TWORZENIE I PODZIAŁ DOCHODU

NARODOWEGO

WYKŁAD 3

Dr hab. inż. Anna Lemańska-Majdzik, prof. PCz

Rok akademicki 2022/2023

PODSTAWOWĄ WIELKOŚCIĄ AGREGATOWĄ
W KAŻDEJ GOSPODARCE NARODOWEJ JEST
DOCHÓD NARODOWY

 Makroekonomia jest głównie teorią tworzenia i podziału dochodu

narodowego z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego i
polityki fiskalnej rządu.

 Na początek:
wyjaśnienie podstawowej kategorii makroekonomicznej,
a mianowicie dochodu narodowego i jego podstawowych składników.
 Poziom rozwoju gospodarczego kraju mierzy się wysokością
wytworzonego w ciągu roku dochodu narodowego, przypadającego
na jednego mieszkańca – per capita.
d = Y/L

 Y - dochód narodowy liczony w cenach stałych,

 L - liczba ludnosci w danym kraju
 d - przeciętny dochód narodowy przypadający na mieszkańca (per capita)

 Tempo rozwoju gospodarczego (R) mierzymy:

R = ∆Y/Y
 PODSTAWOWE KATEGORIE PRODUKTU
I DOCHODU NARODOWEGO

Produkt Krajowy Brutto (PKB) - jest miarą produkcji

wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na
terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich
właścicielem
(PKB = K+I+G+En)
K-konsumpcja (spożycie); I-inwestycje; G-wydatki państwa;
En-eksport netto (saldo bilansu handlowego)=Ex-Im; eksport netto=eksport-import

PKB jako miernik dóbr finalnych i usług nie zawiera:

 Transakcji pozarynkowych („czarny rynek”)
 Dóbr finalnych i usług gospodarstw domowych nie przeznaczonych na rynek

 Transakcji nieprodukcyjnych (sprzedaż towarów używanych)

 Transakcji finansowych
 PODSTAWOWE KATEGORIE PRODUKTU
I DOCHODU NARODOWEGO

Produkt Narodowy Brutto (PNB) - jest miernikiem

całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego
kraju powiększonych o dochody netto z tytułu własności
zagranicą.
(PNB = PKB +Dn)
 Dochody netto (Dn)są różnicą między dochodami otrzymanymi z tytułu
własności zagranicą a dochodami wypłaconymi z tytułu własności
cudzoziemcom.
Jeśli: Dn + (przypływ dochodów > odpływ) to: PNB > PKB
Dn - (odpływ > przypływ dochodów) to: PNB < PKB
Dn = 0 to: PNB = PKB
 PODSTAWOWE KATEGORIE PRODUKTU
I DOCHODU NARODOWEGO

Produkt Narodowy Netto (PNN) - jest mniejszy od PNB o

wielkość amortyzacji
PNN = PNB - Am

 Amortyzacja (Am) - miara zmniejszania się wartości istniejącego

w kraju zasobu kapitału trwałego w danym okresie, będącego wynikiem jego
fizycznego lub ekonomicznego zużycia.

PKB, PNB, PNN - są wyrażane w cenach rynkowych, w których zawarty jest

podatek pośredni płacony od wartości dodanej, mający charakter
cenotwórczy.
 PODSTAWOWE KATEGORIE PRODUKTU
I DOCHODU NARODOWEGO

Dochód Narodowy wg Cen Wytwórczych (DNCW) - jest

mniejszy od PNN o wielkość podatków pośrednich Tp

DNCW = PNN – Tp
PNN – Produkt Narodowy Netto,
Tp- podatki pośrednie,
 PODSTAWOWE KATEGORIE PRODUKTU
I DOCHODU NARODOWEGO

Osobisty Dochód Ludności (ODL) - jest to część DNCW, jaka

pozostaje po potrąceniu nierozdzielonych zysków (Nz) oraz po zapłaceniu
podatku od dochodów przedsiębiorstw do budżetu państwa (Tbc) oraz po
powiększeniu o różnego rodzaju transfery z budżetu na rzecz ludności
(Bt).

ODL = DNCW - Nz -Tbc + Bt

 Transfer budżetowy (Bt) - przekazanie określonej sumy na rzecz ludności

bez bieżącego świadczenia usług np. emerytury, renty, zasiłki itp.).
 PODSTAWOWE KATEGORIE PRODUKTU
I DOCHODU NARODOWEGO

Dyspozycyjny Dochód Ludności (DDL) - są to dochody

gospodarstw domowych po potrąceniu podatków bezpośrednich od
dochodów indywidualnych (Tb ind.)

DDL = ODL – Tb ind.

ODL – Osobisty Dochód Ludności,

Tb ind. – podatki bezpośrednieod dochodów indywidualnych ludności.
 Podstawiając kolejno wielkości uzyskujemy:

 PNN = PNB - Am. PNB = PNN + Am.

 PNN = DNCW + Tp PNB = DNCW + Tp + Am.
 DNCW = ODL + Nz +Tbc - Bt PNB = ODL + Nz + Tbc - Bt + Tp + Am.
 DDL = ODL - Tb PNB = DDL + Tb + Nz + Tbc - Bt + Tp. + Am

Ogólnie:
PNB = DDL + Tb + Nz +Tbc - Bt + Tp + Am

Rachunek dochodu narodowego w każdym kraju prowadzą rządowe

agendy statystyczne, w Polsce GUS, a podstawowym źródłem przy
jego sporządzaniu są zeznania podatkowe firm i osób fizycznych.
Dziękuję za uwagę