ელასტიკურობა და

მისი გამოყენება
5
Copyright © 2004 South-Western
 ელასტიკურობა . . .
• ელასტიკურობა მოთხოვნისა და
მიწოდების რომელიმე
დეტერმინანზე რეაგირების საზომია
• ...საშუალებას გვაძლევს დიდი
სიზუსტით გავაანალიზოთ მიწოდება
და მოთხოვნა ერთად
• ... როგორ რეაგირებენ მყიდველები
და გამყიდველები ბაზრის
პირობების ცვლილებებზე

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 მოთხოვნის ელასტიკურიბა
• მოთხოვნის ელასტიკურობა ფასის
მიხედვით სიდიდეა, რომელიც
გვიჩევებს თუ რა გავლენას
ახდენს ფასის მცირედი ცვლილება
მოთხოვნის ცვლილებაზე
• გამოითვლება: მოთხოვნის
რაოდენობის პროცენტული
ცვლილება შეფარდებული ფასის
პროცენტულ ცვლილებასთან

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

მოთხოვნის საფასო
ელასტიკურობის გაანგარიშება
• გამოითვლება: მოთხოვნის
რაოდენობის პროცენტული
ცვლილება შეფარდებული ფასის
პროცენტულ ცვლილებასთან
მოთხოვნის რაოდენობის
პროცენტული ცვლილება
მოთხოვნის P ercen tag e ch an g e in q u an tity d em an d ed
P rice elasticityსაფასო
o f d em an d =
ელასტიკურობა P ercen tag e ch an g e in p rice
ფასის
პროცენტული ცვლილება

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

მოთხოვნის საფასო ელასტიკურობის
გაანგარიშება

• მაგალითი: თუ ნაყინის ფასი იზრდება $

2.00 დან 2,20 –მდე და გაიყიდა თუ 10 დან 8
ცალი, მაშინ მოთხოვნის საფასო
ელასტიურობა იქნება:
(1 0  8 )
1 0 0 20%
10  2
( 2 .2 0  2 . 0 0 )
 1 0 0 1 0%
2 .0 0

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

მოთხოვნის საფასo
ელასტიურობა და მისი
დეტერმინანტები
• ახლოშემცვლელები
• პირველადი მოთხოვნილების
საგნები და ფუფუნების საგნები
• ბაზრის საზღვრები
• დრო

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

მოთხოვნის საფასო
ელასტიურობა და მისი
დეტერმინანტები
• მოთხოვნა უფრო მეტად
ელასტიურია:
• ახლო შემცვლელების დროს
• ფუფუნების საგნებზე
• ვიწრო ბაზრები (ნაყინი და საკვები)
• ხანგრძლივი დროის განმავლობაში

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

შუაწერტილის მეთოდი:
პროცენტული ცვლილებებისა და
ელასტიკურობის გამოთვლის უკეთესი გზა
• შუაწერტილის მეთოდი ერთსა და
იმავე შედეგს იძლევა ცვლილების
მიმართულების მიუხედავად

მოთხოვნის ელასტიკურობა
P rice ფასის
elasticity o f d em an d
მიხედვით
( Q 2  Q 1 ) / [( Q 2  Q 1 ) / 2 ]
=
(P2  P1 ) / [( P2  P1 ) / 2 ]

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

შუაწერტილის მეთოდი:
პროცენტული ცვლილებებისა და
ელასტიკურობის გამოთვლის უკეთესი გზა
• მაგალითი: თუ ნაყინის ფასი იზრდება $
2.00 დან 2,20 –მდე და გაიყიდა თუ 10 დან 8
ცალი, მაშინ მოთხოვნის საფასო
ელასტიურობა შუაწერტილის მიხედვით
იქნება:
(1 0  8 )
(1 0  8 ) / 2 22%
  2 .3 2
( 2 . 2 0  2 .0 0 ) 9 .5 %
( 2 .0 0  2 .2 0 ) / 2

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

მოთხოვნის მრუდების
სხვადასხვა სახეობები
• არაელასტიკური მოთხოვნა
• მოთხოვნის რაოდენობა პროპორციულად
ნაკლებად იცვლება, ვიდრე ფასი
• მოთხოვნის საფასო ელასტიურობა
ნაკლებია ერთზე.
• ელასტიკური მოთხოვნა
• მოთხოვნის რაოდენობა პროპორციულად
მეტად იცვლება, ვიდრე ფასი
• მოთხოვნის საფასო ელასტიურობა მეტია
ერთზე.

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

მოთხოვნის მრუდების სხვადასხვა
სახეობები

(100 - 50)
(100  50)/2
ED 
ფასი (4.00 - 5.00)
(4.00  5.00)/2
$5
მოთხოვნა
4
67 percent
  -3
- 22 percent

0 50 100 რაოდენობა
მოთხოვნა ელასტიკურია
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
მოთხოვნის მრუდების სხვადასხვა
სახეობები
• სრულიად (აბსოლუტურად ) არაელასტიკური
• მოთხოვნის რაოდენობა არ უპასუხოს ფასის
ცვლილებას. E=0
• სრულიად (აბსოლუტურად ) ელასტიკური
• ფასის უმნიშვნელო ცვლილება მოთხოვნის
რაოდენობის უსასრულო ცვლილებას იწვევს.
E=∞
• ერთეულოვანი ელასტიურობაE=1
• მოთხოვნის რაოდენობა პროპორციულად
ისევე იცვლება, როგორც ფასი
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
ნახაზი 1 მოთხოვნის ელასტიკურობა ფასის
მიხედვით

(ა) სრულიად არაელასტიკურო მოთხოვნა e = 0

ფასი
მოთხოვნა

$5

4
1. ფასი
გაიზრდა
...

0 100 რაოდენობა

2. . . . მოთხოვნის რაოდენობა უცვლელია.

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

 ნახაზი 1 მოთხოვნის ელასტიკურობა ფასის
მიხედვით

(b) არაელასტიკური მოტხოვნა : e< 1

Price

$5

4
1. ფასი მოთხოვნა
გაიზარდა
22%–ით . .

0 90 100 Quantity

2. . . . მოთხოვნა შემცირდა 11%–ით.

ნახაზი 1 მოთხოვნის ელასტიკურობა ფასის
მიხედვით

(g) ერთეულოვანი ელასტიკურობა: elastikuroba= 1

ფასი

$5

4
1. ფასი მოთხოვნა
გაიზარდა
22%–ით . . .

0 80 100 რაოდენობა

2. . . . მოთხოვნა შემცირდა 22%–ით.

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

 ნახაზი 1 მოთხოვნის ელასტიკურობა ფასის
მიხედვით

(d) ელასტიკური მოთხოვნა : e > 1

ფასი

$5

4 მოთხოვნა
1. ფასი
გაიზარდა
22%–ით . .

0 50 100 რაოდენობა

2. . . . მოთხოვნა შემცირდა 67%–ით.

 ნახაზი 1 მოთხოვნის ელასტიკურობა ფასის
მიხედვით

(e) სრულიად ელასტიკური მოთხოვნა: e=∞

ფასი

1. $ 4–ზე მაღალი ფასის დროს,

მოთხოვნის რაოდენობა ნულოვანია.

$4 მოთხოვნა

2. $4 ფასის დროს,
მომხმარებელი შეიძენს
ნებისმიერი რაოდენობას

0 რაოდენობა
3. $ 4–ზე დაბალი ფასის დროს,
მოთხოვნის რაოდენობა არის უსასრულოა.
მთლიანი შემოსავალი (ამონაგები) და
მოთხოვნის ელასტიკურობა ფასის
მიხედვით
• მთლიანი შემოსავალი -TR
არის გადახდილი თანხა, რომელსაც
გადაიხდიან საქონლის მყიდველები
და მიიღებენ გამყიდველები
• გაიანგარიშება: ფასის
გამრავლებით გაყიდული საქონლისა
და მომსახურების რაოდენობაზე
TR = P x Q
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
 ნახაზი 2 მთლიანი (ერთობლივი) შემოსავალი

ფასი

$4

P × Q = $400
P
(revenue) მოთხოვნა

0 100 რაოდენობა

Q
ელასტიკურობა და მთლიანი
შემოსავალი წრფივი მოთხოვნის
მრუდის დროს
• არაელასტიკური მოთხოვნის
დროს ფასის გაზრდა საერთო
შემოსავლებს ზრდის.

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 ნახაზი 3 როგორ იცვლება მთლიანი შემოსავალი ფასის
ცვლილებასთან ერთად (არაელასტიკური შემთხვევა)

ფასი ფასი
$1–დან $3–მდე ფასის … ერთობლივი ამონაგები
გაზრდა … გაიზარდა $200–დან $100–მდე

$3

ამონაგები = $240
$1
ამონაგები = $100 მოთხოვნა მოთხოვნა

0 100 რაოდენობა 0 80 რაოდენობა

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

ელასტიკურობა და მთლიანი
შემოსავალი წრფივი მოთხოვნის
მრუდის დროს
• ელასტიკური მოთხოვნის დროს
ფასის ზრდა მთლიან შემოსავალს
ამცირებს.

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 ნახაზი 4 როგორ იცვლება მთლიანი შემოსავალი
ფასის ცვლილებებთან ერთად (ელასტიკური
შემთხვევა)

ფაისი ფასი

$4–დან $5–მდე ფასის … ერთობლივი ამონაგები

გაზრდა … შემცირდა $200–დან $100–მდე
შემოსავალი = $100

$5

$4

მოთხოვნა
მოთხოვნა

შემოსავალი =
$200

0 50 რაოდენობა 0 20 რაოდენობა

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

 ელასტიკური მოთხოვნის
წრფივ მრუდზე
mTliani fasis raodenobis
amonagebi amonagebi procentuli
fasi raodenoba elastikuroba aRwera
(fasi×raodenoba) cvlileba cvlileba

ელასტიკური
ელასტიკური
ელასტიკური

ერთეულოვანი ელასტ
არაელასტიკური
არაელასტიკური
არაელასტიკური

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

მოთხოვნის ელასტიკურობა
შემოსავლის მიხედვით
• შემოსავლის მიხედვით მოთხოვნის
ელასტიკურიბა გვიჩვენებს, თუ
როგორ რეაგირებს საქონელზე
მოთხოვნა მომხმარებლის
შემოსავლების ცვლილებებზე
• იგი გამოითვლება, როგორც
მოთხოვნის რაოდენობის
პროცენტული ცვლილების განაყოფი
შემოსავლის პროცენტულ
ცვლილებაზე
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
შემოსავლის მიხედვით მოთხოვნის
ელასტიკურობის გაანგარიშება

P ercen tagრაოდენობის
მოთხოვნის e ch ang e
შემოსავლის მიხედვით მოთხოვნის inპროცენტული
q u antity dცვლილება
em and ed
In co m e ელასტიკურობა
elasticity o f d em an d =
P ercen tag e ch ang e
შემოსავლის
in in co ცვლილება
პროცენტული me

მოთხოვნის რაოდენობის პროცენტული ცვლილების

განაყოფი შემოსავლის პროცენტულ ცვლილებაზე

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

შემოსავლის ელასტიკურობა

• საქონლის ტიპები:
• ნორმალური საქონელი (დადებითია
ელასტიკურობა)
• მდარე საქონელი (უარყოფითია ელასტიკურობა)
• შემოსავლის ზრდა ნორმალურ
საქონელზე მოითხოვნას ზრდის;
• შემოსავლის ზრდა მდარე საქონელზე
მოითხოვას ამცირებს

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

შემოსავლის ელასტიკურობა
• პირველადი მოხმარების საგნებზე
შემოსავლის მიხედვით მოთხოვნის საფასო
ელასტიკურობა ნაკლებია, რადგან
მომხმარებელი მას შემოსავლის სიმცირის
მიუხედავად მაინც ყიდულობენ
• მაგალითები: საკვები, საწვავი, ტანსაცმელი,
კომუნალური და სხვა სამედიცინო მომსახურება.
• ფუფუნების საგნებზე შემოსავლის
მიხედვით მოთხოვნის საფასო
ელასტიკურობა მაღალია, რადგან მცირე
შემოსავლიანი მომხმარებელი მას ვერ
ყიდულობენ
• მაგალითები: სპორტული მანქანების, ბეწვეული, და
ძვირადღირებული საკვები....
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
მოთხოვნის ჯვარედინი საფასო
ელასტიკურობა
• მოთხოვნის ჯვარედინი საფასო
ელასტიკურობა გვიჩვენებს თუ რა
გავლენას ახდენს ერთი საქონლის
მოთხოვნის რაოდენობაზე სხვა საქონელზე
ფასის ცვლილება
• იგი გამოითვლება, როგორც პირველი
საქონლის მოთხოვნის რაოდენობის
პროცენტული ცვლილების განაყოფი
მეორე საქონლის ფასის პროცენტულ
ცვლილებაზე
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
მოთხოვნის ჯვარედინი საფასო
ელასტიკურობის გაანგარიშება

პირველი საქონლის მოთხოვნის

P ercen tag e ch ang e
რაოდენობის
ჯვარედინი საფასო inპროცენტული
q u antity dცვლილება
em and ed
In co m eელასტიკურობა
elasticity o f d em an d =
Pმეორე
ercenსაქონლის
tag e ch ang e
ფასის
in in co m
პროცენტული e
ცვლილება

შემცვლელებისთვის (სუბსტიტუტეტი):
დადებითია
შემავსებლებისათვის: უარყოფითია

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 მიწოდების ელასტიკურობა
• მიწოდების ელასტიკურობა ფასის
მიხედვით არის სიდიდე, რომელიც
გვიჩვენებს, თუ რა გავლენას
ახდენს ფასის მცირედი ცვლილება
მიწოდების ცვლილებზე
• მიწოდების ელასტიკურობა ფასის
მიხედვით გამოითვლება
მოწოდების პროცენტული
ცვლილების შეფასდებით ფასის
პროცენტულ ცვლილებსთან
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
ნახაზი 6. მიწოდების ელასტიკურობები ფასის
მოხედვით

(ა) სრულიად არაელასტიკური მიწოდება: e = 0

ფასი
მიწოდება

$5

4
1. ფასი
იზრდება
...

0 100 რაოდენობა

2. . . . მიწოდების რაოდენობა უცვლელია.

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

 ნახაზი 6. მიწოდების ელასტიკურობები ფასის
მოხედვით

(ბ) არაელასტიკური მიწოდება: e <1

ფასი

მიწოდება
$5

1. ფასი
შეიცვალა
22%–ით . . .

0 100 110 რაოდენობა

2. . . . მიწოდების რაოდენობა შეიძვალა 10%–ით.

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

ნახაზი 6. მიწოდების ელასტიკურობები ფასის
მოხედვით

(გ) ელასტიკური მიწოდება: e =1

ფასი

მიწოდება
$5

4
1. ფასი
შეიცვალა
22%–ით . . .

0 100 125 რაოდენობა

2. . . . მიწოდების რაოდენობა შეიძვალა 22%–ით.
ნახაზი 6. მიწოდების ელასტიკურობები ფასის
მოხედვით

(დ) ელასტიკური მიწოდება: el>1

Price

მიწოდება

$5

4
1. ფასი
შეიცვალა
22%–ით . . .

0 100 200 რაოდენობა

2. . . . მიწოდების რაოდენობა შეიძვალა 67%–ით.

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

 ნახაზი 6. მიწოდების ელასტიკურობები ფასის
მიხედვით

(ე) სრულიად ელასტიკური მიწოდება: e= ∞

ფასი

1 $ 4 –ზე ზემოთ ნებისმიერ ფასის დროს,

მიწოდების რაოდენობა არის უსასრულო
.

$4 მიწოდება

2. ზუსტად $ 4 მწარმოებლები
მიაწოდონ ნებისმიერი რაოდენობით

0 რაოდენობა
3... $ 4–ზე ქვემოთ ფასის დროს ,
მიეწოდების რაოდენობა არის ნულოვანი. .

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

მიწოდების ელასტიკურობის
დეტრმინანტები
1. გამყიდველების უნარი სწრაფად
შეცვლონ მათ მიერ წარმოებული
პროდუქციის ოდენობა
• მიწების მიწოდება არაელასტიკურია
• გადამუშავებული საქონლის: წიგნები,
მანქანები, ტლევიზორები...
ელასტიურია
2. დროის პერიოდი
• მიწოდება, როგორც წესი, უფრო
ელასტიურია გრძელვადიან პერიოდში
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
 მიწოდების ელასტიკურობა ფასის
მიხედვით
• მიწოდების საფასო ელასტიკურობა
სიდიდეა, რომელიც გვიჩვენებს, თუ რა
გავლენას ახდენს ფასის მცირედი
ცვლილება მიწოდების ცვლილებაზე.
• გამოითვლება მიწოდების %
ცვლილების შეფარდებით ფასის %
ცვლილებასთან P ercentagრაოდენობის
მიწოდების e chang e
მიწოდების საფასო in qu an tity sup
პროცენტული p lied
ცვლილება
P ელასტიკურობა
rice elasticity o f sup p ly =
P ercen tage ფასის
chang e in price
პროცენტული ცვლილება

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 მოთხოვნის, მიწოდების და
ელასტიკურობის გამოყენების სამი გზა
• შეიძლება თუ არ, რომ ახალი ჯიში
კარგი იყოს სოფლის
მეურნებისათვის, ცუდი
გლეხისათვის?
• რა მოსდით გლეხებს და ხორბლის
ბაზარს, როდესაც უნივერსიტეტის
აგრონომი ახალ ჰიბრიდს აღმოაჩენს,
რომელიც ხორბლის არსებულ
ჯიშებზე ჰიბრიდულია?

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 მოთხოვნის, მიწოდების და
ელასტიკურობის გამოყენების სამი გზა
• შეამოწმოს როგორ შეიცვლება
მიწოდებისა ან მოთხოვნის მრუდები
• განსაზღვრეთ მათი
გადაადგილებების მიმართულებები
• როგორია საბაზრო წონასწორობის
ცვლილებები?

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

ნახაზი 8 მიწოდების გაზრდა ხორბლის მაზარზე

ხორბლის
ფასი 1. მოთხოვნა არაელასტიკურია,
2. . . . ფასი მიწოდებაც არაელასტიკურია
...
შემცირდა S1
... S2

$3

მოთხოვნა

0 100 110 ხორბლისრაოდენობა

3. . . . გაყიდული რაოდენობის გაზრდა

100–დან 110–მდე პროცენტულად მცირეა,
ვიდრე ფასის შემცირება 3–დამ 2–მდე.
შედეგად, გლეხის შემოსავალი შემცირდა 300–დან 220–მდე,
მიწოდების საფასო ელასტიკურიბის
გაანგარიშება

1 0 0 1 1 0
(1 0 0  1 1 0 ) / 2
ED 
3 .0 0  2 .0 0
( 3 .0 0  2 . 0 0 ) / 2

0 .0 9 5
  0 .2 4
0 .4 მიწოდება არაელასტიკურია
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
 გასაანალიზებელი საკითხები
• მიწოდებისა და მოთხოვნის ელასტიკურობები,
შესაბამისი გაანგარიშებები (ფორმულები) და
გრაფიკული წარმოდგენა (ელასტიკური
მრუდები, არაელასტიკური მრუდები)
• აბსოლუტური ელასტიკური და აბსოლუტურად
არაელასტიკური მიწოდებისა და მოთხოვნის
მრუდები და მათი ახსნა
• ელასტიკურობის გამოთვლა შუაწერტილის
მეთოდით
• შემოსავლის მიხედვით ელასტიკურობა
• ჯვარედსინი საფაო ელასტიკურობა
• ელასტიკურობა გრძელვადიან პერიოდში

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning