Ý THỨC

XÃ
HỘI
Nhóm 3.2
CẢM ƠN SỰ ĐÓNG GÓP CỦA CÁC THÀNH VIÊN Gigabyte
2022-11-23 19:31:18
--------------------------------------------
csdasd

CHUẨN BỊ THUYẾT THIẾT KẾ

NỘI DUNG TRÌNH SLIDE
Nguyễn Thanh Phương Phan Thúy Thanh Lê Diễm Quỳnh
Trần Thị Bích Phượng Dương Thị Thu Thảo
Hoàng Thục Quyên
Lê Diệu Quyên
Nguyễn Thị Thu Quyên
Lê Uyên Thảo
Ngô Vĩ Thân
 NỘI DUNG THUYẾT TRÌNH
Khái niệm và các yếu tố cơ bản
1 của tồn tại xã hội

2 Khái niệm và kết cấu của ý thức xã

hội
a. Khái niệm ý thức xã hội
b. Hai cấp độ của ý thức xã hội
c. Các hình thái của ý thức xã hội
3
Tính chất và vai trò của ý thức xã hội
d. Tính giai cấp của ý thức xã hội
e. Tính độc lập tương đối của ý thức xã hội
 1. KHÁI NIỆM VÀ CÁC YẾU TỐ CƠ BẢN
CỦA TỒN TẠI XÃ HỘI
a. Khái niệm: Tồn tại xã hội là khái niệm dùng đểchỉ đời
sống vật chất và những điều kiện sinh hoạt vật chất của xã hội.
b. Các yếu tố cơ bản:
 Phương thức sản xuất
vật chất (cơ bản nhất)

 Điều kiện tựnhiên

- hoàn cảnh địa lý

 Dân cư
2. KHÁI NIỆM VÀ KẾT CẤU CỦA Ý THỨC XÃ HỘI
a. Khái niệm ý thức xã hội
Toàn bộ đời sống tinh thần của xã hội
Ý thức (cộng
đồng người), gồm tình cảm, quan điểm, hu
iể biết,…
xã được hình thành từ tồn tại xã hội và phản ánh
tồn tại xã hội.
hội

Tư tưởng đạo đức Học thuyết

Hồ Chí Minh

Kết cấu của ý - Căn cứ theo nội dung và lĩnh vực phản ánh
thức xã hội - Căn cứ theo trình độ phản ánh
 Dựa trên trình độ phản ánh, ý thức xã hội
gồm hai cấp độ
Ý thức thông Ý thức lý
thường luận

Tâm lý xã hội Tri thức kinh

nghiệm Tư tưởng xã hội Tri
thức lý luận

Hệ tư

tưởng
Khi có bài kiểm tra phong
đột xuất, phần lớn Chuồn chuồn bay thấp thì mưa Hệ tư
kiến
tưởng
học sinh sẽ có tâm Bay cao thì nắng, bay vừa thì
lý hoang mang lo râm tư
sợ sản
Dựa trên đối tượng phản ánh, ý thức xã hội
gồm các hình thái

YT chính trị, YT pháp

luật, YT đạo đức, YT tôn
giáo, YT nghệ thuật, YT
khoa học, YT triết
học…
 b. Hai cấp độ của ý thức xã hội
Ý thức xã hội và Ý thức lý
luận
Mối quan hệ giữa Ý
Ý thức thông Ý thức lý luận thức thông thường và
thường Ý thức lý luận

Là những quan niệm, Là những tư tưởng, - YTTT là chất liệu, là

cảm xúc,… đa dạng, quan điểm,… sâu tiền đề quan trọng
phong phú được hình sắc, bao quát được cho sự hình thành
thành tựphát và phản hình thành tựgiác và YTLL.
ánh cuộc sống một phản ánh cuộc sống - YTLL khi xâm nhập
cách trực tiếp, sống một cách gián tiếp, trở lại YTTT sẽ uốn
động, cụ thể , chưa trừu tượng, được hệ nắn, sàn lọc, củng cố
được hệ thống - khái thống - khái quát những nội dung của
quát hóa. hóa. YTTT.
 Tâm lý xã hội và tư tưởng xã hội
Tâm lý xã hội
Là ý thức xã hội thểhiện
trong ý thức cá nhân, là
những tình cảm, khát
vọng,… được thể hiện
trong các phong tục, tập
quán, truyền thống, lễ
hội…; phản ánh trực tiếp,
sống động TTXH và chi
phối mạnh mẽ hành vi
của cộng đồng người.
Tư tưởng xã hội
-Là những tư tưởng được thểhiện
trong các học thuyết, lý luận,
…; phản ánh gián tiếp, trừu
tượng - khái quát TTXH.
-Hệ TTXH của một GC phản
ánh nhất quán, sâu sắc TTXH
dựa trên lợi ích cơ bản của GC.
-Có hệ tư tưởng khoa học, tiến
bộ, cách mạng và hệ tư tưởng
không khoa học, bảo thủ, phản
động…
-Trong xã hội có GC, tâm lý xã
hội và tư tưởng xã hội mang
tính giai cấp rõ nét, tính dân tộc
sâu sắc.
Mối quan hệ giữa tâm lý
xã hội và tư tưởng xã hội
-Các nhà tư tưởng của GC,
DT khái quát, tổng kết từ
những nội dung tâm lý xã hội
xây dựng tư tưởng xã hội.
-Tâm lý xã hội có thểtạo thuận
lợi/khó khăn cho cộng đồng
tiếp thu Hệ tư tưởng xã hội.
Khi xâm nhập vào Tâm lý xã
hội, Tư tưởng xã hội có thể
sàn lọc, bổ sung, làm sâu
sắc thêm nội dung Tâm lý xã
hội.
 c. Các hình thái của ý thức xã hội
Ý thức chính trị là toàn bộ
Ý THỨC CHÍNH TRỊ
Ý thức chính trị tồn tại
những tình cảm và tư
trong xã hội có GC và
tưởng, phản ánh các mối
ngôn ngữ, thểhiện trự
c tiếp
quan hệ giữa các GC, các
lợi ích GC.
dân tộc, các quốc gia và
thái độ của các GC đối với
quyền lực chính trị; vềthực chất,
nó là sự phản ánh cô động
các mối quan hệ kinh tế HTTCT tiến bộ, cách
của xã hội. mạng thúc đẩy mạnh
mẽ sự phát triển các
mặt của sống xã
Ý thức chính trị bao gồm đờ
i hội; lạc hậu,
tâm lý chính trị và hệ tư phảnHTTCTđộng kìm
tưởng chính trị. hãm, kéo lùi sựphát triển
 Ý THỨC PHÁP QUYỀN
YTPQ là toàn bộ những tư tưởng,
tình cảm… của một GC vềbản
chất và vai trò của pháp luật; về
quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ của
NN, của các tổ chức XH và của
công dân; vềtính hợp pháp/không
hợp pháp của hành vi con người;
vềthự
c chất, nó là sựphản ánh cô
động các MQH kinh tế của XH.
YTPQ ra đời trong xã
hội có GC và NN , vì
vậy nó cũng mang
tính giai cấp.
YTPQ bao gồm TLPQ và HTTPQ:
+ HTT PQ tư sản coi pháp luật tư
sản là biểu hiện cao nhất quyền tựnhiên
của con người.
+ HTT PQ vô sản dựa trên chủ nghĩa
Mác-Lênin phản ánh lợi ích của
toàn thểnhân dân, bảo vệ NN của
dân, do dân và vì dân, bảo vệ chế
độ XHCN.
 Ý THỨC ĐẠO ĐỨC
YTĐĐ là toàn bộ các quan niệm vềthiện/ác, tốt/xấu, lương tâm, trách nhiệm, nghĩa
vụ, công bằng, hạnh phúc… và những quy tắc đánh giá, những chuẩn mực đuiề chỉnh
hành vi, cách ứng xử giữa các cá nhân với nhau, giữa cá nhân với xã hội.

YTĐĐ bao gồm tình cảm ĐĐ và lý luận ĐĐ:

+ TCĐĐ điều chỉnh hành vi con người thông qua
dư luận xã hội; phản ánh khả năng tự chủ
của con người thông qua lương tâm, danh dự,
lòng tựtrọng,...
+ LLĐĐ phải thông qua TCĐĐ mới có thểchuyển
hóa thành hành vi đạo đức của con người.

YTĐĐ mang tính giai cấp và tính nhân loại:

+ Do phản ánh quan hệ lợi ích GC, nên YTĐĐ của GC tiến bộ đại diện cho xu
hướng đạo đức tiến bộ trong xã hội. Và ngược lại…
+ YTĐĐ của các GC khác nhau có các yếu tố ĐĐ chung của nhân loại.
+ Phân biệt đúng đạo đức tôn giáo với đạo đức cộng sản trong thời đại hiện nay.
 Ý THỨC THẨM MỸ
-YTTM là sựphản ánh thế giới
bằng hình tượng nghệ thuật,
xoay quanh các khái niệm cái
đẹp và cái xấu.
-YTTM (gồm lý luận TM và tình
cảm TM) được hình thành rất
sớm trong xã hội chưa có GC.
-YTTM tồn tại và phát triển trong
xã hội có phân chia GC thì mang
tính giai cấp, do đó chịu sựtác
động của các quan điểm chính trị
và quan hệ kinh tế.
- Ngoài ra, YTTM còn mang tính
nhân loại.
 Ý THỨC TÔN GIÁO
YTTG là tình cảm và quan niệm… phản ánh một cách hoang đường, phi thực trong tựnhiên,
đời sống trần tục của con người bằng các hình tượng siêu nhiên, thần thánh hóa. YTTG
bao gồm TLTG (tín ngưỡng, nghi thức,…) và HTTTG (hệ thống giáo lý).

Nguồn gốc TG: Bắt nguồn từ nỗi sợ hãi, thiếu hiểu biết vềsức mạnh của tựnhiên, từ sựbất lực
trước áp bức, bóc lột giai cấp trong xã hội đã tạo ra TG.

Chức năng đề

n bù hư ảo của TG: TG xây dựng một ảo tưởng vềviệc được bù đề
n xứng đáng ở
"Thế giới bên kia" nếu gặp bất hạnh, khổ đau,... ở "Thế giới trần tục".

Tác dụng của TG:

+ Tích cực: TG chủ trương hướng thiện.
+ Tiêu cực: TG ức chế con người vươn lên nhận thức và cải tạo thế giới; TG bị GC bóc lột
thống trị lợi dụng như sức mạnh tinh thần đểcủng cố địa vị.

TG chỉ được khắc phục khi cuộc cách mạng XHCN thành công.
 Ý THỨC KHOA HỌC
 YTKH là hệ thống tri thức chân
thực, đúng đắn, phản ánh trừu
tượng, khái quát dưới dạng hệ
thống logic.

 KH ngày càng trở thành LLSX
trực tiếp, tri thức KH sẽ tạo ra
sản phẩm, thúc đẩy mạnh mẽ
quá trình CNH-HĐH.
 YTKH: Tri thức KH bao gồm TT kinh
1 nghiệm & TT lý luận, có nội dung
5 2 cơ bản là các tri thức của thế giới
khách quan, có hình thức trình bày
4 3 chủ yếu là các lý thuyết KH.

 KH bao gồm:
- Dựa theo đối tượng: KH tựnhiên + KH
kỹ thuật + KH xã hội & nhân văn.
- Dựa theo vai trò tác động: KH cơ
bản + KH ứng dụng…
 YTKH đối lập với YT tôn giáo, đồng thời
xâm nhập vào mọi HT YTXH khác đểhình
thành các KH tương ứng: chính trị học,
luật học, đạo đức học, mỹ học...
 Ý THỨC TRIẾT HỌC
YTTH (triết học) là hình thức
đặc biệt và cao nhất của tri
thức, là một hình thái đặc biệt
của YTXH.
Triết học trả lời các câu hỏi vềgiới tự
nhiên, vềđời sống xã hội và vềbản
thân con người đểxây dựng cho con
người thế giới quan, sựhiểu biết về
cuộc sống.
Triết học (đặc biệt là TH Mác – Lênin)
mang đến cho con người tri thức vềthế
giới như một chỉnh thểthống nhất qua
việc tổng kết toàn bộ lịch sử phát triển
của các hình thái YTXH.
Triết học dựa trên thế giới quan xây
dựng cho con người phương pháp
luận, chỉ ra cách thức con người
hành động trong thế giới đó.
 3. TÍNH CHẤT VÀ VAI TRÒ CỦA Ý THỨC XÃ HỘI
a. Tính giai cấp của ý thức xã hội
Trong xã hội có giai cấp,
do các giai cấp có những Tâm lý và hệ tư tưởng của các giai cấp
khác nhau là không giống nhau:
điều kiện sinh hoạt vật chất
và lợi ích khác nhau, nên - Vềmặt tâm lý xã hội, mỗi giai cấp đu
ề
ý thức xã hội của các giai có tình cảm, tâm trạng, thói quen riêng.
cấp có nội dung và hình -Ở trình độ hệ tư tưởng thì tính giai cấp
thức phát triển khác nhau của ý thức xã hội biểu hiện sâu sắc hơn
nhiều.
hoặc đối lập nhau.

Những tư
Tuy nhiên, khi phong trào cách mạng
tưởng
thống trị của một
phát triển dâng cao, có một bộ phận giai
thời đại bao
cấp thống trị chịu ảnh hưởng bởi ý thức
cũng là tư tưởng giờ của
của giai cấp bị trị, cách mạng mà từ bỏ
giai cấp thống trị về
ý thức của giai cấp mình.
kinh tế và chính trị ở
thời đại đó.
 b. Tính độc lập tương đối của ý thức xã hội
1. YTXH thường lạc hậu so với 2. YTXH có thểvượt trước TTXH
TTXH - Một số tư tưởng xã hội (tri thức KH,
- Xã hội cũ đã mất, thậm chí từ …) có thểphản ánh vượt trước TTXH để
lâu, nhưng YTXH do nó sinh ra dựbáo tương lai, tổ chức, hướng dẫn
vẫn tiếp tục tồn tại: hoạt động thực tiễn tiến lên.
+ TTXH thay đổi nhanh, còn
YTXH luôn có độ trễ nhất định.
+ Sức ỳ của thói quen; tính lạc
hậu, bảo thủ.
+ Các lực lượng xã hội phản tiến
bộ thường lưu giữ, truyề
n bá tư
tưởng lạc hậu nhằm chống lại
các lực lượng xã hội tiến bộ. - Tuy nhiên, khả năng phản ánh
vượt trước YTXH vẫn phụ thuộc
vào TTXH.
 b. Tính độc lập tương đối của ý thức xã hội
4. Sựtác động qua lại giữa các hình thái
3. YTXH có tính kế thừa trong sự YTXH
phát triển của nó - Tùy theo hoàn cảnh cụ thể, một hay
-Những quan điểm lý luận thường được vài hình thái YTXH nổi lên hàng đầu &
tạo ra trên cơ sở kế thừa những tài tác động mạnh đến các hình thái
liệu lý luận của các thời đại trước. YTXH khác.
-Trong xã hội có giai cấp, tính kế
thừa của YTXH gắn với tính giai
cấp của nó.
-Sựphát triển của triết học, văn học,
nghệ thuật không phù hợp hoàn
toàn với sựphát triển của kinh tế.
- Ngày nay, sựtác động giữa các hình
thái YTXH: YT chính trị, YT pháp
luật, YT khoa học… là quan trọng.
 c. Vai trò của ý thức xã hội đến tồn tại xã hội

QUAN ĐIỂM QUAN ĐIỂM DUY QUAN ĐIỂM DUY

DUY TÂM VẬT TẦM THƯỜNG VẬT LỊCH SỬ
Tuyệt đối hoá vai trò Bỏ qua vai trò của Cho rằng mối quan hệ biện
của YTXH, tư YTXH cho rằng các chứng giữa tồn tại xã hội và ý
được tuyệt đối tưởng
hoá sẽ quan hệ kinh tế vật thức xã hội là quy luật cơ
trở thành độc tôn, tựnó chất là yếu tố duy bản và phổ biến chi phối sự
sẽ tạo ra hệ thống cho nhất quyết vận động, phát triển xã hội
nó, từ đó trở mọi mặt đờ
định i loài người: tồn tại xã
thành trường phái, bè sống xã hội. quyết định ý thức xã hội.
hội
 Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội
Quyết định nguồn gốc xuất
hiện của ý thức xã hội: Các
thời kì lịch sử khác nhau sinh
ra những lý luận, quan điểm…
xã hội không giống nhau.
Quyết định hình thức
tồn tại của ý thức xã
hội: ý thức xã hội chỉ
tồn tại thông qua, nhờ
vào tồn tại xã hội.
1
Quyết định nội dung, bản
chất của ý thức xã hội: ý
thức xã hội chỉ là sựphản
2 ánh của tồn tại xã hội và
luôn phụ thuộc vào nó.
3 Quyết định nguyên nhân
thay đổi của ý thức xã hội:
Mỗi khi tồn tại xã hội biến
4 đổi thì sớm hay muộn, ít
hay nhiều ý thức xã hội
cũng sẽ biến đổi theo.
Khi xâm nhập sâu rộng vào tồn
tại xã hội, cuộc sống, ý thức
xã hội có vai trò và tác dụng
thúc đẩy hay kìm hãm tồn tại
xã hội, cuộc sống như sau:
1.Các yếu tố của ý thức xã hội
mang tính tiến bộ, cách mạng,
khoa học sẽ nâng cao cuộc sống
(tồn tại xã hội).
2.Các yếu tố của ý thức xã hội
mang tính thoái bộ, phản cách
mạng, phản khoa học sẽ kìm hãm
cuộc sống (tồn tại xã hội) phát triển.
Sức tác động của ý thức xã
hội đến tồn tại xã hội phụ
thuộc vào:
1. Điều kiện lịch sử cụ thểmà
những tư tưởng, tình cảm…
của YTXH được nảy sinh;
2.Vai trò lịch sử của giai cấp
mang ngọn cờ tư tưởng, tình
cảm…;
3.Mức độ quần chúng hóa tư
tưởng, tình cảm, vật chất hóa
tri thức…
CẢM ƠN THẦY VÀ CÁC BẠN ĐÃ
LẮNG NGHE