MAPANURING PAGSULAT

SA AKADEMIYA:
Pagbuo ng Mapanuring
Sanaysay
 Mapanuring Pagsulat at
Tekstong Akademiko
Malaking hamon sa isang mag-aaral na makasulat ng
mapanuring teksto sa loob ng akademiya. Ang kaalaman at
kasanayan sa mapanuring pagsulat na maaga pa lang ay
natututuhan na ang salik sa matagumpay na pag-aaral sa mataas
na edukasyon.

Kakailanganin sa mapanuring pagsulat ang isang mapanuring

pag-iisip. Napapaloob sa mapanuring pag-iisip ang pagiging
analitikal at kritikal.
 Narito ang ilang katangian ng mapanuring pagsulat.
Bagama’t naayon sa disiplina o kurso ang mga katangian ng
akademikong pagsulat, may mga pangkalahatang katangian
ang mapanuring pagsulat sa akademiya.

1. Layunin
2. Tono
3. Batayan ng datos
4. Balangkas ng Kaisipan
5. Perspektiba
6. Target na mambabasa
 LAYUNIN
Karaniwang pagpapaunlad o paghamon ito sa
mga konsepto o katuwiran.
Halimbawa:
Sa problema ng environmental pollution o pagdumi ng kapaligiran, ang
magandang intensyon sa isang larangan ay nagkakaroon ng masamang epekto sa
ibang larangan.
- Armando Kapauan, “Dalawang Mukha ng Siyensya.” Nasa Binhi. 1990
Sapagkat malaki ang implikasyon ng modernong teknolohiya sa karaniwang tao,
kailangan niyang makisangkot sa mga diskursong publiko na tumatalakay sa mga
ito.
- Leonardo de Castro, “Etika Bilang Tagasaway, Etika Bilang Gabay sa Paglikha.” nasa
Pagkatao at Teknolohiya. 1998
 TONO
Impersonal ito, hindi parang nakikipag-usap
lang. Hindi rin ito emosyonal.
Halimbawa:
Impersonal:
Ang pagkamatulungin natin ay nahahaluan ng pagkamaawain, pagkamakialam,
pagkausyoso, pakikipagkapuwa, pakikisama, at marami pang iba.
Personal:
Matulungin ka ba? Maawain? Pakialamero? Usisero? Di marunong makipagkapuwa-
tao? Di marunong makisama?
Ikatlong panauhan ang gamit dito – walang kontradiksyon (Di> hindi;
ba’t> bakit, at iba pa)
 BATAYAN NG DATOS
Pananaliksik at kaalamang masusing sinuri
upang patunayan ang batayan ng katuwiran dito.

Obhetibo ang posisyon-

• Batay ito sa pananaliksik. Iniiwasan dito ang anomang pagkiling. Makikita ang
pagka-obhetibo sa paksa, organisasyon, at mga detalye.
Katotohanan (Fact) vs. Opinyon-
• Kailangan ang pruweba o ebidensyang mapagkakatiwalaan o talagang nangyari,
hindi haka-haka o gawa-gawa lamang.
Opinyon-
• Batay sa sariling damdamin, karanasan at paniniwala.
 BALANGKAS NG KAISIPAN
(Framework) o PERSPEKTIBA

Ito ang piniling ideya o kaisipan na gustong

patunayan ng sumulat na ipokus ang atensiyon ng
mambabasa sa ispesipikong direksiyon o anngulo
hanggang sa umabot sa konklusyon.
Halimbawa:
Paggamit ng Teoryang Innateness ni Noam Chomsky para patunayang hindi
kailangang idikta sa bata ang mga salita para matuto; sa halip ay matututuhan
niya ito sa kaniyang normal na kapaligiran.
 PERSPEKTIBA
Nagbibigay ng bagong perspektiba o solusyon
sa umiiral na problema.
Halimbawa:
Ang kasaysayan ay hindi kapalaran. Maraming pagkakamali ang kasaysayan na
hindi na dapat hayaang maganap muli.
- salin, Thomas Sowell, Race and Culture, 1994
TARGET NA MAMBABASA
Kritikal, mapanuri, at may kaalaman din sa
paksa kaya naman mga akademiko o
propesyonal ang target nito. Tinatawag silang
mga kadiskursong komunidad.
Estruktura at Proseso ng
Mapanuring Pagsulat
 Estruktura at Proseso ng
Mapanuring Pagsulat

Ang isang akademikong akda ay karaniwang may

tatlong pangunahing estruktura: introduksiyon,
katawan, at konklusyon. May proseso upang
matamo ang epektibong pagsulat sa bawat bahagi.
 1. Introduksiyon
Ito ang pinakatesis o pokus ng pag-aaral o paksa. May
gustong patunayan ang paksa at makakatulong kung sa
bahaging ito ay nalilinaw na ang nais patunayan sa
pamamagitan ng paksang pangungusap o tesis na
pangungusap. Dito, napakikitid ang isang malawak na paksa.
Kailangan itong mapagdedebatehan sa dahilang kung wala
naming problema, ano ang magiging tunguhin o patutunayan
sa paksa?
Narito ang ilang puntos sa pagsulat ng introduksiyon;

a. Pagpapatunay bilang pukos o tesis ng pag-aaral

May iba’t ibang puwedeng patunayan kaugnay ng paksa. Narito ang ilang anyo at halimbawa.

1. Fact o Opinyon
Halimbawa: Ang global warming ay penomenong pang-Asya.
2. Sanhi at Bunga
Halimbawa: Ang popularidad ng SUV ay nagpalala sa polusyon sa bansa.
3. Halaga
Halimbawa: Mahalagang kasangkapan sa pagkatuto ang unang wika ng bata.
4. Solusyon at Patakaran
Halimbawa: Sa halip na K to 12, ang kahirapan muna ang dapat pagkaabalahan ng gobyerno.
b. Paksang Pangungusap

Ang pagkakaroon ng malakas na paksang pangungusap o tesis na pangungusap

ang magpapalakas din ng mga argumento at batayan o datos.
Maliban sa tesis na pangungusap na naglalahad ng suliranin o problema, mahalaga
ring ilahad nito ang layunin, rasyonal, o kahalagahan ng paksa, at pamamaraan at
datos ng ginamit bilang overview.

c. Atensiyon sa Simula

1. Tanong
2. Impormasyon, Pigura
3. Depinisyon
4. Sipi
 2. Katawan
a. Sa bahaging ito pinauunlad at nagsusulat ng mga talata.
Mahalaga rito ang tuloy-tuloy, organisado, maayos, at
makinis na daloy ng ideya kung saan:

1. Ang unang pangungusap ng talata ay kaugnay ng naunang talata.

2. Ang mga sumusuportang ideya ay magkakasama sa loob ng talata

b. Malinaw at lohikal na talata upang suportahan ang tesis

c. Kaayusan ng talata
- Maaaring batay ito sa kronolohikal na ayos, kahalagahan ng ideya, hakbang-
hakbang, o serye.

d. Pagpapaunlad ng talata
Maliban sa malakas na argumentong magpapatunay sa isinasaad ng talata ang
ebidensya batay sa pananaliksik.
1. Ebidensya – May dalawang uri ang ebidensya: pangunahin at di-pangunahain.

Pangunahin – interbyu, karanasan, sarbey, anekdota, eksperimento

Di-pangunahin – mga teksto, libro, artikulo, pahayagan, website
 Mahalaga ring ang ebidensiya ay mapagkakatiwalaan, may katotohanan, at
wasto. Sino ang may akda? Kailan ito isinulat o isinagawa? Ano ang layunin ng may-akda?
Pinondohan ba ito? Sino ang nagpondo? Ginawan ba ito ng ebalwasyon o rebyu ng mga
iskolar o awtoridad sa larangan?

2. Argumento – Ito ang magpapaliwang kung bakit sumusuporta ang datos sa gustong
patunayan o tesis. Sapat at angkop ba ang datos o ebidensiya para pangatuwiranan ang
paksa? Lohikal

Ang argumento ay mapapalawak at mapapalakas pa sa pamamagitan ng sumusunod:

Halimbawa at ilustrasyon

Datos – estadistika, detalye, impormasyon

Mga testimonya – sipi, anekdota

Depinisyon, pagkokompara, sanhi at bunga, at iba pa.

3. Pagbubuo – Ilang elemento sa pagbubuo ng talata ang dapat bigyang-
diin gaya ng:
Pagsisimula ng bagong talata
Isinasagawa ito:

⁻ kapag may bagong ideya o punto;

⁻ kapag magkokompara ng impormasyon o ideya;
⁻ bilang pahinga para sa mambabasa kung masyadong mahaba na
ang talata; at
⁻ kapag tatapusin ang introduksiyon o sisimulan ang kongklusyon.

• Mga transisyon sa bawat talata at sa loob ng talata –

Nagsisilbi itong tulay upang maipakita and daloy ng ideya at
pagtutuloy-tuloy ng mga ideya sa pagitan ng mga talata at
pangungusap sa loob ng talata.
Halimbawa:
Sa kabilang dako, gayunpaman, gayundin, isa pa, taliwas dito,
bagamat

Haba ng talata – Karaniwang may tatlo hanggang limang

pangungusap ang isang talata. Binabalanse din ito upang hindi
sobrang haba ng iba at sobrang ikli naman ng ilan. Inaayos din ito sa
sukat ng papel. Gayundin, mas maikli ang introduksiyon at kongklusyon
kaysa katawan. Halimbawa ng sukat:
Introduksiyon – 5 pangungusap
Katawan – 5 + 5 + 5 pangungusap sa bawat talata
Kongklusyon – 5 pangungusap
e. Pagbuo ng Pangungusap – Ilang mga dapat tandaan sa pagbuo
ng pangungusap upang maging higit na malinaw, tiyak, at
mauunawaan ang teksto:
Iba-ibahin ang uri at anyo ng pangungusap upang bigyang-
tuon ang ideya at hindi maging kabagot-bagot ang pagbasa sa
sinulat na akda. Maaaring gawin ito sa pamamagitan ng sumusunod:

⁻ Pagsalit-salitin ang maikli at mahabang pangungusap.

⁻ Maglagay ng biglang maigsing pangungusap.
⁻ Iba-ibahin ang simula ng mga pangungusap.
2. Paggamit ng iba’t ibang uri ng pangungusap (payak, tambalan,
hugnayan, at iba pa.)

• Iwasan ang maraming maikli at putol-putol na pangungusap.

Magagawa ito sa pamamagitan ng pagkakabit ng dalawang pangungusap
gamit ang mga pantukoy (pero, at, o ngunit, subalit, kaya, kung kaya, para,
dahil, ni, at iba pa).

• Iwasang paulit-ulit ang pagtukoy sa paksa o tao. Magagawa ito sa

paggamit ng panghalip (siya, sinoman, alinman, iyong, na siyang, at iba pa).

• Iwasan ang pare-parehong pattern o ritmo ng pangungusap sa

pamamagitan ng paggamit ng mga marker (dahil, noon, dati, para, sa halip,
habang, maliban sa, parang) at transisyon (sa totoo, gayunman, gayundin,
ano’t anoman).
f. Paggamit ng angkop na salita

Ang mga salitang ginagamit sa akademiko at mapanuring teksto ay sumusunod sa ilang pamantayan at
panuntunan gaya ng sumusunod:

1. Lebel ng pormalidad – Pormal ang wikang ginagamit sa mga akademikong teksto, kung
kaya’t iniiwasan dito ang balbal na salita o kataga gaya ng pare, todits, yosi, kiyeme, at
iba pa.

2. Pormal kaya hindi pinapaikli o dinadaglat ang mga salita.

3. Hindi nakakasakit sa o nirerespeto ang kalagayan ng kapuwa gaya ng lahi, bayan,

bansa, pisikal na kalagayan, kultura, relihiyon, kasarian, trabaho, pinag-aralan, pamilya, at iba
pa.

4. Gumagamit ng mga salitang maiintindihan ng mambabasa, hindi ng isang partikular na

grupo lamang.

5. Umiiwas sa yupemismo o pailalim na gamit ng salita upang itago ang katotohanan.

3. Kongklusyon

Ito ang huling bahagi ng teksto na isinasagawa sa pamamagitan ng

pagbubuod, pagrebyu, ng mga tinalakay, paghahawig (paraphrase),
o kaya’y paghamon, pagmungkahi, o resolusyon.

Halimbawa:
Sa pangkalahatan, sinikap na maging matapat sa orihinal na pagbaybay ang
mga bibliograpikal na datos. Totoo ito lalo na sa mga entri sa panahon ng
Kastila. Sa pamamagitan nito, inaasahang higit na natala rin ng bibliograpiya
ang karakter ng mga akdang isinalin.
- Lilia F. Antonio, Apat na Siglo ng Pagsasalin, 1989
Mapanuring Pag-iisip,
Mapanuring Manunulat
 Mula sa mapanuring pag-iisip nabubuo ang isang mapanuring manunulat na
nagtataglay ng mga sumusunod na katangian:

1. Aktibong nag-iisip kaugnay ng kahalagahan at kabuluhan ng sinulat sa kaniyang buhay, pamilya,

komunidad, kapuwa, lipunan, bansa, at daigdig batay sa dati niyang kaalaman at karanasan.
2. Gumagamit ng datos o batayan na pahayag o katuwiran na mapagkakatiwalaan at hindi ayon sa
haka-haka o pamamalagay lamang.
3. Nagtatanong kaugnay ng mga sitwasyon mula sa pag-analisa ng mga datos, ebalwasyon nito,
pagbubuod, at pag-uugnay nito sa paksa.
4. Malayang nag-iisip nang hindi hinahayaang maimpluwensiyahan ng iba’t ibang salik o datos.
5. Sinusuri ang mga sitwasyon mula sa iba’t ibang lente o perspektiba at hindi lamang sa iisang
takbo ng isip.
6. Sinusuportahan ang iba’t ibang perspektiba ng katuwiran at ebidensiya.
7. Tinatalakay ang mga ideya sa paraang organisado, malinaw, at masusi.
8. Nirerespeto ang kalagayan ng kapuwa kaugnay ng pisikal, sikolohikal, mental, pangkasarian,
kinabibilangang lahi, uri, grupo, at etnisidad nito sa pamamagitan ng maingat na paggamit ng
wika.
SINTESIS (FILIPINO)
SYNTHESIS(INGLES)
 “Ano Ang Sintesis o Synthesis?”

ANO ANG SINTESIS – Ang isang syntesis o sintesis ay ang buod o

pinakamaikli pero pinaka importanteng impormasyon galing sa
isang kwento o pangyayari.

Hindi ito isang panibagong kwento ngunit ang pinakaikling pagsasadula

ng mga importanteng ganap sa isang kwento. Taglay nito ang sagot sa mga
importanteng tanong katulog ng “Sino, ano, paano, saan, at kailan” na
ganap ang mga pangyayari.

Bukod rito, dapat nagkaugnay-ugnay na rin ang mga kaganapan o

pangyayari sa isang kwento sa iyon sintesis. Hindi rin ito dapat lumihis sa
impormasyon na nakasaad na sa kwento.
 “Ano ang Sintesis o Synthesis?”
ANO ANG SINTESIS – Ang isang syntesis o sintesis ay ang buod o
pinakamaikli pero pinaka importanteng impormasyon galing sa
isang kwento o pangyayari.

Hindi ito isang panibagong kwento ngunit ang pinakaikling pagsasadula

ng mga importanteng ganap sa isang kwento. Taglay nito ang sagot sa mga
importanteng tanong katulog ng “Sino, ano, paano, saan, at kailan” na
ganap ang mga pangyayari.

Bukod rito, dapat nagkaugnay-ugnay na rin ang mga kaganapan o

pangyayari sa isang kwento sa iyon sintesis. Hindi rin ito dapat lumihis sa
impormasyon na nakasaad na sa kwento.
 “Ano ang Sintesis o Synthesis”
Dapat ring panatilihing matibay ang mga katotohanang tagkay nito sa
malinaw na paraan ng paglalahad. Isa pa, ang mga punto ng may-akda ay dapat
ring bigyan ng halaga.

Ang sintesis rin ay ginagamit upang matulungan ang nagbabasa o nakikinig

na lalong maunawaan ang mga bagay na tinalakay ng may-akda.

May tatlong klase rin ito:

• Background Synthesis
• Thesis-Driven Synthesis
• Synthesis for the Literature

Para makagawa ng magandang sintesis, kailangan mong intindihin ang layunin

ng may-akda. Pagkatapos, pumili ka ng naayon na sanggunian batay sa layunin.
Sunod, gumawa ka ng plano sa organisasyon ng iyong sulatin. Pagkatapos
niyan, pwedeng ka nang sumulat ng mga laman ng sintesis.
Ang mga impormasyon patungkol sa sintesis ay nagmula
sa

https://philnews.ph/2020/05/07/ano-ang-synthesis-
kahulugan-at-mga-halimbawa/
BIONOTE
 “Ano ang BIONOTE?”
BIONOTE
Ang Bionote ay isang maikling impormatibong sulatin (Karaniwan
isang talata lamang) na naglalahad ng mga klasipikasyon ng isang
indibwal at ng kaniyang kredibilidad bilang propesyunal.
Taglay nito ang pinakamaikling buod ng mga tagumpay,pag-aaral,pagsasanay ng
may akda.

· Pananaliksik
· Antolohiya
· Pag apply sa Scholar
· Pagdalo sa mga workshops
· Journal
· Blog at websites
Dalawang Katangian ng Bionote/Tala ng may-akda

1. Maikling tala ng may-akda

·Ginagamit para sa journal at antolohiya

·Maikli ngunit siksik sa impormasyon
Nilalaman nito ay ang mga sumusunod:
·Pangalan ng may-akda
·Pangunahing Trabaho
·Edukasyong natanggap
·Akademikong parangal
·Dagdag na Trabaho
·Organisasyon na kinabibilangan
·Tungkulin sa Komunidad
·Mga proyekto na iyong ginagawa
Dalawang Katangian ng Bionote/Tala ng may-akda

2. Mahabang tala ng may-akda

·Mahabang prosa ng isang Curriculum vitae

·Karaniwan ito ay naka dobleng espasyo
Ginagamit ito sa mga sumusunod:
·Ginagamit sa encylopedia
·Curriculum Vitae
·Aklat
·Tala sa aklat ng pangunahing Manunulat
·Tala sa hurado ng mga lifetime awards
·Tala sa administrador ng paaralan
Dalawang Katangian ng Bionote/Tala ng may-akda

2. Mahabang tala ng may-akda

Nilalaman ng isang mahabang tala ng may akda

·Kasalukuyang posisyon
·Pamagat ng mga nasulat
·Listahan ng parangal
·Edukasyong Natamo
·Pagsasanay na sinalihan
·Karanasan sa propisyon o trabaho
·Gawain sa pamayanan
·Gawain sa organisasyon
MARAMING SALAMAT PO
SA PAKIKINIG