Spelend leren

Fleur Gysel
 WAT IS SPELEND LEREN?

SOORTEN LEERSPELEN

Overzicht HET BELANG

TIPS VOOR IN DE KLAS

INSPIRATIE
Wat is spelend
leren?
 FLEUR GYSEL

“Spelend leren is een didactische

werkvorm waarbij inhouden via spel
aangeleerd of ingeoefend worden. Het is
geen doel op zich maar wordt gebruikt om
andere doelen te bereiken”

4
De definitie
o Een didactische werkvorm

o Aanleren of inoefenen
• Kan in elke fase van de les gebruikt worden

o Door middel van spel

• Spel ≠ vrij spel waarbij de input vanuit het kind komt
• Spel = activiteit met regels waarbij de leerkracht begeleidt

o Game ≠ een doel op zich

• Werken aan
• doelen uit leergebieden
• sociale doelen

5
Soorten leerspelen
Soorten leerspelen SPEL MET VOORWERPEN
Spel waar kinderen starten met
spelen met voorwerpen
- Kleuteronderwijs -
FYSIEK SPEL
Spel waarbij lopen,
bewegingsactiviteiten centraal staan
- Kleuteronderwijs - SYMBOLISCH SPEL
Spel waarbij kinderen een betekenis
geven aan een spel en daarmee
spelen
- Kleuteronderwijs -

SCHIJN/SOCIAAL-
DRAMASPEL REGELSPELEN
Spel waarbij kinderen situaties gaan - Lager onderwijs -
nabootsen/ imiteren, rollenspel
- Lager onderwijs -
Regelspelen
• Laatste fase in het rollenspel
• Regels: bepalen het verloop van het spel
• Bv. Bingo, ganzenbord, Galgje,…

8
Het belang
Het belang
* de ontwikkeling van het kind

o Link met de emotionele ontwikkeling - autonomie

o Eigen emoties leren kennen

o Link met cognitieve ontwikkeling ~ competentie

o Positief voor denk,-en leervermogen
o Zone van naaste ontwikkeling
o Kritisch denken, oorzaak-gevolg, creatief denken (= probleemoplossend denken)
o Cognitief decentreren
o Taalgebruik

o Link met sociale ontwikkeling ~ verbondenheid

o Interactie met andere mensen (gemeenschapsgevoel)
o Normen en waarden uit de samenleving
o Socialisatieproces

o Link met metacognitie

o Nadenken over acties
o Met zichzelf praten

10
Het belang
* mentale gezondheid
* maatschappelijk, kwetsbare kinderen

o Mentale gezondheid
o Neurologisch belang
o Vermijden van depressies door succeservaringen

o Sociaal kwetsbare kinderen

o Succeservaringen door spelend leren
o => intrinsieke motivatie + zelfvertrouwen
verhoogt

11
Tips and tricks
Stappenplan voor een geslaagd leerspel
BEGINSITUATIE ‘Wat kunnen de leerlingen al op vlak van leerinhoud maar ook op vlak van spelvormen?’ Hoe
zelfstandig zijn de leerlingen?

LESDOELEN Wat moeten de leerlingen kunnen op het einde van de les?

Sociaalvaardige doelen en doelen over de inhoud

LEERINHOUD Wat moeten de kinderen concreet kunnen tegen het einde van de les?
Concretisering van de lesdoelen op kindniveau bv. 1 x 7 = …

DIDACTISCHE PRINCIPES Geleidelijkheidsprincipe, differentiatieprincipe, herhalingsprincipe, motivatieprincipe

(zie volgende dia)

EVALUATIE Zelfevaluatie? Evaluatie door de leerkracht?

LEERMIDDEL Ontwerpen van het spel

13
TIPS: DIDACTISCHE PRINCIPES
GELEIDELIJKHEID
• 1e keer: modellen
• 2e / 3e keer: samen in groep / met
instructies leerkracht
• Later: in groepjes/ alleen als
verwerking
MOTIVATIE
• Zone naaste ontwikkeling
• Variatie leerspelen
HERHALING
- Zelfde spel, verschillende inhoud
- Zelfde inhoud, verschillend spel
- Zon onthouden kinderen langer
- Als KIK
DIFFERENTIATIE
- Homogene groepen: makkelijke/
moeilijke versie, groepen met kinderen
zelfde niveau
- Heterogene groepen: 1 versie en
groepen met combinatie niveaus
ACTIVATIE
Laat de kinderen iets doen!
Voorbeeld: maaltafels
BEGINSITUATIE De leerlingen beheersen de tafel van 7. De kinderen kennen het spel domino en hebben dit reeds in duo’s
gespeeld met andere inhouden.

De leerlingen kunnen oefeningen op de maaltafel van 7 maken.

LESDOELEN De leerlingen kunnen in duo spelregels volgen.

LEERINHOUD 1 x 7 = 7, 2 x 7 = 14, 3 x 7 = 21, 4 x 7 = 28

Geleidelijkheidsprincipe: inzetten als verwerking

DIDACTISCHE Differentiatieprincipe: heterogene groepen (dus 1 versie maken) en koppeling van een ‘sterkere’ en ‘zwakkere’
PRINCIPES leerling
Herhalingsprincipe: de leerlingen kennen het spel domino al + beheersen de tafel van 7. Motivatieprincipe:
kinderen mogen zelfstandig aan de slag

Evaluatie door de leerkracht: kinderen steken hand in de lucht en de leerkracht komt controleren.
EVALUATIE

Dominospel ontwikkelen
LEERMIDDEL

15
Voorbeeld: rekenproblemen
BEGINSITUATIE De leerlingen kunnen cijferoefeningen op +,-,x en : oplossen.

De leerlingen kennen het stappenplan voor een praktisch probleem op te lossen.

LESDOELEN De leerlingen kunnen luisteren naar elkaars mening.
De leerlingen kunnen cijferoefeningen oplossen.

LEERINHOUD Stappenplan rekenprobleem (…), methode om cijferoefening uit te werken (…), T-kaart voor luisteren naar
elkaar.

Geleidelijkheidsprincipe: inzetten als verwerking aangezien er geen verwerving is. Oefeningen worden deels
DIDACTISCHE samen gemaakt met de leerkracht
PRINCIPES Differentiatieprincipe: heterogene groepen (dus 1 versie maken) en koppeling van een ‘sterkere’ en ‘zwakkere’
leerling
Herhalingsprincipe: de leerlingen kennen de oefeningen al, het spel is nieuw

Evaluatie door de leerkracht: samen met de andere groepen antwoord bekijken.

EVALUATIE

Schattenbord, vraagstukken uitwerken

LEERMIDDEL

16
TIPS: ROL LEERKRACHT BASISHOUDING: ONDERSTEUNEN
• Vragen stellen
• Individuele ondersteuning
(verlengde instructie, leerkracht
participeert mee)
KLASMANAGEMENT
• Genoeg plaats tussen de groepen
• Fluisteren > roepen

BASIC ATTITUDE:
BASISHOUDING: UITDAGEN
CHALLENGE
• Zone naaste ontwikkeling

BASISHOUDING:
VERTROUWEN KLASKLIMAAT
• In het gebruik van materiaal • Fouten-maken-mag cultuur
• In hun ‘kunnen’
Inspiratie
 Wiskunde
SPEELKAARTEN/ DOBBELSTENEN BINGO DOMINO

o Maaltafels, optelling en o Grote getallen, maaltafels o Geld, maaltafels, deeltafels,

aftrekking o In groep optellen, aftrekken
o In duo o In duo
o Homogene groepen o Homogene groepen

BORDSPEL DIT OF DAT ZEESLAG

o Rekenproblemen, o Getallen, maaltafels o Posities, coördinaten
oefeningen o In groep o In duo’s
o Grote groep/ kleine groepen o Heterogene groepen o Homogene groepen
o Heterogene groepen

20XX presentatietitel 19
Maaltafelpuzzel

TAKUMA HAYASHI
Talen
UITSPREEKSPEL BINGO MEMORY

o Woorden splitsen in o Letters, woorden met o Woordbetekenis, hoofd,- en

klanken dezelfde lettergrepen drukletters
o In groep o In groep o In duo/ alleen
o Homogene groepen

BORDSPEL DIT OF DAT DOBBELLEZEN

o Klanken (t/d ; v/f) o Reading
o Nieuwe woorden/ zinnen o In groep o In pairs
o Kleine groepjes/ 1 grote o heterogene
groep
o Heterogene groepen

21
Bingo + Uitspreekspel

TAKUMA HAYASHI
Dobbellezen

TAKUMA HAYASHI
Bordspel

TAKUMA HAYASHI
Danku voor uw aandacht!