Święty

Tomasz –
wiara, która
szuka rozumu
 Św. Tomasz z Akwinu
(1225-1274)
 doktor Kościoła
 od 1243 r. – w zakonie dominikanów
(stworzona przez niego szkoła
filozoficzna stała się nauką zakonu)
 pracował głównie nad uzgodnieniem
filozofii Arystotelesa z nauką
chrześcijańską (arystotelizm
chrześcijański; tomizm)
 oddzielił wiedzę od wiary – pierwsza
jest kwestią rozumu, druga -
objawienia
WIEDZA
I
WIARA
  wiara – dotyczy prawd
niedostępnych rozumowi (np. Trójca
Święta, stworzenie świata, grzech
pierworodny, wcielenie)
 dowód tajemnic wiary wykracza
poza możliwości rozumu – należy do
dziedziny objawienia
 prawdy rozumu (filozofia) i prawdy
objawienia (teologia) nie przeczą
sobie wzajemnie, ale uzupełniają się
(dwie niezależne drogi poznania)
BÓG
 byt samoistny i nieprzerwanie
istniejący
 byt konieczny
 Najwyższy Intelekt i
najdoskonalsza ze wszystkich istot
 pierwotna przyczyna ruchu,
pierwsza siła sprawcza, kierująca
rzeczy do właściwego im celu
ŚWIAT
Drabina bytów - gradualizm
BÓG natura
ANIOŁOWIE duchowa

CZŁOWIEK natura duchowa

i cielesna
ZWIERZĘTA

ROŚLINY natura
cielesna
RZECZY
 Bóg, stwarzając świat, poprzez
wielość i rozmaitość stworzeń
chciał wyrazić pełnię swej istoty
 stworzenia mają różny stopień
doskonałości (hierarchia bytów)
 byty wyższe, mające większy
udział w Bożej doskonałości,
rządzą niższymi
CZŁOWIEK
  byt złożony (compisitum)
 dusza i ciało stanowią psychofizyczną
jedność
 dusza – „zasada życia”; ciało –
niezbędny środek do osiągnięcia pełni
życia duchowego
 materia (ciało) indywidualizuje byty
konkretne (powoduje, że Jan jest
Janem, a Zofia – Zofią)
 dusza - uniwersalizuje (Jan i Zofia,
niezależnie od indywidualnych różnic,
są ludźmi)
 byt przygodny - jego istnienie jest
niekonieczne i zależne od Boga

 podobnie jak przyroda, jest

przyczyną wtórną – może wpływać na
kształt świata i tworzyć swoje
dzieła

 w hierarchii bytów zajmuje

szczególne miejsce – wyróżniają go
rozum i wola (zdolność wolnego
wyboru)
ETYKA
 los aniołów i zwierząt (pozbawionych
rozumu i woli) od początku był
rozstrzygnięty – samym swym
istnieniem stanowią realizację celu, do
którego zostały stworzone
 człowiek ma cel ostateczny (Bóg),
który znajduje się poza sferą jego
wolności – ale ma też zdolność wolnego
wyboru – może decydować, jak się
zachowa i co będzie przedmiotem jego
czynów; może wybierać środki
prowadzące do celu
Konsekwencje grzechu pierworodnego:
 przed popełnieniem grzechu – człowiek
jasno widział swój cel i drogę do niego
 grzech zniszczył jasność widzenia –
człowiek nadal zmierza do celu, ale nie
wie dokładnie, jaką drogą i jakimi
środkami może go osiągnąć
 grzech mocniej wpłynął na wolę – stąd
środkiem pewniejszym do osiągnięcia
celu jest rozum
WOLNOŚĆ
JAKO ZAGADNIENIE
ETYCZNE
  stanowi o wartości człowieka
(podobieństwo do Boga) i o jego
upadku (przez nią odwrócił się od
Boga)
 nie chodzi o wolność od ograniczeń,
lecz - od błędu (uwolnienie się od
niewiedzy)
 wolność to pewność co do tego,
które środki należy wybierać, aby jak
najszybciej osiągnąć cel ostateczny
„Pułapki” czyhające na człowieka:

 „niewiedza niepokonalna” –
konsekwencja grzechu pierworodnego
 słaba wola – człowiek wie, rozumie,
ale nie potrafi wytrwać w swoich
postanowieniach
 namiętności
 niezgodność „dyktatu sumienia” z
rzeczywistym dobrem
 Jak uniknąć „pułapek”?
Człowiek, by osiągnąć cel, przede
wszystkim musi być posłuszny:
 przykazaniom,
 nauce Kościoła,
 autorytetom i instytucjom, które
podtrzymują go w wierze, chronią
przed upadkami, wymierzają kary,
pouczają, dają rozgrzeszenie i
nadzieję.