخاذ فسق بحیث حرفه تحریک نماید و یا در این مورد‬
‫تسهیالتی برای آنها فراهم سازد‪ ،‬بحبس متوسط که از سه سال کمتر‬
‫نباشد محکوم می گردد‪.‬‬
‫اگ ر مرتک ب از جمل ه اشخاص مندرج فقره (‪ )2‬ماده (‪ )427‬ای ن قانون‬
‫باشد و یا از اجرای عمل خود قصد بدست آوردن منفعت را داشته باشد‬
‫به حبس طویل که از ده سال تجاوز نکند محکوم می گردد‪.‬‬
 ‫قسمت سوم‬
‫حمایت و محافظت اطفال در برابر نابسامانی های مختلف‬
‫آسیب پذیری اطفال‪ :‬اطفال به علت شرایط سنی خود آسیب پذیرند و نیاز به حمایت و •‬
‫‪.‬مراقبت بزرگترها دارند‬
‫حمایـت طفـل در برابر سـوء اسـتفاده های جنسـی ‪ :‬كنوانسيون حقوق كودک به تاریخ ‪ 28‬مارچ‬
‫‪ 1994‬تصویب گردیده است ‪ .‬مطابق این کنواسیون به طور مشخص در ارتباط با آزارها و‬
‫سوء استفاده های جنسی از کودکان ‪ ،‬این کنوانسیون تاکید کرده که ‪ ( :‬دولت های طرف این‬
‫کنوانسیون باید کلیه تدابیر قانونی ‪ ،‬اداری ‪ ،‬اجتماعی و آموزشی را اتخاذ نمایند تا کودک را‬
‫در خشون ت های جس می و ذهن ی ‪ ،‬جرح و س وء اس تفاده‪ ،‬برخورد کاهالنه ‪ ،‬بدرفتاری و‬
‫اس تثمار ب ه شمول س وء اس تفاده جنس ی در هنگام ی ک ه کودک تح ت س رپرستی والدین ‪،‬‬
‫سرپرستان قانونی و یادگیری افرادی که مراقبت از وی را به عهده دارند به سر می برند ‪،‬‬
‫حمایت نمایند‪ .‬چنین تدابیر حمایتی در صورت اقتضاء باید شامل روش های موثری برای‬
‫ایجاد برنامه های شود که حمایت الزم را از کودک و مادر کسی که از او مراقبت می کند و‬
‫نیز اشکال دیگری شناسایی و حمایت ‪ ،‬گزارشدهی ‪ ،‬تحقیق و بررسی نمایند‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫ماده ‪ 19‬كنوانسيون حقوق طفل (حمايت کودکان در برابر سوء استفاده)‬
‫حکومتها با تکيه بر تمام امکانات قانوني‪ ،‬اداري‪ ،‬اجتماعي و آموزشي کودک را در مقابل هر‬
‫شکل از رفتار سهل انگارانه با آنها‪ ،‬سوء استفاده جنسي و تجاوز جسمي يا رواني‪ ،‬حمايت‬
‫ميکنند‪.‬‬
‫‪ )2‬اقدامات حمايتي حکومتها همراه با اجراي روشها و برنامه هاي اجتماعي بوده که براي‬
‫کشف و پيشگيري اين جرايم نسبت به کودک موثر باشند‪ .‬همچنين درمان آسيب وارده بر کودک‬
‫و کمک به والدين و يا سرپرست در رابطه با سوء استفاده هاي ذکر شده در بند ‪ 1‬اين ماده بر‬
‫عهده ي حکومتها است‪.‬‬

‫(( َر ِحم هللاُ وال ًدا أعان ول َده على برِّه))]‪ [1‬خداوند ج رحم میکند به آن پدر که به ولد خود کمک بر‬
‫نیکی کند‪.‬‬
‫بـه ایـن منظور دولـت هـا بایـد اقدامات الزم را روی دسـت بگیرند تا از وقوع موارد زیر‬
‫جلوگیری گردد‪:‬‬
‫ترغیب و ایجاد فشار بر کودک تا در هرنوع فعالیت جنسی غیر مجاز وارد گردد‪.‬‬
‫استفاده استثمار جویانه از کودکان در فحشاء و دیگر اعمال جنسی ‪.‬‬
‫استفاده استثمار جویانه از کودکان در اجرای نمایش به شکل مستهجن وعریان‪.‬‬
‫•افغانسـتان در تاریـخ ‪ 19‬س پتامبر ‪ 2002‬میالدی ب ه پروتوکول اختیاری کنوانسیون حقوق کودک‬
‫ملحق شد‪.‬‬
‫•این پروتوکول بر محو فروش ‪ ،‬فحشاء با اتخاذ راهبرد جامع و مؤثر تاکید کرده و از دولت های‬
‫عضو خواسته است که اقدامات جدی را در این راستا اتخاذ کند براساس این پروتوکول هر کشور‬
‫عضو حد اقل از تحت پوشش قرار دادن کامل اعمال و فعالیت های زیر در قوانین جزایی خویش‬
‫اطمینان حاصل خواهند نمود‪ ،‬خواه این جرایم در سطح ملی یا فراملی باشد یا به طور فردی یا‬
‫سازمان یافته صورت گرفته باشد‪.‬‬
‫در زمینه فروش کودکان به گونه ای که در ماده (‪ )2‬این پروتوکول تعریف گردید‪.‬‬
‫عرصه تحویل یا پذیرش کودک به هر وسیله به منظورانتقال اندام کودک برای کسب سود‪.‬‬
‫به کارگیری کودک در کار اجباری‪.‬‬
 ‫محافظت اطفال در برابر تبعیض‬
‫•ماده ‪ 2‬کنوانسیون حقوق طفل (ممنوعيت تبعيض)‬
‫•‪ )1‬حکومتهاي عضو اين پيمان‪ ،‬براي هر کودکي که در قلمرو آنهاست بدون تبعيض و يا فرق گذاري و‬
‫بدور از هرگونه وابستگي به نژاد‪ ،‬رنگ پوست‪ ،‬منشاء اجتماعي ‪ ،‬قومي و يا ملي‪ ،‬ميزان دارايي‪ ،‬معلوليت‪،‬‬
‫وضعيت سرپرست و يا والدين و هر موقعيت ديگري که کودک در آن است‪ ،‬اجراي حقوق مندرج در اين‬
‫پيمان نامه را تضمين ميکنند‪.‬‬
‫•اطفال حق دارند که دربرابر هر نوع تبعیض حمایت شوند به این معنی که هیچ کس حق ندارد بخاطر رنگ‬
‫‪ ،‬جنس‪ ،‬دین‪ ،‬زبان ‪ ،‬معلولیت ‪ ،‬ثروت و یا فقیر بودن با اطفال برخورد نادرست کند‪.‬‬
‫•حمایت طفل در برابر اختطاف ( آدم ربایی )‬
‫•ماده ‪ 11‬کنوانسیون حقوق طفل (کودک ربايي)‬
‫•‪ )1‬حکومتهاي عضو پيمان‪ ،‬جهت مبارزه با انتقال و اقامت غيرقانوني کودکان به خارج از کشور‪ ،‬اقدام‬
‫الزم را مي نمايند‪.‬‬
‫‪ )2‬حکومتها براي اين منظور‪ ،‬خواهان قبول توافق نامه هاي موجود از طرف يکديگر و يا تصويب توافق‬
‫نامه هاي جديد دو يا چند جانبه هستند‪.‬‬
 ‫ادامه‬
‫ماده ‪( 33‬حمايت در برابر مواد مخدر)‬
‫حکومت ها تمامي اقدامات مناسب همراه با استفاده از امکانات قانوني‪ ،‬اداري‪ ،‬اجتماعي و آموزشي را‬
‫بعمل مي آورند تا کودک را بر عليه مواد که مطابق اسناد بين المللي بعنوان مواد اعتياد آور و مخدر‬
‫شناخت ه شده ان د‪ ،‬حمايت نماين د و از بکارگيري غير مجاز کودکان در توليد و يا توزيع اين مواد‬
‫جلوگيري مي کنند‪.‬‬

‫• حفظ کرامت انسانی‪:‬‬

‫ماده ‪ 37‬کنواسیون حقوق طفل (ممنوعيت شکنجه‪ ،‬تضمين قانوني در اجراي مجازات)‪:‬‬
‫هيچ کودکي مورد شکنجه قرار نگيرد و رفتار غير انساني و توهين آميز با او نشود‪.‬‬
‫اجراي مجازات اعدام و حبس هاي طوالني مدت براي کودکان تا قبل از پايان سن هجده سالگي ممنوع‬
‫است‪.‬‬
‫حمایـت طفـل متضرر یـا متهـم در برابر شکنجـه‪ :‬توقيف و حبس هاي غيرقانوني و بر پايه ي تصميم هاي‬
‫شخصي‪ ،‬ممنوع است ‪ .‬حکم زنداني شدن براي کودکان مطابق قانوني و بعنوان آخرين امکان و آنهم براي مدتي بسيار‬
‫کوتاه‪ ،‬صادر مي شود‪.‬‬
‫با هر کودکي که در حبس بسر مي برد بايد رفتاري انساني و بدون تحقير و توهين و متناسب با سن او صورت بگیرد‪.‬‬

‫حمایت طفل در برابر استخدام و وابستگی کودکان به طرفهای درگیر در جنگ‪:‬‬

‫قوانین اسالم در مطابقت با حقوق مخاصمات مسلحانه قرار دارد‪ ،‬بناء تفاوت های میان اهداف قانونی و غیر قانونی را‬
‫تشخیص میدهد‪ ،‬افراد ملکی و اشیای غیر نظامی از جمله اهداف ممنوعه جریان جنگ است ‪.‬‬
‫به همین هدف است که قوانین اسالمی هدف قرار دادن زنان ‪ ،‬کودکان وکهنساالن در جنگ را ممنوع نموده است چون آنها‬
‫از گروه های آسیب پذیر بوده و توانایی دفاع از خود را ندارند ‪ .‬عالوه بر این آنها گروه های هستند که معموال سهم فعال در‬
‫جنگ نمی گیرند‪ .‬بنابر این اشتراک کودکان در جنگ در تقابل با اصل بنیادی تشخیص قرار میگیرد‪.‬‬
 ‫سوال‬

‫بنظر شما چگونه می توانیم یک زندگی مسالمت آمیز و‬

‫دور از خشونت در خانواده‌های خود داشته باشیم؟‬
 ‫‪ ‬سوال‬
‫‪ ‬نظر‬
‫‪ ‬پیشنهاد‬
‫‪ ‬انتقاد‬

‫ومن هللا التوفیق‬

‫تشکر از توجه تان‬