HİDROLİK

SUNUM 14

HİDROLİK SIÇRAMA
 HİDROLİK SIÇRAMA
• Açık kanal akımının sel rejiminden nehir rejimine geçişinde oluşur. Su
yüzeyinde aniden bir sıçrama oluşur ve önemli düzeyde kinetik enerji yok edilir.
Bu nedenle su kontrol yapılarında etkili bir enerji kırıcı tesis olarak kullanılır.
• Oluşma nedeni:
– Kanal kesitindeki değişiklik
– Kanal eğimindeki değişiklik
• Oluştuğu yerler
– Suyun dik eğimli kanaldan tatlı eğimli kanala geçişinde
– Dip kapakların gerisinde
– Dolu savakların topuğunda
– Şüt (fazla eğimli kanal) ve düşülerin topuğunda

Normal Kabarma Dolu Hidrolik

seviye eğrisi savak sıçrama Normal
seviye
A B C D
E
 Hidrolik sıçrama örnekleri
ADA TDA ADA TDA ADA TDA ADA Üniform akım
SSY Hidrolik
Kapak altında sıçrama Savak üzerinden
büzülme akış Hidrolik düşü

Dip savak Savak Kanal

Kanal

Üniform
olmaya
n akım Üniform
Üniform olmayan
akım akım
Üniform akım
Hidrolik
sıçrama

A B h1
C h2
Dolu savak D F
E
 HİDROLİK SIÇRAMA ŞEKİLLERİ
Hidrolik sıçramanın şekli akan suyun Froude sayısına bağlıdır
Fr =V/√ gh
• Fr <1 ise: Akım kritik altı akımdır (nehir rejimi), hidrolik sıçrama
olmaz
• Fr =1 ise: Akım kritik akımdır, hidrolik sıçrama olmaz
• Fr >1 ise: Akım kritik üstü akımdır (sel rejimi), eğer akım rejimi sel
rejiminden nehir rejimine geçerse hidrolik sıçrama olur
– Fr =1.0-1.7 ise Dalgalı Sıçrama oluşur (enerji kaybı çok düşük)
– Fr =1.7-2.5 ise Zayıf Sıçrama oluşur
– Fr =2.5-4.5 ise Yeri Değişen Sıçrama oluşur
– Fr =4.5-9.0 ise Stabil Sıçrama oluşur
– Fr >9.0 ise Kuvvetli Sıçrama oluşur (enerji kaybı çok yüksek,
%85 civarında)
 HİDROLİK SIÇRAMADA DERİNLİK DEĞİŞİMİ
• Hidrolik sıçramada derinlik • Hidrolik sıçrama uzunluğu:
değerlerinden biri biliniyorsa diğeri Fr – Bakmeteff formülü
sayısına bağlı olarak hesaplanabilir L=[(5.4h1/h2)-0.06] [(h2/h1)2-1]h1
(h2/h1)=(1/2).(√1+8Fr12 – 1 – Smetena formülü
• Dikdörtgen kesitli kanallarda hidrolik L=0.6(h2-h1)
sıçrama ile oluşan yük kaybı miktarı: – Safranez formülü
H=HL=E1-E2=[(h1+V12/2g)-(h2+V22/2g)] L=4.5h2

H=(h2-h1)3/(4h1h2)
EEÇ hL
V22/2g
V12/2g

h2 V2
HEÇ
V1 h1

Sel Nehir
rejimi L rejimi