SİGORTA

MUHASEBESİ
TEKNİK
KARŞILIKLAR
ÖĞR. GÖR.SERPİL ÇELİK
Sigorta şirketleri yapmış oldukları sözleşmelerden dolayı birtakım riskler
üstlenirler. Bu risklerin bir bölümü cari döneme ait olmakla birlikte, bir
bölümü ise gelecek döneme aittir. Muhasebenin dönemsellik ve
ihtiyatlılık kavramları gereğince gelecek döneme ait riskler için karşılık
ayrılır. Sigorta şirketlerinin bir sonraki döneme isabet eden işlem riskleri
için ayırdıkları karşılıklar sigorta teknik karşılıkları olarak adlandırılır.
Bu karşılıklar sigorta şirketi bilançolarını diğer işletme bilançolarından
ayıran en önemli unsurdur.
Ayrılan bu karşılıkların en önemli işlevi sigortalanmış olayın
gerçekleşmesinden dolayı ortaya çıkacak olan tazminat taleplerinin
karşılanması noktasında bir güvence sağlamasıdır.
Sigorta ve vergi yasalarımızda teknik ihtiyatlar denilen bu tür
karşılıklar yalnızca sigorta şirketlerine özgü bir konudur.
Ayrılan karşılıklar ilgili sigorta branşlarının gelirlerinden düşülür.
Söz konusu branşın gideri olarak muhasebeleştirilirler.
Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı tarafından, 7 Ağustos 2007 tarih ve 26606 sayılı
Resmî Gazete'de yayımlanan ve 28 Temmuz 2010 tarih ve 27655 sayı ile
değiştirilmiş "Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıkların ve
Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik" te teknik karşılıklara ilişkin
tanımlar, hesaplamalar ve yeterlilik testlerine ilişkin bilgiler sunulmuştur.
Bu yönetmelikte teknik karşılıklar aşağıdaki gibi sıralanmıştır;
 Kazanılmamış primler karşılığı (cari rizikolar karşılığı),
 Devam eden riskler karşılığı,
 Muallak hasar ve tazminat karşılığı (henüz ödenmemiş hasarlar karşılığı),
 Matematik karşılıklar,
 Dengeleme karşılığı (deprem hasar karşılığı),
 İkramiye ve indirimler karşılığı.
Kazanılmamış Primler Karşılığı (Cari Riskler
Karşılığı)
Sigorta poliçeleri belli bir süreyi kapsayacak şekilde düzenlenmektedir.
Bu süre genellikle bir yıldır. Bir yıllık süreden kastedilen 1 Ocak - 31
Aralık arası olmayabilir. Çünkü poliçeler yılın her gününde
düzenlenebilir.
Örneğin, 1 Haziranda satılmış olan bir kasko poliçesinin 31 Aralık
tarihinde 6 aylık süre cari dönem içinde geçmiş olacaktır. Diğer 6 ay ise
yeni yılı sarkmış olacaktır. Böyle durumlarda dönem sonunda hâlâ
yürürlükte olan poliçelere isabet eden prim tutarının cari yıl gelirleri
arasından çıkartılarak karşılık olarak izleyen yıla aktarılması
gerekmektedir. Cari riskler karşılığı olarak da isimlendirilen bu karşılık,
süresi bir yılı aşan hayat sigortaları ve deprem teminatları dışında
kalan taahhütler için ayrılır.
Kazanılmamış primler karşılığının hesaplanmasında kullanılan
birçok yöntem bulunmaktadır. Bunlardan bazıları;
 Gün esası yöntemi
 Sekiz yöntemi
 Yirmi dört yöntemi
Gün esası yönteminde, cari döneme ait primlerin tutarı ve gelecek yıla
ait primlerin tutarı hesaplanır.
Bu hesaplamada aşağıda verilen formül yardımıyla yapılmaktadır.
Kazanılmamış Primler Karşılığı (kpk) = Gelecek Döneme Ait Poliçe Günü X Alınan Primler
365
Gelecek yıla isabet eden gün sayısı (sgs)
Satılan poliçe prim tutarı (p)
Örnek: 26 Mayıs 2018’de satılan 5.000 TL Poliçenin kazanılmamış prim gün sayısını
ve kazanılmamış prim karşılığını hesaplayınız.
26 Mayıs 2018-31 Aralık 2018 arasındaki gün sayısı;
Mayıs: 6 gün
Haziran: 30 gün
Temmuz: 31 gün
Ağustos: 31 gün
Eylül: 30 gün
Ekim: 31 gün
Kasım :30 gün
Aralık:31 gün
. Cari yıl gün sayısı toplamı:
220
Sgs= 365-220=145 gün gelecek
yıla aktarılan gün sayısı.
Kpk=(145/365)*5.000=1.986 TL
/
710 EMTEA 1.986
710.02 Teknik Gider
710.02.5.1 Üretim Komisyon Gideri
350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI 1.986
350.01. Kazanılmamış Primler Karşılığı
Ertesi yıla devreden primler
/
Ertesi yıl başında yapılacak kayıt
/
350 KAZANILMAMIŞ 1.986
PRİMLER KARŞILIĞI
350.01. Kazanılmamış 1.986
Primler Karşılığı
710Üretim
710.02.5.1 EMTEAKomisyon Gideri
/ 710.02 Teknik Gider
Sekiz
Yöntemi
Bu yöntemde bir yıl dört döneme ayrılır. Bu dönemler 3’er
periyotları kapsar. Bu dönemler; aylık
 Ocak - Şubat – Mart (I. Dönem)
 Nisan - Mayıs – Haziran (II.Dönem)
 Temmuz - Ağustos – Eylül (III. Dönem)
 Ekim - Kasım – Aralık (IV. Dönem)
Sekiz yönteminde poliçelerin riskinin, dönemlerin ortasında başladığı
varsayılmaktadır. Örneğin, 1. Dönem 15 Şubat, 2. dönem 15 Mayıs gibi.
Kazanılmamış primler karşılığı hesaplanırken;
1.Dönemin 1/8’i sanki hepsi 15 Şubat’ta gerçekleşmiş gibi varsayılarak
hesaplanır.
2. Dönem 3/8’i 15 Mayıs’ta,
3. Dönem 5/8’i 15 Ağustos’ta
4. Dönem 7/8’i 15 Kasım’da satılmış gibi
düşünülerek bir sonraki yıla devreden riskleri karşılamak üzere karşılık
ayrılır.
d: Dönem
y: Kullanılan yönteme karşı gelen sayı (burada 8)
p: Döneme isabet eden prim toplamı
kpk: Kazanılmamış primler karşılığı
kpk= [2*d-1/y]*p
Örnek: II. Dönem satılan primler toplamı 20.000 TL’dir. Bu döneme karşılık yıl
sonunda ayrılacak primler karşılığını hesaplayınız.
d=2
y=8 (yöntem)
p=20.000
kpk= [(2*2)-1/8)*20.000
kpk= [4-1/8)*20.000
kpk= [3/8)*20.000
kpk= 0.375*20.000
kpk=7.500
 /
710 EMTEA 7.500
710.02 Teknik Gider
710.02.5.1 Üretim Komisyon Gideri
350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI 7.500
350.01. Kazanılmamış Primler Karşılığı
Ertesi yıla devreden primler
/
Ertesi yıl başında yapılacak kayıt
/
350 KAZANILMAMIŞ 7.500
PRİMLER KARŞILIĞI
350.01. Kazanılmamış Primler Karşılığı 7.500
710 EMTEA
710.02 Teknik Gider
710.02.5.1 Üretim Komisyon Gideri
/
Örnek: IV. Dönem satılan primler toplamı 20.000 TL’dir. Bu döneme karşılık yıl
sonunda ayrılacak primler karşılığını hesaplayınız.
d=4
y=8 (yöntem)
p=20.000
kpk= [2*4-1/8)*20.000
kpk= [8-1/8)*20.000
kpk= [7/8)*20.000
kpk= 0.875*20.000
kpk=17.500
 /
710 EMTEA 17.500
710.02 Teknik Gider
710.02.5.1 Üretim Komisyon Gideri
350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI 17.500
350.01. Kazanılmamış Primler Karşılığı
Ertesi yıla devreden primler
/
Ertesi yıl başında yapılacak kayıt
/
350 KAZANILMAMIŞ 17.500
PRİMLER KARŞILIĞI
350.01. Kazanılmamış Primler Karşılığı 17.500
710 EMTEA
710.02 Teknik Gider
710.02.5.1 Üretim Komisyon Gideri
/
Yirmidört
Yöntemi
Bu yöntem sekiz yönteminin daha detaylandırılmış şeklidir.
ertesi yıla isabet eden risk priminin hesaplanmasında 3’er
Burada
dönemler aylık aylık primlerin toplamının her ayın
gerçekleştiğiyerine
kabul edilir.
15’inde
Her ayın 15’i hesaplama günü olarak düşünülmektedir.
Örnek: Ocak ayında satılan primler toplamı 20.000 TL’dir. Bu döneme karşılık
yıl sonunda ayrılacak primler karşılığını hesaplayınız.
d=1
y=24 (yöntem)
p=20.000
kpk= [(2*1)-
1/24)*20.000
kpk= [2-1/24)*20.000
kpk= [1/24)*20.000
kpk= 0,042*20.000
kpk=833 TL
 /
710 EMTEA 833
710.02 Teknik Gider
710.02.5.1 Üretim Komisyon Gideri
350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI 833
350.01. Kazanılmamış Primler Karşılığı
Ertesi yıla devreden primler
/
Ertesi yıl başında yapılacak kayıt
/
350 KAZANILMAMIŞ 833
PRİMLER KARŞILIĞI
350.01. Kazanılmamış Primler Karşılığı 833
710 EMTEA
710.02 Teknik Gider
710.02.5.1 Üretim Komisyon Gideri
/
Örnek: Ekim ayında satılan primler toplamı 20.000 TL’dir. Bu döneme karşılık
yıl sonunda ayrılacak primler karşılığını hesaplayınız.
d=10
y=24 (yöntem)
p=20.000
kpk= [(2*10)-
1/24)*20.000
kpk= [20-1/24)*20.000
kpk= [19/24)*20.000
kpk= 0.792*20.000
kpk=15.833 TL
 /
710 EMTEA 15.833
710.02 Teknik Gider
710.02.5.1 Üretim Komisyon Gideri
350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI 15.833
350.01. Kazanılmamış Primler Karşılığı
Ertesi yıla devreden primler
/
Ertesi yıl başında yapılacak kayıt
/
350 KAZANILMAMIŞ 15.833
PRİMLER KARŞILIĞI
350.01. Kazanılmamış Primler Karşılığı 15.833
710 EMTEA
710.02 Teknik Gider
710.02.5.1 Üretim Komisyon Gideri
/
Muallak Hasar ve Tazminat Karşılığı

Cari yıl içerisinde tahakkuk etmiş, fakat çeşitli nedenlerle daha

ödenememiş, takip eden yıllarda ödenmesi muhtemel olan hasarlara
muallak hasarlar denir.
Örneğin 15 Aralık tarihinde bir fabrikada yangın çıkması sonucu ihbar
edilen hasar tutarının tespiti uzun zaman alabilir. Ödenecek tazminat
tutarı ocak ayı içinde ödenecekse bu tutar için tahmini olarak muallak
hasarlar karşılığı ayrılır.
Hayat branşı dışında yangın, nakliyat, kaza gibi branşlarda
uygulanmaktadır.
Matematik
Hayat ve hayat dışı branşında faaliyet gösteren şirketler bir yıldan uzun süreli
Karşılıklar
hayat,
ile
sağlık ve ferdî kaza sigorta sözleşmeleri için sigorta ettirenler
lehtarlara olan yükümlülüklerini karşılamak üzere aktüeryal esaslara
göre yeterli düzeyde matematik karşılık ayırır.
Bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarına ek olarak bir yıldan uzun süreli ferdî
kaza, sağlık, hastalık sonucu maluliyet ve tehlikeli hastalıklar teminatının
verildiği hâllerde; hayat sigortaları matematik karşılık tutarı ek teminatlara
ilişkin aktüeryal esaslara göre hesaplanan matematik karşılık tutarını
da içerecek şekilde hesaplanır.
Aktüeryal matematik
yükümlülüklerinin peşin değeri
karşılıklar,
ile sigorta
sigortacının
ettiren tarafından
ileride yerine
ileride ödenecek
primlerin
getireceği bugünkü değeri arasındaki farkın bulunması şeklinde (prospektif
yöntem) hesaplanır. Aktüeryal matematik karşılığın negatif
hesaplandığı
olarak durumlarda bu değer sıfır olarak kabul edilir.
Bu karşılıklar bir yıldan uzun süreli olduğu için ilk kayıtlarda uzun vadeli
yükümlülükler sınıfında izlenmektedir. Fakat bir yıl içinde ödenmesi beklenen
matematik karşılıkları kısa vadeli yükümlülükler sınıfına aktarılır.
Dengeleme Karşılığı (Deprem Hasar
Karşılığı)
Takip eden hesap dönemlerinde meydana gelebilecek tazminat
oranlarındaki dalgalanmaları dengelemek ve katastrofik
karşılamak üzere ek teminatlar da dâhil olmak üzere tüm branşlarda
riskleri
verilen kredi ve deprem teminatları için ayrılan karşılıktır.
Katastrofik risk, gerçekleşmesinin son derece zor, gerçekleştiği zaman
da yaşanan hayati tehlikenin ve mali kaybın çok üst derece olduğu
risklerdir. Deprem, nükleer patlama ve savaş durumu katastrofik riske
örnek olarak verilebilir.
Bu karşılık her bir yıla tekabül eden deprem ve kredi net primlerinin
%12’si oranında hesaplanır. Net primin hesaplanmasında, bölüşmesiz
reasürans anlaşmaları için ödenen tutarlar devredilen prim olarak
telakki edilir. Karşılık ayrılmasına son beş finansal yılda yazılan net
primlerin en yüksek tutarının %150’sine ulaşılıncaya kadar devam edilir.
İkramiye ve İndirimler
Karşılığı
İkramiye ve indirimler karşılığı, cari dönemde yaşayan poliçelere ilişkin
olarak sigortalıya müteakip dönemlerde yenilemeye bağlı olmaksızın bir
ikramiye veya indirim taahhüdünde bulunulduğu takdirde ayrılması
gereken karşılıktır.
Sigorta şirketlerinin ikramiye ve indirim uygulamasına gitmesi
durumunda, cari yılın teknik sonuçlarına göre sigortalılar ve lehtarlar
için ayrılan ikramiye ve indirim tutarlarından oluşur. İkramiyeler ve
indirimler cari hesap dönemi içinde lehtar veya sigortalının lehine
tahakkuk etmiş ve ödenmiş ya da ödenecek tüm tutarları kapsar.
YARARLANILAN
KAYNAKLAR
Çetin, M. (2014), Sigorta Muhasebesi, Paradigma Akademi: İstanbul
Elmas, B. (2015), Sigorta Muhasebesi , Atatürk Üniversitesi Açıköğretim
Fakültesi Yayını: Erzurum.