3EMP

Materialenleer H3: Materiaaleigenschappen

Ameryckx (AMG)
5EM
Materiaaleigenschappen (pg31)
Materiaalkeuze is afh. van: fysische-, chemische-, mechanische- en technologische eigenschappen.

Fysische eigenschappen
1. Massa per volume-eenheid (dichtheid): ρ = m/V (kg/m³)
2. Soortelijke warmtecapaciteit:
De warmte-energie nodig om 1kg materiaal 1 Kelvin te laten stijgen.

3. Specifieke elektrische weerstand = Weerstand van 1m materiaal met A = 1m² .

Materiaaleigenschappen (pg32)
Fysische eigenschappen

4. Lineaire uitzettingscoëfficiënt
= lengteverandering v/e materiaal bij een temperatuursverandering van 1 K.

5. Warmtegeleidingsvermogen=
De hoeveelheid warmte die per sec. door een bepaalde wand gaat d.m.v. geleiding.

: aard v/h materiaal

=> warmtegeleidingscoëfficiënt

T1>T2
Materiaaleigenschappen (pg34)
Chemische eigenschappen

1. Corrosieweerstand
= de weerstand v/e materiaal tegen een ongewenste aantasting t.g.v. chemische of elektrolytische
invloeden.
Bv.: aanraking met zuurstof, water, zuren, zouten of dampen ervan.
Materiaaleigenschappen (pg35)
Mechanische eigenschappen
1. Treksterkte – Rek - Stugheid

𝑠𝑝𝑎𝑛𝑛𝑖𝑛𝑔=
𝑜𝑝𝑡𝑟𝑒𝑑𝑒𝑛𝑑𝑒 𝑡𝑟𝑒𝑘𝑘𝑟𝑎𝑐h𝑡
𝑜𝑜𝑟𝑠𝑝𝑟𝑜𝑛𝑘𝑒𝑙𝑖𝑗𝑘𝑒 𝑑𝑜𝑜𝑟𝑠𝑛𝑒𝑑𝑒
σ=
𝐹
[𝑁
𝐴 0 𝑚𝑚 2 ]
𝑙𝑒𝑛𝑔𝑡𝑒𝑣𝑒𝑟𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔 ∆𝑙
𝑟𝑒𝑘= 𝑥 100 % 𝜀= 𝑥 100 %
𝑜𝑜𝑟𝑠𝑝𝑟𝑜𝑛𝑘𝑒𝑙𝑖𝑗𝑘𝑒 𝑙𝑒𝑛𝑔𝑡𝑒 𝑙0
Materiaaleigenschappen (pg35)
Mechanische eigenschappen
1. Treksterkte – Rek - Stugheid

= evenredigheidsgrens

σ 𝑝= 𝐸 𝑥 𝜀
[ 𝑁
𝑚𝑚
2 ]
E = elasticiteitsmodulus
E dan stijver of slapper ?
Materiaaleigenschappen (pg35)
Mechanische eigenschappen
1. Treksterkte – Rek - Stugheid

= elasticiteitsgrens
Materiaaleigenschappen (pg36)
Mechanische eigenschappen
1. Treksterkte – Rek - Stugheid
= vloeigrens

Insnoering

Weker vs stugger ?
Materiaaleigenschappen (pg36)
Mechanische eigenschappen
1. Treksterkte – Rek - Stugheid

= Rm = treksterkte

σ 𝑡=
𝐴0 [
𝐹 𝑀𝐴𝑋 𝑁
𝑚𝑚
2 ]
Sterker vs zwakker

Taaie materialen => grote rek !

Materiaaleigenschappen (pg37-38)
Mechanische eigenschappen
2. Hardheid
Hardheid is de weerstand die een materiaal biedt tegen de indringing van een ander harder lichaam.

 Brinellproef

 Vickersproef

Sterker vs zwakker
 Rockwell B en C-proef
Materiaaleigenschappen (pg37-38)
Mechanische eigenschappen
2. Hardheid
Hardheid is de weerstand die een materiaal biedt tegen de indringing van een ander harder lichaam.

 Brinellproef
Hardstalen kogel (Ø 2,5 ; Ø 5 ; Ø 10 mm)

Toepassingen:
- Non ferro-metalen
- Niet gehard staal
- Gietijzer

Voor & nadelen:

- Fouten door opmeting met microscoop & berekeningen
- Oppervlak moet geschuurd of blank zijn
Materiaaleigenschappen (pg37-38)
Mechanische eigenschappen
2. Hardheid
Hardheid is de weerstand die een materiaal biedt tegen de indringing van een ander harder lichaam.

 Vickersproef
Vierzijdige diamanten piramide waarbij tophoek = 136°

Toepassingen:
- Universeel behalve voor gietijzer

Voor & nadelen:

- Fouten door opmeting met microscoop & berekeningen
- Oppervlak moet geschuurd of blank zijn
- KWETSBARE DIAMANT
Materiaaleigenschappen (pg37-38)
Mechanische eigenschappen
2. Hardheid
Hardheid is de weerstand die een materiaal biedt tegen de indringing van een ander harder lichaam.

 Rockwell B en C-proef

Rockwell B Rockwell C
Indruklichaam Hardstalen kogel 1/8” of Diamanten kegel met
1/16” tophoek 120°
Voorlast 100 N
Hoofdlast 1000 N 1500 N
Toepassingen Non ferro-metalen Alleen gehard staal
Niet gehard staal
Gietijzer
Voordelen Direct afleesbaar
Nadelen Kwetsbare diamant
Materiaaleigenschappen (pg39)
Mechanische eigenschappen
2. Hardheid
Hardheid is de weerstand die een materiaal biedt tegen de indringing van een ander harder lichaam.

Resultaat: brinell, vickers, rockwell b&c => Treksterkte (indicatief)!

 Materiaaleigenschappen (pg40)

Mechanische eigenschappen
2. Vermoeiingssterkte

Wat is vermoeiing?
 Materiaaleigenschappen (pg40)

Mechanische eigenschappen
2. Vermoeiingssterkte
Vermoeiing is een fenomeen waarbij een materiaal bezwijkt onder een zeer lang aangehouden wisselende
belasting. Door de wisselende belasting kan er breuk optreden zelfs als de spanningen overal (ver) onder de
maximale vloei- of breukspanning blijven.
 Materiaaleigenschappen (pg40)

Technologische eigenschappen
1. Lasbaarheid
Lassen = plaatselijk verwarmen tot boven smeltpunt & snelle afkoeling.
-> Staalsoorten met koolstofgehalte > 0,3 % zijn hardbaar !
-> plaatselijke rek => scheurtjes !

• Staalsoorten C < 0,3 % => goed lasbaar

• Staalsoorten C > 0,3 % => voorverwarmen & grote materiaalzuiverheid
gewenst (weinig zwavel & fosfor)
• RVS interkristallijne corrosie indien geen laag koolstofgehalte !!
• Non-ferrometalen, goed lasbaar met beschermgas
• Kunststoffen goed lasbaar
 Materiaaleigenschappen (pg41)

Technologische eigenschappen
2. Verspaanbaarheid
Verspaanbaarheid = de bewerkbaarheid door draaien met constante beiteldruk.

Goed verspaanbaar indien:

 Hoge snijsnelheid
 Grote standtijd (levensduur)
 Korte spaan bekomen wordt
 Ruwheidseigenschappen
 Kleine snijkracht
 Materiaaleigenschappen (pg41)

Technologische eigenschappen
2. Verspaanbaarheid
Verspaanbaarheid
= de bewerkbaarheid door draaien met constante beiteldruk.

Goed verspaanbaar indien:

 Hoge snijsnelheid
 Grote standtijd (levensduur)
 Korte spaan bekomen wordt
 Ruwheidseigenschappen (hardheid)
 Kleine snijkracht
 Materiaaleigenschappen (pg41)
Technologische eigenschappen
3. Gietbaarheid

Gietbaarheid is afh. van:

 viscositeit
 krimp
 gasuitscheiding
 Warmteontrekking
 Segregatie (afkoeling v/h gietstuk)
 Materiaaleigenschappen (pg41)
Technologische eigenschappen
3. Warm- & koudvervormbaarheid

Vervormen: walsen, persen, smeden, trekken, buigen,…

 Materiaaleigenschappen (pg41)
Technologische eigenschappen
3. Warm- & koudvervormbaarheid

Vervormen: walsen, persen, smeden, trekken, buigen,…

 Ferro- & non-ferrometalen in warme toestand gemakkelijk vervormbaar

 In koude toestand meeste metalen goed vervormbaar (excl. Magnesium)
 Gasuitscheiding
 Warmteontrekking
 Segregatie (afkoeling v/h gietstuk)
 Materiaaleigenschappen (pg41)
Technologische eigenschappen
3. Warm- & koudvervormbaarheid
 Materiaaleigenschappen (pg41)
Technologische eigenschappen
3. Warm- & koudvervormbaarheid
 Materiaaleigenschappen (pg43)

Methode om een verantwoorde materiaalkeuze te maken:

1. Waaraan moet het materiaal voldoen ? => eigenschappenlijst (verticaal & geordend)
2. Welke materialen komen in aanmerking ?
3. Eigenschappen (1) waarde geven (W) :
4:zeer belangrijk, 3:belangrijk, 2:middelmatig, 1:minder belangrijk
4. Materiaal coëfficiënt (C) :
5: Zeer goed, 4:goed, 3:middelmatig, 2:slecht, 1: zeer slecht
5. CxW
6. Som C x W per materiaal
Materiaaleigenschappen (pg43)

1 3 5 5 5
4 4 4

6 6 6