БИХЕВИОРИСТИЧКА ПСИХОЛОГИЈА

ШТО Е БИХЕВИОРИЗАМ?
• ОСНОВА -однесувањето може научно да се истражува без фокусирање на
внатрешните ментални состојби.
• 1913 год., Џон Вотсон, статија „Психологија видена со очите на
бихевиористот“
• Претпоставка- сите однесувања се сведуваат на рефлексни одговори на
одредени стимулации од животната средина, или се последица на
искуството на личноста.
• Парадигма S-R.
• Фокус- факторите од животната средина; целосно се негира постоењето на
умот или на свеста.
• Изјава:
„Дајте ми дузина здрави бебиња, .....“.
John Broadus Watson (1878–1958) бил основач на бихејвиоризмот.
Докторирал на универзитетот во Чикаго. По краткото истражување на интроспекционистичкиот пристап, тој
продолжил под водство на Џон Дјуи и Џејмс Енџел, двајца од пионерите на функционалистичкиот пристап. Вотсон беше и
надарен и отворен - две карактеристики кои одиграа голема улога во неговата кариера. Докторирал за само три години и
почнал да предава на универзитетот; четири години подоцна, му беше понудено место на редовен професор по психологија
на универзитетот Џон Хопкинс, а набргу потоа стана претседател на катедрата. Во 1913 година тој започнал да ја
објавува првата од серијата публикации во кои е опишан неговиот бихејвиористички пристап, со кој брзо стекнал слава и
озлогласеност - неговата изјава за обликување на здраво новороденче на кој било посакуван начин (цитиран во текстот) е
карактеристична за неговиот наметлив стил. Додека бил на Џон Хопкинс, ја запознал дипломираната студентка Розали
Рејнер, која станала негова втора сопруга. По соработката со Рејнер за случајот „малиот Алберт“, Вотсон се
заинтересирал за човечкото сексуално однесување; неговите активности во овој поглед (вклучувајќи го и набљудувањето на
учесниците) не одговараа добро со преовладувачките морални гледишта, и тој конечно беше отпуштен. Во овој момент,
тој се вработил во рекламната агенција J. Walter Thompson. Не е за изненадување што таму се снајде добро во својата нова
улога, започнувајќи со студии за однесувањето на потрошувачите, пишувајќи статии од психологија наменети за
пошироката јавност и стана потпретседател на рекламната фирма за помалку од четири години. Така, Вотсон не само
што основал цел пристап кон психологијата, туку можеби бил и првиот психолог кој ја применил психолошката теорија во
рекламирањето и маркетингот!
Тој почина во Њујорк на 80-годишна возраст
 ГЛАВНИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА БИХЕВИОРИСТИЧКИОТ ПРИСТАП

• Психологијата треба да се проучува на НАУЧЕН НАЧИН (во внимателно

контролирани лабораториски услови)
• Предмет на изучување: однесувањето кое може да се набљудува (тоа значи
да се исклучат внатрешните настани: мислење и емоции)
• Однесувањето на човекот пред се е под влијание на средината.
• Истражувањата во врска со учењето можат да се спроведуваат и на животни
бидејќи постојат мали разлики во поглед на овој процес меѓу луѓето и
животните.
Како учиме да се однесуваме на одреден начин:
1.КЛАСИЧНО УСЛОВУВАЊЕ,
2.ИНСТРУМЕНТАЛНО/ ОПЕРАНТНО УСЛОВУВАЊЕ И
3.СОЦИЈАЛНО УЧЕЊЕ
 РАНА БИХЕВИОРИСТИЧКА ТЕОРИЈА
-КЛАСИЧНО УСЛОВУВАЊЕ-

• Почеток на 20-тиот век- поголем дел од учењето се базира на принципот на

асоцијации.
(временски и просторен допир, без оглед на мотивот и на повторувањето)

• Постои склоност она што се прави во една ситуација да се направи и во

следна таква ситуација (да се повтори).
• Учењето на Павлов...
Иван Петрович Павлов (1849–1936)
бил руски физиолог кој бил пионер во проучувањето на класичното условување. Роден во
Рјазан, Русија, тој првично започнал семинарски студии, но потоа поминал на
универзитетот во Санкт Петербург, каде што дипломирал природни науки, а потоа го
добил својот докторат по физиологија на Воено-медицинската академија. По неколку
години поминати во Германија, тој продолжил да се едуцира за да стане професор на Воено-
медицинската академија. Неговата работа на физиологијата на варењето, започната во
1879 година, му ја донесе Нобеловата награда во 1904 година. Тој првпат стана свесен за
рефлексите со читање на делото на Сеченов додека сеуште беше на семинарските студии,
но неговото сопствено истражување по она за што стана познат-како класично
условување не започна до 1902 година. Во тоа време, додека сè уште го проучувал варењето
кај кучињата, го забележал она што го нарекол „психичка саливација“ - кучето би лачело
плунка пред навистина да му се даде храна. Бидејќи Павлов верувал дека варењето вклучува
низа рефлекси, тој решил да утврди што го контролира овој антиципативен одговор. На
крајот, неговата работа на условувањето му ја донесе Нобеловата награда. Тој продолжи
да биде интелектуално активен, формирајќи Институт за генетика само неколку години
пред неговата смрт, на 87-годишна возраст.
ДРАЗБИ И РЕАКЦИИ

• БЕЗУСЛОВНА ДРАЗБА – дразба која автоматски, без никакво учење

предизвикува реакција
• БЕЗУСЛОВНА РЕАКЦИЈА – автоматски следи по безусловната дразба, таа е
вродена реакција која не бара учење
(собирање на зениците на окото на силно светло, вртење кон изворот
при силен звук, трепкање на окото при изненадно движење кон лицето).
• НЕУТРАЛНА ДРАЗБА – дразба која не предизвикува автоматска реакција
(ѕвонче, светло и тн.)
• УСЛОВНА ДРАЗБА- Звукот на ѕвончето што предизвикува реакција (лачење
на плунка).
• УСЛОВНА РЕАКЦИЈА- реакција на дразба која пред учењето не
предизвикувала такво однесување (лачењето плунка)...
Етика????
ПРИМЕР:
• Малото дете кое може да доживее болна случка во паркот на лулашките.
Подоцна тоа ќе се плаши да се лула и ќе покаже страв и кон другите лулашки
во игралиштето.
• Се замразува и училиштето со неколку засрамувачки и застрашувачки
искуства. Ученикот научува да биде анксиозен, па дури и да има физичка
болка пред тестот затоа што тестирањето за него е поврзано со неуспех или
со казна или со потсмев дома.
• Детето кое е неуспешно на тестот неколку пати и освен лошите оцени
добива и родителски покуди и казни научува дека тестот е опасна ситуација
и на неа научува да реагира со анксиозност (пред тестирањето чувствува
страв, згриженост, потење на дланките, болки во стомакот и тн.)
• Но, се учат и позитивните емоции. Ученикот кој често доживува успех во
училиштето, ќе биде отворен за учење нови задачи во училиштето и ќе има
висока самодоверба.
ГЕНЕРАЛИЗАЦИЈА
Организмот кој е условен да реагира со одредена реакција на некоја
дразба, почнува да реагира со истата реакција и на слични дразби.
• Детето кое се плаши од змија најверојатно ќе се плаши и од гуштер или
слични животни.
• Бел мантил на лекарот, кој предизвикува страв кај детето заради
болното искуство од инјекција, ќе се генерализира, па детето ќе се
плаши од белиот мантил и на пекарот.
• Ученикот кој се плаши при писмен испит од математика може да се
плаши и од хемија, физика.
• Ако наставникот се потсмева на некој одговор на ученикот, тој ќе се
воздржува од коментари и на другите часови.
• Детето кое во училиштето се чувствува лагодно, ќе ги прифати и
вонучилишните активности, и обратно.
ДИСКРИМИНАЦИЈА

ПРИМЕР:
• ученикот покажува страв само на писмената по математика, а на другите
предмети не покажува страв или на други часови го соопштува своето
мислење.

ГАСНЕЊЕ
• Доколку условната дразаба се задава сама, односно по неа не следи
безусловна дразба, ќе се случи гаснење на условниот рефлекс.
ПРИМЕР:
Стравот од испит ќе се изгуби ако ученикот неколку пати едноподруго
доживее успех на тестирањето.
• Механизмот на формирање на условени рефлекси има базична улога во
учењето кај малите деца уште од првите месеци на животот:
• елементарни навики и искуства (празнење на цревата и бешиката;
однесување во услови на Ковид-19),
• емоционално реагирање (фобиите -ПРИМЕР: Малиот Алберт…

• Кај возрасните овој механизам значајно помалку е присутен за стекнување

на новите искуства (тогаш во учењето доминираат најсложените процеси на
учење).
Кај возрасните - најмногу доаѓа до израз во учењето на механички
автоматизирани одговори на моторните активности.
ЕВАЛУАЦИЈА НА РАНАТА БИХЕВИОРИСТИЧКА ТЕОРИЈА

• Вотсон даде огромен придонес за психологијата со тоа што покажа како со

класичното условување може да се објасни учењето кај луѓето.
• - премногу се нагласува важноста на класичното условување
(подоцнежните бихевиористи укажале дека овој вид на учење не е
доволен за да се објасни сложеноста на психологијата на човекот).
• -Потценети се мислењето и емоциите (Современата психологија смета дека
тие се исто толку важни колку и однесувањето)
 ПОДОЦНЕЖНА БИХЕВИОРИСТИЧКА ТЕОРИЈА
До почетокот на 1920-те год. Вотсон ја напуштил академската
психологија (се оженил со асистентката Розали Рејнор и станал извршен
маркетинг-директор), а други бихевиористи станале влијателни и
предложиле нови форми на учење покрај класичното условување.
Меѓу поважните од нив бил Барус Фредерик Скинер чии гледишта не биле
толку радикални како оние на Вотсон.
-го признавал постоењето на умот но, сметал дека попродуктивно е да
се изучува видливото однесување наместо внатрешните ментални состојби.
- однесувањето на човекот може најдобро да се разбере преку
разгледување на причините и последиците на некоја акција.

https://www.youtube.com/watch?v=AQXQxL_xqgk
• Барус Фредерик Скинер (1904-1990) е веројатно најпознатиот американски
бихејвиорист и основач на оперантното условување. Неговите рани години беа
прилично перипатитични - се школуваше на колеџот Хамилтон, а потоа и на
Харвард (докторирајќи во 1931 година), предаваше на универзитетите во Минесота и
на Универзитетот во Индијана. За време на Втората светска војна, тој изработил
програма дизајнирана да ги научи гулабите да насочуваат проектили кон цели
додека летаат; техниката никогаш не била имплементирана. Во 1947 година се
вратил на Харвард за да ги одржи годишните предавања на Вилијам Џејмс; во 1948
година бил назначен за редовен професор на Харвард. Скинеровиот развој на
оперативното условување започна додека се обучувал како дипломиран студент на
Харвард. Иако неговата првична работа за однесувањето на животните била
донекаде слична на онаа на Торндајк, тој бил под влијание на идеите на Вотсон и
започнал систематски обид да ја исчисти психологијата од менталистичките
концепти. Додека неговите теории останаа контроверзни, практичната примена на
оперантното условување беше широко распространета. Скинер почина во Кембриџ,
Масачусетс, во 1990 година.

 
ИНСТРУМЕНТАЛНО УСЛОВУВАЊЕ/ОПЕРАТИВНО УСЛОВУВАЊЕ
ЕКС на Торндајк со мачката во кафез- мачката е мотивирана со храна за да ги
повторува движењата за да дојде до точниот одговор. Однесувањето е
инструмент за да дојде до целта (инструментално учење).
Торндајк го поставил законот на вежба и законот на ефект.

ЗАКОН НА ВЕЖБА-
со повторување на одговорите се зацврстува врската меѓу дразбата и
одговорот.

ЗАКОН НА ЕФЕКТ-
однесувањето кое е следено со награда ќе се зацврсти (ќе постои
поголема веројатност да се повтори), за разлика од однесувањето кое е
следено со казна за кое постои поголема веројатност да ослабне (да се
намали веројатноста тоа да се појави).
ЗАКОНИТОСТИ НА УЧЕЊЕТО CO ИНСТРУМЕНТАЛНО УСЛОВУВАЊЕ

• Вештини кои се потполно совладани трајно се задржуваат или ги

обновуваме релативно лесно (пливање, возење велосипед), но ги
забораваме оние вештини кои сме ги совладале само површно.
• Учењето зависи не само од бројот на повторувања, туку и од тоа како
повторувањата се распоредени во време.

• Учење на едноставни вештини –погодно е концентрирано учење

• Учење на сложени вештини и стекнување на знаење (возење велосипед и целото
училишно знаење)-погоедно е учење распределено во време

• За успешно учење неопходно е вежбање и давање јасни повратни

информации.
ЕКСПЕРИМЕНТИ НА СКИНЕР
ЕКСПЕРИМЕНТИ НА СКИНЕР
Однесувањето се зајакнува или ослабува во зависност од последиците.
За зајакнување се користи поткрепување.
ПРИМЕР: Ако реагираме со смеење на лошите зборови на детето, тоа ќе ги
повторува.

• ПРИМАРНО ПОТКРЕПУВАЊЕ-ги задоволуваат нашите основни потреби

(глад, жед, сексуални потреби, потреба за сон, топлина) кои се важни за
преживување и не треба посебно да се учат.

• СЕКУНДАРНО ПОТКРЕПУВАЊЕ-се учи со спарување со примарните.

ПРИМЕР-парите. Уживаме да имаме пари, не толку заради самиот
стимул, туку заради нивната поврзаност со примарните засилувачи
(работите што можат да се купат со парите).  ...
Свирењето од тренерот на животни со текот на времето се поврзува со
примарниот засилувач, храната.
 ВИДОВИ НА СЕКУНДАРНО ПОТКРЕПУВАЊЕ
ПОТКРЕПУВАЊА

СОЦИЈАЛНО ПОТКРЕПУВАЊЕ: насмевка, прегратка, пофалба, внимание;

ПОТКРЕПУВАЧКИ АКТИВНОСТИ : можност за пристап кон омилени играчки
или забава;
СИМБОЛИЧКИ ПОТКРЕПУВАЊА: пари, оцени.

Ако едно секундарно поткрепување не делува, треба да се проба со друго.

ПРИМЕР:
ако некое дете не се мотивира со оцена, треба да го поткрепуваме со
внимание и пофалби.
ПОТКРЕПУВАЊЕ
Поткрепувањето претставува последица од однесувањето со која се
зголемува веројатноста однесувањето да се појави повторно.
• Два типа:
1.позитивно и
2.негативно поткрепување.
• ПОЗИТИВНОТО ПОТКРЕПУВАЊЕ го зачестува однесувањето затоа што
води до пријатни последици.
ПРИМЕР-намерно поткрепување на посакувано однесување:
-пофалбата од наставникот ако ученикот точно одговори;
-подарување велосипед за постигнат одличен училишен успех.
ПРИМЕР-ненамерно поткрепување на непосакувано однесување:
-ако соучениците се насмеат на шегите што ги прави ученикот кој не го
знае одговорот—тие ненамерно позитивно го поткрепуваат.
НЕГАТИВНОТО ПОТКРЕПУВАЊЕ –ако постапката придонесува да се намали
или да се отстрани некоја непријатна дразба.

ПРИМЕРИ:
• ако со бегањето од час се избегне тестот по физика.
• ако не се оди на завршен испит доколку се положат колоквиумите.
• ако учениците вредно работеле преку недела па наставникот не им дава
домашни задачи за викенд.
• ако наставникот упорно ги поучува слабите ученици, негативно се
поткрепува себе си за да не се малтретира на испит.
КАЗНА
• Казната има цел да не се појави одредено однесување.
Видови казни:
- ЗАДАВАЊЕ НА НЕПРИЈАТНИ ДРАЗБИ по некое однесување кое сакаме да го
елиминираме
ПРИМЕР: родителите ќе викнат НЕ ако детето со рачето сака да ја допре
загреаната пегла.

- УСКРАТУВАЊЕ НА ДРАЗБИ кои се пријатни и посакувани

ПРИМЕР:
Денес нема да гледаш филм затоа што не ја среди собата.
Нема да добиш џепарлак затоа што доби слаба оцена на тестот.
Ќе останеме подолго на часот по ликовно зошто на време не сте го извадиле
приборот и ќе одземеме од часот по физичко.
РАСПОРЕДИ НА ПОТКРЕПУВАЊЕ И КАЗНУВАЊЕ
• Точните одговори ќе бидат почести доколку се поткрепува секој точен одговор и
доколку поткрепувањето следи веднаш по одговорот.
• За да го одржиме еднаш усвоеното однесување, поткрепувањето треба да се
прави повремено.

• Начини на давање поткрепување:

1.во правилни временски интервали;

2.по точно одреден број на реакции;
3.во неправилни временски интервали ;
4.по случаен број на реакции.
https://www.youtube.com/watch?v=6Ofbt16AJgg
Поткрепување во ПРАВИЛНИ ВРЕМЕНСКИ ИНТЕРВАЛИ или по точно одреден
број реакции.
• ќе се зголеми бројот на реакции пред да се даде поткрепувањето, но ќе
дојде до нивно опаѓање веднаш по поткрепувањето.
ПРИМЕР: ако има испити на крај на семестрите или годината или помали
тестови секоја недела.

Поткрепување во НЕПРАВИЛНИ ВРЕМЕНСКИ ИНТЕРВАЛИ или по случаен број

на реакции (од време на време).
• однесувањето ќе биде релативно стабилно во времето /ќе биде отпорно на
гаснење.
ПРИМЕР: честите и кратки проверки на знаењето во училиштето ги
поттикнуваат учениците постојано да учат.
РАСПОРЕД НА ЗАСИЛУВАЊЕ ОБЈАСНУВАЊЕ
Однесувањето се засилува по
ФИКСЕН СООДНОС
одреден број одговори.
ПРИМЕР
Фабрички работници кои се
платени според бројот на
производи што ги произведуваат

Однесувањето се засилува по
Исплати од автомати и други игри
ПРОМЕНЛИВ-ОДНОС просечен, но непредвидлив број
на среќа
на одговори.

Однесувањето се засилува за
Луѓе кои заработуваат месечна
ФИКСЕН ИНТЕРВАЛ првиот одговор откако ќе помине
плата
одредено време.

Однесувањето се засилува за
првиот одговор откако ќе помине
ПРОМЕНЛИВ-ИНТЕРВАЛ Лице кое проверува е-пошта.
просечно, но непредвидливо
време.
Видови на одговор од животни обучени според различни распореди за парцијално засилување.
- со фиксен интервал , засилувањето се јавува за првиот одговор направен откако ќе помине одредено време
(пример, животното добива засилување секоја минута) .
- -со променливи интервали, засилувачите се појавуваат на интервали, но времето се менува околу просечниот
интервал, па засилувачот е непредвидлив (пример, проверката на е-пошта: поткрепени сме со примање пораки
доаѓаат, во просек, да речеме, на секои 30 минути, но засилувањето се случува само во случајни времиња).
- распоред со фиксен однос , однесувањето се засилува по одреден број одговори (пример, однесувањето на стаор
може да се засили откако ќе го притисне копчето 20 пати.
- распоред со променлива сооднос- обезбедува поткрепување по специфичен, но просечен број на одговори . Прим
добивање пари од автомати за игри на среќа или на лотарија )...
                                                              

Добивањето пари од автомати за игри на среќа или на лотарија е пример за поткрепување што
се случува при распоред со променлив однос.
На пример, слот машината може да се програмира да обезбеди победа во просек на секои 20
пати кога корисникот ќе ја повлече рачката.
КАЗНУВАЊЕТО, треба да биде веднаш по однесувањето. На тој начин ќе може да се
поврзе однесувањето со неговите последици.
• Важно е да постои доследност во казнувањето т.е. секокога кога ќе се јави
непожелно однесување.
• Интензитетот на казната треба да биде таков за да може долгорочно да го потисне
лошото однесување.
Казната со послаб интензитет-има послаби резултати.
• Кога станува збор за луѓе, казната треба да се даде само кога е нужна. Казната може
да предизвика агресивност кај лицето кое е казнето и да го наведе да ги избегнува
ситуациите во кои е казнето.
ПРИМЕР: Детето кое е казнето заради лошиот успех ќе почне да го избегнува
училиштето.

ВАЖНО: казната можеби ќе го намали непожелното однесување, но нема да развие

друго посакувано однесување. Тоа може да се постигне само со поткрепувањето.
 [Skip Table]
ПОТТИКНУВАЧ ОПИС РЕЗУЛТАТ ПРИМЕР
Давање награда на ученик
Се додава или зголемува
ПОЗИТИВНА ПОТКРЕПА Однесувањето е зајакнато откако тој или таа ќе
пријатен стимул
добие 5-ка на тест
Земањето лекови против
болки кои ја елиминираат
Се намалува или
болката ја зголемува
НЕГАТИВНА ПОТКРЕПА отстранува непријатен Однесувањето е зајакнато
веројатноста дека
стимул
повторно ќе земеме
лекови против болки.
Давање дополнителна
домашна задача на
Се вклучува или додава
ПОЗИТИВНА КАЗНА Однесувањето е ослабено ученикот откако тој или
непријатен стимул
таа се однесува лошо на
часот.
Се намалува или Одземање на компјутерот
НЕГАТИВНА КАЗНА отстранува пријатен Однесувањето е ослабено на тинејџер откако тој или
стимул таа не се вратил на време.
 МОДЕЛИРАЊЕ (ОБЛИКУВАЊЕ) НА ОДНЕСУВАЊЕТО

Процес на поткрепување на постојните апроксимации (приближувања) до

точниот одговор.
Се поткрепува однесување што е слично на посакуваното однесување, па она
однесување кое е уште послично-сѐ додека не се дојде до посакуваното
однесување.
https://www.youtube.com/watch?v=rst7dIQ4hL8

ПРИМЕР:
Ситуација: Ученикот не може да седи мирно на своето место.
Доколку наставникот постави за цел ученикот да седи мирно 15 минути, и ако
го поткрепува само тоа однесување никогаш нема да го постигне тоа. Но, ако го
поткрепува однесувањето ученикот да седи мирно прво 5 минути, потоа 7
минути итн, по неколку пати повторување постигнува да седи мирно 15
минути.
На овој начин се дресираат животните.
Скинер широко ја користел постапката на обликување на однесувањето.
ПРИМЕР, можел да тренира стаорец да притиска шипка два пати за да
прими храна, со тоа што прво ќе обезбеди храна кога животното се
движело во одредена насока.
Скинер му давал храна на стаорецот само кога тој ќе ја допрел шипката.
Иако може да потрае долго време, на овој начин оперативното условување
може да создаде синџири на однесувања кои се зајакнуваат само кога ќе
се завршат. 
• Гулабите се обучени да прават разлика помеѓу различни стилови на
музика и уметност (Porter & Neuringer, 1984; Watanabe, Sakamoto &
Wakita, 1995).

• The Office: http://www.break.com/usercontent/2009/11/the-office-altoid-

experiment-1499823
• The Big Bang Theory [YouTube]: http://www.youtube.com/watch?v=JA96Fba-
WHk
ЕВАЛУАЦИЈА НА РАДИКАЛНИОТ БИХЕВИОРИЗАМ

• Радикалниот бихевиоризам на Скинер ја одвел психологијата многу подалеку

отколку раниот бихевиоризам на Вотсон.
• Оперантното и класичното условување заедно може да објаснат многу
поширок опсег на психолошки феномени отколку самото класично
условување.
• Многу психолози, не се согласиле со Скинер дека можеме да научиме се што
треба да знаеме за психологијата од видливото однесување и, наместо тоа,
претпочитаат да се сосредоточат на проучување на менталните состојби.
• Мнозинството би рекло дека иако проучувањето на оперантното условување
може да не научи за учењето, учењето само по себе не може да ги објасни
сите аспекти на човечкото однесување и искуство.
• Скинер, најверојатно ја потценил важноста на биолошките фактори,
вклучувајќи го и влијанието на генетските разлики и на инстинктите врз
однесувањето.
 ТЕОРИЈА НА СОЦИЈАЛНО УЧЕЊЕ
ТЕОРИЈА НА ALBERT BANDURA

• DOLLARD и MILLER, 1950.- први го користат терминот „социјално учење“ за

да ги опишат процесите со кои го учиме однесувањето преку набљудување
на другите.
• Идејата за социјално учење е развиена во влијателна теорија на Albert
Bandura, 1978. Според Бандура голем дел од однесувањето го стекнуваме
преку оперантно условување, но главното влијание за однесувањето доаѓа од
имитирањето на однесувањето на некој модел.
• Хипотеза во истражувањето на Бандура:Децата изложени на модели кои
агресивно се однесуваат се поподготвени да се однесуваат агресивно отколку
децата кои не се изложени на агресивни модели.
• Ова истражување кое е со цел да покаже дека социјалното однесување може
да се стекне со имитација, јасно покажа дека барем некои аспекти на
социјалното однесување на децата се под влијание на набљудувањето на
социјалното однесување на другите луѓе.
• Радикалните бихевиористи- Луѓето реагираат автоматски на настаните,
односно се пасивни жртви на средината.
• Теоритичарите на социјалното учење- Луѓето имаат одредена контрола над
средината во која се наоѓаат.
ПРИДОНЕСИ И ОГРАНИЧУВАЊА НА БИХЕВИОРИСТИЧКАТА ПСИХОЛОГИЈА
ПРИДОНЕСИ
• Бихевиористичкиот пристап е добар и убедлив пристап. Теориите се
лесно проверливи и се поткрепени со голем број прецизно
спроведени експериментални истражувања.
• Бихевиористичките принципи, се академски издржани и лесно се
применуваат во реалниот живот за да се разберат секојдневните
ситуации.
• Бихевиористичката психологија, психолозите може да ја применуваат
во голем број ситуации со моќни ефекти (пример, терапии за различни
психолошки состојби, за унапредување на здравјето итн.)
• Бихевиористичкиот пристап е оптимистички. Го потенцира
капацитетот на луѓето за менување доколку имаат соодветна средина
за учење. Претставува пристап кој е подготвен да им даде практична
помош на луѓето, го застапува гледиштето дека сите луѓе се еднакви.
 ОГРАНИЧУВАЊА НА БИХЕВИОРИСТИЧКИОТ ПРИСТАП
според другите пристапи:

• КОГНИТИВНА ПЕРСПЕКТИВА.-Редукционистички. Ја редуцира комплексноста

на човечкото однесување на неколку едноставни принципи на учење. Ја
игнорира важноста на вишите ментални процеси како што е донесувањето
одлуки.
• ПСИХОДИНАМИЧНА ПЕРСПЕКТИВА.-ја игнорираат важноста на односите и
динамиката на семејствата и групите во чии рамки се случува учењето,
• БИОЛОШКА ПЕРСПЕКТИВА.- ја потценува важноста на еволуцијата,
генетиката и физиологијата на мозокот за однесувањето.
• ХУМАНИСТИЧКА ПЕРСПЕКТИВА .- бихевиоризмот е механицистички пристап
и не може да го објасни човечкиот капацитет за слободна волја и
постигнување.
• Позитивна употреба на бихевиористичките техники, но, може многу лесно
да се употребуваат за измачување, миење на мозокот и политичко
угнетување.