Mga Sangkap ng Balita

at Pamatnubay

Presentation title 1
 Mga Sangkap ng Balita (Elements of News)

•Dapat na mabatid ng reporter na sa pagkalap ng balita

ay may mga kahalagahang dapat taglayin ng balita
upang ito’y makatawag-pansin at makaakit sa
mambabasa.
•Nararapat itong isaalang-alang sapagkat magsisilbing
gabay ang mga ito sa pangangalap at pagsulat ng
balita.
Presentation title 2
 1. Kapanauhan/Napapanahon
(Immediacy or timeliness)
Kailangan ang pangyayari’y kagaganap o
katutuklas lamang. Napapanahon pa rin ang
balita kung ang pangyayari ay matagal nang
naganap ngunit ngayon lamang nabunyag o
natuklasan.

Presentation title 3
 2. Kalapitan (Nearness or
Proximity )
 Higit na kinagigiliwan ng karaniwang mambabasa ang
mga pangyayari sa kanilang paligid kaysa mga
pangyayaring nagaganap sa malalayong pook.

 Ang kalapitan ay maaaring tumukoy rin sa kalapitang

heograpiya (geographical nearness), kaangkan (kinship),
kapakanan (intersest) atb.

Presentation title 4
 3. Katanyagan (Prominence)
 Kung ang paksa ng balita ay bantog o tanyag, ito
ay nakaaakit at nakatatawag pansin.

 Maaaring ito’y ukol sa isang pinuno ng

pamahalaan, lider ng purok, mga taong kilala o
dakila o tanyag sa lipunan. Maaari ring paksain
ang isang matulaing pook.

Presentation title 5
 4. Tunggalian (Conflict or
Struggle)
 Ano mang pangyayari naglalarawan ng
paglalaban, pagpapaligsahan at pagsasapalaran
ay balitang interesante.
 Ito’y maaaring pagtutunggali ng katawang pisikal
at mental; tao laban sa kapwa tao; tao laban sa
hayop; tao; laban sa kalikasan; tao laban sa
kanyang sarili.

Presentation title 6
 5. Kahulugan o Kalalabasan
(Significance or Consequence)
 Kung ang isang pangyayari o bagay ay may
ibubungang kabutihan o kasamaan ay nakatawag
pansin.

Hal. Ano ang kahulugan o kalalabasan kung ang

kumunismo ay ating tatangkilikin?

Presentation title 7
 6. Di-karaniwan, Pambihira
(Oddity, Unusualness )
 Mga bagay na pambihirang mangyari gaya
ng isang lalaking napabalitang nagdalantao,
o isang taong patay na nabuhay at nang
nakita niyang nasa loob siya ng ataol, siya’y
namatay uli dahil sa takot.

Presentation title 8
 7. Pagbabago (Change)
Ano mang pagbabago, maging sa pag-unlad
o pagsama ay nakatawag-pansin.

Presentation title 9
 8. Pumukaw-Damdamin o
Kawilihan (Human Interest)
Ito’y umaantig ng damdamin at kaukulang
reaksiyon ng mamababasa upang siya’y
paiyakin, patawarin, pagalitan, pahagain atb.

Presentation title 10
 9. Romansa at Pakikipagsapalaran
(Romance and Adventure)
Ang romansa ay hindi nauukol sa pag-iibigan
lamang. Isang halimbawa nito ay ang romansa ni
Hemingway at ng karagatan; mga astronauts at ng
kalawakan.

Presentation title 11
 10. Hayop (Animals)-
Magandang paksa sa balita ang mga
hayop na may katalinuhan.

Presentation title 12
 11. Pangalan(Names)-
Kung marami ang mag pangalang nakalathala na
nasasangkot sa balita, dumarami rin ang mga
mambabasa.

Presentation title 13
 12. Drama (Drama)-
Ang daigdig ay isang dulaan at ang mga tao ay
nagsisiganap sa pamamagitan ng dula ng tunay na
buhay.
Ang misteryo, pag-aalinlangan (suspense) o
komedya ay nagbibigay ng kulay sa isang kuwento.

Presentation title 14
 13. Kasarian (Sex)
 Ito’y nagbibigay ng kawilihan na karaniwang
natutunghayan sa romansa, pag-aasawa,
paghihiwalay at pagdidiborsiyo.

 Nailalarawan din ang kasarian, halimbawa kung

ang isang babae ang pinuno ng mga bandido o
kung ang naihalal na pangaulo ng isang bansa ay
babae gaya ni Gloria M. Arroyo.

Presentation title 15
 14. Pag-unlad o Pagsulong
(Progress or Advancement)
Magandang paksa ang mga ito sa balita.

Presentation title 16
 15. Mga Bilang (Numbers )-
Marami ang mahilig magbasa ng estatistiks tulad ng
ulat sa pananalapi, kinalabasan ng eleksiyon,
panalong numero sa sweepstakes, vital statistics ng
dalaga, atb.

Presentation title 17
 Ang mga Pamatnubay (The Lead)

• Ang panimula ng balita ay tinatawag na pamatnubay.

• Ito ang pinakamahalagang bahagi ng balita sapagkat ito ay
unang pinagtutuunan ng pansin at siyang umaakit sa
mambabasa dahil ito ang buod.
• Ngunit maaaring ito ay isang salita lamang, lipon ng mga
salitang panghihikayat ng interes ng mambabasa, o isang
parapo o talata.

Presentation title 18
 Katangian ng Isang Mabisang Pamatnubay


Ipinahahayag sa maikling pangungusap lamang ng buod ng
balita.

Sinasagot kaagad ang gustong malaman ng mambabasa:
Ano ang nangyari? Sino ang mga nasasangkot? Saan
naganap? Kailan? Bakit? Paano naganap?

Hinihikayat ang mambabasa na ipagpatuloy niya ang
kanyang pagbabasa.
Presentation title 19
Mga Uri ng Pamatnubay
 1. Kombensyonal o Kabuuang Pamatnubay
(Conventional or Summary Lead)

Ito’y sumasagot sa mga tanong Sino? Ano?

Kailan? Saan? Bakit? Paano?

Presentation title 21
 1. Kombensyonal o Kabuuang Pamatnubay
(Conventional
Pamatnubay na
or Summary
Pamatnubay na
Lead)
Pamatnubay na
Ano (What Lead)- Kailan (When Saan (Where
Lead)- Lead)-
Pangalan ang Ang pangyayari,
itinatampok aktibidad o gawain
sapagkat ang Ginagamit kung ang
tao o mga na naganap o pangyayari ay
magaganap ang Ginagamit kung ang
taong naganap o
nasasangkot sa itinatampok pangyayari ay
magaganap sa
balita at tanyag sapagkat higit na di-kinaugaliang naganap o
at higit sa prominente ito oras o kung ang magaganap, sa hindi
prominente oras o pabahon karaniwang pook.
kaysa aktibidad kaysa tao o mga
taong ng kaganapan ay
o gawaing lalong mahalaga.
naganap. nasasangkot sa
balita.

Presentation title 22
 1.Kombensyonal o Kabuuang Pamatnubay
(Conventional or Summary Lead)
Pamatnubay na Bakit Pamatnubay na Paano
(Why Lead) (How Lead)

Pamaraan ang
Sanhi o dahilan ang itinatampok.
itinatampok.

Presentation title 23
 2. Pambalirang Pamatnubay ( Grammatic al
Beginning Lead)

Kahit na nakagawian nang simula ang

pamatnubay sa pinakatampok na pangyayari ay maaari
pa ring simula ito sa ibang paraan kung naaangkop.

May iba’t ibang kayariang pambalarila na maaaring

magbigay ng pagbabago at lalong maging mabisa ang
panimula.

Presentation title 24
 1. Sugnay na Pasanhi (Causal Clause)

• binubuo ng isang sugnay na hindi makapag-isa na

nagsisimula sa alinmang pangatnig na pananhi tulad ng:
dahil sa, dahil kay, gaya mga, palinhasa, paano, mangyari,
kasi, kundangan, alang- alang sa, atb.

Presentation title 25
 2. Sugnay na Pasubali (Conditional Clause)

• binubuo ng isang sugnay na hindi makapag-isa na

nagsisimula sa alin man sa mga pangatnig na
panubali tulad ng: kung, kapag, kundi,
pagkadisin,sakali,sana, atb.

Presentation title 26
 3. Sugnay na Paninsay (Concessive Clause)

• binubuo ng isang sugnay na hindi makapag-isa na

nagsisimula sa pangatnig na paninsay, tulad ng:
kahit na, bagaman, gayong, atb.

Presentation title 27
 4. Sugnay na Patakda (Terporal Clause)

• nagsasaad ng takdang panahon; binubuo ng

sugnay na di-makapag-isa na nagsisimula sa
salitang: nang, habang, bago, simula nang at
samantala.

Presentation title 28
 5. Sugnay na Pangalan (Noun Clause)-

• binubuo ng sugnay na di-makapag-isa na

ginagamit na simuno o tuwirang layon.

Presentation title 29
 6. Pariralang Pawatas (Infinitive Phrase)

• nagsisimula sa pawatas (nasa anyong pandiwa ngunit

walang panahunan) na banghay sa um at mag.

Presentation title 30
 7. Pararilang Pandiwa (Participial Phrase)

• nagsisimula sa pandiwari (pandiwang ginagamit

na pang-uri)

Presentation title 31
 8. Pariralang Pang-ukol (Prepositional
Phrase)

• nagsisimula sa pang-ukol ng: sa, ukol sa,

hingigil sa, tungkol sa, para sa atb.

Presentation title 32
 9. Pariralang Pangangalang Diwa (Gerundial
Phrase)

• nagsimula sa pangangalang diwa (pandiwang

may unlaping pag-)

Presentation title 33
 3. Pamatnubay ng Di-kombensiyonal o
Makabagong Pamatnubay (Novelty
Lead)
Ito ay ginagamit ng mga manunulat sa
pamamaraang inaakala niyang medaling
makatawag o makapukaw ng pansin o
kawilihan at pananabik.

Presentation title 34
Mga Uri ng Makabagong
Pamatnubay
 1. Panggulat (Startler or Astonisher Lead)

• Kalimitan ito’y isang pangungusap na maikli, hiwalay sa talata

na sinusundan ng buod ng ibang impormasyon.
• Ginagamit ito kung ang tala at lubhang mahalaga,
nakakagulat, nakakagutantang o nakakasindak.

Presentation title 36
 2. Pinangyarihan o Sanligan (Background
Lead)-

• Ito’y mag pangungusap na naglalarawan ng pangyayari, at

ang pook na pinangyarihan ay higit na nakalatawag ng
pansin kaysa sa mga taong kasangkot. Ito’y, karaniwang
ginagamit sa mga salaysay tungkol sa karnibal,
sayawan, eksibisyon, pistahan, atb.

Presentation title 37
 Tahasang Sabi (Direct Quatation)

• Ito’y makabuluhang pangungusap ng tagapagsalita o

kaya, ito’y hango sa isang aklat na sinipi at ginamit na
panimula sa isang balita.

• Ginagamit ito kung ang sinabi o sinipi ay higit na

nakakatawag ng pansin o mas mahalaga kaysa taong
nagsabi. Karaniwang ginagamit ito sa mga balitang tungkol sa
talumpati. ( speech story)
Presentation title 38
 Tanong (Question Lead)

• Ito’y ginagamit kung ang tanong ay may malaking

bahagi sa salaysay at kung ang tanong ay wala pang
kasagutan.

Presentation title 39
 Paglalarawan (Descriptive or Picture Lead)

• Ito’y paglalarawan ng tao, lunan o pangyayari.

• Ginagamit kung sa pamamagitan ng ilang salita ay

makakabuo ng malinaw na larawan sa isipan ng bumabasa.

Presentation title 40
 Pagkakaiba (Contrast Lead)

• Ginagamit ito upang maipakita o mapalitaw ang

pagkakaiba ng dalawang bagay sa unang
pangungusap ng balita.

Presentation title 41
 Parodya o Nakatatawang Panulad (Parody
Lead)

• Karaniwang hango sa tanyag na awit, tula, sipi, aklat o

pamagat ng pelikula.

• Ginagamit lamang ito kung angkop, madaling makilala, ngunit

hindi lubhang palasak.

Presentation title 42
 Pontse (Punch Lead)

• Isang napakaikli ngunit mabisang pamatnubay.

Presentation title 43
 Kasabihan o kawikaan (Epigram Lead)

• Sinisimulan ang pamatnubay ng kilalang kasabihan o

taludtud.

Presentation title 44
 Isang Salita (One-word Lead)

• Hal. Sugod! Ito ang utos ni G. Rene Romero sa mga batang

iskaut nang tinangka nilang akyatin ang Bundok Arayat.

Presentation title 45
 Kapaligiran (Atmosphere Lead)

• Lipon ng mga salita o parirala na naghahatid sa

bumabasa ng lagay ng kalooban sa mga nagaganap.

• Ito’y ginagamit lamang kung ang lagay ng kalooban ukol sa

pangyayaring inilalarawan ay kawili-wili at mahalaga.

Presentation title 46
 Tukoy mula sa Mitolohiya, Panitikan o
Kasaysayan

• Ginagamit lamang kung ang pagbanggit ay natural o angkop.

Presentation title 47
 Maikli’t Hiwahiwalay na Parirala o mga salita
(Staccato Lead)

• H a l . Krimen, demonstrasyon, adiksyon, polusyon!

Pagsama-samahin ang mga ito ay mababatid mo kung
anong uring lungsod ang Maynila.

Presentation title 48
 Mga Katangian at Uri ng
Balita

Presentation title 49
 Mga Katangian ng Balita

Presentation title 50
 Ganap na Kawastuhan

• K awastuhang paktuwal; tunay na pangyayari;

katumpakan ng pangkalahatang impresyon; kaayusan ng
mga detalye, tamang pagbibigay diin, hindi magulo o
masalimuot ang diwa.

Presentation title 51
 Timbang

• kaukulang diin sa bawat katotohan, kaugnay ng ibang

tunay na pangyayari; kawastuhan (paglalakip ng tunay at
napapanahong pangyayari lamang)

Presentation title 52
 Walang Kinikilingan

• hindi nagtataglay ng personal na opinion ng manunulat,

kailangang isulat ang dalawang panig ng istora.

Presentation title 53
 Kalinawan at Kaiklian

• dapat na malinaw at maikli upang mabatid ang

pangunahing layunin nito.

Presentation title 54
 Kasariwaan o Napapanahon

• maaaring hindi na binabalita angmga pangyayari na lumipas

na ang panahon at walang ugnayan sa kasalukuyang isyu ng
lipunan

Presentation title 55
 Mga Uri ng Balita

Presentation title 56
 Ayon sa Saklaw o Pinagmulan

• Balitang Local o Nasyonal (Local News)- nagaganap sa loob

ng bansa
• Balitang Dayuhan o Banyaga (Foreign News)- naganap sa
labas ng bansa
• Balitang may Petsa at Pinanggalingan (Dateline News)-
pinangungunahan ng petsa, kung kalian sinulat ang lunan,
kung saan sinulat ng reporter.
Presentation title 57
 Ayon sa Pagkakasunod-sunod

• Paunang Balita (Advance or Anticipated)- ulat na ukol sa inaasahang pangyayari

tulad ng gaganaping patimpalak, konsiyerto, dula, palaro, kampanya, atb.
• Balitang Di-inaasahan (Spot News)- balitang isinulat ukol sa pangyayaring naganap na
di-inaasahan. Bihirang mapalabas sa pahayagang pampaaralan ang ganitong uri ng
balita. Sapagkat ito ay paborito ng mga reporter sa radio o telebisyon.
• Balitang Itinalaga (Coverage News)- balitang isinulat o isusulat pa, batay sa isang
palagiang o pirmihang pinagkukunan (based on a given beat or assignment) gaya
ng kongreso, ospital, fire department, tanggapan ng punong- guro, aklatan, atb.

Presentation title 58
 • Balitang Panubaybay (Follow-up News)- ulat ukol
sa pinakabagong pangyayari bilang karagdagan o
kasunod ng naunang balita.
• Balitang Rutin o Kinagigiliwan (Routine News
story)- balitang ukol sa inaasahang magaganap
tulad ng regular na pagpupulong, panahunang
pagsusulit, palatuntunan.

Presentation title 59
 Ayon sa Anyo

Presentation title 60
 Tuwirang Balita (Straight News)

• inihahayag ang mga pangyayari sa ayos na baliktad na

piramide (inverted pyramid structure) mula sa
pinakamahalaga hanggang sa pinakamaliit na kahalagahan.
• Ang pangunahing layunin nito ay magbigay ng impormasyon
at pangalawa lamang ang pagbibigay ng aliw.

Presentation title 61
 Balitang Lathalain (News Features)

• ito ay balita ng isang pangyayari na pinaganda ang

paghahatid ng impormasyon upang higit na maging
kawili-wili o kaya’y higit na magbibigay ng aliw sa
mga mababasa

Presentation title 62
 Balitang Di-totoo (False News)

• ito ang mga balitang nililikha lamang o imbentong

pangyayari.
• Walang batayan ukol sa balitang nilalathala.
• Maiikling ulat na gaya nito ang madalas lumabas o
nailalathala sa mga pahayagang tabloid, ngunit ang pag
iimbento ng mahalagang balita ay mahirap makita.

Presentation title 63
 Balitang Iisang Paksa o Tala (Single Feature)

• iisang pangyayari o paksa ang taglay ng pamatnubay.

Presentation title 64
 Balitang Maraming Itinatampok (Several
Features)

• maraming bagay o paksa ang itinatampok sa pamatnubay.

Presentation title 65
 Ayon sa Pagtalakay ng Paksa

Presentation title 66
 Balitang Pamukaw-Damdamin o Kawilihan
(Human Interest Story)

• ito’y umaantig ng damdamin at kumukuha ng reaksiyon ng

mambabasa.

Presentation title 67
 Balitang may Pagpapakahulugan
(Interpretative or Interpretive News)

• Ipinauunawa sa mambabasa ang kahalagahan ng pangyayari.

Presentation title 68
 Balitang may Lalim (In-Depth Report)

• pagbalitang may paghamon sa kaisipan ng mga mamababasa

at kakayahan ng reporter.

Presentation title 69
 Ayon sa Nilalaman

• Balitang Pang-agham ( Science News)

• Balitang Pangkaunlaran (Development News)
• Balitang Pamalakasan

Presentation title 70
Presentation title 71
 Mga Tanging Uri
Presentation title 72
 Batay sa mga Talang Nakuha (Fact Story)

• pagsasalaysay ng karaniwang pangyayari na kasagutan na

Sino?, Ano?, Saan?, Kailan?, Bakit?, at Paano?

Presentation title 73
 Batay sa Kilos o Aksiyon (Action Story)

• pagsasalaysay ng mga pangyayaring hindi lamang paktwal

kundi yaong tinatampukan ng kilos (action), madulang
pangyayari (dramatic incident, paglalarawan sa tao
(description of a person), pahayag ng isang saksi o kaya
mga nagpapaliwanang ng mga bagay-bagay (explanatory
data).

Presentation title 74
 Ukol sa Talumpati o Panayam (Quote, Speech
or Interview Story)

• isinasaad kung sino ang taga-pagsalita o kunh sino ang

kinapanayam, ang paksang diwa ng kanyang talimpati;
okasyon, oras at pook ng pinagdausan, siping
pangungusap, paglalarawan ng madlang tagapanood, pati di-
karaniwang kilos at reaksiyon nila.

Presentation title 75
 Balitang Pangkatnig (Sidebar)

• Maikling balitang isinusulat nang hiwalay ngunit kaagapay at

kaugnay ng isang pangunahing balita.

Presentation title 76
 Balitang Kinipil (News Brief)

• maikling balita/binubuod na lamang

Presentation title 77
 Bulitin (Bulletin)

• habol o karagdagan sa kasalukuyang mahalagang balita.

Presentation title 78
 Dagliang Balita (Flash)

• pinakabuod ng bagong mahalagang balita na kailangang

mailathala kaagad dahil huli na para mailathala ang buong
balita.

Presentation title 79
 Pagsulat ng Balita

• Pag-aralang mabuti ang mga nakalap na impormasyon.

• Tukuyin ang pangunahing idea at tanggalin ang hindi gaanong mahalagang detalye.
• Ayusin ang mga nakalap na impormasyon mula sa mahahalagang detalye.
• Bumuo ng angkop na panimula o pamatnubay ng balita.
• Tiyaking ang pamatnubay ay may kaisahan o umaakma sa katawan.
• Magsama lamang ng pangunahing idea o pangtulong na idea sa isang talata.
• Sumulat lamang ng maikling talata.
• Tiyaking ang mga talata ay magkaugnay.

Presentation title 80
 Mga Hakbang sa Pagsulat ng Balita

• Isulat ang Buod.

• Itala ang mga pangyayari ayon sa pababa o paliit na
kahalagahan (decreasing importance).
• Hanapinang impormasyong itatampok sa pamatnubay.

Presentation title 81
WAKAS!