Projekt

Lenda : Biologji
Punoi : Orges Kika
Temat
Perberja e gjakut dhe funksioni
Transfurzioni I gjakut dhe grupet e
gjakut
 Qelizat e gjakut
Qelizat e kuqe te gjakut (eritrocidet) :

Qelizat e kuqe të gjakut, të referuara edhe si qeliza të kuqe , qelizat eritroide ose
eritrocitet janë lloji më i zakonshëm i qelizave të gjakut dhe mjeti kryesor i vertebrorit
për të shpërndarë oksigjen (O2) në indet e trupit - nëpërmjet rrjedhës së gjakut nëpër
sistemin e qarkullimit të gjakut. QKGJ-të marrin oksigjen në mushkëri, ose te peshqit
në gushë, dhe e lëshojnë atë në inde duke e shtrydhur nëpër kapilarët e trupit.

Citoplazma e një qelize të kuqe të gjakut është e pasur me hemoglobinë, një

biomolekulë që përmban hekur që mund të lidhë oksigjenin dhe është përgjegjëse për
ngjyrën e kuqe të qelizave dhe gjakut. Çdo qelizë e kuqe e gjakut të njeriut përmban
afërsisht 270 milionë molekula hemoglobine.[3] Membrana qelizore përbëhet nga
proteina dhe lipide, dhe kjo strukturë ofron veti thelbësore për funksionin fiziologjik të
qelizave, si deformueshmëria dhe qëndrueshmëria e qelizave të gjakut gjatë përshkimit
të sistemit të qarkullimit të gjakut dhe veçanërisht rrjetit kapilar.
Qeliazat e Baedha te gjakut (leukocidet )
Qelizat e bardha të gjakut, të quajtura gjithashtu
leukocite, janë qeliza të sistemit imunitar që janë të
përfshira në mbrojtjen e trupit si nga sëmundjet
infektive ashtu edhe nga pushtuesit e huaj. Të gjitha
qelizat e bardha të gjakut prodhohen dhe rrjedhin nga
qelizat multipotente në palcën e eshtrave të njohura si
qeliza staminale hematopoietike. Leukocitet gjenden
në të gjithë trupin, duke përfshirë gjakun dhe sistemin
limfatik.
Pllakezat e gjakut (trombocidet)
Trombocitet, të quajtura gjithashtu trombocite, janë një
komponent i gjakut, funksioni i të cilit (së bashku me
faktorët e koagulimit) është të reagojnë ndaj gjakderdhjes
nga dëmtimi i enëve të gjakut duke u grumbulluar, duke
inicuar kështu një mpiksje gjaku. Trombocitet nuk kanë
bërthamë qelizore; ato janë fragmente të citoplazmës që
rrjedhin nga megakariocitet e palcës së eshtrave ose
mushkërive, të cilat më pas hyjnë në qarkullim.
Trombocitet gjenden vetëm te gjitarët, ndërsa te
vertebrorët e tjerë (p.sh. zogjtë, amfibët), trombocitet
qarkullojnë si qeliza mononukleare të paprekura.
Transfurzioni I gjakut

Transfuzioni i gjakut është procesi i transferimit të

produkteve të gjakut në qarkullimin e një personi në
mënyrë intravenoze. Transfuzionet përdoren për
kushte të ndryshme mjekësore për të zëvendësuar
komponentët e humbur të gjakut. Transfuzionet e
hershme përdorën gjak të plotë, por praktika moderne
mjekësore zakonisht përdor vetëm përbërës të gjakut,
të tilla si qelizat e kuqe të gjakut, qelizat e bardha të
gjakut, plazma, faktorët e koagulimit dhe trombocitet.
 Grupet e gjakut
Grupi i gjakut është një klasifikim i gjakut, i bazuar në praninë dhe mungesën
e antitrupave dhe substancave antigjenike të trashëguara në sipërfaqen e
qelizave të kuqe të gjakut. Këto antigjene mund të jenë proteina, karbohidrate,
glikoproteina ose glikolipide, në varësi të sistemit të grupit të gjakut. Disa nga
këto antigjene janë gjithashtu të pranishme në sipërfaqen e llojeve të tjera të
qelizave të indeve të ndryshme. Disa nga këto antigjene sipërfaqësore të
qelizave të kuqe të gjakut mund të rrjedhin nga një alele (ose një version
alternativ i një gjeni) dhe të formojnë kolektivisht një sistem grupi gjaku.

Llojet e gjakut janë të trashëguara dhe përfaqësojnë kontribute nga të dy

prindërit e një individi. Që nga shtatori 2022, gjithsej 43 sisteme të grupeve të
gjakut njerëzor njihen nga Shoqata Ndërkombëtare e Transfuzionit të Gjakut
(ISBT). Dy sistemet më të rëndësishme të grupeve të gjakut janë ABO dhe Rh;
ato përcaktojnë grupin e gjakut të dikujt (A, B, AB dhe O, me + ose − që tregon
statusin RhD) për përshtatshmërinë në transfuzionin e gjakut.