Ham petrolün

ayrıştırma metodları
ve incelenmesi
{ Sude SERT 9/B 638
  Yerküre içerisinde organik materyalin
başkalaşımı ile oluşmuş ve gözenekli kayaçlar
içerisinde depolanmış sıvı haldeki
hidrokarbonlara ham petrol adı verilir.
Petrolün başındaki “ham” terimi bir
hammadde olduğunu ve henüz işlenmediğini
gösterir. Ham petrol, rafinerilerde bileşenlerine
ayrıştırılarak (damıtılarak) günlük yaş!!ımızda
kullandığımız pek çok ara madde ve akaryakıt
ürünleri elde edilir.

Ham petrol nedir ?

  Petrol çok eski zamanlardan beri; ısıtma, bin şaat, izolasyon, tababette
kullanılan bir yer altı sıvısı idi. Tarihte Babil Şehri’nin yakınlarında
bitümlerin tuğla yapımında harç olarak kullanıldığını ve gene bu
şehrin sokaklarının tabii asfalt ile döşenmiş olduğu tarihte
görülmektedir. Bu maddelerin Bağdat ve Musul arasında Dicle Nehri
kıyısında bulunan petrol sızıntılarından temin edildiği
sanılmaktadır.15. Yüzyılda Ren Vadisi’nin Fransa tarafında bulunan
petrollü kum taşlarının o devirlerdeki madencilik metotları ile
işletildiği, buna benzer şekilde Polonya ve Rusya’da üretim yapıldığı,
anlasılmaktadır.
 Petrol ve petrol gazlarının sızıntılar halinde yeryüzüne çıkması,
yıldırım düşmesi gibi tabiat olayları ile kendiliğinden ateş alması ve
asırlarca sönmeden devamlı yanması, bu ateşin kutsal sayılmasına
sebep olmuştur. Bakü, Kerkük ve Güney İran’daki bol miktarda
sızıntılar, bu bölgelerdeki insanların uzun süre bu ateşlere tapmalarına
neden olmuştur.

Petrol nedir ?
 Ham petrol bir karışımdır.
Gaz, sıvı ve katı
hidrokarbonların ve
bunların izomerlerinin bir
karışımıdır. Ham petrol bir
karışım olduğu için belirli
bir kaynama noktası ve
donma noktası da yoktur.
Fraksiyonlarının ancak son
noktaları bulunmaktadır.

HAM PETROLÜN
KİMYASAL
ÖZELLİKLERİ
 Ham petrol bir karışımdır. Gaz ve sıvı hidrokarbonlar
ve bunların isomerlerinin bir karışımıdır. Karbon
sayısı 1–16 arasında değişen karbon bileşiklerini
içerir. Karbon sayısı küçük olan hidrokarbonların
kaynama noktaları (boiling point) ve erime noktaları
(melting point) çok düşüktür. Bundan dolayı ham
petrol donmaz. En düşük sıcaklıklarda bile
izolasyonsuz boru hatlarında transfer edilir, yüzer
tavanlı tanklarda depolanır.
 Ham petrolde bütün petrol ürünleri gibi API ile
değerlendirilir. API’ı düşük olan ham petrollerde
karbon sayısı büyük, hidrokarbonlar ağırlıklıdır.
Onun için işlenmesi zor olması yanında elde edilen
ürünlerde daha ucuzdur.
 Ham petrolü işleyen petrol rafinerileri petrol
çıkartılan kuyulara yakın yerlerde kurulur. Ham
petrolü olmayan ülkelerde ise, rafinerilere ham petrol
ya boru hatları ile ya da deniz kıyısına kurulan
rafinerilere kapasitesi çok büyük deniz tankerleri ile
getirilir. (API=petrol yoğunluğu/su yoğunluğu)

HAM PETROLÜN
AYRIŞTIRILMASI
 {
Ham petrolü işleyen petrol rafinerileri petrol çıkartılan kuyulara yakın yerlerde kurulur. Ham
petrolü olmayan ülkelerde ise, rafinerilere ham petrol ya boru hatları ile ya da deniz kıyısına
kurulan rafinerilere kapasitesi çok büyük deniz tankerleri ile getirilir.
 Deniz tankerleri ile getirilen ham petrol, sahilde yüzer tavanlı tanklara alınır. Yüzer
tavanlı tanklar da, kolay buharlaşabilen ham petrol ürünleri depolanmaktadır. Ham
petrol tankları çok büyük kapasitede tanklardır. Orta büyüklükte bir rafinerinin en
az 20 gün ham petrolünün depolanması gerekmektedir.
 Deniz tankerleri ile getirilen ham petrol sahilde ham petrol tanklarına alınır.
Sıcaklığı yaklaşık 14–16 derece civarındadır. Yüzer tavanlı tanklar ısıtılmaz ve boru
donanımı izolasyonsuzdur.
 Sahil tanklarına alınan ham petrol, yaklaşık 72–96 saat boyunca sükûnete bırakılır.
Bu süre, uluslararası bir süredir. Bu uluslar arası sürede petrolün içindeki deniz
suyu, çamur vb. yabancı maddeler tankın dibine ikinci bir faz teşkil ederek ayrışır.
Süre sonunda tankın dibindeki dreyn vanası ile su ve istenmeyen maddeler dreyn
edilir. Bundan sonra tanktan sağlıklı bir ölçüm alınabilir.
 Tuz ayırıcılarda ham petrolün içerdiği tuz bileşikleri ayrıştırılmış olur.
 Ham petrol desaltere girmeden önce belirli miktarda su ile seyreltilir. Bu arada
sürekli sıcaklık kontrol edilir. Ham petrol su ile seyreltilince içindeki tuzlar bu suda
eriyecektir ve desalterda ayrışması mümkün olabilecektir.
Ham petrolün rafinerilerde
arıtılması ve işlenmesi
sonucunda, ortalama
olarak %43 benzin, %18
fuel oil ve motorin, %11
LPG (sıvılaştırılmış petrol
gazı, propan veya propan-
bütan karışımı), %9 jet
yakıtı, %5 asfalt ve %14
diğer ürünler elde
edilmektedir.

HAM PETROLDEN
DAMITMA YOLUYLA ELDE
EDİLEN BİLEŞENLER?