Chương 5: Hiệu ứng nhiệt độ

Temperature Effect

5.1. Khái niệm

5.2. Bình khuấy lý tưởng hoạt động ổn định
5.3. Bình khuấy lý tưởng hoạt động gián đoạn
5.4. Bình ống lý tưởng hoạt động ổn định
5.5. Khoảng nhiệt độ tối ưu

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 1

 5.1. Khái niệm về hiệu ứng nhiệt độ
 Phản ứng không thuận nghịch
 Thu nhiệt (endothermic)
 Phát nhiệt (exothermic)
 Phản ứng thuận nghịch K
 Thu nhiệt K tăng theo t, k tăng theo t =˃ t cao
 Phát nhiệt K giảm theo t, k tăng theo t =˃
Khoảng T tối ưu (V, FA0, XA )

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 2

Vận tốc phản ứng theo độ chuyển hoá trong
bình phản ứng đọan nhiệt

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 3

Độ chuyển hoá – nhiệt độ cho phản ứng thuận nghịch
bậc 1 trong bình khuấy hoạt động đọan nhiệt

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 4

5.2. Bình khuấy lý tưởng hoạt động ổn định
 Bình khuấy lý tưởng hoạt động ổn định nên nhiệt
độ không đổi do đó vận tốc phản ứng là hằng số.
 Giải hệ 3 phương trình:
1) Tốc độ phản ứng;
2) Cân bằng vật chất (phương trình thiết kế)
3) Cân bằng năng lượng

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 5

Điều kiện hoạt động ổn định cho bình khuấy
lý tưởng hoạt động liên tục-
Phản ứng bậc 1

 E/RTf
 k0 e
X Af   E/RTf
(5.2)
1   k0 e

m t Cp
X Af  Tf  T0  (5.3)
FA0 ( H r )
09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 6
09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 7
5.3. Bình khuấy lý tưởng hoạt động gián đoạn
Phương trình cân bằng nhiệt lượng và quá trình đọan nhiệt

dT dX A
m t CP   ( H r )N A0  KS(T0  Ti ) (5.4)
dt dt

m t C P dT   (H r ) N A0 dX A (5.5)

 H r N A0
T  T0  X A  X A0  (5.6)
m t CP
09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 8
 5.4. Bình ống lý tưởng hoạt động ổn định
Đoạn nhiệt

m t C P dT  FA0  ΔH r dX A (5.13)

 (H r )FA0
T  T0  (X A  X A0 ) (5.14)
m t CP

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 9

 5.5. Khoaûng nhieät ñoä toái öu V, FA0, XAf
 Tối đa hóa năng suất với TBPU cho trước
 Khoảng nhiệt độ tối ưu có thể:
a) Đẳng nhiệt cho bình khuấy hoạt động ổn định
b) Thay đổi theo thời gian cho bình khuấy hoạt động
gián đoạn;
c) Thay đổi theo chiều dài cho bình ống;
d) Từ bình khuấy này sang bình khuấy khác cho hệ
nhiều bình khuấy mắc nối tiếp.

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 10

Phaûn öùng khoâng thuaän nghòch / thu & phaùt
nhieät

 Ñoä chuyeån hoaù toái ña khoâng phuï thuoäc

nhieät ñoä
 Toác ñoä phaûn öùng taêng theo nhieät ñoä
 Naêng suaát toái ña ñaït ñöôïc taïi nhieät ñoä cao
nhaát coù theå.
 Nhieät ñoä bò giôùi haïn do vaät lieäu cheá taïo
vaø phaûn öùng phuï neáu coù.
 Nguồn nhiệt cho phản ứng thu nhiệt.

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 11

Phaûn öùng thuaän nghòch thu nhieät
 Taêng nhieät ñoä laøm taêng ñoä chuyeån
hoaù caân baèng vaø vaän toác
 Söû duïng nhieät ñoä cao nhaát coù theå.
 Nhieät ñoä bò giôùi haïn do vaät lieäu cheá taïo
vaø phaûn öùng phuï neáu coù.
 Nguồn nhiệt.

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 12

 Phaûn öùng thuaän nghòch phaùt nhieät
 Taêng nhieät ñoä seõ taêng toác ñoä phaûn öùng
nhöng laøm giaûm ñoä chuyeån hoaù caân baèng,
vaø ngöôïc laïi.
 Phaûn öùng ñöôïc thöïc hieän vôùi nhieät ñoä
giaûm daàn töø luùc baét ñaàu ñeán khi chaám
döùt.
 Xaùc ñònh khoaûng nhieät ñoä toái öu (V, FA0,
XAf)

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 13

 Vaän toác phaûn öùng laø haøm soá theo XA
vaø T cho phaûn öùng thuaän nghòch phaùt
nhieät

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 14

 Thí duï 5.4: Phaûn öùng thuaän nghòch
baäc moät
A <=> R
a) Töø 00C ñeán 1000C xaùc ñònh ñoä chuyeån hoaù caân baèng
XAe theo nhieät ñoä cho phaûn öùng treân. ∆F0298K = - 1.744
cal/mol, ∆Hr,298K= - 18.000 cal/mol.
b) Phaûn öùng thöïc hieän trong bình oáng t = 10 phuùt. Xaùc
ñònh ñoä chuyeån hoaù neáu thieát bò phaûn öùng hoaït ñoäng
ñaúng nhieät laàn löôït ôû 250C, 650C vaø nhieät ñoä toái öu.
Thí nghieäm ñoäng hoïc trong bình giaùn ñoaïn:
 XA = 0,793 sau 19 phuùt ôû 250C
 XA = 0,691 sau 8 phuùt ôû 350C
c) Laëp laïi caâu (b) vôùi bình khuaáy hoaït ñoäng oån ñònh

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 15

 Thí duï 5.4: Phaûn öùng thuaän nghòch
baäc moät
A <=> R
d) Söû duïng khoaûng nhieät ñoä toái öu cho bình oáng vôùi
CA0=1mol/lít, tính t ñeå ñaït XA = 0,76 vaø xaùc ñònh tyû
leä taêng naêng suaát so vôùi hoaït ñoäng ñaúng nhieät.
Tmax = 650C.
e) Söû duïng khoaûng nhieät ñoä toái öu cho heä hai bình
khuaáy maéc noái tieáp, tính t ñeå ñaït XA = 0,60 vaø
xaùc ñònh tyû leä taêng naêng suaát so vôùi hoaït ñoäng
ñaúng nhieät vaø nhieät ñoä, ñoä chuyeån hoaù ñaït
ñöôïc trong moãi bình.

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 16

Giả sử nhiệt dung riêng các chất là giống nhau nên nhiệt
phản ứng độc lập với nhiệt độ

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 17

Bảng 5.4
Nhiệt độ lnK theo (C) K Xae theo (D)
0
C K

5 278 5,14 170,5 0,9945

15 288 4,0 54,6 0,982
25 298 2,94 18,92 0,950
35 308 1,94 6,96 0,875
45 318 1,03 2,80 0,737
55 328 0,15 1,16 0,538
65 338 -0,66 0,52 0,341
75 348 -1,44 0,24 0,192
85
09/07/23
358 -2,15 0,12
Chuong 5-Hieu ung nhiet do
0,104 18
09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 19
b) Phương trình tính cho bình ống

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 20

Tính k1 : 250C độ chuyển hóa 0,793, Xae = 0,95

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 21

Giải (E) và (F) tại các nhiệt độ khác nhau được XA theo T khác nhau ứng với τ =
10ph. Bảng sau và hình 5.7.
* (H5.7) tại 250C =˃ XA = 0,58; tại 650C =˃ XA = 0,34
* 390C =˃ XAmax = 0,768

0
K XAe k1(F) e-k1t/XAe XA(E)
278 0,995 0,022 0,800 0,199
288 0,982 0,046 0,628 0,365
298 0,950 0,090 0,388 0,582
308 0,875 0,171 0,142 0,750
318 0,737 0,311 0,015 0,726
328 0,538 0,544 0,00004 0,538
338 0,341 0,926 - 0,340

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 22

c) Lặp lại câu b) cho bình khuấy liên tục

Nhiệt độ, K XA

278 0,181
288 0,313
298 0,462
308 0,579
09/07/23 Chuong 5-Hieu ung 318
nhiet do 0,596 23
d) Sử dụng khoảng T tối ưu: Phản ứng bậc 1 nên
đường (-rA ) theo X A là đường thẳng

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 24

Hình 5.8: Vaän toác phaûn öùng theo XA taïi
nhöõng nhieät ñoä khaùc nhau

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 25

d) Sử dụng khoảng T tối ưu: Phương trình thiết kế
cho bình ống tại điều kiện tối ưu

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 26

e) Söû duïng khoaûng T toái öu cho heä 2 bình khuaáy maéc noái
tieáp, tính τ ñeå ñaït XA = 0,60 vaø xaùc ñònh tyû leä taêng
naêng suaát so vôùi hoaït ñoäng ñaúng nhieät vaø nhieät ñoä,
ñoä chuyeån hoaù ñaït ñöôïc trong moãi bình.

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 27

Hình 5.10: Đường tối ưu cho hệ nhiều bình khuấy

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 28

Bài tập
5.1) Phản ứng trong ví dụ 5.4 xác định lượng nhiệt trao
đổi với môi trường ngòai mỗi giờ tại điều kiện làm việc
tối ưu của (a) một bình khuấy họat động ổn định, (b) hai
bình khuấy bằng nhau mắc nối tiếp để phản ứng 1.000
molA/h. Nhập liệu ở điều kiện sau: C A0= 2,5 mol A/lít;
Cp=250 cal/mol.K; T0=150C. Độ chuyển hóa tối đạ được
là 0,60.
5.2) Khi họat động ở điều kiện đẳng nhiệt tại nhiệt độ tối
ưu bình ống trong ví dụ 5.4 đạt độ chuyển hóa là 76%.
a)Độ chuyển hóa nếu duy trì khỏang nhiệt độ tối ưu?
b)Vẽ đường biểu diễn nhiệt độ tại mỗi khỏang 10%
chiều dài thiết bị phản ứng.
Nhiệt độ max cho phép là 650C và thời gian không đổi 10
phút.

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 29

5.3. Ba bình khuấy trộn bằng nhau mắc nối tiếp để
thực hiện phản ứng trong ví dụ 5.4.
a)Nếu thời gian lưu tổng cộng là 10ph, xác định
nhiệt độ cần duy trì tại mỗi bình để cực đại hóa độ
chuyển hóa?
b)Nếu số bình khuấy tăng lên vô cực (t=10ph). Tìm
độ chuyển hóa đạt được?
5.4. Phản ứng pha lỏng không thuận nghịch bậc 1
được thực hiện trong bình khuấy trộn ổn định.
ρ=1,2g/cm3,Cp=0,9cal/g.0C. Lưu lượng nhập liệu là
200cm3/s, V= 10 lít. k=1,8x105e-12.000/RT,s-1; ΔHr=-
4.600cal/mol; T0=200C; CA0=5mol/lít.
Tìm nhiệt độ và độ chuyển hóa trong dòng ra ở điều
kiện đọan nhiệt, ổn định?

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 30

 HẾT CHƯƠNG 5

09/07/23 Chuong 5-Hieu ung nhiet do 31