LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC

TS. Dương Thị Mai Trang

 MỤC TIÊU HỌC TẬP

 Hiểu được quy luật chung của sự phát triển

ngành dược thế giới nói chung và ngành dược
Việt Nam nói riêng.
 Trình bày được các giai đoạn phát triển ngành
dược thế giới và ngành dược VN.
 Giải thích được ý nghĩa của một số dấu hiệu,
biểu tượng được dùng như sự tiếp nối giữa quá
khứ và hiện tại trong ngành Dược.
LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC THẾ GIỚI

7 giai đoạn
GĐ 1: Từ khi có loài người đến vài
vạn năm TCN=Thời kỳ bản năng

Kinh nghiệm dùng thuốc được truyền

khẩu

GIAI ĐOẠN KHỞI ĐẦU CỦA

NGÀNH Y DƯỢC
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC THẾ GIỚI

GĐ 2: Từ vài vạn năm TCN đến TK thứ 5,4

TCN = Thời kỳ tôn giáo

-XH đã phân chia g/c.

-Thầy phù thuỷ=thầy thuốc.
-Những dạng bào chế khắc trên đá:
bột, hoàn, nước, cao dán.
654321 123456
TK THỨ 1
NĂM O
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC THẾ GIỚI

GĐ 3: Từ TK thứ 5,4 đến TK thứ 9, 10 =

Thời kỳ Hy-La

1-TRUNG QUỐC
-Bản thảo của Thần Nông (cổ I thế
giới)
-Nội kinh của Hoàng đế
-Bản thảo cương mục của Lý Thời
Trân (1518-1593)
-Thuyết Âm dương ngũ hành
-Thuyết dấu ấn
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC THẾ GIỚI

GĐ 3: Từ TK thứ 5,4 đến TK thứ 9, 10=

Thời kỳ Hy-La

2-ẤN ĐỘ
-Tập Vedas
-Thực dược phẩm: Quế, tiêu, tỏi, đại hồi,…
-Giải phẫu thẩm mỹ
-TQ & AĐ là những nước đầu tiên biết dùng
thủy ngân trị bệnh Giang mai.
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC THẾ GIỚI

GĐ 3: Từ TK thứ 5, 4 đến TK thứ 9, 10=Thời

kỳ Hy-La

3-AI CẬP
Recipe=Hãy dùng toa
-Nguồn gốc chữ Rx: thuốc này như sau

 H (Horus) 4  R  Rp  R  Rx

-Papyrus của nhà khảo cổ người Mỹ E.Smith

có giá trị nhất (ông sống 18 năm tại Luxor, con
gái ông công bố công trình của ông tại
Newyork năm 1906, đại học Chicago xuất bản
năm 1930)
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC THẾ GIỚI

GĐ 3: Từ TK thứ 5,4 đến TK thứ 9, 10=Thời kỳ

Hy-La

4-HY LẠP
Biểu tượng ngành dược:
-Rắn thần Epidaure=khôn ngoan & thận trọng
-Ly đong lường thuốc của công chúa Hygie

Hypocrate, sinh năm 460 TCN tại đảo Cos, soạn

Từ điển BK y học được dùng đến TK 17  Tổ sư
ngành Y thế giới.
 ASKLEPIOS CÓ 10 CON

 CÔNG CHÚA HYGIE

 CÔNG CHÚA PANACEE
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC THẾ GIỚI

GĐ 3: Từ TK thứ 5,4 đến TK thứ 9, 10=Thời kỳ

Hy-La

5-LA MÃ
-Galien sinh năm 130, soạn > 500 sách về
thuốc  Tổ sư ngành dược thế giới.

6-ISRAEL
-Phát triển Y học cộng đồng rất sớm
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC THẾ GIỚI

GĐ 4: Từ TK thứ 9, 10 đến TK 11, 12

Tiền thân nghề nghiệp của người dược sĩ:
-Pigmentarius (trợ thủ bào chế)
-Apothicaire (bán thuốc dược liệu)
Bước đầu sự tách ra dược khỏi Y
GĐ 5: Từ TK 11, 12 đến TK 14, 15 = TK thực
nghiệm
-TK chính thức Dược tách khỏi Y
-Người Ả Rập đặt nền móng cho các quy chế QLD.
-CQ thanh tra dược đầu tiên vào TK 12.
-Sự thất bại của thuật giả kim & thuốc trường sinh
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC THẾ GIỚI

GĐ 6: Từ TK 15, 16 đến TK 18, 19 =

Chuyển sang nền văn minh phương Tây
Sự phát triển các môn khoa học tự nhiên
phát triển ngành hàng hải, ngành dược.
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC THẾ GIỚI

GĐ 7: Từ TK 18, 19 đến nay.

-Nhiều thuốc mới có nguồn gốc
tổng hợp/ chiết xuất từ DL.
-1833 tìm ra vi trùng mở đầu
cho công nghiệp kháng sinh.

-Vụ án Thalidomide  Chủ

trương quay trở về nguồn:
kết hợp y học hiện đại với y
học cổ truyền.
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC VIỆT NAM

6 GIAI ĐOẠN

Gđ 1: Từ XH nguyên thủy đến năm 111 TCN

Gđ 2: Từ năm 111 TCN đến 937=TK Bắc thuộc

-Nhà Hán thất bại trong việc đồng hóa VN.
-Phái thuốc Bắc + phái thuốc Nam= nền tảng Y
dược học cổ truyền VN

Gđ 3: Từ năm 937 đến 1945= Nền Y dược

trong các triều đại phong kiến.

1-Nhà Ngô-Đinh-Lê (937-1009)

 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC VIỆT NAM

Gđ 3: Từ năm 937 đến 1945= Nền Y dược trong

các triều đại phong kiến.
2-Nhà Lý (1009-1224): dời kinh đô về Thăng
Long (1010). Lập Thái Y viện

3-Nhà Trần (1225-1400): Lập thêm Thú Y viện

+Mở khoa thi tuyển chọn lương y đầu tiên (1261)
+Tuệ tĩnh thiền su (1330-?), viết bộ “Nam dược
thần hiệu”.
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC VIỆT NAM

4-Nhà Hồ & TK thuộc Minh(1400-1427): Lập

Y tế thự CQ y tế đầu tiên của nhân dân.
-TK thuộc Minh là gđ rất tai hại của nước nhà

5-Nhà Hậu Lê (1428-1788):

-TK ổn định (1428-1527)
-TK Trịnh Nguyễn phân tranh (1527-1788)
-Bộ Luật Hồng Đức có quy định về HNYD
-Tổ chức y tế: cấp TW (Thái y viện, thú y viện,
cơ sở lương y cho quân đội. Cấp địa phương (Tế
sinh đường, Quản ty)
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC VIỆT NAM

5-Nhà Hậu Lê (1428-1788):

Hải Thượng lãn Ông (1720-1791), 3 điều chú ý:
-Y đức
-Thuốc Nam
-Phương pháp chữa bệnh không dùng thuốc
Tài liệu “Hải thương Y Tông tâm lĩnh” gồm 28 tập.
68 quyển  UNESCO công nhân là danh nhân
Thế giới.
-Tây y du nhập vào giữa TK 17
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC VIỆT NAM

6- Triều đại Tây Sơn (1788-1802)

7- Triều đại nhà Nguyễn (1802-1945)

Chia làm 2 thời kỳ:
-TK có độc lập tự chủ (1802-1884)
Vua Tự Đức mở trường thuốc ở Huế
-TK Pháp thuộc (1884-1945)
 LỊCH SỬ NGÀNH DƯỢC VIỆT NAM

Gđ 4: Nền Y Dược học trong kháng chiến chống

Pháp (1945-1954)

Gđ 5: Nền Y Dược học trong giai đoạn chống

Mỹ cứu nước (1954-1975)

Gđ 6: Ngành Dược Việt Nam sau ngày

30/4/1975
Hết