TIẾP CẬN

TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI

TS.Bs Hoµng Hång Th¸i

Bé m«n Néi §¹i häc Y Hµ
néi
 TRµN DICH MµNG PHæI
§¹i c­¬ng - §Þnh nghÜa
 Khoang MP b×nh th­êng lµ khoang ¶o, chØ cã 7-
14 ml dÞch, ®ñ cho l¸ thµnh l¸ t¹ng tr­ît lªn nhau
®Ô dµng trong khi thë.
 V× mét lý do nµo ®ã cã xuÊt hiÖn l­îng dÞch
nhiÒu h¬n b×nh th­êng.
 NÕu Ýt: ph¸t hiÖn t×nh cê khi chôp phæi
 NÕu nhiÒu g©y nªn trªn l©m sµng
 HéI chøng TDMP
NGUYÊN NHÂN GÂY ø ĐỌNG DỊCH MP

• Thay đổi tÝnh thấm của mao mạch.

• Thay đổi ¸p lực keo trong huyết tương
• Thay đổi ¸p lực thuỷ tÜnh của mạch m¸u.
• Thay đổi (cản trở) lưu th«ng hệ bạch mạch
 TRµN DICH MµNG PHæI
DÞch trong khoang MP cã thÓ
+ Vµng chanh,
+ M¸u,
+ Mñ,
+ D­ìng chÊp
DÞch cã thÓ
- NhiÒu, Ýt, hoÆc trung b×nh
- Toµn bé khoang mµng phæi hay khu tró
 TRIÖU CHøNG
TriÖu chøng l©m sµng
Toµn th©n
+ Sèt hay kh«ng, v· må h«i,ch¸n ¨n, mÖt mái,gÇy sót( tïy theo
nguyªn nh©n g©y bÖnh)
C¬ n¨ng :
+ §au ®¸y phæi bªn bÖnh,t¨ng lªn khi hÝt vµo
+ Ho khan
+ Khã thë khi g¾ng søc nÕu nhiÒu c¶ khi nghØ ng¬i
• Khi dÞch cßn Ýt: bn n»m nghiªng vÒ bªn lµnh
• Khi dich nhiÒu : n»m nghiªng vÒ bªn bÖnh
 TriÖu chøng
Kh¸m thùc thÓ:
• Héi chøng ba gi¶m bªn bÖnh:
+ Rung thanh gi¶m
+ Gâ ®ôc
+ R× rµo PN gi¶m bªn bÖnh
Cã khi nghe ®­îc:
+ TiÕng thæi mµng phæi
+ TiÕng cä mµng phæi
 TriÖu chøng
• TriÖu chøng ngoµi phæi
+ Tim bÞ ®Èy sang bªn ®èi diÖn (dÞch nhiÒu)
+ Gan cã thÓ mÊp mÐ d­íi s­ên ph¶i (TDMPph¶i)
+ TDMP tr¸i nhiÒu (mÊt khoang gâ vang Trauber )
XQUANG:
+ T­thÕ th¼ng: phæi bªn bÖnh mê ®ång nhÊt
+ §­êng cong Damoiseau: cao ë n¸ch, thÊp ë cét sèng
+ MÊt gãc s­ên hoµnh
+ T­thÕ nghiªng: nÕu dÞch Ýt, mê gãc s­ên hoµnh phÝa sau.
BN n»m nghiªng : dÞch tr¶i theo bê s­ên
TRµN DICH MµNG PHæI

Trµn dÞch MP
tr¸i (dÞch nhiÒu)

§­êng cong
Damoiseau
DỊCH MÀNG PHỔI NHIỀU
TDMP SỐ LƯỢNG NHIỀU
 C¸c thÓ TRµN DICH
 Ngoµi TDMP tù do, cã c¸c thÓ trµn dÞch khu
tró( cã 5 thÓ )
 1-Trµn dÞch MP thÓ n¸ch
 Khã thë Ýt, cã HC 3 gi¶m ë vïng n¸ch
 Xquang : cã h×nh thÊu kÝnh ë vïng n¸ch
 Chäc dß cã dÞch (dùa vµo h­íng dÉn cña siªu ©m)
KHOANG MP V¸CH HãA
 ThÓ trµn dÞch
2-ThÓ hoµnh:
 DÞch khu tró gi÷a MP vµ c¬ hoµnh
 HC 3 gi¶m khã ph¸t hiÖn,chñ yÕu dùa trªn
Xquang th¼ng nghiªng
 ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh: chäc dß cã dÞch
TDMP/U
nang
buồng
trứng
 ThÓ TRµN DICH

3 -TDMP thÓ r·nh liªn thïy

• DÞch khu tró ë vïng r·nh liªn thïy
+ HC 3 gi¶m l¬ löng gi÷a lång ngùc
+ XQ: cã h×nh mê ë vÞ trÝ cña r·nh liªn thïy( trªn phim phæi
th¼ng, nghiªng)
+ Chäc dß cã dÞch
TDMP rãnh liên thùy
TRµN DICH MµNG PHæI
thÓ r·nh liªn thïy(phæi ph¶i)

R·nh liªn thïy bÐ

R·nh liªn thïy lín

 ThÓ trµn dÞch

4-TDMP thÓ trung thÊt:

+ DÞch khu tró vïng trung thÊt, cã HCTT
+ Gâ diÖn ®ôc tim réng
Xquang: bãng trung thÊt réng
+ Cã triÖu chøng gîi ý (¸p xe thùc qu¶n,trung thÊt, viªm mñ
trung thÊt)
+ Dùa vµo siªu ©m tim ®Ó chäc hót cã dÞch
 TRµN DICH MµNG PHæI
5-TDMP phèi hîp TKMP
 Trªn BN cã hai héi chøng phèi hîp
 PhÝa d­íi : HC 3 gi¶m
 PhÝa trªn : tam chøng Galiard
 Xq: mê ë ®¸y phæi, mÊt gãc s­ên hoµnh
 PhÝa trªn:
+ Qu¸ s¸ng, mÊt v©n phæi
+ Nhu m« phæi bãc khái thµnh ngùc
*Cã h×nh ¶nh møc n­íc –h¬i ë ranh giíi gi÷a khÝ vµ dÞch
 Chäc hót: cã khÝ ë phÝa trªn,cã dÞch ë d­íi
 ChÈn ®o¸n
ChÈn ®o¸n
X¸c ®Þnh dùa vµo:
 Cã HC 3 gi¶m
 Cã h×nh ¶nh xquang ®iÓn h×nh
 Chäc dß KMP ®óng kü thuËt lÊy ®­îc dÞch
ChÈn ®o¸n ph©n biÖt
+ XÑp phæi
+ Viªm phæi diÖn réng
+ U phæi
Dùa vµo kh¸m l©m sµng vµ vÞ trÝ cña mám tim
 CHäC Dß KHOANG MµNG PHæI
Môc ®Ých:
• ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh,ph©n biÖt, nguyªn nh©n,vµ ®Ó
®iÒu trÞ
C¸ch chäc: Kh¸m l¹i BN, ®èi chiÕu trªn phim míi nhÊt
• Chän ®iÓm chäc
• S¸t trïng 2 lÇn,tr¶i kh¨n cã lç, g©y tª
• Kim chäc: bê trªn x.s­ên, vu«ng gãc víi mÆt da
 xÐt nghiÖm dÞch

• LÊy ®­îc dÞch: göi xÐt nghiÖm:

• Protein,tÕ bµo
• Vi trïng,d­ìng chÊp khi nghi ngê
• NÕu cã mñ ph¶i cÊy,soi trùc tiÕp
• pH,,LDH,Amylase
• T×m tb K
• NÊm
 ChÈn ®o¸n nguyªn nh©n
• DÞch thÊm: do bÖnh g©y ø n­íc trong c¬ thÓ
+ Rivalta(-),Protein<30 g/l
+ LDH mp/LDH huyÕt thanh < 0,6
+ Thµnh phÇn h÷u h×nh <1000/mm3
TDMP dÞch tiÕt:
+ Rivalta(+),Protein >30 g/l
+ LDH mp/LDH huyÕt thanh >0,6
+ Thµnh phÇn h÷u h×nh >1000/mm3
 Nguyªn nh©n Tdmp
Trµn d­ìng chÊp mµng phæi
• DÞch ®ôc nh­s÷a
• Triglycerit dÞch MP > 5g/l
• ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh: chôp b¹ch m¹ch
Th­êng ®Õn sau:
+ PhÉu thuËt tim, phæi
+ ChÊn th­¬ng ngùc
+ Ung th­trong lång ngùc
+ Do ký sinh trïng( giun chØ, s¸n m¸ng)
 DỊCH THẤM
• Suy thận.
• Hội chứng thận hư.
• Suy gan.
• Suy tim.
• Suy dinh dưỡng.
 DỊCH TIẾT
• Lao.
• Ung thư.
• Viêm phổi.
• Nhồi máu phổi.
• Viêm tụy cấp.
• Bệnh hệ thống.
• U nang buồng trứng.
• Bệnh Hodgkin.
 DỊCH DƯỠNG CHẤP

• Do chấn thương lồng ngực.

• Phẫu thuật LN gây rò ống ngực - màng
phổi.
• Ung thư hệ lympho hoặc UTPQ di căn.
• Lao hệ bạch mạch.
• Do giun chỉ gây tắc hệ bạch mạch
 TRµN M¸U MP

• Do chấn thương.
• Chọc dò màng phổi, sinh thiết màng
phổi.
• Ung thư màng phổi.
 MµU SẮC DMP

DỊCH DƯỠNG CHẤP DỊCH MÀU VÀNG CHANH XẪM MÀU

TRµN DICH MµNG PHæI

Trµn dÞch MP tr¸i

(dÞch Ýt)
 TRµN DICH MµNG PHæI

Trµn dÞch MP ph¶i

thÓ hoµnh
TRµN DICH MµNG PHæI
(hai bªn)

§­êng cong
Damoiseau
 NGUY£N NH¢N TDMP
TDMP dÞch thÊm
- Suy tim
- X¬ gan
- Héi chøng thËn h­
- Dinh d­ìng
TDMP dÞch tiÕt
• Vµng chanh: lao mµng phæi, viªm MP giai ®o¹n ®Çu,
UTMP giai ®o¹n ®Çu, Collagenose, V§KDT, lupus
 TRµN DICH MµNG PHæI
DÞch m¸u
• ¸p xe gan vì lªn phæi, viªm tôy cÊp nhåi m¸u phæi, chÊn th­
¬ng ngùc
• Ung th­PQ, UTMP, UT c¸c t¹ng vµo MP
DÞch mñ do:
¸p xe vì vµo khoang MP(gan, mËt, phæi, thùc qu¶n)
NhiÔm trïng dÞch thÊm (do chäc dß kh«ng v« khuÈn)
NhiÔm khuÈn huyÕt cã æ di bÖnh ë KMP
 SINH THIẾT MP
• Lấy l¸ thµnh MP
• Kim sử dụng: kim Castelain hoặc Abram
• Chỉ ®ịnh:
– TDMP dịch tiết
• Chống chỉ ®ịnh
– Trµn mủ, trµn m¸u MP,TDMP dịch thấm
– Rối loạn đ«ng m¸u, cầm m¸u
• Mỗi lần nªn lấy 4-6 mảnh.
• Tai biến:
– Trµn khÝ MP, chảy m¸u MP
– Nhiễm khuẩn khoang MP
VïNG MP ĐƯỢC PHÐP SINH THIẾT

Xương sườn trên

Vùng
được
phép
sinh thiết

Xương sườn dưới

Cột sống
 CHẨN ĐO¸N PH©N BIỆT

• Viªm phổi diÖn réng.

• Viªm mµng phổi dµy dÝnh.
• Xẹp phổi.
• Ap xe døới hoµnh.
• Thiểu sản phổi (aplasie).
• Viªm mµng ngoµi tim.
• U phæi s¸t thµnh ngùc
 ®iÒu trÞ

§iÒu trÞ triÖu chøng

+ Sèt : h¹ sèt
+ §au : gi¶m ®au (nhãm salycyle,Paracetamol, ains, morphin khi cÇn)
+ Khã thë : chäc th¸o dÞch, cho thë oxy, corticoid
 ®iÒu trÞ

§iÒu trÞ nguyªn nh©n TDMP

+Do lao : ®iÒu trÞ lao
+Do nhåi m¸u phæi: chèng ®au, chèng ®«ng
+Mñ: th¸o, röa hµng ngµy, vËn ®éng ®Ó tr¸nh dÝnh, cho
KS ®Æc hiÖu
+ Hc Dressler: corticoide
+Do ung thư: chọc th¸o g©y dÝnh bằng talc, tetraxyclin,
Doxycyclin qua néi soi màng phổi
+Do héi chøng thËn h­: n©ng albumin m¸u ( truyÒn
albumin),cho corticoid, thuèc gi·m miÔn dÞch
DÉN L¦U QUA HÖ THèNG KÝN
 ®iÒu trÞ
§iÒu trÞ hç trî:
+Båi phô n­íc ®iÖn gi¶i, dinh d­ìng (¸p xe phæi,MP)
+§iÒu chØnh ®­êng m¸u (b»ng insuline nếu co tiểu đường)
+ §iÒu trÞ suy tim ( lîi tiÓu, trî tim, oxy )
+ §iÒu trÞ NK r¨ng miÖng,TMH,xoang.
§iÒu trÞ d­ìng chÊp MP:
• Chäc th¸o, chÕ ®é ¨n nghÌo lipide
• Cho vitamin A.D.K
• §iÒu trÞ ngo¹i khoa (khi ®iÒu trÞ NK thÊt b¹i)