Professional Documents
Culture Documents
Shkrimtaret Romantik
Shkrimtaret Romantik
Lenda: Letersi
Punoi:Nurilda Hoxha
Klasa: XId
PERMBAJTJA: BURIMET:
Jeta e Viktor Hygose -Interneti
Figura e tij -Wikipedia
Veprat
-(Gazeta)
Personazhet dhe shkrimtari
Romantizmi ne vepren e Hygose Konica.al
“Dita e fundit e nje te denuari” Ballkan.web
Viktor Hygo, piktori pas kuintave Telegrafi
Pikepamja fetare e Hygose -Liber Letersie klasa 11
Shprehje nga shkrimtari -Studim per Hygon nga Koha jone
Fakte per Viktor Hygo.
Jeta e Viktor Hygo
Hygoi lindi ne Bezanson te Frances me 26 shkurt 1802 ai vdiq me 22 maj 1885 Vitet e para
të jetës i kaloi në shumë vende të ndryshme i detyruar me familjen për shkak të punës së
babait i cili ishte një gjeneral në fushatat aktive Napoleniane pas 3 vjetësh në Korsikë ; 2 në
Paris dhe disa vjet në Italinë Jugore ai nisi shkollën në Spanjë dhe më vonë e vazhdoi në
Paris.Publikimi i tij i parë ishte një vëllim i "Odet" të cilën e publikoi vetëm kur ishte 20
vjeçar, një vepër nën influencën e shkollës klasike. Në letërsinë franceze tashme kishte
filluar të përhapej romantizmi, ku Hygoi bazaur në këtë botoi pjesën e dyte të "Odet". Gjatë
viteve 1831 dhe 1841 ai shkroi shumë vepra të cilat ia rriten shumë reputacionin, dhe më
pak prej këtyre arritjeve ai u be pjesëtar i akademisë franceze në moshën 39 vjeçare. Romani
"Notre Dame de Paris" dhe dramat "Lucrece Borgiaa", "Marie Tudor" dhe "Le roi s´amusë"
nga e cila Verdi mori subjektin për operën e tij Rigo, patën një sukses të madh.Gjatë viteve
1841-1851 Hygo u përkushtua në politikë dhe shkroi shumë Pak sepse Viktor Hygo
fillimisht ishte përkrahës i monarkisë se Lui Filipit me ide të zjarrta napoleoniane. Më vonë
ai shfaq dhe mbështet Lui Napoleonin si president, por nuk përkrahu Napoleonin III, dhe kjo
i kushtoi atij dëbimin nga Franca. Megjithatë vitet e mërgimit ishin shumë të frytshme, gjatë
kësaj kohë shkroi dhe romanin "Te mjerët" e cila e beri të njohur edhe jashtë Francës
"Punëtoret e detit", "Njeriu që qesh" etj.Me rënien e perandorisë Hygoi u kthye në Paris dhe
beri një tentative pa sukses pjesërisht në pjesën politike të Francës. Vitet në vazhdim e deri
në vdekje i kaloi në Paris. Në vitin 1881 u emërua senator i përhershëm. Vdiq më 22 maj
1885 dhe u varros me një ceremoni madhështore në Paris.
.
Të mjerët (Les Misérables, 1862), (sipas të cilit është shkruar mjuzikli me të njëjtin titull);
eseja Uilliam Shekspir (William Shakespeare, 1864); Këngë rruge dhe pylli (
Les Chansons des rues et des bois, 1865); Punëtorët e detit (Les Travailleurs de la Mer, 1866
), Parisi-manual (1867); Njeriu që qesh (L’Homme qui rit, 1869); Viti i tmerrshëm (L’Année
terrible, 1872); Nëntëdhjetë e treta (Quatre-vingt-treize, 1874); Fijet e mia (Mes
Fil, 1874); Punë dhe fjalë – para egzilit (Actes et paroles — Avant l’exil, 1875); Punë dhe fjalë
– gjatë egzilit (Actes et paroles – Pendant l’exil, 1875); Punë dhe fjalë – pas egzilit (Actes
et paroles – Depuis l’exil, 1876); Legjenda e shekujve – pjesa e dytë (La Légende des Siècles,
1877); Arti i të qenit gjysh (1877); Historia e një krimi, pjesa e parë (Histoire d’un crime
, 1877); Historia e një krimi, pjesa e dytë (Histoire d’un crime, 1878.); Papa (1878); Fetë dhe
feja (Religions et religion, 1880); Gomari (L’Âne, 1880); Të tetëdhjetat e shpirtit (Les Quatres
vents de l’esprit, 1881); Torkëmada (Torquemada, 1882); Legjanda e shekujve, Vëllimi III (La
Légende des siècles Tome III, 1883); Arkipelagu i La Manshit (L’Archipel de la Manche, 1883).
Poezi të botuara – Teatër në liri (Théâtre en liberté, 1886); Fundi i djallit (La fin de Satan,
1886); Gjëra që i kemi parë – seria e parë (Choses vues, 1887); Krejt lira (Toute la lyre, 1888
); Alpe dhe Pirineje (1890); Zoti (Dieu, 1891); Franca dhe Belgjika (1892); Krejt lira – seri e
re (Toute la lyre, 1893); Letërkëmbime, Vëllimi I, (Correspondances, 1896); Letëkëmbime
– Vëllimi II, (Correspondances, 1898); Vite të kobshme (Les années funestes, 1898); Gjëra që i
kemi parë – seria e dytë (Choses vues, 1900); Post-skriptum i jetës sime (Post-scriptum de ma
vie, 1901); Tufa e fundit (Dernière Gerbe, 1902); Një mijë franga shpërblim (Mille francs de
récompense, 1934); Oqeani. Grumbull gurësh (Océan. Tas de pierres, 1942); Gurë (Pierres,
1951), Biseda me amshimin.
Personazhet dhe shkrimtari
Edhe sot ndërsa matim kohën tone, në këtë turravrap të çmendur përnga zdiseku, përgjojmë pa shumë qëmtesë,
praninë mes nesh të personazheve që skaliti mendja, zemra dhe pena e një prej shkrimtarëve më të
rëndësishëm të shkullit XIX, këtij dishepulli të njimendtë të romantizmit. Në këtë 214-vjetor të lindjes së
Viktor Hygoit, pakkush ka mbetur jashtë asaj bote ngjethëse që sendërtoi ai me landën e një vullkani. Kurrkush
nuk bitisi atë realitet cingëritës, atë univers ku hovte një mllef dhe si një llavë flatëron gjithëkohësinë e
gjëmimeve të brenshme të çdo shpirti. E gjithë kjo për t’i dhënë përmasat e qiellit vullnesës për të drejtë dhe
liri, dinjitet dhe dashuri. Vepra, personazhet dhe trillet e një ngulmi reagues, u bënë udhërrëfyes të rëndjes së
gjatë të një kreature letrare të tjetërqyshtë, që do ta ngjiste shumë shpejt të zotin e saj në fronin e
famës.Gjithëkjo ka në thelb njeriun, atë brenda dhe jashtë nesh, atë më fatkeqin në kohësinë e vet. Hygo e
trajton njeriun në një mënyrë të tjetërsojtë nga sa e kishin mëtuar dhë qenë rrekur mbamëndjet kohore letrare të
deatëhershme. Veçmas kur gjen shteg dhe depërton në brendinë e tij të mistershme, mëdyshjet që ka njeriu
rreth zgjedhjeve në jetë, konfliktin që gjallon në vetëdije, dhe metamorfoza që e përndjek në të gjithë hapat në
të gjallë.Ai sheh anën vlertë të qënies, qëllimshëm për të nxjerrë që andej të virtytshmin. Nuk resht së lartësuar
i shpirtin dhe dhimbjen, ndërgjegjes i jep kahje hyjnore duke e naltësuar dhehimnizuar këtë krijesë si gjithnjë
të njëmendtë në mirësi. Sipas shkrimtaritnjeri mund të bëhet i madh, i urtë, i dobishëm për shoqërinë,
pavarësisht sesika qenë ai më parë. Ai depërton më në thellësi, ndoshta shumë më shumë sekishte mbërritur
tjetërkush më heret.Ai ishte dhe mbeti përjetuesi dhe kumtuesi më i pashoq i personazheve emblematike,
jetëve dhe fateve të përgjithmonshme. Ata ishin në kohën e tij, në të atyren, në tonën, dhe ne do ti lejojmë të
jenë të gjithkujt, jo vetëm si portrete, si personazhe, si ai, ata, ato që kemi njohur, nga Guimplen te Gavroshi,
nga Kuazimodo te Tribuleti, nga Dea te Ursusi, nga Esmeralta te Xhoziana. Kuazimodot janë dukshëm në
tashmën moderne teksa mëtojnë deri në plotësinë e personazhit që Hygoi e vendosi në shumëkohësi. Kjo
ndoshta jo dhe aq nga ndonjë yshtje prej orakulli se sa një përkim ojnak që realitetet mveshin në të tashmen e
tyne në gjithëkohësi. Përplotëson vetëvetja e epokës hygoiane, me Gavroshin që spërkat dhe njollos
shkëlqimin mondan të qendrave urbane dhe ngrihet në kultin e periferisë, nën këmbët e vërshimit të një botë që
ka në filozofinë e vet bërjen e maskave dhë çjerrjen e fytyrave, në një farë qasje prej Guimpleni.
Romantizmi ne vepren e Hygoit.
Romanticizmi ishte një lëvizje komplekse shpirtërore dhe kulturore që prodhoi një rinovim të thelle
në letërsi, në art dhe në mendim, në politike dhe në zakone. Romanticizmi u zhvillua nga ai mutacion
i shijeve dhe i ndjeshmërisë që u verifikua në Evropë në fund të shekullit të XVII.Mes poeteve të rinj
të përfshire në rrymën e Romanticizmit ishte edhe Viktor Hygo, që atëherë ishte 25 vjeç. Në
publikimet e tija lirike, diçka rreth 50 mije vargje, manifestohet Hygoi i rinisë dhe i theksimit të
romanticizmit, idhull i gjeneratës së re në vargjet e tij shpreh brendësinë e shpirtit.“Njeriu që qesh” :
një nder librat më të bukur që kam lexuar. Në vepër munda të vihet re pastërtia në përshkrimin e atyre
që janë sjelljet dhe karakteristikat tipike e racës njerëzore, ato janë realiteti që Hygoi harrin ti beje të
pavdekshme me fjale të thjeshta. Në “Njeriu që qesh” autori ka venë në dukje kontradiktat e forta të
botës që ka pasione që shpesh shkojnë në kahe të kundërta dhe kurrë paralelisht. Dashuria e pastër
dhe e dlire, lakmia për prestigj, luksi si hobi : të gjitha këto pasione janë mbledhur në të njëjtën
shoqëri që diferencon për dukje dhe që nuk harrin të shikoj me tutje, por vetëm të qeshe me
fatkeqësinë. Në këtë libër kuptova që njeriu fshihet o mbas së keqes, ose vdes për dashurinë.Kur e
lexova librin mbeta e mahnitur nga ëmbëlsia dhe ndjeshmëria e personazheve qendrore që me lidhin
drejt për drejt me autorin. Romanticizmi dhe dliresia i vesh personazhet kryesore në çdo veprim,
mendim dhe fjale.Sociologjia romantike e Hygoit shihet vazhdimisht në trajtimin metafizik të rendit
shoqëror anglez si në të kaluarën ashtu edhe në të tashmen. Romantizmi i Hygoit shfaqet në mënyrën
e trajtimit të materialit historik konkret. Ai behet mbrojtës i madh i të drejtave të njerëzve dhe shpreh
“revoltën e shpirtit” për shtypjen e padurueshme të popullit të thjeshte.Hygoi shumë mire mund të
prezantoje vete esencën e Romantizmit, duke u bere metafora e gjallë. Viktor Hygo, vepra e tij kaq e
shumëllojte dhe kaq komplekse, prezenca e tij kaq e shndritshme dhe luftarake, përveçse
domethënëse, “përfaqëson një sinteze fatesh të këtij shekulli, mbi të gjitha të kontradiktave të tij dhe
të ambivalencave të tij, dhe të problemeve që përbenë dhe ndërtuan këtë pasuri të çmuar. Hygo
radhitet në radhët e “romantiques militants” (militantet romantike), që mblidhen për ti dhëne jetë
përqendrimeve të rëndësishme të një shpirti revolucionar që do të shfaqet thelbësor për të kanalizuar
dhe për të bere efikase dhe ndërtuese forcën e pabesueshme dhe të jashtëzakonshme shtytëse
“Dita e fundit e nje te denuari”
‘’Dita e fundit e një të dënuari’’ është romani që do të na ngrejë mendjen në qiej reflektimi Viktor Hygo.
Pena tragjike e të cilit përftoi përjetësinë e Everestit të romantizmit. Lindur më 1802, ai vazhdon të mbetet
një prej shkrimtarëve klasikë që ngjeth vizionin e asaj çka quajmë botë dhe jetë tonën, qysh prej shekullit
XIX.Që në rreshtat e parë të romanit, ndeshemi me një mitizim të njeriut. Autori, si duket, mat kohën tonë
duke matur kohën e heroit të tij. Ai i referohet të tashmes, duke rrëmuar lutje për një të nesërmen, duke e
trajtuar këtë në formë tragjike. Flasim për ditën e fundit të protagonistit. Ç’ndodh në një ditë, kur e di
tashmë fatin tënd? Ç’ndodh në mendjen dhe mënyrën e një ridimensioni këndvështrimi përgjatë orëve të
fundit?Gjithçka është thelbi që kemi brenda nesh: ‘’njeriu’’. Hygo, përmes këtij romani kuptimplotë, na
udhërrëfen ndërgjegje, pendesë, kuptimësi dhe dhimbje. Depërton në skuta të thella të qenies duke e
shpërfaqur në mënyrën më elegante dhe dënimin e personazhit të tij. Nuk toleron! Pra, një kryevepër e
rrallë që nis me ballafaqimin e asaj të vërtete që me përpikmëri tërheq vëmendjen e lexuesit:
‘’I dënuar me vdekje! Po bëhen gati pesë javë që jetoj me këtë mendim. Dikur isha një qenie e lirë… tani
jam robëruar… tashmë kam vetëm një mendim, një bindje, një siguri: I dënuar me vdekje. Çfarëdo që të
bëj… të lëviz kokën apo të mbyll sytë, futet tinëz nën gjithë format, nga ku mendja ime do të dëshironte
t’ia mbathte. Përzihet si një refren i tmerrshëm me gjithë fjalët që më drejtohen, bashkëjeton me mua
prapa hekurave të neveritshme të birucës time.’’
Doemos ti ngec në një shteg kurioziteti, kështu që kërkon të dish, a mendon për të nesërmen ky fatkeq
dhe mëkatar i kohës? Ashtu në qeli, vetem me të djeshmet e tij. E ndërsa pret avokatin me nevojën e
madhe të të shprehurit këtë metamorfozë ndjesish, fillojmë të kuptojmë :
Të pret burgimi i përjetshëm me punë të detyruar.Çfarë jeni duke thënë, zotëri?- u përgjigja i
revoltuar. Më mirë dënimi me vdekje, sesa puna e detyruar. Po, vdekja është më e mirë!
.
“Njerëzimi nuk është një rreth me një qendër, por një elips me dy pika qendrore, nga të cilat
faktet janë njëra dhe idetë tjetra.”
“Trishtimi është një frut; Zoti nuk e vendos atë mbi degë që janë shumë të brishta për ta mbajtur.
“Balancimi i gjithçkaje është i mirë, harmonizimi i gjithçkaje është edhe më mirë.”
“Të duash një person tjetër është të shohësh fytyrën e Zotit”.
“Me fuqinë e një shikimi është abuzuar aq shumë në historitë e dashurisë sa është bërë e
pabesueshme. Pak njerëz guxojnë të thonë se dy qenie ranë në dashuri sepse u panë njëri me
tjetrin. Megjithatë, në këtë dhe vetëm në këtë mënyrë fillon dashuria. ”
Fakte per shkrimtarin
Ai ishte aktivist për të drejtat e njeriut.