Sistemi

Gjeocentrik i
Ptolemeut
Punoi: Rijad Burrniku XII-3
Prof.: Lavdije Zharku
Muaji Dhjetor 2022
 Permbajtja

1. Kush ishte Ptolemeu

2. Hyrje mbi Sistemin Gjeocentrik

3. Problemet me sistemin Gjeocentrik të parë

4. Paraqitja e sistemit Gjeocentrik të Ptolemeut

5. Qëndrueshmëria e sistemit Gjeocentrik

6. Paraqitja e sistemit Heliocentrik

 Kush ishte Ptolemeu?
Klaudius Ptolemeu (100-170) jetoi në Aleksandri të Egjiptit
Romak dhe ishte një nga astronomët dhe gjeografët më me
ndikim të kohës së tij. Ai dallohej veçanërisht si
matematikant, veprat e të cilit u analizuan e u komentuan nga
bashkësia shkencore deri në mesjetë, pra diku 13 shekuj pas
vdekjes së tij.

Ai propozoi teorinë gjeocentrike të sistemit diellor që

mbizotëroi për 1400 vjet.
 Sistemi Gjeocentrik
• Sistemi Gjeocentrik është një model Universit në të cilin Toka jonë, e palëvizshme,
qëndron në qendër të gjithesisë dhe të gjithë trupat e tjerë qiellorë rrotullohen rreth saj
të gjithë në orbitën e tyre të veçantë nga njëra tjetra dhe në formë të rrathëve perfekt.

• Ky sistem ishte modeli kryesor i cili përshkruante kozmosin dhe ai mbizotëronte në

shumë civilizime të lashta evropiane, dhe u mbështet nga gati se të gjithë dijetarët e
asaj kohe duke përfshirë këtu Aristotelin dhe Platonin.
Problemet me Sistemin Gjeocentrik
të Aristotelit
Sistemi Gjeocentrik i Aristotelit dhe Platonit, edhe pse ishte i bazuar plotësisht në vrojtime, u bë
problematik pikërisht për shkak të vrojtimeve të mëtejshme të cilat nuk përputheshin me sistemin
standart të gjeocentrizmit. Këto vrojtime janë:
• Paraqitja e një lëvizjeje të kundërt ndaj orbitës normale prej perëndimit nga lindja, pra kthyerja
e planeteve në anë krejtësisht të kundërt. Kjo lëvizje quhet lëvizje retrograde dhe ajo e marsit
është e paraqitur në figurë.
• Ndryshimi i dritës së planetëve gjatë kohës, kjo e cila nuk duhet të ndodhë nëse planetët
ndodhen në distancë të njejtë ndaj tokës gjithë kohën.
 Paraqitja e Sistemit Gjeocentrik të Ptolemeut
Për shkak të problemeve të sistemit arestetolian, Ptolemeu gjithashtu dha një sistem të tij në
traktatin e parë astronomik Almagest. Problemet e ndërrimit të trajektores së planetëve ai e
zgjodhi duke prezantuar konceptin e Epiciklit. Epicikli ishte një orbitë ose rreth më e vogël
nëpër të cilën rrotullohej planeti dhe ajo orbitë nuk kishte në qendër asgjë.

Trupi hapsinor pra kryente rrotullim ndaj një pikeje imagjinare dhe kjo pikë imagjinare
kryente rrotullim me orbitë shumë më të madhe ndaj Tokës, planetit tonë, dhe kjo orbitë më
e madhe mori emrin Deferent. Të gjitha trupat i kishin këta dy rrotullime dhe kjo pastaj
hoqi qafe poblemin e lëvizjes së parregullt.
Sistemi Gjeocentrik sipas Ptolemeut
Qëndrueshmëria e sistemit të Ptoelemeut
Sistemi i Ptolemeut, pasi që përputhej direkt me vrojtimet e syrit
të njeriut qëndroi për shumë vjetë duke u pranuar si model
standart i gjithësisë për 1400 vjetë.

• Gjatë këtyre viteve, më saktësisht në shekullin e XX, disa

dijetarë arabë paraqitën mendime skeptike për një aspekt të
caktuar të këtij sistemi; Nuk mund të llogaritej saktësisht se kur
një planet do të niste të kryente lëviyzje retrograde sepse Planetët
po e ndryshonin shpejtësinë e lëvizjes së tyre.

Këto kritika ishin shumë kontroverse për shkak se shumica e botës

e pranoi këtë sistem mirëpo u bë një hap drejt korrigjimit të
sistemit. Më shumë epicikle u shtuan gjatë kohës dhe sistemi u bë
shumë shumë i ndërlikuar.
Sistemi i Ptolomeut pas modifikimeve
 Modeli Heliocentrik i Kopernikut
Pas shumë ndërhyrjeve dhe ndërrimeve që pati sistemi Gjeocentrik i Ptolemeut, ai
• më në fund ulëshua dhe pastaj u pranua një sistem shumë më i thjeshtë,ai
Heliocentrik i Nikolla Kopernikut (1473-1543), i cili e dha këtë Model në veprën
e tij ‘‘Mbi revulucionet e trupave Qiellor‘‘ të botuar në vitin e tij të vdekjes.
Ky sistem kishte Diellin në qendër të Gjithësisë dhe planetet rrotulloheshin rreth
tij në orbita perfekte të rrumbullakëta. Ky sistem shpjegonte shumë më lehtë
lëvizjen retrograde mirëpo kishtë të vetmin gabim ku supozonte se rrotullimi i
planetëve ndaj diellit kryhej në mënyrë rrethore, ku në të vërtetë është elipse dhe
ky është konsenzusi i shkencëtarëve sot.
Faleminderit për
vëmendjen