CHƯƠNG 6:

CẤU TRÚC THỊ TRƯỜNG –

CẠNH TRANH KHÔNG HOÀN HẢO

GV: TS. ĐẶNG TRUNG TUYẾN

Add: Khoa Kinh tế Chính trị - VNU-UEB
Nội dung bài học:

Đặc điểm, nguồn gốc

Độc quyền thuần túy

Cạnh tranh độc quyền

Độc quyền nhóm

Mục tiêu bài học:

Phân biệt được các cấu trúc thị trường

Nhận biết được các đặc điểm

Lấy ví dụ được các cấu trúc thị trường

Xác định được điểm tối đa hóa lợi nhuận

So sánh được với thị trường CTHH

 6.1. ĐẶC ĐIỂM, NGUỒN GỐC
6.1.1. Đặc điểm

 Doanh nghiệp đối diện với đường cầu dốc xuống

6.1. ĐẶC ĐIỂM, NGUỒN GỐC
6.1.1. Đặc điểm

 Doanh thu biên nhỏ

hơn mức giá tương ứng:
MR < P
 Doanh nghiệp luôn
định giá cao hơn MC: P >
MC

 Chỉ số Lerner (L):

L = (P – MC)/P
-0 ≤ L < 1
- L = 0: Thị trường CTHH
6.1. ĐẶC ĐIỂM, NGUỒN GỐC
6.1.2. Nguồn gốc

 Lợi thế nhờ quy mô

6.1. ĐẶC ĐIỂM, NGUỒN GỐC
6.1.2. Nguồn gốc

 Tính khác biệt của sản phẩm

 Nguyên nhân có tính pháp lý ngăn cản cạnh tranh

- Cấp giấy phép kinh doanh hạn chế
- Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ
- Chính sách ngoại thương của Nhà nước
- Sở hữu đầu vào đặc biệt
6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

* Khái niệm: Là thị trường chỉ có một người bán duy nhất một loại sản phẩm hoặc
dịch vụ cụ thể nào đó
 
* Đặc điểm:
- Chỉ có một người bán duy nhất, có nhiều người mua
- Sản phẩm là độc nhất và không có hàng hóa thay thế gần gũi
- Người bán có ảnh hưởng rất lớn đến giá thị trường của sản phẩm
- Việc gia nhập thị trường là cực kỳ khó khăn
6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

* Các nguyên nhân dẫn đến độc quyền:

Nguyên nhân cơ bản của độc quyền là rào cản khi gia nhập thị trường. Bao gồm:
- Hãng có quyền sở hữu phần lớn hoặc toàn bộ các yếu tố đầu vào chủ yếu của quá trình sản
xuất

 - Quy định của Chính phủ: Trường hợp này được coi là độc quyền nhà nước.

- Rào cản pháp lý: Hãng được sự bảo hộ của luật pháp (Bản quyền, bằng phát minh, sáng chế,
nhãn hiệu thương mại…)

- Rào cản kinh tế: Một DN có thể cung ứng 1 một hàng hóa, dịch vụ cho toàn bộ thị trường với
chi phí thấp hơn khi có 2 hoặc nhiều DN cung ứng.
6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

* Đường cầu:
- Đường cầu của nhà độc quyền cũng chính
là đường cầu thị trường
- Đường cầu dốc xuống do luật cầu
- Đường cầu chính là đường AR (hai
đường này luôn bắt đầu từ một điểm trên
trục tung do P =AR
6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

* Đường doanh thu cận biên

- Doanh thu giảm khi tăng thêm 1 đơn vị sản
lượng bán ra
 MR của DN luôn thấp hơn P của sản
phẩm đó
 MR nằm dưới đường cầu trừ điểm đầu
tiên
 6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

* Nguyên tắc tối đa hóa LN của DNĐQ:

MR = MC (P > MC)
- Quá trình tối đa hóa LN của DNĐQ:
Nhà độc quyền tối đa hóa LN bằng cách chọn B

mức sản lượng tại đó MR = MC điểm A; Sau đó

xác định mức giá để NTD mua hết sản lượng đó
A
tại điểm B
* Đường cung của DN ĐQ bán
Trong ĐQ bán không có đường cung.
 6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

* Lợi nhuận kinh tế dương của

hãng độc quyền khi qui mô thị
trường đủ lớn
 6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

* Lợi nhuận kinh tế âm của hãng

độc quyền khi qui mô thị trường
quá nhỏ
 6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

* Phản ứng của hãng độc quyền

khi chi phí sản xuất thay đổi
 6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

* So sánh Q, P của thị trường độc

quyền và CTHH
 6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

• Tác động của thuế

MR = MC + t
 6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

• Phân biệt giá cấp 1 (Phân biệt

giá hoàn hảo)
P (=MR) = MC
D trùng MR
 6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

• Phân biệt giá cấp 2

 6.2. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

• Phân biệt giá cấp 3

 6.3. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN NHÓM

• Khái niệm: Thị trường độc quyền tập đoàn là thị trường trong đó có một vài
doanh nghiệp sản xuất toàn bộ hay hầu hết mức cung ứng của thị trường về
một loại sản phẩm hoặc dịch vụ nào đó.

• Đặc điểm:
- Số lượng người bán tham gia thị trường tương đối ít.
- Sản phẩm có thể giống hệt nhau (ĐQ nhóm thuần túy) ; hoặc khác nhau song
thường theo tiêu chuẩn (ĐQ nhóm phân biệt)
- Rào chắn gia nhập thị trường lớn
 6.3. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN NHÓM

• Đặc điểm:
- Các hãng độc quyền tập đoàn có
đường cầu gẫy khúc vì sự thay đổi
giá của một hãng sẽ gây ra phản
ứng của các đối thủ trong ngành.
 6.3. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN NHÓM

• Lý thuyết trò chơi: Tình thế lưỡng nan của người tù

 6.3. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN NHÓM

• Lý thuyết trò chơi: Cạnh tranh và hợp tác trong thị trường
6.4. THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH ĐỘC QUYỀN

* Khái niệm: Thị trường cạnh tranh độc quyền là thị trường trong đó có
nhiều người bán một sản phẩm nhất định nhưng sản phẩm của mỗi người bán
ít nhiều có sự phân biệt đối với người tiêu dùng
• Đặc điểm:
- Có nhiều người bán.
- Sản phẩm có sự phân biệt.
- Tự do gia nhập hoặc rút lui khỏi thị trường.
- Đường cầu của các hãng cũng có dạng dốc xuống, giống như trong độc
quyền nhưng thoải hơn (Co dãn nhiều hơn), nhưng không nằm ngang như
đường cầu của hãng CTHH
6.4. THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH ĐỘC QUYỀN

* Đặc điểm:
- Đường MR nằm dưới đường cầu trừ điểm đầu tiên ; MR<P
- Các hãng không phải là người chấp nhận giá mà có một sức mạnh độc
quyền nào đó
- Nguyên tắc tối đa hóa lợi nhuận cũng được xác định giống như đối với
ĐQ. Tối đa hóa LN bằng cách SX ở mức SL mà tại đó
MR =MC
6.4. THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH ĐỘC QUYỀN

* Lựa chọn sản lượng và định giá trong ngắn hạn

6.4. THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH ĐỘC QUYỀN

* Cân bằng dài hạn

 TÓM TẮT CẤU TRÚC THỊ TRƯỜNG

Cạnh tranh hoàn toàn Độc quyền hoàn toàn. Cạnh tranh độc quyền. Độc quyền nhóm

1. Đường cầu doanh nghiệp Nằm ngang Dốc nhiều Thoải nhiều Dốc xuống

2. Đường cầu thị trường Dốc xuống Dốc xuống Dốc xuống Dốc xuống

3. Đường doanh thu biên Trùng với đường cầu Nằm dưới đường cầu Nằm dưới đường cầu Nằm dưới đường cầu

4.Số lượng người bán Rất nhiều Một Nhiều Một vài

5. Sản phẩm Giống nhau Không có sản phẩm thay thế Vừa giống nhau vừa phân biệt Vừa giống nhauVừa phân biệt

6. Sức mạnh thị trường Không Rất mạnh Ít Mạnh

7. Rào cản gia nhập Không Lớn       Không Lớn

8. Cạnh tranh qua giá Không cần thiết Không cần thiết Rất quan trọng Không nên

9. Cạnh tranh phi giá Không cần thiết Không cần thiết Rất quan trọng Rất quan trọng