 Sehingga abad ke-19;

 konsep sara diri, terutamanya pertanian padi

 untuk keperluan diri serta untuk kewajipan cukai.

 
 Kebajikan masyarakat dan ketenteraman negara bergantung kepada kebolehan
negara mengeluarkan makanan yang cukup untuk keperluan rakyatnya.

 Raja dan rakyat melakukan pelbagai upacara pemujaan untuk meningkatkan

hasil pertanian.
 
 Tuntutan kerajaan terhadap hasil petani adalah berdasarkan dakwaan bahawa
semua tanah merupakan hak milik raja dan rakyat hanya membayar cukai
sebagai balasan untuk keizinan mengerjakan tanah itu.

 
Ciri-ciri ekonomi: Pembahagian tanah

Vietnam: sistem “personal share land” memperuntukkan

tanah kepada
pegawai kerajaan berdasarkan kepada pangkat
petani lelaki mengikut umur dan taraf kesihatan mereka.
* Tanah ini diagihkan semula setiap tiga tahun mengikut
keadaan semasa.
 
"tanah umum" yang diperuntukkan kepada
askar,
anak yatim,
balu dan
orang miskin yang tidak berupaya membayar cukai mereka.
* Tidak boleh dijual tetapi boleh disewakan kepada petani
untuk tempoh 3 tahun & hasil utk kegunaan kg.
 
Burma: tanah dibahagikan kepada tiga jenis:
Tanah kerajaan,
 Tanahkerajaan dikerjakan oleh golongan ahmudan
untuk manfaat negara.

Tanah persendirian
Tanah persendirian diwarisi oleh sesebuah

keluarga atau kampung dan jarang

dikenakan cukai sehingga penghujung abad
ke- 19 apabila cukai kepala dikenakan
terhadap golongan athi.
•  Tanah biara

 Tanah yang didermakan oleh orang perseorangan atau raja

untuk menampung golongan sangha. Tanah ini dikerjakan
oleh hamba biara (hpaya-kyun) dan tidak dikenakan cukai.
 
• Sistem perairan
Didapati di lembah Kyaukse dan Irrawaddy di Burma
serta lembah Sungai Merah di Vietnam.
kerajaan pusat bergantung kepada pegawai kampung
untuk menaksirkan jumlah hasil yang patut
diserahkan kepadanya.

Pegawai kampung
 bertanggungjawab menghadkan pengaliran kekayaan kepada
kerajaan dengan meningkatkan sumber untuk kegunaan diri
dan kampung mereka atau sebaliknya.

Sesebuah kerajaan itu dipamerkan melalui kemewahan

yang menonjol, mempunyai angkatan tentera yang besar

 
 Kerahan tenaga:
 Kebanyakan masyarakat Asia Tenggara wujud suatu golongan khas
yang ditugaskan berkhidmat kepada raja untuk tempoh tertentu dalam
setahun. Sebagai contoh;
Di Jawa, Raja mengepalai dua susunan hierarki, satu
untuk Negara Agung dan satu untuk manca negara.

Negara agung dibahagikan kepada lungguhan yang

dikurniakan kepada kerabat diraja (pangeran)

Manca negara diperintah oleh bupati yang

bertanggungjawab mengutip cukai daripada kawasan
penguasaan mereka (kabupaten) bagi pihak raja dan
juga membekalkan askar-askar kerahan semasa
peperangan.
 Hubungan Patron –Client

Susunan masyarakat yang berhierarki menjelaskan

lapisan yang lebih tinggi bersifat sebagai pengawal dan
penaung kepada lapisan di bawahnya, sementara lapisan
yang bawah itu wajib mematuhi arahan golongan atasan.

Nyatanya hubungan asas dalam masyarakat ini ialah

hubungan patron-client yang menjaminkan kestabilan
masyarakat itu dan juga memastikan bahawa masyarakat
itu dapat berfungsi secara lancar .

Hubungan patron-client ini menyusupi keseluruhan

masyarakat secara berperingkat bermula dari
puncaknya, iaitu raja yang boleh dianggap sebagai
patron utama.
Sistem pentadbiran negara sangat bergantung kepada
hubungan ini kerana patron itulah yang
bertanggungjawab membekalkan tenaga manusia dan
menyerahkan hasil mereka mengikut ketetapan
kerajaan atau bila-bila diarahkan berbuat demikian.
 
Tambahan pula ketenteraan dan kesejahteraan
masyarakat turut bergantung kepada hubungan ini
kerana seseorang patron juga bertanggungjawab
mengadili kes-kes jenayah kecil atau perselisihan dalam
kalangan client nya.
 Akin Rabibhadana,
 hubungan patron-client ini bercorak bertimbal balik, iaitu client memberi
hadiah, perkhidmatan dan kesetiaan kepada patron dan dibalas pula dengan
perlindungan dan pertolongan.
 
 Hong Lysa,
 menyarankan bahawa client itu tidak mempunyai pilihan melainkan tunduk
kepada patronnya sebab ia tidak akan mempunyai apa-apa hak dalam sisi
undang-undang jika ia mengecualikan diri daripada hubungan itu.

 Bagaimanapun hubungan patron-client kurang berperanan dalam

masyarakat Vietnam.
 Kerajaan sentiasa berjaga-jaga supaya menghalang keluarga-keluarga
yang berpengaruh mengumpul pengikut yang ramai.
  Kerajaan cuba mengekalkan sejumlah besar anggota masyarakat
sebagai orang bebas.
Keluarga dan birokrasi.

Penekanan kepada institusi keluarga berpunca

daripada dua keperluan
memeliharakan kestabilan
menjamin perolehan tuntutan kerajaan seperti cukai
dan kerahan.
 
Nilai kepatuhan dicerminkan dalam masyarakat
dalam bentuk kesetiaan kepada raja dan mereka yang
berpangkat lebih tinggi.
 Birokrasi diibaratkan sebagai sebuah keluarga besar dengan raja di
puncaknya.

 Institusi keluarga juga merupakan suatu corak pengawalan sosial yang

amat penting, terutamanya apabila anggota-anggotanya diwajibkan
tinggal di kampung-kampung tertentu.
 
 Jika seseorang tidak menunaikan kewajipannya, ahli-ahli keluarganya
dikehendaki mengambil alih tanggungjawabnya. Begitu juga semua
anggota sesebuah kampung bertanggungjawab atas perlakuan setiap
penduduknya.

 Oleh sebab itu, salah satu tugas pegawai tempatan ialah menyimpan
senarai penduduk kampung yang lengkap dan tepat supaya kerja
mengutip cukai dan penyelarasan kerahan boleh dijalankan dengan
lancar.
PERTANIAN TANAMAN KONTAN
Pertanian tanaman kontan telah diusahakan secara
meluas sejak abad ke- 15 sehingga hasilnya iaitu bunga
cengkih, kapas dan gula telah menggantikan hasil hutan
dan laut sebagai eksport utama Asia Tenggara.
 
Permintaan dunia dan harga yang tinggi telah
mengakibatkan ramai penduduk Asia Tenggara
terutamanya di Sumatera, menceburkan diri dalam
penanaman lada.
 
Di Banten, umpamanya sultan telah memerintah bahawa
setiap penduduk yang melebihi umur 16 tahun mesti
menanam 500 pokok lada setahun dan pembesar
dipertugaskan mangutip hasilnya.
 
Lada merupakan tanaman kontan yang paling bernilai
antara abad ke-15 dan ke-18 dan pasarannya meliputi
Eropah, India dan China.
 
Komoditi ini jugalah yang telah menarik pihak Belanda ke
Indonesia, mula-mula untuk berniaga, kemudian dengan
perluasan kuasa mereka sistem serahan secara paksa
dikenakan dan akhirnya memuncak dengan Sistem Kultur
yang menetapkan bahawa hasil daripada 1/5 tanah setiap
petani diserahkan sebagai cukai.
Mulai abad ke-18 penanaman lada hitam telah merosot
kerana lada tidak mendatangkan keuntungan yang begitu
lumayan lagi.
 
Kapas ditanam secara lebih meluas daripada lada.
Sementara padi juga ditanam untuk pasaran serantau.
 
Oleh sebab penanaman kapas memerlukan musim
kering, barangan ini selalunya dibekalkan oleh kawasan
kering kepada kawasan yang lebih basah sama ada dalam
bentuk kapas mentah atau kain.
 
Contohnya bahagian timur, Jawa, Bali, Lombok dan -
Sumbawa membekalkan kain ke Maluku dan Sulawesi.
Di Filipina, kawasan kering Luzon, Cebu dan Panay
memasarkan kapas ke pulau-pulau yang lebih basah.
 
Pada abad ke-18, dan mungkin sebelum itu juga, kapas
dari bahagian tengah Burma di bawa ke Yunnan.
 
Tanaman tebu merupakan tumbuhan yang asli kepada
Asia Tenggara. Bagaimanapun pengeluaran gula
dikatakan bermula pada abad ke-17 apabila China
memperkenalkan cara penapisan gula.
 
Filipina juga menjadi pengeksport gula yang
penting mulai tahun 1770-an.

Sementara padi pula ia menjadi tanaman

kontan utama, khususnya di Siam.

Dengan termeterainya Perjanjian Bowring

(1855) dan persetujuan Siam untuk
mengeksport beras, penanaman padi untuk
eksport telah dipesatkan.
Selain daripada itu, beberapa tanaman baru turut
diperkenalkan contohnya tembakau di Siam serta kopi dan teh
di Indonesia.
 
Pertanian kontan telah mendatangkan kekayaan, mewujudkan
hubungan antarabangsa dan perubahan sosial di negara yang
terlibat.
 
Golongan yang mendapat banyak menfaat
 pemerintah di pelabuhan-pelabuhan yang memasarkan hasil
pertanian.
 peniaga dan pelabur yang membiayai penerokaan pertanian
tanaman kontan ini.
 
Kesan terhadap hubungan patron client
 menggantikan perkhidmatan mereka dengan pembayaran wang. cth
di Siam, petani boleh mengusahakan pertanian sendiri.

hubungan patron-client menjadi longgar

kemasukan semakin ramai petani asing, terutamanya dari

China.

Perdagangan
 Hubungan dagangan serantau
 
PERDAGANGAN
Pemerintah Asia Tenggara memperolehi keuntungan
daripada perdagangan antarabangsa melalui cukai,
monopoli diraja barangan import dan eksport yang
bernilai tinggi dan ekspedisi perdangangan antarabangsa
dalam kapal yang dimiliki atau disewa oleh raja.
 
 
Kedudukan Laut Melayu antara Timur dan Barat
Perdagangan menggalakkan pertumbuhan ekonomi, membentuk budaya
pemikiran manusia.

Kedudukan Laut Melayu menjadi lokasi kepada percambahan peradaban kerana

ia merupakan penghubung antara dunia Barat dan Timur melalui kegiatan
perdagangan.

Sesiapa yg berjaya mengawal wilayah maka mereka telah menguasai sebahagian

kekayaan dunia yang melaluinya. Ia telah dikotakan oleh negara2 Eropah

Selain dari pedagang Melayu di Asia Tenggara, terdapat pedagang Bugis (kedua
Terbesar), pedagang Jawa, pedagang berketurunan belanda, inggeris Portugis
India, Arab, Armenian, Parsi dan Cina yg menetap di Dunia Melayu.

 1830, dianggarkan kehadiran pendatang Cina ke AT mencapai sehingga sejuta.

Mereka diperlukan di pelabuhan dan bandar-pelabuhan di wilayah yang dikuasai
oleh kerajaan tempatan.
Pantai Koromendel di India merupakan lokasi yg strategik bagi
ksemua kuasa Eropah kerana ia hampir dengan gugusan kepulauan
Melayu.
 wilayah di pantai ini menjadi batu loncatan sebagai tapak
penting untuk memperluaskan perdagangan ke AT dan Tanah
Besar China.
Sekitar abad ke-17-19 terdapat banyak bandar pelabuhan di AT.
Contohnya di Laut Jawa iaitu Betawi, Ceribon, Semarang, Juana,
Gerisik dan Makassar. Ia memasarkan rempah, hasil laut dan hasil
hutan.
Betawi merupakan pusat ptdbrn Belanda dan mensyaratkan
semua kapal China yg berdagang ke gugusan kepulauan Melayu-
Indonesia mesti dipusatkan hanya di Betawi.
Para pedagang ada dua kategori:
 pedagang Eropah
Dari Eropah yg terdiri dr syarikat Hindi Timur Belanda, Sykt Hindia
Timur Inggeris, pedagang Portugis, Denmark, Sepanyol, Perancis, dan
saudagar Inggeris (swasta)

Pedagang dari wilayah lingkungan dan kawasan yang berhampiran, pedagang

yang datang dari bandar pelabuhan di gugusan kepulauan nusantara.
Pedagang Melayu dan Bugis , Jawa, Cina, Arab, Culia , Burghers dan India.
Pedagang dari Pantai Koromandel iaitu pedagang Chulia, Hindu, Moor
dan Gujerat
Pedagang dari Tanah Besar China.