Chương 3

Một số nội dung cơ

bản của Luật Dân sự
Người giảng: Trần Hạnh Linh
3.1. Khái niệm, đối tượng điều
chỉnh và phương pháp điều chỉnh
của Luật Dân sự
3.2. Chủ thể của quan hệ pháp luật
dân sự
3.3. Một số chế định cơ bản của
Luật Dân sự
 3.1
Khái niệm, đối tượng và phương
pháp điều chỉnh
Luật Dân sự là một ngành luật
độc lập trong hệ thống pháp luật
Việt Nam, tổng hợp các quy phạm
pháp luật quy định địa vị pháp lý,
chuẩn mực pháp lý cho cách ứng
xử, quyền và nghĩa vụ của các
chủ thể về nhân thân và tài sản
trong các quan hệ dân sự trên cơ
sở bình đẳng, độc lập của các chủ
thể khi tham gia quan hệ đó.
Đối tượng điều chỉnh

Quan hệ tài sản Quan hệ nhân thân

- Tính ý chí - Không thể chuyển
- Tính hàng hóa và dịch
tiền tệ - Không xác định
được bằng tiền
- Gồm quan hệ nhân
thân gắn với tài sản
và quan hệ nhân thân
không gắn với tài sản
Phương pháp điều chỉnh

Bảo đảm sự bình Bảo đảm quyền

đẳng về địa vị tự định đoạt của
pháp lý của các các chủ thể
chủ thể khi tham trong việc tham
gia quan hệ dân gia các quan hệ
sự. dân sự

■ Hòa giải là ■ Quy định

phương trách nhiệm
pháp đặc dân sự cho
trưng trong các bên
giải quyết
tranh chấp
 3.2
Chủ thể của quan hệ pháp luật
dân sự
 Cá nhân Pháp nhân

Hộ gia đình Tổ hợp tác

 Cá nhân

Năng lực Năng lực

Năng lực
pháp luật hành vi
chủ thể
dân sự dân sự
Pháp nhân (Điều 74 BLDS 2015)

■ Được thành lập hợp pháp

■ Có cơ cấu chặt chẽ
■ Có tài sản độc lập với các cá nhân và
tổ chức khác và tự chịu trách nhiệm
bằng tài sản đó
■ Nhân danh mình tham gia vào quan
hệ pháp luật
 3.3. Một số
chế định cơ
bản của luật
Dân sự
3.3.1. Giao dịch dân sự
Khái niệm Điều kiện có Giao dịch dân
Là hợp đồng hiệu lực sự vô hiệu
hoặc hành vi - Chủ thể có - Vi phạm một
pháp lý đơn NLPLDS, trong các điều
phương làm phát NLHVDS phù kiện có hiệu
sinh, thay đổi hợp lực
hoặc chấm dứt - Chủ thể tự - Toàn bộ hoặc
quyền, nghĩa vụ nguyện một phần
dân sự. - Mục đích, nội - Hậu quả pháp
dung giao dịch lý
không trái pháp
luật và đạo đức
- Tuân thủ quy
định về hình
thức
3.3.2. Quyền sở hữu
 Giấy
Tiền tờ có
giá
Quyền
Vật
Tài tài sản
sản
Phân loại Dựa vào đặc tính di dời
• Động sản
• Bất động sản

Dựa vào thời điểm hình thành

• Tài sản hiện có
• Tài sản hình thành trong tương lai

Dựa vào chế độ pháp lý

• Cấm lưu thông
• Hạn chế lưu thông
• Tự do lưu thông
Điều 158 BLDS
2015
“Quyền sở hữu
bao gồm quyền
chiếm hữu,
quyền sử dụng
và quyền định
đoạt tài sản của
chủ sở hữu theo
quy định của
pháp luật.”
Quyền chiếm hữu

“Chiếm hữu là
việc chủ thể
Chiếm hữu có nắm giữ, chi Chiếm hữu
căn cứ pháp phối tài sản một không có căn
luật cách trực tiếp cứ pháp luật
(Khoản 1 Điều hoặc gián tiếp - Ngay tình
165 BLDS như chủ thể có - Không ngay
2015) quyền đối với tình
tài sản”
(Điều 179
BLDS 2015)
 Quyền sử dụng
■ Điều 189, BLDS 2015: “Quyền sử dụng là quyền khai
thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản.”

- Thực hiện bởi chủ sở ■ Sử dụng không ảnh

hữu hoặc người khác hưởng lợi ích quốc gia,
theo thỏa thuận hoặc lợi ích công cộng và
quy định người khác
Quyền định đoạt
Điều 192 Bộ luật dân sự 2015: “Quyền định
đoạt là quyền chuyển giao quyền sở hữu tài
sản, từ bỏ quyền sở hữu, tiêu dùng hoặc tiêu
hủy tài sản.”
■ Định đoạt số phận thực tế và định đoạt
số phận pháp lý
■ Do người có NLHVDS thực hiện
■ Thực hiện bởi chủ sở hữu, được chủ sử
hữu ủy quyền, do luật định
 Sở hữu riêng
(Điều 205
BLDS 2015)
Sở hữu toàn Sở hữu
dân (Điều chung (Điều
197 BLDS 207 – 220
2015) BLDS 2015)

Các hình
thức sở
hữu
3.3.3. Quyền 3.3.3.1. Một số
thừa kế quy định chung

3.3.3.2. Thừa kế
theo di chúc

3.3.3.3. Thừa kế
theo pháp luật
Một số quy định chung
Chủ thể của quan hệ pháp luật thừa kế
• Điều 613 BLDS

Di sản thừa kế
• Điều 612 BLDS

Thời điểm, địa điểm mở thừa kế

• Điều 611 BLDS

Người quản lý di sản

• Điều 616 BLDS

Người thừa kế di sản chết cùng thời điểm

• Điều 619 BLDS

Người không được hưởng di sản

• Điều 621 BLDS

Thời hiệu thừa kế

• Điều 623 BLDS
Thừa kế theo di chúc
Điều kiện có hiệu lực của di chúc (Điều 629, 630
BLDS)
- Người lập di chúc có năng lực chủ thể
- Người lập di chúc tự nguyện
- Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của
luật, không trái đạo đức xã hội
- Hình thức di chúc không trái pháp luật
- + Di chúc bằng văn bản
- + Di chúc miệng
Thừa kế theo di chúc
Quyền của người lập di chúc (Điều 626 BLDS)
- Chỉ định người thừa kế;
- Truất quyền hưởng di sản của người thừa kế;
- Phân định phần di sản cho từng người thừa kế;
- Dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng,
thờ cúng;
- Giao nghĩa vụ cho người thừa kế;
- Chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản,
người phân chia di sản; người công bố di chúc.
Thừa kế theo di chúc

Vợ, chồng
Điều 644 BLDS
2015
Cha mẹ đẻ, cha
Người hưởng thừa mẹ nuôi
kế không phụ
thuộc vào nội
dung di chúc Con chưa thành
niên

Con đã thành niên

nhưng không có
khả năng lao động
 Thừa kế theo pháp luật
• Không có di chúc;
• Di chúc không hợp pháp;
Các trường • Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc
chết cùng thời điểm với người lập di chúc, cơ
hợp quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di
chúc không còn tồn tại
• Những người được chỉ định làm người thừa kế
theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản
hoặc từ chối quyền nhận di sản

• Không được định đoạt trong di chúc;

• Liên quan đến phần của di chúc không có
hiệu lực pháp luật;
Các phần • Liên quan đến người được thừa kế không có
di sản quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết
trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập
di chúc, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản
theo di chúc nhưng không còn tồn tại
 Hàng 1: Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha
nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi

Hàng 2: Ông nội, bà nội, ông ngoại, bà

ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người
chết; cháu ruột của người chết mà người
Hàng thừa kế chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại

Hàng 3: Cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột,

chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết;
cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột,
chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người
chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại
 Điều 613
BLDS 2015
Thanks for listening!