administration/decentralization): bölgesel, yerel nitelikteki fonksiyonlar ile kendine has özellikleri itibarıyla ayrı görülmesinde fayda görülen fonksiyonların merkezi yönetimin dışındaki yönetim birimlerince yerine getirilmesi. • Siyasi otorite merkezde toplanmışsa, birtakım yetki ve sorumluluklar bölgesel ve yerel birimlere aktarılır; merkezde toplanmamışsa yetkiler bölgesel ve yerel birimlerle paylaşılmıştır. Siyasi yerinden yönetim
• Siyasi yerinden yönetim: çoklu egemenlik, çok
merkezlilik, çoklu hukuk sistemi, “bağımsızlık- özerklik” temelinde eşit devletli yapılar Federasyon • SYY, heterojen toplumsal yapılar için daha uygundur… • İdari vesayet ilişkisi yoktur, özerklik esastır… • Farklı kavramların kullanımı: Decentralization kavramı, federatif yapılar için uygun kavramsal karşılık değildir… Political autonomy, devolution, internal self-determination, self-governing community, (local self-government) İdari yerinden yönetim
• Yerel nitelikteki kamu hizmetleriyle iktisadi, sosyal, bilimsel,
kültürel birtakım hizmetlerin merkezi yönetimin hiyerarşik yapısı dışında ayrı kamu tüzel kişiliklerine sahip kuruluşlarca yürütülmesidir. • Aşırı merkeziyetçiliği ortadan kaldırmak ve kamu hizmetlerinde etkinlik ve verimliliği sağlamak amaçlanmakta… • Ayrı bir uzmanlık gerektiren hizmetler… • Yer yönünden yerinden yönetim (coğrafi YY): belli yerde yaşamaktan kaynaklı ortak ihtiyaçlar/kentsel ve kırsal yerleşim birimleri/seçimle oluşmuş bir karar organı/hizmetlerde genellik • Hizmet yönünden yerinden yönetim (fonksiyonel YY): etkinlik ve verimlilik/apolitik bir ortam yaratmak/ hiyerarşik yapının dışında esnek ve özerk bir yapı/tek bir hizmete odaklanma Yerinden yönetime az önem verilmesi bağlamında kabuller
• Heterojen ve çatışmalı bir toplum yapısı…
• Gelişmekte olan ve merkezi yönetimin tek taraflı yönetimine ihtiyaç duyan ülke profili… • Planlı kalkınmaya önem veren bir ülke profili… • Otoriter bir siyasi iklim… • Yetenekli ve uzman personelin merkezde olması… Yerinden yönetime çok önem verilmesi bağlamında kabuller
• Genellikle ya da gelişmiş heterojen yapılı, adem-i merkeziyetçi
bir anlayış üzerine kurulu toplumlar… • Çoğulcu ideolojinin hakim olduğu ülkeler… • Geniş coğrafi alana yayılmış ya da farklı etnik toplulukları içinde barındıran toplumlar… Üniter Devlet • Tek(çi) devlet: unsurlarda ve kuvvetlerde/organlarda teklik özelliği gösteren devlet. • Tek ülke, egemen ve millet… • Tek yasama, yürütme ve yargı kuvveti… • Tek anayasal düzen… • Merkeziyetçilik esastır. Egemenliğin kullanımına merkezi yönetim karar verir. • MY yetkilerini yasalar aracılığıyla farklı düzeyde taşra yönetimlerine ve yerel yönetimlere aktarır. • Merkezi yönetim, genel yetkili olan birincil parçadır. Üniter Devlet • İdare, örgütlenme ve görevler bakımından bir bütündür. Merkezi yönetim + Yerinden Yönetim • MY ile taşra arasında hiyerarşi, MY ile Yerinden Yönetim arasında idari vesayet ilişkisi söz konusudur. • Türkiye, Fransa, Hollanda, İzlanda, Portekiz, Norveç, Japonya… Federal Devlet/Federasyon • Birden çok devletin sıkı ya da gevşek bağlarla biraraya geldiği devlettir. Kendi içlerinde belli bir özerkliği koruyarak birden fazla devletin bir merkezi iktidara tabi olmak suretiyle oluşturduğu devlet topluluğudur. • Birden çok ülke, egemen ve millet Eyalet/federe devlet/kanton… • Her bir eyaletin ayrı anayasal ve kuvvetler düzeni vardır. • Adem-i merkeziyetçilik esastır. Her bir eyalet egemendir ve federasyon bağlamında da egemenliğin bir parçasını oluşturmaktadır. • Federal Anayasa aracılığıyla Federal Devlet ve Eyaletler arasında yetkiler paylaştırılır/Sınırlandırıcı yetki sayma usulü… Federal Devlet/Federasyon • Örgütlenme ve görevler bakımından ayrılık esastır. • Yetki uyuşmazlıklarında federal yüksek mahkemeler yargı işlevi dışında devreye girer. • İdari vesayet ilişkisi yoktur; özerklik esastır. • İki kanatlı parlamento yapısı. İkinci mecliste eyaletlere göre eşitlik… • Anayasa değişikliklerinde eyaletlerin onayı alınmak zorundadır. • ABD, Almanya, Kanada, İsviçre, Rusya…