Verzorgingsstaat

Verzorgingsstaat

5.2 Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

Verzorgingsstaat

In deze paragraaf
Hoofdvraag:
Hoe heeft de verzorgingsstaat zich ontwikkeld en
welke factoren waren daarbij belangrijk?
Verzorgingsstaat

Lesdoelen
 Je kunt vier sociale wetten noemen uit de 19e
en begin 20e eeuw en je kunt vertellen
waarom ze passen bij de nachtwakersstaat.
 Je kunt drie kenmerken van de
nachtwakersstaat noemen.
Verzorgingsstaat

Het begin van de verzorgingsstaat

 In de 19e eeuw was Nederland volledig gebaseerd op
het vrijemarktprincipe (liberale grondslag).
 Zwakkeren (armen, zieken en ouderen) werden niet
door de overheid geholpen, maar door de kerk,
liefdadigheidsinstellingen of rijken.
 Zo’n staat noem je een nachtwakersstaat.

Een staat waarin de overheid zich

Nachtwakers-
vooral beperkt tot het handhaven
staat
van de openbare orde en veiligheid.
Verzorgingsstaat

De keerzijde van de vrijemarkteconomie

De vrijemarkteconomie had keerzijden:
 De lonen waren laag.
 Mensen moesten vaak 16 uur per dag werken.
 Er werd ook op zaterdag gewerkt.
 Kinderen werkten vanaf jonge leeftijd al mee.
Verzorgingsstaat

Video: Gevolgen van de industrialisatie

Duur: 12:14
https://www.youtube.com/watch?v=GH22PBXHk8Q

Opdracht: Noem drie voorbeelden uit de video waaraan je

de nachtwakersstaat kunt herkennen.
Verzorgingsstaat

Vakbonden
In de tweede helft van de negentiende eeuw
verenigden werknemers zich in vakbonden.

Organisaties die de gezamenlijke en

Vakbonden individuele belangen van werknemers
behartigen.
Zij zetten zich in voor hogere lonen, kortere werkdagen,
betere arbeidsomstandigheden en een verbod op
kinderarbeid.
Verzorgingsstaat

Tijdlijn Verzorgingsstaat

Nachtwakersstaat Opbouw V’staat Uitbouw V’staat

Verzorgingsstaat

Werkboek
Bladzijde 152
 Maak opdracht 1 t/m 7 af.

Klaar?
bladzijde 158
 Maak opdracht 6, 7
Verzorgingsstaat

De eerste sociale wetten

Vanaf de tweede helft van de 19e eeuw kwamen de
eerste sociale wetten:
 de Armenwet (1854)
 de wet tegen kinderarbeid: het Kinderwetje van
Van Houten (1874)
 de Veiligheidswet (1895)
 de Leerplicht, Ongevallenwet en Woningwet
(1901)
 de Arbeidswet (1919)
Verzorgingsstaat

Uitbouw van de verzorgingsstaat

 Na WOII ontstond een gemengde markteconomie
waarin niet meer alles aan de vrije markt werd
overgelaten en de overheid voorwaarden en regels
stelt.
 De positie van werknemers verbeterde door nieuwe
wetten:
 De AOW
 De Bijstandswet
 De Arbowet
Verzorgingsstaat

Paradox van de verzorgingsstaat

Hoe groter het succes van de verzorgingsstaat hoe
meer druk er op de financiering ervan ligt.
Verzorgingsstaat

Vergrijzing en ontgroening
Wanneer het aandeel van de
Vergrijzing ouderen in de totale bevolking
toeneemt.
Wanneer het aandeel van de
Ontgroening jongeren in de totale bevolking
afneemt.

Gevolgen:
 Stijgende kosten voor de AOW en de zorg.
 Te weinig arbeidskrachten om de zorg uit te voeren.
 Spanningen tussen generaties.
Verzorgingsstaat

Hoe blijft de sociale zekerheid betaalbaar?

De overheid neemt
Werknemers hebben korter
maatregelen om werken te
recht op WW. De
stimuleren. Voorbeelden: de
bijstandsuitkeringen zijn
Participatiewet en het
lager en het is moeilijker om
verhogen van de
een uitkering te krijgen.
pensioenleeftijd.

Initiatieven om mensen met

De overheid is meer gaan
een uitkering te begeleiden
controleren op misbruik van
naar werk, zoals re-
voorzieningen.
integratietrajecten.
Verzorgingsstaat

Participatiesamenleving
 In 2013 kwam de regering van VVD-premier Rutte
met het plan voor een participatiesamenleving:
minder voorzieningen van de overheid en een groter
beroep op de zelfredzaamheid van burgers.
 Twee jaar later werd dit vastgelegd in de
Participatiewet.
 Onderdeel is de stimulering van mantelzorg.

Hulp die vanuit de directe omgeving

Mantelzorg door familie, buren en vrienden aan
iemand wordt gegeven.
Verzorgingsstaat

Videofragment: De Participatiesamenleving

Duur: 7:12
https://www.youtube.com/watch?v=KgcP1-jHJS0

Opdracht:
Wat concludeert het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) in
een evaluatie van de Participatiewet en
wat is daarvoor de onderbouwing?
Verzorgingsstaat

Politieke visies
Liberalen: verzorgingsstaat alleen voor hen bedoeld die
het niet op eigen kracht redden (sociaal vangnet).
Sociaaldemocraten zijn voor ruimere voorzieningen
voor mensen in een kwetsbare positie.
Christendemocraten pleiten voor een grote rol voor het
maatschappelijk middenveld.

Opdracht: Welke politieke visie heeft jouw voorkeur?

Geef minimaal twee argumenten voor jouw standpunt.