Doç.Dr.

Özlem BAŞ
ETKİLEŞİMLİ OKUMA ve TÜRKÇE
ÖĞRETİMİNDE WEB ARAÇLARININ
KULLANILMASI
 SUNU PLANI

• Etkileşimli Sesli Okuma

• Web 2.0 Araçları
• Web 2.0 Araçlarının Eğitimde Kullanılması
 ETKİLEŞİMLİ SESLİ OKUMA
• Sesli okuma stratejisini uygulama sürecinde izlenecek adımları Fisher, Brozo, Frey ve Ivey
(2015, 77) şu şekilde ele almıştır:
1. Öğrencilerinizin ilgisini çekin ve onlardan sizi dinlemeleri için neden bulmalarını isteyin. Bu
aşamada örnek olarak öğrencilere şu sorular sorulabilir:
• Kitabın başlığı ve kapağı size neler düşündürdü?
• Daha önce bu kitabı hiç duydunuz mu?
• Bu kitapla ilgili neler biliyorsunuz?
2. Kitabı hevesle öğrencilerinize okuyun bir yandan da okuma esnasında reaksiyonlarınızı
öğrencilerinizle paylaşın.
Örneğin:
•Şimdi okuyacağım kısım sizin için sürprizlerle dolu...
•Benim için yeni olan şey...
•Yazar tam da burada beni alt üst etti...
3. Öğrencilerin kitabı dinlemeye olan ilgisini sürdürün.
•Şu anda ne düşünüyorsunuz?
•Bununla ilgili okuduğunuz başka bir kitabı hatırladınız mı?
•Bu dinlediklerim kafanda nasıl bir resim oluşturdu?
4. Öğrencilerin kafa karıştırıcı kavramları ve terminolojiyi anlaması için ilgisini çekin.
•Bu aşamada bu kavramları somutlaştırarak açıklayın ve okumaya devam edin.
5. Okuma bittikten sonra öğrencilerin metnin ötesinde düşünebilmeleri için bir tartışma
başlatın.
•Bu metni neyle karşılaştırabilirsiniz?
•Zihninizde herhangi bir şey değişti mi?
•Ne öğrendiniz? Bu doğrultuda bundan sonra ne okumayı planlıyorsunuz?
Örnek Uygulama

1. Sen bu hikayenin başlığı duyduğunda nasıl bir baykuş hayal

ediyorsun? Sence neden bu baykuşun kanatları kırmızı?
• Çok uzaklardaki büyük ormanda kırmızı kanatlı
baykuşlar yaşardı. Gece olduğunda yakınlardaki
çiftliğin çevresinde uçar, küçük yavrulara yiyecek
ararlardı. Rüzgarlı bir gecede, küçük baykuş
kovuğundan çıktı.
• 2. Kovuk kelimesinin anlamını cümlenin
genelinden yola çıkarak tahmin edelim?
• Rüzgar öyle sert esiyordu ki az kalsın ağaçtan düşüyordu. Kanatları yeterince güçlü ve
kırmızı değildi. Uçmayı çok istese de acele etmemeliydi. Keşke bir arkadaşı olsaydı. Onunla
ne çok oyun oynardı. Üzgün üzgün otururken bir çıtırtı duydu.
3. Sence bu çıtırtı nerden veya kimden geliyordu?
Küçük bir fareydi bu?
“Affedersin seni korkuttum mu ?” diye sordu fare. “Yoo!” dedi küçük baykuş üzgün bir sesle.
“Neden üzgünsün?” diye sordu küçük fare.
•4. Küçük baykuş neden üzgündü?
• “Hiç arkadaşım yok, üstelik uçamıyorum. Kanatlarım
kırmızı ve güçlü değil.” “Arkadaş olabiliriz. İstersen seni
hemen uçurabilirim!” dedi fare. Fare ile arkadaş olmak
çok hoştu. Artık uçmasa da olurdu. Fare bir arkadaş
bulduğu için çok mutluydu. Ama küçük baykuşları
uçmaya hazırlamak biraz zordu. Çiftliğin çevresindeki
tarlalar kırmızı gelinciklerle doluydu.
• 5. Kırmızı gelincik nedir? Hiç kırmızı bir gelincik çiçeği
gördün mü?
• Fare, arkadaşının uçmasına yardım edecekti. Bunun için bir demet gelincik yeterliydi. Hızla
ağaçtan indi. Küçük baykuş çok sevinçliydi. Ama biraz beklemeliydi. Küçük fare çabucak
geri döndü. Topladığı çiçekleri arkadaşının kanatlarına taktı. “İşte şimdi kırmızı kanatlı bir
baykuş oldun !” dedi. Küçük baykuş kanatlarını açtı. Ama hızla esen rüzgar, bütün
gelincikleri uçuruverdi. “Üzülme! Aklıma yeni bir fikir geldi! “ dedi fare. Hızla ağaçtan indi,
çiftliğin bahçesine gitti.
• 6. Sence farenin aklına nasıl bir fikir geldi?
• Fare, çiftlikteki sepetlerden yeni toplanmış kırmızı elmalardan aldı. Sonra kemirmeye
başladı. Kabuklarından uzun bir kurdele yaptı. Küçük baykuşun yanına dönüp kanatlarına
doladı, doladı, doladı: “İşte şimdi harika bir kırmızı baykuş oldun!” dedi. Küçük baykuş hızla
kanatlarını çırptı. Ama kanatlarını çırparken bütün elma kabukları dökülüverdi. “Hiç
üzülme!” dedi fare. “Aklıma daha iyi bir fikir geldi.” Hızla ağaçtan indi ve çiftliğe doğru
koşmaya başladı. Çiftlikteki üç yaramaz kedi uyuyordu. Oynadıkları kırmızı yumak tam
ortalarında duruyordu. Sessizce kedilere yaklaştı fare, yumağı dikkatlice topladı ve kaptığı
gibi hızla yanlarından uzaklaştı. Baykuşun yanına dönen fare yumağı onun kanatlarına
sarmaya başladı. Sardı, sardı. Ama birden küçük baykuş hapşırdı. Hapşırırken dengesini
kaybetti. Ayağına dolanan iple dalda asılı kaldı. Küçük baykuş ipten kurtulmak için
çırpınmaya başladı. Çırpındıkça kanatları güçlendi ve kızardı.
• 7. Baykuşun kanatlarının kırmızı olması bize neyi
gösteriyor?
• Ama ipten bir türlü kurtulamıyordu. Küçük fare yardıma yetişti. İpi kemirip kopardı ve
arkadaşını kurtardı. Küçük baykuş sevinçle uçmaya başladı. Kanatları güçlenmişti. Artık o,
kırmızı kanatlı bir baykuş olmuştu. Baykuş çok mutluydu. Artık uçabiliyordu. Bir süre
havada uçtu, uçtu. Sonra geri döndü. Dalda onu bekleyen küçük farenin yanına kondu.
Küçük baykuş arkadaşına teşekkür etti. Bir daha hiç ayrılmadılar. Hep arkadaş kaldılar.
• 8. Sence neden baykuş ve fare bu kadar iyi arkadaş oldular?
• Kırmızı kanatlı baykuş, büyüyünce yuvasını küçük farenin yaşadığı çiftliğin çatısına kurdu.
Baykuşun yavruları da tıpkı kendisi gibi bir an önce büyümek, kırmızı kanatlarıyla uçmak
istiyorlardı. Küçük farenin getirdiği vişne, böğürtlen ve çilekleri iştahla yerken, tüylerinin
kızardığını sanıp seviniyorlardı. Oysa bu, kırmızı meyvelerin lekesinden başka bir şey
değildi.
Feridun Oral
• Dinlediğiniz hikayeyi anlatınız.
• Küçük fare baykuşun uçamama problemini
çözmek için neler yaptı?
• Bu hikayeden nasıl bir ders çıkarabiliriz?
• Bu hikayede hangi kelimelerin anlamını
öğrendin?
 WEB 2.0 TEKNOLOJİSİ
• Web 2.0 terimi ilk kez Darcy DiNuccy tarafından kullanılmıştır.
• Web 2.0 araçları, HTML vb. bilgisayar işaretleme dillerini bilme zorunluluğu olmaksızın belli
bir düzeyde bilgisayar okuryazarlığına sahip kullanıcıların içerik üretip paylaşabildikleri
çevrimiçi uygulamalarıdır.
• Bu araçlarla üretilen içeriklerin sosyal medya ağları veya geliştirilen farklı platformlar
üzerinden başkalarıyla paylaşılabilmesi bilginin daha hızlı yayılmasını sağlamakta ve
kullanıcılar arasında etkili bir iletişim kurulmasına olanak vermektedir.
 WEB 2.0 ARAÇLARININ ÖZELLİKLERİ
• Kullanım kolaylığı
• Sosyalleştirme
Facebook
• Hızlı iletişim Twitter
• İçerik üretme ve paylaşma Instagram
• Zamandan tasarruf Youtube
Wordpress
• Ekonomik gelir ve pazarlama
Wikipedia
• Bağımsız haber üretme ve haber alma
Linkedln
• Güncellik Whatsapp
• İşbirliği sağlama Tik tok
• Bulut teknolojisi
• Eğitim faaliyetlerine destek
 WEB 2.0 ARAÇLARININ EĞİTİMDE KULLANILMASI
• Web teknolojisinin yayılmasıyla birlikte dijital öğrenme ortamları içinde Web 2.0 araçları,
sınıf içi öğrenme ortamlarında yeni bir alternatif ortaya çıkarmaktadır (Genç, 2010).

• Web 2.0 araçlarının eğitimde kullanılması farklı dijital materyallerin çoğalmasını

sağlamıştır. Böylece farklı öğretim yöntemlerinin kullanılmasının yolu açılmış olup ilgi çekici
etkinlikler tasarlanmaya başlanmıştır. Bu bakımdan öğretim yönteminin değiştirilmesi Web
2.0 teknolojilerinin; öğrencilerin işbirliği yapmasına, içerik oluşturmada aktif olarak yer
almalarına ve çevrimiçi bilgileri paylaşmalarına izin veren özellikleriyle yakından ilişkili
olduğu görülebilmektedir (Grosseck, 2009).
 WEB 2.0 ARAÇLARI
• Pixton - Karikatür OLuşturma
• Voki - Görsel konuşma/Diyalog Oluşturma
• Wordwall - Çeşitli Etkinlikler Düzenleme
• Steam Wordle - Kelime Puzzle
• Make Beliefs Comix - Karikatür Oluşturma
• Storybird - Hikaye Oluşturma
• Mentimeter / Kahoot Ölçme-Değerlendirme
• Word Art - Kelime Bulutu
• Popplet - Zihin Haritası
• Crosswordlabs ve Wordsearchlabs- Bulmaca Oluşturma
 PİXTON
• Pixton farklı özelliklere sahip karikatürler oluşturmada kullanılabilecek bir Web 2.0 aracıdır. Pixton ile karakterler oluşturulabilir,
karakterlerin hikayesi yazılabilir, arka planlar oluşturabilir, farklı ekran tasarımlarıyla bir çizgi roman kitabı yaratIabilir. Ayrıca farklı çizgi
roman topluluklarına katılınıp yeni kişilerle tanışılabilir ve onların yarattıkları çizgi romanlar incelenebilir. Tıkla ve sürükle sistemiyle çok
çeşitli ön ayarlı karakterler, arka plan, yazı tipleri, kolayca seçilebilen ve işlenen renk özellikleri sunulmaktadır. Bu araç dil öğretimine
entegre edilme sürecinde her seviyede uygulanabilme özelliği taşımaktadır. Ancak “karikatürlerin kısa ve nispeten basit cümle ya da
diyaloglar içermesi onları başlangıç seviyesi için daha uygun kılmaktadır.
Pixton ile
• Kitap raporu ya da okul projeleri çizgi roman tarzında hazırlanabilir.
• Bir kavram ya da düşünce kısa ve öz bir şekilde anlatılabilir.
• Sözcük ve resimlerle bir hikaye anlatılabilir.
• Özelleştirilebilir karakterlerle incelikli duygular betimlenebilir.
• Çizgi roman ya da karikatürler ile mizah yapılabilir.
• Bir film senaryosu çizilebilir.
 VOKİ
• Voki, ücretsiz çevrimiçi bir hizmet olup kullanıcıların kişiselleştirilmiş görsel konuşma
yaratmalarını ve bunları bir blog ya da İnternet sayfasına yerleştirmelerini ayrıca elektronik
posta ile gönderilebilmelerini sağlayan bir Web 2.0 aracıdır.
• Voki, öğrenci ya da öğretmenlerin kendi seslerini kaydetmelerini veya ses dosyası
kullanmalarını ve bunları yeniden oynatmalarını sağlayan bir konuşma avatarıdır.
Öğrenciler bu araçla metin üzerinde yazı yazabilir ve kelimeleri yavaşça tekrar tekrar
duyabilirler.
• Öğrenciler kendilerine veya sınıf arkadaşlarına benzeyen kendi avatar karakterlerini
tasarlayabilir, diyaloglar oluşturabilir ve derslerde pratik yapabilirler.
• Ayrıca, öğretmenler kısa dikte çalışmalarında ya da çevrimiçi ödevlerdeki dinleme
alıştırmalarında da Voki’yi kullanabilirler. Voki, konuşma etkinlikleri için kullanılabilecek
hareketli, sanal bir temsil figürü olarak açıklanabilir.
 WORDWALL
• Wordwall, içerisinde çoktan seçmeli, eşleştirme, doğru-yanlış, sürükle bırak gibi farklı
türlerde interaktif testler oluşturmaya yarayan oyunlaştırma tabanlı bir çevrimiçi
değerlendirme aracıdır.
 MAKE BELIEFS COMIX
• Make Beliefs Comix, 2006’da Bill Zimmerman tarafından her yaştan insanın duygu ve düşüncelerini ifade
etmeleri için kurulmuş ücretsiz bir çizgi roman sitesidir. Sitede farklı karakterler, nesneler, arka planlar,
konuşma ve düşünce baloncukları yer almakta ve kullanıcı oluşturduğu kompozisyona göre çizgi romanda
olmasını istediği resimleri değişik pozisyonlarda kullanabilmektedir. Bununla birlikte seçilen resimler
ölçeklenebilir özelliktedir. Boş bir taslağa birden fazla resim eklenebilmektedir. Bu yönüyle program
öğrencinin hayallerini, duygu ve düşüncelerini bir olay örgüsü hâlinde yansıtılmasını kolayca sağlamaktadır.

• Çizgi roman oluşturulurken doğrudan program yoluyla konuşma baloncuklarının içi doldurulabildiği gibi bu
baloncuklar boş bırakılarak da farklı yazma çalışmalarına yer verilebilir. Öğrencilere aynı olay örgüsünü içeren
görsel kompozisyonlar dağıtılarak orijinal ve yaratıcı hikâyeler yazdırılabilir. Farklı, esprili metinlerin çıkması
sınıf içerisinde öğrenci katılımını artıracak ve anlamlı öğrenmelerin yolunu açacaktır.
 STORYBIRD
• Storybird, görsellerden hareketle yazma, çeşitli görsel şekillerin öğrencilere sunularak bir olay örgüsü içinde metin
oluşturma sürecidir. Öğrencinin düşünme becerisini aktif hâle getiren ve onu yazmaya yönlendiren bu etkinlik
gazete kupürlerinden meydana gelen resimlerle de gerçekleştirilebilmektedir. Bu görseller birbiriyle bağlantılı
resimler olabileceği gibi birbirlerinden alâkasız da olabilir. Görsellerden hareketle yazma sürecinde devamlılık
gösteren resimlerin kullanılmasının olay örgüsünün kolay işlenmesi ve konunun dağılmaması gibi avantajları vardır.
Birbiriyle alâkasız resimlerin kullanılması ise farklı konuların öyküde yer bulmasına olanak vermektedir.
• Storybird, genellikle belli temalar altında toplanmış illüstrasyonlara uygun hikâye veya şiir yazılabilen bir
platformdur. Bu platformda yazılan hikâye veya şiirler otomatik olarak bir kitap mizanpajına çevrilebilmektedir.
Storybird’de aynı sanatçıya ait resimler farklı öğrenciler tarafından ele alınarak özgün metinler
oluşturulabilmektedir.
• Bununla birlikte istenildiği takdirde oluşturulan ürünler kitap olarak da basılabilmektedir. Oluşturulan ürünleri
ücretsiz bir şekilde pdf hâlinde bilgisayara indirebilmek için puan biriktirmek gerekmektedir. Site üzerinden ne
kadar çok ürün ortaya konulursa o kadar fazla puan kazanılabilmektedir.
 WORD ART
• Görsel sunu, göze hitap ederek öğrencinin anlama becerisini geliştirmeyi amaçlayan etkili ders
araçlarındandır. Bu öğretim aracının istenilen etki gücüne uygun hazırlanmasında kaynak olarak iki
boyut vardır: Öğretmen ve öğrenci.
• Her ne kadar öğretmen tarafından yardımcı ders aracı niteliğiyle tasarlanan görsel sunular da eğitim
ortamının bir parçası olsa da öğrencinin bizzat kendisi tarafından tasarlanan bu araçların etkisi daha
büyüktür.
• 2009 yılında kurulan wordart.com, kullanıcıların istediği kelimeleri kolayca sanata çevirdiği çevrimiçi bir
sitedir. Bu site öğrencilerin çeşitli konularda afişler, posterler, ilanlar vb. hazırlamasına yardımcı
olabilecek özelliklere sahiptir. Bu sunularda yer almak üzere seçilen sözcükler programın sunduğu
görseller başta olmak üzere istenildiği takdirde öğrencilerin siteye ekleyebileceği şekilleri de içine alarak
etkili görsellere dönüşmektedir. Kullanıcılar sözcüklerin büyüklüğünü, rengini, yazım biçimini, nasıl bir
dağılım göstereceğini kendileri seçebilmektedir.
 POPPLET
• Popplet yazarların, müzisyenlerin, öğretmenlerin ve iş insanlarının iş akışları geliştirmek
için kullandığı kavram haritası yapmaya yarayan bir web 2.0 aracıdır.
• Popplet öğretmenlerin ve öğrencilerin konuyla ilgili kavram haritalarını oluşturabilecekleri
kolay bir arayüze sahiptir.
• Bu site sayesinde kısa sürede basit ve etkili kavram haritaları hazırlamak mümkündür.
Sitenin ücretsiz sürümü öğretmenler ve öğrenciler için oldukça yeterlidir.
 CROSSWORDLABS
• Crosswordlabs, öğretmenler ve öğrenciler başta olmak üzere kullanıcıların ücretsiz
bulmacalar hazırlayabileceği bir sitedir. Bu sitede bulmaca hazırlamak ücretsiz ve son
derece kolaydır. Hazırlanan bulmacalar çevrimiçi olarak yayınlanabilmekte ve istenildiği
takdirde kullanıcılar, hazırladıkları bulmacayı bilgisayarlarına indirebilmektedirler. Site açık
kodlu yazılıma sahiptir. Böylece eğer bulmacanın sahibi izin vermişse bir başka kullanıcı
oluşturulan bulmacayı yeniden düzenleyebilme imkânına sahiptir. Crosswordlabs’in
avantajlı yanlarından biri de Türkçe karakterlerle de bulmaca hazırlanabilmesidir.
• Türkçe dersinde kelime hazinesi geliştirme çalışmaları için oldukça faydalı bir yöntem olan
bulmacalar bu sitede kolaylıkla hazırlanabilmektedir. Bu yolla öğretmenler, farklı metinler
kullanarak öğretmek istediği sözcükleri içeren bulmacalar hazırlayabilirler.
 WORDSEARCHLABS
• Wordsearchlabs sözcük avı bulmacaları hazırlamak için kullanılabilecek ücretsiz bir sitedir.
Açık kodlu yazılım özelliği barından bu sitede hazırlanan bulmacalar kullanıcıların isteği
doğrultusunda daha sonra bir başkası tarafından geliştirilebilmektedir. Sözcük avı
bulmacaları, bir konuyla ilgili çağrışım yapan sözcüklerin bulunmasında, Türkçenin yabancı
dil olarak öğretiminde yeni kavramların pekiştirilmesinde kullanılmaya uygun bir öğretim
aracıdır. Bu öğretim aracı da günümüzde dijital ortamlarda çok kolayca
hazırlanabilmektedir.
 WEB 2.0 ARAÇLARININ LİNKLERİ
• https://www.pixton.com
• https://l-www.voki.com
• https://wordwall.net
• https://storybird.com
• https://www.makebeliefscomix.com
• https://www.mentimeter.com
• https://wordart.com/my-word-art
• https://app.popplet.com/#/p/6252381
• https://crosswordlabs.com
 KAYNAKÇA
Genç, Z. (2010). Web 2.0 yeniliklerinin eğitimde kullanımı: bir Facebook eğitim uygulama örneği. Akademik
Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, (s. 237-242). Muğla.
Nix, E. (2016). The World’s first Web site. https://www.history.com/news/the-worldsfirst- web-site adresinden
erişilmiştir.
Parsa, A. F. (2009, 3 Ekim). Dijital Yerlilerle Dünya 2.0 Önde. Haberturk Gazetesi, s. 22.
Uça Güneş, E. P. (2016). Toplumsal değişim, teknoloji ve eğitim ilişkisinde sosyal ağların yeri. Açıköğretim
Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(2), 191-206.
Yükseltürk, E. ve Top, E. (2016). Web 2.0 Teknolojilerinin Öğretmen Eğitiminde Kullanımı. Çağıltay, K. ve Göktaş,
Y. (Ed.) Öğretim Teknolojilerinin Temelleri Teoriler, Araştırmalar, Eğilimler içinde (s. 555-570). Ankara: Pegem
Akademi Yayınları.