KURSI

SHPËRNDARJA DHE PËRDORIMI I ENERGJISË ELEKTRIKE 2

 

PARAMETRAT E TE TRE RENDITJEVE PER

ELEMENTET KRYESORE TE SISTEMIT
ELEKTRIK TREFAZOR
Pedagog: Dr. Ing. Aldi Muçka
Email: aldi.mucka@fie.edu.al
 
 FAKULTETI I INXHINIERISË ELEKTRIKE
DEPARTAMENTI I SISTEMEVE ELEKTRIKE TË FUQISË
 Rezistencat e transformatorëve trefazorë
me dy dhe tri pështjella
 Transformatori trefazor përfaqëson një element trefazor statik,
praktikisht simetrik pa lidhje induktive midis fazave. Si rrjedhojë,
rezistencat te tre renditjeve duhet të jenë të barabarta.

 Në fakt, rezistenca e renditjes nulare varet nga mënyra e lidhjes

së pështjellave dhe nga lloji i qarkut magnetik.

 Skemat e zëvendësimit te transformatorëve trefazorë me dy dhe

tri pështjella (tensione) përmbajnë rezistencat gjatësore dhe ato
tërthore (të magnetizimit).
 Transformatori mund të barasvlerësohet me një rezistencë (me
rezistencën gjatësore) vetëm atëherë kur nuk merret parasysh
rezistenca e magnetizimit.
Humbjet e fuqisë mund të shprehen

Në qoftë se rryma është nominale I*(n)=1,

Në qoftë se rënia e tensionit është sa tensioni nominal

1. Rezistencat e renditjes së drejtë dhe të kunder
të transformatorëve trefazorë me dy pershtjella
R X R Z ( n )  U k( n )
RI  X SI  R II 
2 2 2
X Z Z
X SII  ZI  Z II 
2 2
R 2

X
Z1( n ) Z

a) rezistencat gjatësore
Vlerën e reduktuar të rezistencës gjatësore

b) rezistencën tërthore (të magnetizimit)

Humbjet e fuqisë reaktive përcaktohen
 1. Rezistencat e renditjes së drejtë dhe të kunder
të transformatorëve trefazorë me dy pershtjella
 LLogaritja e parametrave te skemes se zevendesimit te transformatorit
zakonisht behet duke i marre si te njohura disa madhesi te TR te cilat jepen
ne pashaporten (Targeten) e cdo TR:
 Sn (kVA) – fuqia nominale e TR
 Uk(%) – tensioni i lidhjes se shkurter
 Un(kV) – tension nominal i TR
 Pk (kW) – humbjet e fuqise ne TR gjate eksperimentit te lidhjes se shkurter
 Po (kW) – humbjet e fuqise ne TR gjate eksperimentit te punes pa ngarkese
 Io (%) – rryma e magnetizimit
 Nqs tensioni i Tr jepet ne (kV), atehere fuqia e tij dhe humbjet jane te dhena
perkatesisht ne (MVA) dhe (MW).
 Tensioni i lidhjes se shkurter dhe rryma e magnetizimit jane pa njesi,
jepen ne %, por gjate llogaritjeve duhet te shenderrohen ne njesi te
emertuara.
 1. Rezistencat e renditjes së drejtë dhe të kunder
të transformatorëve trefazorë me dy pershtjella
Parametrat e deges gjatesore I percaktojme nisur nga shprehja
per tensionin relative te lidhjes se shkurter llogaritet moduli i
impedances gjatesore:
[Ω]
Nderkohe qe rezistenca omike mund te llogaritet nga shprehja
per humbjet e lidhjes se shkurter:
[kW] [Ω]
Reaktanca mund te llogaritet nga trekendeshi i rezistencave:
[Ω]
 1. Rezistencat e renditjes së drejtë dhe të kunder
të transformatorëve trefazorë me dy pershtjella
 per te percaktuar parametrat e deges terthore, nisemi nga
shprehja e rrymes se magnetizimit te transformatorit gjate
punimit pa ngarkese:
[%] [S]
 Percueshmeria aktive, perkatesisht pjesa reale e shprehjes
per R, percaktohet nga humbjet gjate punimit pa ngarkeses:
[kW] [S]
 Ndersa pjesa imagjinare e admitances, perkatesisht
percueshmeria reaktive llogaritet nga shprehja:
[S]
 1. Rezistencat e renditjes së drejtë dhe të kunder
të transformatorëve trefazorë me dy pershtjella

 Vlerat e zakoneshme per madhesite per TR jane:

 =(4% deri 12%) te vleres se
 =(2.5% deri 1%) te vleres se
 =(2.5% deri 0.5%) te vleres se
 Parametrat e TR qe sapo nxorrem vlejne per rregjimin simetrik te
punes se TR.
 Gjate regjimeve josimetrike keto parametra iu pergjigjen
komponenteve te renditjes se drejte, ne sistemin e komponenteve
simetrike.
 Pra impedanca dhe amditanca e llogaritur me siper paraqesin
perkatesisht impedancen dhe admitancen e renditjes se drejte
 Impedanca dhe admitanca e renditjes se kundert eshte e barabarte
me ate te renditjes se drejte mqs Tr nuk ka pjese rrotulluese.
 2. Rezistencat e renditjes së drejtë dhe kundër të
transformatorëve trefazorë me tre pershtjella

 TR me tre peshtjella pervec peshtjelles se primarit dhe te

sekondarit kane edhe peshtjellen e trete per shperndarje te
fuqise (jo per eleminimin e harmonikes se trete).

 Sipas kahut te shperndarjes se fuqise, dallohen Tr:

 Me nje peshtjelle primare dhe me dy peshtjella sekondare
 Me dy peshtjella primare dhe nje sekondare

 Te tille TR vendosen kryesisht

 ne gabinat me tre tensione te ndryshme (p.sh 220, 110 dhe
35) ose
 ne centrale ku lidhen dy gjeneratore me tensione te
ndryshme me rrjetin.
2. Rezistencat e renditjes së drejtë dhe kundër të
transformatorëve trefazorë me tre pershtjella

 Fuqia nominale e transformatorëve trefazorë me tri

pështjella gjithmonë është mbi 1MVA.

 Rezistenca aktive është e papërfillshme (R≈0) dhe

Z=R+jX≈jX.

 me përafërsi të pranueshme mund të mos merret parasysh

rryma e magnetizimit

 Si madhësi nominale për transformatorët me tri pështjella

zgjidhet në mënyrë arbitrale fuqia dhe tensioni nominal i
pështjellës së tensionit të lartë (Snl, UnI).
 Tensionet e lidhjes së shkurtër të transformatorëve trefazorë me tri
pështjella jepen për tri kombinime në çifte të pështjellave I, II, III:

Reaktancat e dispersionit

ose
ku:

Reaktancat e skemës së
zëvendësimit të renditjes së drejtë për
transformatorët me tri pështjella:
 Rezistencat aktive të degëve të skemës së
zëvendësimit të transformatorit me tri pështjella
varen nga fuqia e pështjellave të veçanta!

 Në transformatorët, për të cilat fuqia e pështjellave është e njëjtë

(100/100/100 %), kurse rezistenca e çdo dege është

 N.q.s një nga pështjellat e transformatorit ka fuqinë 66.7% Sn,

(100/100/66.7 %), meqë rezistenca e pështjellës është në
përpjesëtim të zhdrejtë me fuqinë e saj, rezistencën e degës së
skemës që zëvendëson këtë pështjellë është:
Rezistencat aktive të degëve të skemës së zëvendësimit
për transformatorin me tri pështjella me fuqitë e
pështjellave 100% / 66.7% / 66.7%.
 Këto gjenden për: pështjella parësore është e ngarkuar 100 %,
njëra pështjellë dytësore është ngarkuar plotësisht, d.m.th. me 66.7
% të ngarkesës së pështjellës parësore, kurse pështjella dytësore
tjetër mbetet e ngarkuar për gjysmë, d.m.th. me 33.3 % të
ngarkesës së pështjellës parësore.

 Rezistenca e pështjellës parësore do të përcaktohet sipas

shprehjes

 Rezistencat e degëve të pështjellave dytësore gjenden sipas

shprehjes
3. Rezistencat e renditjes nulare të transformatorëve
trefazorë me dy dhe tri pështjella
 Rezistencat nulare të transformatorëve varen:
a) nga mënyra e lidhjes së pështjellave (Rrymat nulare
nuk mund të qarkullojnë)
 jashtë pështjellës së lidhur në trekëndësh.
 në pështjellën e lidhur në yll të patokëzuar.

b) nga lloji i qarkut magnetik.

 Në qoftë se qarkut magnetik është i pavarur, rryma
e magnetizimit është shumë e vogël. Me përafërsi
mund të pranohet
 Në qoftë se qarku magnetik është i varur, rryma e
magnetizimit është gjithashtu shumë e madhe,gjë
që i përgjigjet një rezistence të vogël
 Mënyra e lidhjes së pështjellave të Skema e zëvendësimit për
Nr.
transformatorit renditjen nulare
I  0 Ç
I 0
0I I I ZI Z II I  0
0
0 II 0I
1. 
U
3I 0 I 0
Z 0
I
0 II

I I
0I 0 II I ZI Z II I
0I 0 II

2. 
U
3I 0 II
0
3 I 0 I Z 0

I I  0 I
0I 0 0I Ç
ZI Z II I  0
0
3. 
U
3I 0 I
0
Z0

I I  0 I I Ç
0I 0 0II  0 0I
I
I 0 II  0
X X
4. 0 III

I II

U X III
3I 0 I
0

I
0 III

I I  0 I I I
0 II
0I 0 0 II 0I

I
5.
0 III
XI X II
3I 0 II 
U
3I 0 I 0 X III
I
0 III

I I  0 I  0 I Ç
0I
0 0 0I
I  0
0
6. I I XI X II
0 III
0 II 
U X III I
3I 0 I 0
I
0 II
0 III
Rezistencat nulare, të transformatorëve me dy dhe tri pështjella.

Nr. Qarku magnetik Lidhja e pështjellave Rezistenca nulare

1. Yo/Δ Z 0  Z1

2. Yo/Yo Sipas skemës 2 në

i pavarur
tabelën 2-2
3. Yo/Y Z0  

4. Yo/Δ Z 0  Z1

5. Yo/Yo Sipas skemës 2 në

i varur
tabelën 2-2
6. Yo/Y Z 0  Z I  Z0

7. Yo/Yo/Δ X 0  X I  X II
lloji i qarkut
8. Yo/Y/Δ Sipas skemës 4 në
magnetik nuk
tabelën 2-2
ndikon
9. Yo/Δ/Δ X 0  X I  X II // X III
PARAMETRAT E TE TRI RENDITJEVE
TE FAZAVE PER
Linjat Elektrike
Rezistencat e linjës
Linja ajrore përfaqëson një element statik trefazor thuajse simetrik.

 Rezistencat gjatësore të skemës së zëvendësimit për renditjen e

drejtë Z1, të kundërt Z2 dhe atë nulare Zo njehsohen në bazë të
formulës:

 Për të njehsuar rezistencën vetiake largojmë dy fazat

e tjera dhe pranojmë se rryma e mbyll qarkun nëpër tokë.

 Rezistenca vetiake e një faze gjëndet me formulën:

Rezistenca aktive vetiake Rv e linjës njëfazore «përcjellës-tokë» përbëhet nga
rezistenca aktive Rp e përcjellësit faktik dhe nga rezistenca aktive e tokës Rt, e
cila merr parasysh humbjet e fuqisë nga kalimi i rrymës nëpër tokë:

Rezistenca aktive e tokës mund të njehsohet përafërsisht

 Varësia e Rt nga frekuenca është e lidhur me efektin sipërfaqësor të

rrymës në tokë.
 Rezistenca e induksionit të ndërsjellë Zm midis fazave njehsohet si
rezistencë e induksionit të ndërsjellë midis linjave njëfazore të llojit
«përcjellës-tokë» si vijon:


Rt = 0.05 om/km - rezistenca aktive e tokës,

- largësia mesatare midis fazave të linjës trefazore.

Pas njehsimit të rezistencave Zv dhe Zm, gjejmë:
 1. rezistencën gjatësore të renditjes së drejtë dhe të
kundërt të linjës ajrore trefazore:

 2. rezistencën gjatësore të renditjes nulare të linjës

ajrore trefazore të njëfishtë dhe pa tros:

 Në linjat e tensionit të lartë rezistenca aktive zakonisht

është e vogël dhe nuk merret parasysh. Si rrjedhojë,

 Mesatarisht mund të merret

.
X0 ndryshon shumë nga
Nr. Lloji i linjës ajrore trefazore X 0 X1

1. Linjë e njëfishtë pa tros 3.5

2. Linjë e njëfishtë me tros çeliku 3.0
3. Linjë e njëfishtë me tros alumini me bërthamë çeliku 2.0

4. Linjë e dyfishtë pa tros 5.5

5. Linjë e dyfishtë me tros çeliku 4.7
6. Linjë e dyfishtë me tros alumini me bërthamë çeliku 3.0

 Reaktanca nulare X0, merr vlera të ndryshme, të cilat varen:

 a) nga prania e linjave paralele trefazore;
 b) nga drejtimet e rrymave nulare në linjat paralele;
 c) nga trosi.
Ndikimi i linjës paralele trefazore në reaktancën
nulare gjatësore X0
Vlera mesatare e rezistencës së induksionit të ndërsjellë në mes
fazave të linjave I dhe II

Në qoftë se linjat I dhe II nuk do të kishin lidhje induktive në mes tyre

Rrymat nulare të të tri fazave të njërës linjë ndikojnë mbi fazën në

shqyrtim të linjës tjetër

Rezistenca nulare shumare e të dyja linjave paralele (për një fazë)

 Të njëjtat rezultate merren duke i vështruar linjat I dhe II si dy
pështjella të një transformatori ajror
I Z 0I Z 0 I  Z I  II
0I
 I  I
0I 0 II
 I  I I
Z I  II 0I 0 II
0I
 Z I  II I
0 II
 Z
I 0 II
Z 0 II  Z I  II
0 II

Në qoftë se

Njëra linjë paralele e rrit rezistencën nulare të linjës tjetër

Ndikimi i drejtimit të rrymave nulare në reaktancën nulare
gjatësore X0
I M  I P 
0I Z 0MI  0I Z 0PI 
I M   I M   
0I 0 II  M   P  I P   I P 
 Z I  II  Z I  II 0I 0 II

 
 M   P 
I M  Z 0 II I P  Z 0 II
0 II 0 II

a)

Z 0MI   Z IM 
Z 0PI   Z IP II
 II
I P   I P 
I M   I M  0I 0 II
0I 0 II I M  I P 
I M 
0I  P 
I 0 II
0I

M  0 II Z IP II
Z I  II
Z 0MII   Z IM  Z 0PII  Z IP II
 II

 (n)
U k0
I ( n )
k0
b)

Lidhja e shkurtër me tokën e ndan linjën trefazore të dyfishtë në dy zona

Ndikimi i trosit në reaktancën nulare gjatësore X0

 Trosi nuk ndikon në reaktancën e renditjes së drejtë X1 dhe të

renditjes së kundërt X2 , meqenëse shuma e flukseve magnetike të
renditjes se drejtë apo të kundërt, është zero.
 Trosi ndikon në reaktancën nulare X0, veçanërisht kur është me
seksion të madh dhe prej materiali me përçueshmëri të lartë
elektrike.
 Rezistenca vetjake e trosit për njësinë e gjatësisë ZT përcaktohet
duke e vështruar trosin si linjë njëfazore të llojit «përcjellës-tokë».
Rezistenca e induksionit të ndërsjellë ZlT në mes të trosit dhe
linjës trefazore
Kapacitetet (reaktancat tërthore) të linjës trefazore

 Vlerat mesatare të
koeficienteve potenciale
vetjake Av dhe të ndërsjella
Am të linjës trefazore
Potencialet U në fazat a,b,c, mund të shprehen

Duke mbledhur ekuacionet gjejmë

Kapaciteti ekuivalent i një faze për renditjet e drejtë, të
kundërt dhe nulare.
a) Kapaciteti i renditjes së drejtë.

b) Kapaciteti i renditjes së kundërt.

c) Kapaciteti i renditjes nulare.

Reaktanca tërthore në një metër gjatësi

Për gjatësinë l metra kemi:
Ndikimi i trosit të tokëzuar në kapacitetin e
renditjes nulare C0
 Shënojmë me AT koeficientin potencial vetjak të trosit, me AmT
të mesmen aritmetike të koeficienteve potenciale të ndërsjella
midis fazave a,b,c, dhe trosit

 Potencialet e fazave
 ku:

.
Trosi i tokëzuar nuk ndikon në kapacitetin e renditjes së
drejtë dhe të kundërt, dhe rrit kapacitetin e renditjes
nulare të çdo faze.
Ndikimi i linjave paralele në kapacitetin e renditjes nulare,
Co.
 Vlera mesatare e koeficientit potencial të ndërsjellë midis
fazave nga njëra linjë te tjetra për një metër gjatësi

 Në linjën e dyfishtë trefazore potencialet në fazat me të njëjtin

emër janë të barabarta, prandaj për fazën a shkruajmë

Linja
Linja paralele
paralele rrit
rrit koeficientin
koeficientin potencial
potencial vetjak
vetjak dhe
dhe atë
atë të
të
ndërsjellë,
ndërsjellë, gjë qëgjë që shkakton
shkakton zvogelimin
zvogelimin e kapacitetit
e kapacitetit të
të renditjes
renditjes
nularenulare
C0. C0.
Linja
Linjaparalele
paralelenuknukndikon
ndikonnënëkapacitetet
kapacitetetCC11dhe
dheCC22..
Rezistencat e linjës trefazore kabllore
 Rezistencat gjatësore të renditjes së drejtë Z1, të renditjes së
kundërt Z2 dhe të asaj nulare Z0 në linjën trefazore kabllore
përcaktohen njëlloj si te linja trefazore ajrore

 Mbulesa prej plumbi e kabllos tokëzohet në të dy skajet e

linjës kabllore si dhe në një seri pikash ndërmjetëse, prandaj
për rrymat nulare formon një qark paralel me tokën. Ndikimi i
saj është i ngjashëm me trosin e tokëzuar në linjat trefazore
ajrore.

 Ne llogaritjen e rezistencës nulare të linjës

kabllore lindin vështirësi të caktuara. Prandaj me përafërsi:

ku
është rezistenca e renditjes së drejtë.
 KURSI
SHPËRNDARJA DHE PËRDORIMI I ENERGJISË ELEKTRIKE 2
 

FALEMINDERIT !

Pedagog: Dr. Ing. Aldi Muçka

Email: aldi.mucka@fie.edu.al
 
 FAKULTETI I INXHINIERISË ELEKTRIKE
DEPARTAMENTI I SISTEMEVE ELEKTRIKE TË FUQISË