Речнички состав на МЛЈ

Лексика

Зборовен фонд на еден јазик,

речничкиот состав.
Во македонскиот речник, според научни
извори, има
100 000 зборови,
а вон речникот се употребуваат
250 000 зборови.
Групирање на зборови во еден јазик
се врши според:

1. потекло на зборовите;
2. процес на обновување;
3. сфера на употреба.
 1. Според потекло зборовите се
делат на:

домашни (наследени од ст.сл., цк.сл. и

народните говори)

и туѓи (навлезени од други јазици).

 а) домашна лексика
Посебен слој претставуваат
црквенословенизмите – навлезени во 19 век
од текстови на Ј. Крчовски, К. Пејчиновиќ,
Зографски, Миладиновци итн;

покајание, севишен, молитва, бдение

 б) туѓа лексика ја сочинуваат:
интернационализми (исти во секој јазик)
театар, опера, сфера, факт
словенизми (исти за словенски јазици)
параход, дума, стара се
турцизми (од турското ропство)
аман, ага, алва, чорба
варваризми (примитивни, некултурни)
сењора, сењор, мистер
 2. Процес на обновување:

Фондот на зборовите постојано се обновува,

некои од нив малку се употребуваат или се
губат – архаизми,
некои се создаваат – неологизми.
 а) архаизми
Некои не престанале да се употребуваат:
адетлија, венчанија, параход
некои се изгубиле:
аберџија, терзија
историзми – посебен слој од архаизмите и
биле карактеристични во даден момент и
сега не се употребуваат:
болјарин, кмет, цар, дворјанин
 б) Неологизми
Новосоздадени зборови:
со позајмување – видео, мотел, миксер

со слевање на два збора од еден јазик –

вработување, печатач, виљушкар, наивец

со преосмислување – глувче, пајак

 3. Според сфера на употреба:

Дијалектизми
Тоа се зборови кои се користат на одредено
подрачје, но присутни во литературата, како
стилски определени средства.

пули, чупа, тептисува, риза, нишан

Македонскиот јазик брои околу 27 дијалекти
поделени во три главни групи.

Македонскиот јазик, со сите негови дијалекти

има над 3 милиони зборувачи.
 Турцизми
Зборови преземени од турски јазик за време
на турското ропство.

Во македонскиот јазик некои извори велат

дека тоа се над 3 000 збора.
Некои од нив се архаизирале:
ефендија, кадија

Некои се задржале, па дури се и составен дел

од секојдневна лексика:

алва, баклава, чорба, торба, кадаиф, боза.