Trường Đại học Kinh tế Quốc Dân

CHƯƠNG 3.
CHÍNH SÁCH VÀ PHÁP LUẬT
VỀ BẢO HIỂM

1
 Nội dung Chương 3

3.1. Chính sách và pháp luật

3.2. Chính sách bảo hiểm

3.3. Pháp luật bảo hiểm

2 Khoa Bảo hiểm

 3.1. Chính sách và pháp luật

3.1.1. Chính sách và pháp luật

Chính sách là sự thể hiện cụ thể của đường lối chính
trị chung. Dựa vào đường lối chính trị chung, cương
lĩnh chính trị của đảng cầm quyền để định ra chính
sách.
Chính sách là cơ sở nền tảng để chế định nên pháp
luật. Hay nói cách khác, pháp luật là kết quả của sự thể
chế hóa chính sách.
“Thể chế hóa” có thể hiểu là đem luật, chuẩn tắc và
thể chế vào nhằm quy định và kiểm soát hành vi của
các chủ thể quan hệ.
3 Khoa Bảo hiểm
 3.1. Chính sách và pháp luật

3.1.1. Chính sách và pháp luật

Nếu chính sách là những tư tưởng, định hướng, những mong
muốn chính trị thì pháp luật được thể hiện bằng các quy tắc xử
sự mang tính pháp lý, được ban hành bởi Nhà nước theo những
trình tự và thủ tục nghiêm ngặt (hình thức, thẩm quyền, quy
trình soạn thảo và ban hành)
 Có thể có chính sách chưa được luật pháp hóa hoặc không bao
giờ được luật pháp hóa
 Nhưng sẽ không có pháp luật phi chính sách hay pháp luật
ngoài chính sách.
 Chính sách là linh hồn, là nội dung của pháp luật, còn pháp luật
là hình thức, là phương tiện thể hiện của chính sách

4 Khoa Bảo hiểm

 3.1. Chính sách và pháp luật

3.1.1. Chính sách và pháp luật

Nếu chính sách khi chưa được luật pháp hóa chỉ là cái
đích hướng tới, chưa phải là những quy tắc xử sự có tính
rằng buộc chung hay tính bắt buộc phải thực hiện; thì
pháp luật lại là những chuẩn mực có giá trị pháp lý bắt
buộc chung và được bảo đảm thực hiện bằng sức mạnh
cưỡng chế của Nhà nước
Khi đã được thể chế hóa, chính sách có vai trò chi phối,
quyết định đối với pháp luật. Khi tư tưởng chính sách
thay đổi thì pháp luật phải thay đổi theo. Ngược lại,
pháp luật lại là công cụ thực tiễn hóa chính sách. Chính
sách muốn được thực thi thì phải được luật pháp hoá.
5 Khoa Bảo hiểm
 3.1. Chính sách và pháp luật

3.1.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

Bảo hiểm là dịch vụ tài chính đặc biệt liên quan đến
sự an toàn trong cuộc sống của người dân
Đối tượng và phạm vi rộng, phức tạp
Các chủ thể hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm rất đa
dạng
Bảo hiểm có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự
phát triển kinh tế - xã hội của đất nước
Nhà nước phải có chính sách định hướng quản lý và
phát triển bảo hiểm, và phải được cụ thể hóa bằng luật
pháp
6 Khoa Bảo hiểm
 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
a) Luật KDBH và các văn bản hướng dẫn
 Luật KDBH số 24/2000/QH10 có hiệu lực từ 01/04/2001, gồm 9
chương và 129 điều
Chương 1. Quy định những vấn đề chung về kinh doanh bảo hiểm
Chương 2. Hợp đồng bảo hiểm
Chương 3. Doanh nghiệp bảo hiểm
Chương 4. Đại lý bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm
Chương 5. Tài chính, hạch toán kế toán và báo cáo tài chính
Chương 6. DNBH và DNMGBH có vốn đầu tư nước ngoài
Chương 7. Quản lý nhà nước về kinh doanh bảo hiểm
Chương 8. Khen thưởng và xử lý vi phạm
Chương 9. Điều khoản thi hành
7 Khoa Bảo hiểm
 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
a) Luật KDBH và các văn bản hướng dẫn
 Nghị định 45/2007/NĐ-CP ngày 27/03/2007 quy định chi tiết
thi hành một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm
 Nghị định 46/2007/NĐ-CP ngày 27/03/2007 Quy định chế độ
tài chính với doanh nghiệp bảo hiểm và doanh nghiệp môi giới
bảo hiểm
 Luật sửa đổi bổ sung Luật kinh doanh bảo hiểm 61/2010/QH12
ngày 24/11/2010
 Nghị định 123/2011/NĐ-CP ngày 28/12/2011 Quy định chi tiết
một số điều của Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật
Kinh doanh bảo hiểm và sửa đổi bổ sung nghị định
45/2007/NĐ-CP
8 Khoa Bảo hiểm
 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
a) Luật KDBH và các văn bản hướng dẫn
 Thông tư số 09/2011/TT-BTC Hướng dẫn về thuế giá trị gia tăng,
Thuế thu nhập doanh nghiệp đối với lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm
 Thông tư 124/2012/TT-BTC ngày 30/07/2012 Hướng dẫn thi hành
nghị định 45/2007/NĐ-CP và Luật Sửa đổi bổ sung luật Kinh doanh
bảo hiểm.
 Thông tư 125/2012/TT-BTC ngày 30/07/2012 Hướng dẫn chế độ tài
chính đối với doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm,
doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm
phi nhân thọ nước ngoài
 Thông tư 232/2012/TT-BTC ngày 28/12/2012 Hướng dẫn kế toán áp
dụng với doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, doanh nghiệp tái bảo
hiểm và chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài
9 Khoa Bảo hiểm
 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
a) Luật KDBH và các văn bản hướng dẫn
 Nghị định 98/2013/NĐ-CP ngày 28/08/2013 Quy định về xử phạt
vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm, kinh
doanh xổ số.
 Nghị định 68/2014/NĐ-CP ngày 309/07/2014 Sửa đổi, bổ sung
một số điều của nghị định số 45/2007/NĐ-CP ngày 27 tháng 3
năm 2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều
của luật kinh doanh bảo hiểm.
 Thông tư 194/2014/TT-BTC ngày 17/12/2014 Sửa đổi bổ sung
một số điều của Thông tư 124/2012/TT-BTC và Thông tư
125/2012/TT-BTC

10 Khoa Bảo hiểm

 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
a) Luật KDBH và các văn bản hướng dẫn
 Nghị định 12/2015/NĐ-CP ngày 12/02/2015 Quy định chi tiết thi
hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các Luật và thuế sửa
đổi, bổ sung một số điều của các nghị định về thuế.
 Quyết định 15/QĐ-QLBH ngày 10/03/2015 Ban hành quy chế tổ
chức thi, cấp chứng chỉ đại lý bảo hiểm.
 Nghị Định 73/2016/NĐ-CP của Chính phủ ngày 01/07/2016 Quy
định chi tiết thi hành Luật kinh doanh bảo hiểm và Luật sửa đổi,
bổ sung một số điều của Luật kinh doanh bảo hiểm
Nghị định 73 thay thế Nghị định 45/2007/NĐ-CP ban hành ngày
27/3/2007, Nghị định 123/2011/NĐ-CP ban hành ngày 28/12/2011,
Nghị định 68/2014/NĐ-CP ban hành ngày 9/7/2014
11 Khoa Bảo hiểm
 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
a) Luật KDBH và các văn bản hướng dẫn
 Nghị Định 73/2016/NĐ-CP của Chính phủ ngày 01/07/2016 Quy
định chi tiết thi hành Luật kinh doanh bảo hiểm và Luật sửa đổi,
bổ sung một số điều của Luật kinh doanh bảo hiểm bao gồm:
a) Thành lập và hoạt động của các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ,
doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, doanh nghiệp bảo hiểm sức
khỏe, doanh nghiệp tái bảo hiểm (sau đây gọi tắt là doanh nghiệp bảo
hiểm), chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài (sau
đây gọi tắt là chi nhánh nước ngoài), doanh nghiệp môi giới bảo hiểm,
đại lý bảo hiểm, cung cấp dịch vụ bảo hiểm qua biên giới, văn phòng
đại diện của doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm
nước ngoài và quỹ bảo vệ người được bảo hiểm;
b) Chế độ quản lý tài chính đối với các doanh nghiệp bảo hiểm, chi
nhánh nước ngoài, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm.
12 Khoa Bảo hiểm
 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
a) Luật KDBH và các văn bản hướng dẫn
 Thông tư số 50/2017/TT-BTC hướng dẫn thi hành một số điều
của Nghị định số 73/2016/NĐ-CP ngày 01/07/2016 của Chính
phủ quy định chi tiết thi hành Luật Kinh doanh bảo hiểm và Luật
sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm
 Nghị định số 48/2018/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của
nghị định số 98/2013/NĐ-CP ngày 28 tháng 8 năm 2013 của
chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực
kinh doanh bảo hiểm, kinh doanh xổ số
 Nghị định số 58/2018/NĐ-CP quy định về bảo hiểm Nông
nghiệp

13 Khoa Bảo hiểm

 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
a) Luật KDBH và các văn bản hướng dẫn
 Luật số 42/3019/QH14 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật
Kinh doanh bảo hiểm, Luật Sở hữu trí tuệ có sửa đổi, bổ sung các
quy định về dịch vụ phụ trợ bảo hiểm
 Nghị định số 80/2019/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của
nghị định số 73/2016/NĐ-CP ngày 01 tháng 7 năm 2016 của
chính phủ quy định chi tiết thi hành luật kinh doanh bảo hiểm và
luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật kinh doanh bảo hiểm;
Nghị định số 98/2013/NĐ-CP ngày 28 tháng 8 năm 2013 của
chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trọng lĩnh vực
kinh doanh bảo hiểm, kinh doanh xổ số đã được sửa đổi, bổ sung
một số điều theo nghị định số 48/2018/NĐ-CP ngày 21 tháng 3
năm 2018 của Chính phủ.
14 Khoa Bảo hiểm
 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
b) Các luật liên quan đến bảo hiểm
 Bộ luật dân sự 2015
 Rút chương “Hợp đồng bảo hiểm” ra khỏi bộ luật dân sự
 Có các quy định lẻ liên quan đến Bảo hiểm: Các quy định về trách
nhiệm dân sự và giải quyết tranh chấp, quy định chung về hợp đồng bảo
hiểm.
 Bộ luật hàng hải
 Chương XVIII (điều 303 – điều 336) quy định về Hợp đồng bảo hiểm
hàng hải
 Đối với những vấn đề Bộ luật hàng hải không quy định thì áp dụng theo
luật Kinh doanh bảo hiểm
(Hàng hải là lĩnh vực đặc biệt, áp dụng nhiều điều luật và thông lệ quốc tế)

15 Khoa Bảo hiểm

 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
c) Chiến lược phát triển và kiểm soát thị trường bảo hiểm
 Quyết định số 193/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày
15/02/2012 về chiến lược phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam
giai đoạn 2011-2020
I. MỤC TIÊU CỦA CHIẾN LƯỢC
1. Mục tiêu tổng quát
2. Mục tiêu cụ thể
II. MỘT SỐ CHỈ TIÊU CỤ THỂ VÀ LỘ TRÌNH THỰC HIỆN
III. CÁC GIẢI PHÁP CƠ BẢN
1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm
2. Nâng cao tính an toàn hệ thống, hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh
của các doanh nghiệp bảo hiểm
3. Khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển và đa dạng hóa sản phẩm
bảo hiểm
4. Đa dạng và chuyên nghiệp hóa các kênh phân phối bảo hiểm
16 Khoa Bảo hiểm
 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
d) Các quy định về bảo hiểm bắt buộc
 Bảo hiểm TNDS chủ xe cơ giới
- Nghị định 103/2008/NĐ-CP, Thông tư 22/2016/TT-BTC và 
Nghị định 46/2016/NĐ-CP
 Bảo hiểm công trình trong thời gian xây dựng
- Nghị định 119/2015/NĐ-CP, Thông tư 329/2016/TT-BTC và 
Nghị định 121/2013/NĐ-CP: Bảo hiểm công trình trong thời gian xây dụng,
Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp tư vấn đầu tư xây dựng, Bảo hiểm trách
nhiệm của nhà thầu thi công xây dựng đối với người lao động thi công trên
công trường
 Bảo hiểm cháy nổ
 Nghị định 23/2018/NĐ-CP và Nghị định 167/2013/NĐ-CP
 Bảo hiểm TNDS người kinh doanh vận tải hành khách, hàng hóa dễ cháy
và dễ nổ trên đường thủy nội địa: Nghị định 125/2005/NĐ-CP
17 Khoa Bảo hiểm
 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.1. Khung pháp lý của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
d) Các quy định về bảo hiểm bắt buộc
 Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp
 Đối với tư vấn đầu tư xây dựng: Nghị định 119/2015/NĐ-CP và 
Nghị định 121/2013/NĐ-CP
 Đối với công chứng viên: Nghị định 110/2013/NĐ-CP, 
Nghị định 67/2015/NĐ-CP và Nghị định 29/2015/NĐ-CP
 Đối với luật sư: Công văn 3103/BTP-BTTP năm 2014 và 
Nghị định 110/2013/NĐ-CP
 Đối với Bác sỹ, y sỹ, Điều dưỡng viên, Hộ sinh viên, Kỹ thuật viên, Lương y,
Người có bài thuốc gia truyền hoặc có phương pháp chữa bệnh gia truyền:
Nghị định 102/2011/NĐ-CP
 Đối với môi giới viên bảo hiểm: Luật Kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10
và Nghị định số 73/2016/NĐ-CP
 Đối với tổ chức kinh doanh dịch vụ phụ trợ bảo hiểm: Luật số 42/2019/QH14

18 Khoa Bảo hiểm

 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.2. Chính sách và pháp luật Bảo hiểm xã hội

a) Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn
 Luật BHXH số 58/2014/QH13
Luật này quy định chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội; quyền và
trách nhiệm của người lao động, người sử dụng lao động; cơ quan, tổ
chức, cá nhân có liên quan đến bảo hiểm xã hội, tổ chức đại diện tập
thể lao động, tổ chức đại diện người sử dụng lao động; cơ quan bảo
hiểm xã hội; quỹ bảo hiểm xã hội; thủ tục thực hiện bảo hiểm xã hội
và quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội.

19 Khoa Bảo hiểm

 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.2. Chính sách và pháp luật Bảo hiểm xã hội

a) Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn
 Luật BHXH số 58/2014/QH13
Luật này gồm 9 chương và 125 điều:
Chương 1. Những quy định chung
Chương 2. Quyền, trách nhiệm của NLĐ, NSDLĐ, cơ quan BHXH
Chương 3. BHXH bắt buộc
Chương 4. BHXH tự nguyện
Chương 5. Quỹ BHXH
Chương 6. Tổ chức, quản lý BHXH
Chương 7. Trình tự, thủ tục thực hiện BHXH
Chương 8. Khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm về BHXH
Chương 9. Điều khoản thi hành

20 Khoa Bảo hiểm

 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.2. Chính sách và pháp luật Bảo hiểm xã hội

a) Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn
 Quyết định 1018/QĐ-BHXH 
Sửa đổi một số nội dung tại các quyết định ban hành quy định quản
lý thu, chi BHXH, BHYT.
 Thông tư 58/2015/TT-BLĐTBXH 
Quy định mức điều chỉnh tiền lương và thu nhập tháng đã đóng
BHXH. 
 Nghị định 115/2015/NĐ-CP 
Nghị định này quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã
hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với cán bộ, công chức, viên
chức và người lao động Việt Nam làm việc theo hợp đồng lao động

21 Khoa Bảo hiểm

 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.2. Chính sách và pháp luật Bảo hiểm xã hội

a) Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn
 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH 
Thông tư này quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội
về bảo hiểm xã hội bắt buộc và hướng dẫn thi hành Nghị định số
115/2015/NĐ-CP
 Nghị định 134/2015/NĐ-CP 
Quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm
xã hội tự nguyện.
 Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH 
Quy định chi Tiết hướng dẫn thực hiện Điều 76 của Luật Bảo hiểm
xã hội và một số Điều của Nghị định số 134/2015/NĐ-CP.

22 Khoa Bảo hiểm

 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.2. Chính sách và pháp luật Bảo hiểm xã hội

a) Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn
 Nghị định 44/2017/NĐ-CP Quy định mức đóng bảo hiểm xã hội
bắt buộc vào quỹ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
 Quyết định 636/QĐ-BHXH 
Ban hành quy định về hồ sơ và quy trình giải quyết hưởng các chế
độ bảo hiểm xã hội
 Quyết định 828/QĐ-BHXH 
Ban hành quy định quản lý chi trả các chế độ BHXH, BHTN.
 Quyết định 959/QĐ-BHXH 
Quy định về quản lý thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm
thất nghiệp; quản lý sổ bảo hiểm xã hội, thẻ bảo hiểm y tế.

23 Khoa Bảo hiểm

 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.2. Chính sách và pháp luật Bảo hiểm xã hội

b) Luật BHYT và các văn bản hướng dẫn
 Luật BHYT số 25/2008/QH12 và Luật sửa đổi, bổ sung một số
điều của Luật BHYT.
Luật này quy định về chế độ, chính sách bảo hiểm y tế, bao gồm đối
tượng, mức đóng, trách nhiệm và phương thức đóng bảo hiểm y tế;
thẻ bảo hiểm y tế; phạm vi được hưởng bảo hiểm y tế; tổ chức khám
bệnh, chữa bệnh cho người tham gia bảo hiểm y tế; thanh toán chi
phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế; quỹ bảo hiểm y tế; quyền
và trách nhiệm của các bên liên quan đến bảo hiểm y tế.

24 Khoa Bảo hiểm

 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.2. Chính sách và pháp luật Bảo hiểm xã hội

b) Luật BHYT và các văn bản hướng dẫn
 Nghị định 105/2014/NĐ-CP Quy định chi tiết và hướng dẫn thi
hành một số điều của Luật BHYT
 Quyết định 959/QĐ-BHXH Quy định về quản lý thu bảo hiểm xã
hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp; quản lý sổ bảo hiểm xã
hội, thẻ bảo hiểm y tế.
 Thông tư liên tịch 41/2014/TTLT-BYT-BTC Hướng dẫn thực hiện
BHYT
 Thông tư 14/2016/TT-BYT Quy định chi tiết một số điều của Luật
BHXH thuộc lĩnh vực y tế
 Quyết định 4520/QĐ-BHYT Đính chính thông tư số 14/2016/TT-
BYT
25 Khoa Bảo hiểm
 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.2. Chính sách và pháp luật Bảo hiểm xã hội

b) Luật BHYT và các văn bản hướng dẫn
 Quyết định 1313/QĐ-BHXH Về việc ban hành mẫu thẻ Bảo hiểm
y tế
 Quyết định 1351/QĐ-BHXH Về việc ban hành mã số ghi trên thẻ
Bảo hiểm y tế

26 Khoa Bảo hiểm

 3.2. Chính sách và pháp luật bảo hiểm

3.2.2. Chính sách và pháp luật Bảo hiểm xã hội

c) Các quy định của pháp luật về BHTN
 Luật Việc làm 38/2013/QH13, chương 6 quy định về nguyên tắc,
đối tượng, chế độ BHTN; hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao
trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động; trợ
cấp thất nghiệp; hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm, học nghề; quỹ
BHTN
 Nghị định 28/2015/NĐ-CP Nghị định Quy định chi tiết thi hành
một số điều của Luật Việc làm về bảo hiểm thất nghiệp

27 Khoa Bảo hiểm

 Question?

28 Khoa Bảo hiểm