KOMUNIKASYON

AT PANANALIKSIK SA WIKA
AT KULTURANG PILIPINO
Lunes ng umaga, tulad ng dati,
maraming tao kang
makasasalubong at makakausap.
Paano mo sila kakausapin o
babatiin?
Ano ang sasabihin mo….
A. sa kaibigan mong conyo o
sosyal?
B. sa isa sa mga guro mo
C. sa kaibigan mong “beki” o
bakla
D. sa lolo mong kagagaling sa
probinsya
Bakit kahit
magkakapareho ang
sitwasyon ay
magkakaiba ang naging
paraan mo ng pagbati o
pakikipag-usap sa mga
taong nabanggit?
Mga salitang Filipino na
patay na:
• Alimpuyok
• Anluwage
• Awangan
• Hidhid
• Hudhod
• Napangilakan
• Salakat
 Ayon sa pag-aaral, umaabot
na sa 35 sa mga
katutubong wikain o
diyalekto sa bansa ang
nangananib nang
makalimutan ng
kasalukuyang henerasyon
dahil hindi na nila ito
nagagamit.
Ayon kay Paz, Hernandez, at
Peneyra (2003) hindi namamatay
ang isang wika hangga’t may mga
gumagamit pa rin ng mga ito
bilang kanilang unang wika,
habang ginagamit pa sa pamilya,
sa pang-araw-araw na gawain, at
sa pakikihalubilo sa kapwa. Kapag
ganito ang sitwasyon,
mananatiling buhay na buhay ang
wika.
Homogenous na Wika
 Homogenous ang wika
kung pare-parehong
magsalita ang lahat ng
gumagamit ng isang wika
(Paz, et al., 2003).
 Heterogenou
s
 Heterogenous ang wika
kung hindi pare-parehong
magsalita ang
gumagamit ng isang wika
dulot ng mga salik
panlipunan.
 Barayti ng Wika
 Ito ay pagkakaiba ng mga
wikang sumusulpot at
nagiging bahagi ng
pamumuhay ng mga tao
sa iba’t ibang larangan o
panig sa bansa.
 Barayti ng Wika
 Ang pagkakaroon ng
barayti ng wika ay
ipinapaliwanag ng
teoryang sosyolinggwistik
na pinagbatayan ng ideya
ng pagiging
heterogeneous ng wika.
 1.Dayalek/Dayalekto
 ang barayting ito ay inuuri ayon
sa lugar, panahon at katayuan sa
buhay ng mga taong nagsasalita
at kabilang sa isang heyograpikal
na komunidad.
 Ginagamit ng partikular na
pangkat ng mga tao mula sa isang
partikular na lugar tulad ng
lalawigan
 Tinatawag din itong panrehiyunal
o wikain.
Halimbawa:
 Halimbawa:

• Nagkita sa isang tindahan ang

dalawang magkaibigan sa
kanilang barangay. Nasambit
ng isa ang ganito….”Wow pare,
ang tindi ng tama
ko…..heaven”.
• Ang banas naman dito sa lugar
Ninyo Mare, samantalang sa
amin ay napakaaliwalas!
 2. Idyolek
 ang uring ito ay tangi sa isa o pangkat
ng mga tao na may komon na wika.
May mga taong kilometriko at
mabulaklak kung magpahayag. May
mga ilan ding nakagawiang magsalita
nang malakas o di kaya ay mahina.
 Mayroon ding mga tao na may isang
salitang nakasanayan nang banggitin
nang paulit-ulit sa bawat linya ng
kanilang pangungusap.
Idyolek
 kahit iisang dayalek ang
sinasalita ng pangkat ng
mga tao ay mayroon pa
ring pansariling paraan ng
pagsasalita ang bawat isa.
 Lumulutang ang katangian
at kakanyahang natatangi
ng taong nagsasalita.
Halimbawa
:
“Magandang Gabi, bayan!”-Noli De
Castro
“Hindi namin kayo tatantanan!”-Mike
Enriquez
Bawal ang pasaway! Mareng Winnie
 3. Sosyolek
 Ito ang barayti ng wikang nakabatay
sa katayuan o antas ng mga taong
gumagamit ng wika.
 isang mahusay na palatandaan ng
istratipikasyon ng isang lipunan, na
siyang nagsasaad sa pagkakaiba ng
paggamit ng wika ng mga tao na
napakaloob dito batay sa kanilang
katayuan sa lipunan at sa mga
grupong kanilang kinabibilangan
(Rubrico, 2009).
Sosyolek
 sinasabi naman itong
pansamantalang barayti. Tinatawag
itong pansamantala dahil nadedevelop
ito sa pamamagitan ng malayang
interaksyon at sosyalisasyon natin sa
isang partikular na grupo ng mga tao.
 “wika ng mga beki” o gay lingo

Halimbawa:
Gora na tayis frend! Keri lang ke wa
anda.
Wiz ko feel ang mga hombre ditech,
teh!
Sosyolek
 Nabibilang din sa barayting
sosyolek ang wika ng mga
“coṅo” na tinatawag ding
conotic o conyospeak isang
baryant ng Taglish.
 “coṅo”-sosyal
Halimbawa:
Let’s make kain na.
Wait lang. I’m calling Anna pa.
I know, right. Sige, go ahead.
Sosyolek
 Isang sosyolek na para naman
sa mga kabataang jologs, ang
“jejemon” o “jejespeak”.
 Jejemon- ay nagmula sa
pinaghalong jejeje na isang
paraan ng pagbaybay ng
hehehe at ng salitang mula sa
Hapon na pokemon.
 Madalas na ginagamit ang
mga titik H at Z
Halimbawa:

1. 3ow ph0w,musztAh nA phow kaOw?

Hello po, kumusta na po kayo?
2. aQcKuHh iT2h = “Ako to”.
3. iMiszqcKyuH = “I miss you”.
4. MuztaH = Kumusta?
Sosyolek
 Jargon- pangkat ng isang
propesyon, partikular na
trabaho, o gawain ng tao.
 Natatanging bokabularyo ng
partikular na pangkat
Halimbawa:
Ang mga abogado ay makikilala
sa mga jargon na tulad ng
exhibit, appeal, complainant, at
iba pa.
 4. Etnolek
 Barayti ito ng wika na
nadedevelop mula sa mga
salita ng mga
etnolinggwistikong grupo.
 Nagmula sa pinagsamang
etniko at dialek.
Halimbawa:
Vakkul-gamit sa Ivatan na
pantakip sa ulo sa init man
o sa ulan
Bulanon=full moon
Kalipay=tuwa o ligaya
Palangga= mahal
Ang paggamit ng mga Ibaloy ng SH sa
simula, gitna, at dulo ng salita tulad ng
shuwa(dalawa),
sadshak(kaligayahan),
peshen(hawak)
 5.Rehister
 Ito ang barayti ng wika kung saan
naiaangkop ng isang nagsasalita ang
uri ng wikang ginagamit niya sa
sitwasyon at sa kausap.
 Gumagamit ng pormal at di pormal na
wika/pananalita depende sa kausap
nito.
Halimbawa:
“Hindi ako makakasama, wala akong
datung”.-kapag kaibigan ang kausap
“Hindi ako makakasama dahil wala po
akong pera.”-kapag guro ang kausap
Halimbawa:
“Bibigyan kita ng reseta para gumaling
ang iyong sakit!”.
 May pagkakaiba ang barayti
ng nakapag-aral sa hindi
nakapag-aral; ng matanda
sa mga kabataan; ng mga
maykaya sa mahihirap; ng
babae sa lalaki o sa beks;
gayundin ang wika ng
preso; wika ng tindera sa
palengke; at iba pang
pangkat
 6.Pidgin at Creole
 Ang pidgin ay umusbong na
bagong wika o tinatawag na
bagong wika o tinatawag sa
Ingles na “nobody’s native
language” o katutubong
wikang di pag-aari
ninuman.
 Pinaghalong dalawang wika.
Pidgin
-ito ay tumutukoy sa
wikang walang pormal na
estruktura.
 Nadedevelop ito dahil na rin
sa pangangailangan na
makabuo ng isang pahayag.
Kadalasan, napaghahalu-halo
ng nagsasalita ang kanyang
unang wika sa wikang
sinasalita ng isang komunidad
na bagong kinabibilangan
niya.
HALIMBAWA:
“Suki, ikaw bili tikoy. Sarap,
mura.”
“Ikaw wag upo d’yan. Para di
luge.”
Creole- ito ay produkto ng
pidgin na wika, kung
saan, nadedevelop naman
ang pormal na estruktura
ng wika sa puntong ito.
Halimbawa:
Chavacano ng Zamboanga, Chamoro
ng Guam
Chavacano (Zamboanga) – Hindi
masasabing purong Kastila dahil sa
impluwensya ng ating katutubong
wika sa istruktura nito.
 Halimbawa:

Mi nombre-Ang pangalan ko
Di donde lugar to? Taga saan ka?
Buenas dias-Magandang umaga
 7.Ekolek
 Ang ekolek ay karaniwang
nabubuo at sinasalita sa
loob ng bahay.
Halimbawa:
“Uy, bunso maghugas ka na
ng pinggan!.
Anak, naligo ka na ba! Maaga
ang pasok mo ngayon!.
Halimbawa:

Palikuran-banyo
Pamingganan-lalagyan ng plato
Activity by group:
A.Paggawa ng comic strip na may
temang “Ang Teknolohiya Kaagapay
sa Pag-unlad ng Bansa”
 Group 1-Idyolek
 Group 2-Gay lingo
 Group 3-Cono sosyal
 Group 4- Dayalek
 Group 5- Jejemon
Halimbawa: Komics
Paraan ng Pagmamarka
PAG-UULAT

15 – Naipaliwanag nang malinaw ang paksa

10 – Nakuha ang atensyon ng mga tagapakinig
10 – Naging interaktibo ang pag-uulat
15 – Naitalakay ang paksa sa pamamagitan ng
visual aids na kaaya-aya sa paningin

50 Puntos – Kabuoan
 Halimbawa ng Iba’t-ibang Barayti ng Wika

Pangkat 2
Tatlong(3) gay lingo Isang salitang Dalawang Limang (5) jargon ng
o salitang beki na maituturing na pangungusap na trabahong ninanais
alam mo at ang etnolek. nakasulat sa mong makuha o
kahulugan ng bawat paraang jejemon. magampanan balang
isa. araw. Lagyan ng
paliwanag bawat
jargon

Pangkat 3 Pangkat 4

Pangalan ng taong Isang salitang gamit Dalawang Isulat mong muli ang
local(pwedeng taga sa lalawigan o pangungusap na pangungusap sa
Hinunangan) may rehiyon na may sinasabi ng cono o ibaba. Isipin mong
kilalang ibang kahulugan sa sosyal. ang kausap mo ay ang
idyolek.Sumulat ng Tagalog ng Maynila. bestfriend mo.
pahayag na madalas  
marinig mula sa
kanya.  Pinayagan ako ng aking
ina at ama na dumalo
sa pagdiriwang ng
iyong kaarawan.
Gawain
I. Isang pangalan ng taong local (pwedeng
taga Hinunangan) may kilalang
idyolek.Sumulat ng pahayag na madalas
marinig mula sa kanya.
II.Dalawang pangungusap na nakasulat sa
paraang jejemon.
III.Dalawang pangungusap na sinasabi ng
cono o sosyal.
IV.Tatlong(3) gay lingo o salitang beki na
alam mo at ang kahulugan ng bawat isa.
Mga Tanong:
1. Ano-anong barayti ng wika ang
kapansin-pansin sa paraan ng
pagsasalita ng host sa programang
panradyong napakinggan mo?
Bakit ito ang isinagot mo?
2. Bakit kaya dayalek ng mga
Batanggenyo ang napiling gamitin
para sa Batman Joke Time?
WHAT IF CONYO LAHAT THE PEOPLE HERE IN
‘PINAS
Magnanakaw 1: Holdap, make bigay all your
thingies? Don’t make galaw or I will make tusok
you!
Pulis: Make suko, we made you napapaligiran!
Impeachment trial: You are so asar! I’m galit na
to you!
Newscaster: Oh my hosh, I have hot balita to
everyone!
Magtataho: Taho! Make bili na while it’s init, I’ll
make extra sago!
Pulubi: Knock-knock, pa beg!
Pasahero: Manong faster please! I’m nagmama-
hurry!
Pari: You’re so bad, see ka ni God!
Tanong:

3. Ano kaya ang mangyayari

kung sa ganitong paraan
magsasalita ang lahat ng mga
Pilipino? Ipaliwanag ang iyong
sagot.
Activity by group
Isulat sa 1/8 na illustration board
ang kantang Bahay Kubo na
nakaayos sa:
Group 1-Cebuano
Group 2-Gay lingo
Group 3-Bahay Kubo New Version
Group 4-Ilokano
Group 5-Ingles
Group 6-Pampangeno
 Lagyan ng desinyo at guhit
Paraan ng Pagmamarka
KANTANG BAHAY KUBO IBA’T-IBANG
VERSION

15 – pagiging malikhain
15 – kaisahan ng wikang ginamit
20 – linis ng pagkasulat/pagkakaguhit

50 Puntos – Kabuoan
Activity Individual

Gumawa ng isang liham tungkol sa pag-

ibig na nakasulat sa iba’t-ibang barayti ng
wika. Isulat sa stationary paper.
Group 1- Gay lingo
Group 2- Cono sosyal
Group 3- Jejemon
Group 4- Dayalek (Pampanga)
Group 5- Dayalek (Ilokano)
Group 6- Dayalek (Cebuano)
Group 7-Dayalek (Tagalog)
Group 8- Dayalek (Surigao)
Paraan ng Pagmamarka
Liham tungkol sa Pag-ibig

15 – pagiging malikhain
15 – kaisahan ng wikang ginamit
20 – linis ng pagkasulat/pagkakaguhit

50 Puntos – Kabuoan
TAKDANG ARALIN:
PANUTO: Saliksikin ang Tonight with Arnold Clavio:
Aga Muhlach Parating Game sa Walwalan sa YouTube
(Link: https://www.youtube.com/watch?
v=Sf4r4fNk_R8) at kasama ang iyong pamilya/kasama
sa bahay, panoorin. Pagkatapos, sagutin at isulat sa
kwaderno ang sagot sa sumusunod na mga tanong sa
ibaba:

1.Ano ang paksang pinag-usapan sa

video?
2.Ano-ano ang mga karanasang
binanggit ng nag-uusap sa video?
3. Suriin ang wikang ginamit ng nag-
uusap, ano ang napuna mo?
Group 1- Mga Teoryang Pinagmulan ng
Wika
Group 2-Kasaysayan ng Wikang Pambansa
sa Panahon ng mga Katutubo
Group 3- Kasaysayan ng Wikang Pambansa
sa Panahon ng mga Espanyol
Group 4-Kasaysayan ng Wikang Pambansa
sa Panahon ng Rebolusyong Pilipino
Group 5-Kasaysayan ng Wikang Pambansa
sa Panahon ng mga Amerikano
Group 6-Kasaysayan ng Wikang Pambansa
sa Panahon ng mga Hapones