PATAKAR

ANG
PISKAL
 PUBLIKONG
SEKTOR
Nagkakaloob ng serbisyo
nang libre o kapalit ng
pinakamurang halaga o bayad

PRIBADONG
SEKTOR
Nagpoprodyus ng pakinabang na
ang intensyon o motibo ay
magkamit ng tubo
MGA GAMPANIN AT KAHALAGAHAN NG
PAMAHALAAN
Magkaloob ng
serbisyong panlipunan Maningil ng buwis

Lumikha Bumuo at Patatagin ang

ng pampublikong magpatupad ng ekonomiya
produkto batas
 PATAKARANG
PISKAL

EXPANSION CONTRACT
ARY IONARY
FISCAL FISCAL
POLICY POLICY
  Ito ay tumutukoy sa
paggamit ng pamahalaan
sa pagbubuwis at
pagggasta nito upang
mapataas ang ekonomiya.
PATAKA
 Layunin nitong maimpluwensiyahan ang
kabuuang demand at produksyon at maging
instrumentong gaganyak sa mga negosyante
RANG
upang mamuhunan. PISKAL
 Ang salitang piskal o
fiscal sa Ingles ay galing
sa salitang “fisc” na ang
ibig sabihin ay national
treasury o kaban ng
bayan.
 EXPANSIONARY
FISCAL POLICY
 Ipinatutupad ang expansionary
fiscal policy kapag itinaas ng
pamahalaan ang paggasta nito
para mapataas din ang kabuuang
output.
 Tinatawag itong pump priming
dahil naglalayon itong pasiglahin
ang ekonomiya lalo na sa panahon
ng krisis o recession.
CONTRACTIONARY
FISCAL POLICY
 Sa panahong napakataas na ng
inflation rate bunsod ng
demand pull bunga ng
pagpapatupad ng expansionary
fiscal policy, ipatutupad ng
pamahalaan ang contractionary
fiscal policy.
 Sa uring ito, bababaan ng
gobyerno ang paggasta at
itatas naman ang sinisingil na
buwis.
 SISTEMA
NG
PAGBUBUWI
S
ANG PANGGASTOS NG GOBYERNO AY MULA SA
IBA’T IBANG PANGGAGALINGAN TULAD NG:

Kita ng mga korporasyong Unusual funds o kita ng

pinatatakbo at kontrolado ahensyang PAGCOR
ng pamahalaan

Kita mula sa mga

ibinentang ari-arian ng Nakokolektang buwis
pamahalaan

Nautang na pondo sa mga

Tulong galing sa ibang
lokal o pandaigdigang
bansa o pribadong sektor
bangko
 Ang halagang
ibinabayad ng tao at
negosyo
sa pamahalaan BUWI
SO
TAX
Pinanggagalingan ng
pinakamalaking
bahagi ng pondo ng
pamahalaan
 ANG KAKAYAHANG
MAGBAYAD NG SINISINGILAN
Ang buwis ay batay sa kita ng isang
BATAYAN
tao o negosyo.
SA
ANG NAKIKINABANG SA
SINISINGIL NA BUWIS PANININGI
Ang mga mamamayan ng isang bansa
ang obligadong magbayad ng buwis
dahil sila ang nakikinabang sa buwis na
L NG
kanilang ibinabayad
BUWIS
WALANG KINIKILINGANG
PAGPATAW NG BUWIS
Lahat ng tao ay dapat magbayad ng
buwis
 URI
NG BUWIS
 BATAY SA
LUNGSOD O
MUNISIPILID
01. AD
And this is the subtitle that makes it
comprehensible
 PROPERTY
TAX
POLL TAX Buwis na binabayaran ng
EXCISE TAX
Buwis na binabayaran ng mga may-ari ng lupa o Buwis na binabayaran
mga mamamayan ng bahay o anumang uri ng batay sa karapatan o
isang siyudad o teritoryo. ari-arian. pribilehiyo

T ax o Sedula e Ta x ax
Residence Real Estat Donor’s T
 BATAY SA
SINISINGILA
02. N
And this is the subtitle that makes it
comprehensible
 TUWIRANG DI-TUWIRANG
BUWIS BUWIS
Buwis batay sa Buwis na sinisingil na bahagi
kakayahan ng mismong ng presyo ng produkto o
binubuwisan. serbisyong binili o binnayaran

x
Income Ta Sales Tax
 BATAY SA
03. LAYUNIN
And this is the subtitle that makes it
comprehensible
 SPECIFIC TAX
Buwis na nakabatay sa mga
tiyak na layunin
 BATAY SA
HALAGA NG
04. BUWIS
And this is the subtitle that makes it
comprehensible
 AD VALOREM
SPECIFIED TAX TAX
Ang halaga ng buwis ay Ang buwis ay nakabatay
batay sa sukat o timbang sa halaga ng produkto
ng produktong
binubuwisan
 BATAY SA
RATE
OF
05. INCREASE
And this is the subtitle that makes it
comprehensible
 PROGRESSIVE REGRESSIVE
TAX TAX
Tumataas ang buwis Lumiliit ang buwis habang
habang tumataas ang tumataas naman ang
halaga ng binubuwisan halaga ng binubuwisan
 BATAY SA
06. TERITORYO
And this is the subtitle that makes it
comprehensible
 BUWIS NA
LOKAL
Ang Kawanihan ng Rentas
Internas ay ang ahensya ng
pamahalaan na naninigil ng
buwis.

Katuwang nito ang Bureau of

Customs
 VALUE
ADDED TAX
(VAT)
 Ang VAT o Value Added Tax ay isang espesyal na
buwis sa negosyo na parehong tuwiran at di’
tuwiran.

 Ito ay ipinapataw sa lahat ng taong nagtitinda,

nagpapaupa, bumibili, nakikipagpalitan at
nagkakaloob ng paglilingkod habang nagaganap
ang pakikipagkalakalan.

 Nagsimulang singilin ang VAT noong Enero 1,

1988 sa bisa ng Executive Order No. 273
 RVAT LAW O REFORMED
 R.A. 9337 VALUE ADDED TAX

 Ang pinakabagong pagbabago sa orihinal na batas

ng VAT

 Ginawa nitong 12% ang dating 10%

 Naisabatas noong Nobyembre 01, 2005

 Naging epektibo lamang noong Pebrero 01, 2006 sa

pamamagitan ng Memorandum Circular (RMC) No.
7-2006 ng Kawanihan ng Rentas Internas o Bureau
of Internal Revenue
 PAGKOMPYUT
NG VALUE ADDED
TAx
Ang VAT ay nakokompyut sa
pamamagitan ng pagkuha ng
diperensya sa output at input tax
 OUTPUT TAX
01 Kabuuang Benta ÷ 9.3333

INPUT TAX

Kabuuang Gastos ÷ 9.3333 02

VALUE ADDED TAX

03 Output Tax – Input Tax

 HALIMBAWA:

Kabuuang benta: 112,000

Kabuuang gastos: ₱44,800
VAT: ???

OUTPUT TAX
01 112,000
Kabuuang÷ 9.3333
Benta ÷=9.3333
12,000

INPUT TAX
Kabuuang
₱44,800 ÷ Gastos
9.3333÷=9.3333
₱4,800 02
VALUE ADDED TAX
03 Output– Tax
12,000 – Input
₱4,800 Tax
= ₱7,200
PAGKOMPYU
T NG
BUWIS SA
KITA
 HALIMBAWA
Si Mrs. Aguilar ay legally seperated na may isang
anak. Ang kanyang sweldo bilang empleyado ng
pamahalaan ay 24,000 piso. Tumatanggap din siya ng
karagdagang benefit na may kabuuang halaga na
10,000 piso sa isang taon. Kinakaltasan siya ng 1,200
kada buwan bilang withholding tax niya. Magkano
pa ang babayaran ni Mrs. Aguilar bilang kabuuan ng
kanyang taunang income tax.
 Si Mrs. Aguilar ay legally
seperated na may isang
anak. Ang kanyang sweldo Kompyutin ang kanyang kinita
bilang empleyado ng
pamahalaan ay 24,000 piso.
sa isang buong taon o annual income
Tumatanggap din siya ng
karagdagang benefit na Sweldo × 12 + Additional Benefit
may kabuuang halaga na
10,000 piso sa isang taon.
Kinakaltasan siya ng 1,200 24,000 x 12 + 10,000
kada buwan bilang
withholding tax niya. = 298,000
Magkano pa ang babayaran
ni Mrs. Aguilar bilang
kabuuan ng kanyang
taunang income tax.
 Kompyutin ang income tax
Tignan sa tax table kung magkano ang tax rate ng nakompyut na taxable income

a. Kompyutin ang halagang sobra sa 140,000 AMOUNT OF NET

TAXABLE INCOME
223,000 – 140,000 OVER BUT NOT RATE
OVER
= 83,000
₱140,000 ₱250,000 ₱22,500+25% of the excess
over ₱140,000
c. Pagsamahin ang tax rate at ang
b. Kompyutin ang25% ng 83,000 nakompyut na 25%

83,000 x .25 22,500 + 20,750

= 20,750 = 43,250
 Si Mrs. Aguilar ay legally
seperated na may isang
anak. Ang kanyang sweldo
bilang empleyado ng Kompyutin ang taxable income
pamahalaan ay 24,000 piso.
Tumatanggap din siya ng
karagdagang benefit na Annual Income – Personal Exemption
may kabuuang halaga na
10,000 piso sa isang taon.
Kinakaltasan siya ng 1,200 298,000 - 75,000
kada buwan bilang
withholding tax niya. = 223,000
Magkano pa ang babayaran
ni Mrs. Aguilar bilang
kabuuan ng kanyang
taunang income tax.
 Si Mrs. Aguilar ay legally
seperated na may isang
anak. Ang kanyang sweldo
Kompyutin ang naibayad
bilang empleyado ng
pamahalaan ay 24,000 piso. na niyang buwis o tax withheld
Tumatanggap din siya ng
karagdagang benefit na
Witholding Tax × 12
may kabuuang halaga na
10,000 piso sa isang taon.
Kinakaltasan siya ng 1,200 1,200 x 12
kada buwan bilang
withholding tax niya. = 14,400
Magkano pa ang babayaran
ni Mrs. Aguilar bilang
kabuuan ng kanyang
taunang income tax.
 Si Mrs. Aguilar ay legally
seperated na may isang
anak. Ang kanyang sweldo Kompyutin ang tax due o
bilang empleyado ng ang babayaran pa niyang buwis
pamahalaan ay 24,000 piso.
Tumatanggap din siya ng
karagdagang benefit na Income Tax – Tax Withheld
may kabuuang halaga na
10,000 piso sa isang taon.
Kinakaltasan siya ng 1,200 43,250 - 14,400
kada buwan bilang
withholding tax niya. = 28,850
Magkano pa ang babayaran
ni Mrs. Aguilar bilang
kabuuan ng kanyang
taunang income tax.
For single individual or PERSON
AL
married individual
judicially decreed as ₱50,000.00
legally seperated with no
qualified dependents
EXEMP
For headInofcase
TION
of married individuals
family ₱50,000.00
where only one of the spouses is
For eachderiving
marriedgross income, only such
spouse will be allowed to claim
₱50,000.00
individual
the personal exemption
 For each qualified dependent, ₱25,000
additional exemption can be claimed but only
up to 4 qualified dependents. ADDITI
ONAL
TAX EVASION
Tungkulin ng bawat isa
Ang illegal at magbayad ng buwis.
sadyang pag iwas sa
pagbabayad ng
buwis sa
Ang mga mapatutunayang
hindi nagbabayad ng buwis o
EXEMPT
pamamagitan ng
pag gawa ng maling
nagbabayad man ng buwis
ngunit hindi naman batay sa ION
ulat tungkol sa totoong kinita sa buong isang
halaga ng iyong
taon ay maaaring maakusahan
tunay na sahod o
kabuuang kita para ng kasong tax evasion na may
hindi ka patawan ng parusang sibil at kriminal ayon
malaking buwis sa batas
AMOUNT OF NET TAXABLE
INCOME RATE
OVER BUT NOT OVER

₱10,000 5%
₱10,000 ₱30,000 ₱500+10% of the excess over ₱10,000
₱30,000 ₱70,000 ₱2,500+15% of the excess over ₱30,000
₱70,000 ₱140,000 ₱8,500+20% of the excess over ₱70,000
₱140,000 ₱250,000 ₱22,500+25% of the excess over ₱140,000
₱250,000 ₱500,000 ₱50,000+30% of the excess over ₱250,000
₱500,000 ₱125,000+32% of the excess over ₱500,000 in
2000 and onward
PAMBANSANG
BADYET
 Isa pang bahagi ng patakarang piskal ay ang
paggasta ng pamahalaan na masasalamin sa
taunang Pambansang Badyet.

 Ang pambansang badyet ay isang isinasabatas

na dokumento na nagsasaad sa mga gugugulin
ng pamahalaan para sa isang buong taon. PAMBANSA
 Nakabatay ito sa isinasaad ng konstitusyon
NG BADYET
ayon sa kung alin ang dapat na pinakamataas
na pagtutuunan ng badyet dahil ito ang
nagsisilbing prayoridad ng pamahalaan.
PAGBABALANGKAS
NG PAMBANSANG
BADYET
1. PAGHAHANDA NG SANGAY EHEKUTIBO
 Nagsusumite ang iba’t ibang kagawaran ng
bansa ng kanilang mga suhestiyong gastusin
matapos kumpirmahin sa isang pagpupulong
kung ano ang prayoridad ng pamahalaan.

 Ikokonsolida naman ito ng DBM o

Department of Budget and Management at
pagtapos, magsasagawa ng pandinig upang
mapangatwiran ng mga kagawaran ang
kanilang suhestiyon.

 Susuriin ito ng pangulo at kung aprubado na

ito sa kanya ay saka niya isusumite sa
Mababang Kapulungan ng Kongreso
2. DELIBERASYON NG KONGRESO

 Susuriin at pagdidiskusyunan ang badyet ng

Mababang Kapulungan at kapag ito ay naipasa
na, kailangang suriin at aprubahan din ito ng
Mataas na Kapulungan o Senado.

 Pagkatapos, ibabalik ang nasuring badyet sa

pangulo upang aprubahan sa pangalawang
pagkakataon
3. PAGPAPATUPAD NG BADYET

Ang halagang nakalaan sa

bawat kagawaran, ahensya at
opisina ng pamahalaan ay
ibibigay na upang
maisakatuparan ang mga
proyektong paglalaanan
4. PAG-UULAT AT PATUNGKOL SA PAGGASTA

Mag-uulat ang Commission

on Audit (COA),
Department of Budget and
Management (DBM) at
lehislatura upang ipaalam na
ginastos nang ayon sa
itinakda ng batas ang
badyet
 GUGULIN NG PAMAHALAAN
A. AYON SA KLASIPIKASYON B. SEKTORAL NA GUGULIN
Gugulin para sa mga sweldo ng kawani ng Serbisyong Pang-ekonomiko
pamahalaan (Personal Services o PS)
Serbisyong Panlipunan
Gugulin para sa pagmimintina at operasyon
ng pamahalaan (Maintainance and other Tanggulan
operating expenses o MOOE)
Pangkalahatang Serbisyong
Gugulin para sa asset ng pamahalaan Pampubliko
(Capital Outlay o CO)
Pambansang Utang
Guguling Pampinansyal (Financial
Expenses)
 KALAKARAN
NG PAGGASTA
NG
PAMAHALAAN
Ang pambansang badyet ng bansa
sa taong 2014 ay 2.268 trilyong
piso. Ipapakita sa mga grapiko
kung paano ang paggugol dito ng
pamahalaan.
BATAY SA KLASIPIKASYON

Capital Outlay ₱425,705 (18.77%)

Financial Expenses ₱353,803 (15.60%)

Personal Services ₱689,417 (30.40%)

Maintenance and other operating

services ₱799, 075 (35.23%)
 PERSONAL SERVICES
Ito ang bahagi ng badyet na
ginagastos para sa pampasweldo sa
mga kawani ng gobyerno, sibil man o
sundalo

Ang dagdag na badyet sa bahaging

ito ay para sa mga:

 Bagong lilikhaing trabaho para sa

mga guro at iba pang kawani sa
hanay ng edukasyon
 Pension ng mga naretiro
 Iba pang pinansiyal na pabuya
kasama na ang tinatawag na
performance based incentive bonus
 MAINTENANCE AND OTHER OPERATING
EXPENSES
Ito ang bahagi ng badyet kung saan kinukuha ang badyet
para sa mga supply sa mga kawanihan ng pamahalaan,
libro sa mga pampublikong paaralan kasama na ang mga
mesa, silya at iba pa.

Ang dagdag na badyet sa bhaging ito ay gugugulin

para sa mga:
 Pantustos sa mga iskolar
 Pagbibigay ng ayuda sa pamamagitan ng “Pantawid
Pamilyang Pilipino Program”(4P’s)
 Pagtaas ng gugulin para sa extraordinary at
miscellaneous
 Dagdag gastos para sa pangangailangang medikal ng
mga bilanggo
 Iba pang transfer payment at subsidiya ng pamahalaan.
 CAPITAL OUTLAY

Ang dagdag na badyet sa

bahaging ito ay gugulin para sa
mga programang pang-
imprastraktura.

Tulad ng pagpapagawa ng tulay,

kalsada, pasilidad sa mga
institusyong pang-edukasyon,
paliparan at iba pang pasilidad
pandagat
 FINANCIAL EXPENSES
 Ang pinakabagong hati ng
badyet batay sa klasipikasyon

 Ito ay dating bahagi ng MOOE

ngunit dahil hindi sakop ng
MOOE ang badyet para sa
interest payment.

 Ito ang bahagi ng badyet na

itinuring na hindi produktibo

EN T
INTEREST PAYM
a ba ya d p a r a sa mga interes sa
Ibin g
pambansang utan
BATAY SA SEKTOR
Net Lending ₱24,950 (1.10%)

Gen. Public Services ₱364,523

(16.07%)

Defense ₱92,850 (4.09%)

Debt Service ₱352,652 (15.55%)

Economic Services ₱799,075 (35.23%)

Social Services ₱842,805 (37.16)

 SOCIAL SERVICES
Bahagi ng badyet na pinagkukuhanan ng pondo
para sa edukasyon, kalusugan, pabahay at iba
pang konektado sa pagpapauti ng kultura at
lipunan

Tatlong kagawaran ng pamahalaan ang

nangunguna sa bibbigyan ng pinakamalaking
bahagi nito:

 Department of Health(DOH)
 Department of Education (DepEd)
 Department of Social Welfare and
Development (DSWD)
 ECONOMIC SERVICES
Bahagi ng badyet na ginagamit
para sa pang-agrikultural at
pang-industriyal na
pagpapaunlad
 GENERAL PUBLIC SERVICES

Bahagi ng badyet na ginagamit para

sapagpapatakbo ng pamahalaan,
seguridad at pangkatarungan
 NET LENDING
Bahagi ng badyet na ginagamit
parapambayad sa panlabas na
utang habang ang badyet para sa
debt service ay siyang inilalaan
para sa interes ng ating panlabas
na utang.

Ang net lending at debt service ay

itinuturing na non-productive
 DEFENSE
Bahagi ng badyet na
ginagamit para sa mga
guguguling
pangmilitar upang
mapalakas ang ating
kakayahang
pangdepensa at upang
mapanatili ang
kaayusan at
kapayapaan sa lahat ng
nasasakupan ng bansa.
 PRIORITY
DEVELOPMEN
T ASSISTANCE
FUND
(PDAF)
 Sa panahon ng administrasyon ni Pangulong Cory Aquino
nagsimula ang kilala ngayon Priority Development
Assistance Fund o PDAF o mas kilala bilang pork
barrel, kasabay ng paglikha ng tinatawag na
Countryside Development Fund (CDF) noong 1990.

 Layunin ng PDAF na iatang ang paggasta sa mga

mambabatas para sa kanila-kanilang proyektong pang-
imprastraktura at upang mapabilis ang pagtugon ng
isang mambabatas sa mga pangangailangan ng kanyang
nasasakupan.

 Ang mga halagang natatanggap ng mga mambabatas o

pangulo ay magdaraan muna sa mga ahensyang
magsasagawa ng mga pinili nilang proyekto kaya tinawag
itong discretionary fund
 PATAKARAN SA
PRIBATISASYON NG
MGA
KORPORASYONG
PAG-AARI AT
KONTROLADO NG
PAMAHALAAN
 Ang programang pribatisasyon ay
tumutukoy sa paglipat o pagbebenta sa
mga negosyo o ari-arian nito sa
pribadong sektor

 Ang ilang Government Owned and

Controlled Corporations (GOCC’s) ay
naibenta o naisalin sa pamamagitan ng
paglikha ng Committee on Privatization
(COP) at Asset Privatization Trust
(APT)
CONDITIONAL
CASH
TRANSFER
(CCT)
Ito ay Naglalayong malabanan ang kahirapan
sa pamamagitan ng mga tinatawag na
welfare program ng gobyerno para sa mga
mamamayang pinili nitong tulungan batay sa
mga katangiang itinakda ng programa.

Sa pamamagitan ng Kagawaran ng
Panlipunang Paglilingkod at Pag-unlad
(Department of Social Welfare and
Development), inilunsad ang 4P’s o Pantawid
Pamilyang Pilipino Program na naglalayong
magbigay ng salaping panggastos sa mga
pamilyang mahihirap partikular sa mga
miyembro nitong nasa edad 0-14