DZIEDZINY

WYCHOWANIA

Wykład 7
Dziedziny wychowania - istota
Wychowanie jest procesem niezwykle złożonym.
Zmierza do pełnego rozwoju dzieci i młodzieży.
Wkracza w różne sfery rzeczywistości, z którymi
dzieci i młodzież spotykają się na co dzień lub
mogą spotkać w przyszłości.

Sfery te konstytuują pewien osobliwy rodzaj

wychowania, który zwykło nazywać się określoną
dziedziną. Każda z tych dziedzin ma swoją nazwę.
Dziedziny wychowania - istota
Koncentracja na którejkolwiek dziedzinie
wychowania czy też pomijanie jakiejkolwiek
prowadzi do ograniczeń w pełnym wychowaniu.
Najczęściej wśród nich wymienia się:
1. Wychowanie moralne
2. Wychowanie estetyczne
3. Wychowanie seksualne
4. Wychowanie patriotyczne
Dziedziny wychowania - istota
Inne dziedziny wychowania to:
1. Wychowanie umysłowe
2. Wychowanie religijne
3. Wychowanie zdrowotne i fizyczne.
 Wychowanie moralne
Zamiennie używa się pojęć: wychowanie do wartości lub
wychowanie etyczne.
Współcześnie realizuje się wychowanie moralne w
ujęciu:
1. OPISOWYM /neutralnym/ - zmierza do zapoznania
młodzieży z różnymi sposobami postępowania
moralnego, bez sugerowania jednoznacznej ich
oceny. Zmierza do rozwijania w nich świadomości
moralnej. Stanowisko to wymaga nieujawniania przez
nauczyciela własnego stanowiska.
 Wychowanie moralne
2. OCENIAJĄCYM /normatywnym/ - stawia sobie
za cel przyswojenie przez dzieci i młodzież norm,
zasad i wartości moralnych przekazanych przez
dorosłych. Zakłada się tu, że to dorośli wiedzą
najlepiej, jakie wartości są przydatne w życiu. Stąd
przekazywane wartości uważa się za mające dla
nich moc obowiązującą.
 Wychowanie moralne
Czynniki uzasadniające potrzebę wychowania
moralnego:
1. Współczesne społeczeństwa charakteryzuje
wielość kultur, religii i ideologii
2. Brak wychowania moralnego sprzyja utracie
poczucia sensu własnej egzystencji /analfabetyzm
moralny/
3. Powszechne stępienie wrażliwości moralnej.
 Wychowanie moralne
Metody wychowania moralnego:
1. TRADYCYJNE :
- metoda modelowania
- metoda zadaniowa
- metoda perswazji
2. WSPÓŁCZESNE /uzupełnienie tradycyjnych/:
- metoda klaryfikowania wartości
- metoda rozumowania moralnego
 Wychowanie estetyczne
Nazwa wychowanie estetyczne pojawiła się na
przełomie XVIII/XIX w. Wprowadził ją Fryderyk
Schiller kładąc nacisk na umoralniający wpływ
sztuki.
Wąskie znaczenie - to kształcenie „do sztuki” czyli
kształtowanie i rozwijanie wrażliwości dzieci i
młodzieży na zjawiska estetyczne. To tzw.
wychowanie do sztuki.
Uwrażliwianie na piękno i sztukę.
 Wychowanie estetyczne
Szerokie znaczenie – odnosi się do kształcenia nie
tylko w sferze estetycznej ale poprzez wrażliwość
estetyczna oddziaływanie na sferę intelektualna czy
społeczno moralną.
Obejmuje więc swym zasięgiem wielostronny rozwój
człowieka. Jest to tzw. wychowanie przez sztukę.
 Wychowanie estetyczne
Funkcje wychowania 6. Kompensacyjna
estetycznego : 7. Moralna
1. Poznawcza 8. Estetyczna
2. Kształcąca 9. Społeczna
3. Ludyczna 10. Afirmatywna
4. Katartyczna
5. Terapeutyczna
 Wychowanie estetyczne
Wymaganie stawiane wychowaniu estetycznemu /wg
I. Wojnar/:
1. Ma sprzyjać kształtowaniu „otwartego umysłu”
2. Ma umożliwić przejawianie aktywności twórczej
3. Powinno wzbogacać wiedzę o dorobku kultury
4. Ma uprzystępniać dzieła sztuki
5. Nauczyciel - inspiratorem, partnerem, organizatorem
6. Ma wykorzystywać możliwości stwarzane przez
środki masowego przekazu.
 Wychowanie seksualne
Wychowanie seksualne występuje także pod nazwami:
wychowanie prorodzinne, wychowanie do życia w
rodzinie czy wychowanie do miłości.
Współcześnie rozumie się je jako:
Ogół oddziaływań i wpływów zmierzających do
kształtowania u dzieci i młodzieży postawy szacunku
i zrozumienia wobec przedstawicieli płci odmiennej
oraz takich uczuć wzajemnych, jakie są warunkiem
wytwarzania się prawidłowych relacji miedzy
dziewczętami i chłopcami /W. Okoń 2001/
 Wychowanie seksualne
Potrzeba wychowania seksualnego wynika z:
1. Braku odpowiedniej wiedzy i odwagi rodziców
2. Narastająca aktywność seksualna nieletnich
/wzrastająca liczba nieletnich matek/
3. Rosnąca liczba przypadków molestowania i
wykorzystania seksualnego nieletnich.
 Wychowanie seksualne
Pomimo wielu zalet wychowania seksualnego
wskazuje się także na jego braki:
1. Brak odpowiednich i dobrych programów
2. Brak należycie przygotowanych nauczycieli
3. Zbyt częste skupienie się w edukacji na stronie
biologicznej tzn. na tzw. „bezpiecznym” seksie.
 Wychowanie seksualne
Podejścia do wychowania seksualnego:
1. Zorientowane biologicznie - skupia się głównie
na tzw. „bezpiecznym” seksie.
Głównie porusza się więc tematykę środków
antykoncepcyjnych, skutecznych sposobów
zapobiegania ciąży, sposobach przerywania ciąży,
technikach współżycia seksualnego czy zboczeń
płciowych itp..
 Wychowanie seksualne
2. Wychowanie seksualne zorientowane etycznie –
Zakłada przygotowanie młodzieży do życia płciowego w
poczuciu moralnej odpowiedzialności za nie.
Chodzi o wpojenie młodzieży, że seks jest zdecydowanie
czymś więcej niż tylko doraźną przyjemnością,
rozładowaniem napięcia czy dogadzaniem sobie.
TO TYLKO JEDEN ZE SPOSOBÓW PRZEŻYWANIA
MIŁOŚCI !
ŻYCIE SEKSUALNE MUSI BYĆ
PODPORZĄDKOWANE MIŁOŚCI!
 Wychowanie seksualne
Trzy podejścia do wychowania seksualnego
zorientowanego etycznie:
1. Absolutyzm etyczny
2. Permisywizm
3. Relatywizm etyczny
 Wychowanie seksualne
Immanuel Kant
KAŻDY CZŁOWIEK POWINIEN BYĆ

TRAKTOWANY JAKO
CEL
A NIGDY WYŁĄCZNIE JAKO ŚRODEK!
 WYCHOWANIE PATRIOTYCZNE

Niekiedy jest ono nazywane wychowaniem obywatelskim.

Rozumie się przez nie: wdrażanie lub przyuczanie do
umiłowania ojczyzny i narodu, łącznie z gotowością do
wyrzeczeń i ofiar dla niej.
Celem wychowania patriotycznego jest więc jak najlepsze
przygotowanie wychowanków do służby własnemu
narodowi i krajowi. Ma ono sprzyjać kształtowaniu
przywiązania i miłości do kraju ojczystego, jego przeszłości
i teraźniejszości, solidarności z własnym narodem i w
miarę bezinteresownym postępowaniem dla dobra
ogólnego.
WYCHOWANIE PATRIOTYCZNE

Wskaźniki postawy patriotycznej:

1. Miłość do „wielkiej” i „małej” ojczyzny
2. Świadczenia na rzecz kraju
3. Poszanowanie rodaków i współobywateli
4. Zainteresowanie sprawami swojego kraju
5. Gotowość do obrony własnego kraju
6. Oddawanie szacunku symbolice narodowej
 WYCHOWANIE PATRIOTYCZNE

Sposoby realizowania wychowania patriotycznego w szkole:

1. Lekcje różnych przedmiotów nauczania – np. historia, j,
polski, wiedza o społeczeństwie czy godziny
wychowawcze
2. Wystawy, plakaty
3. Spotkania z ciekawymi ludźmi
4. Różne uroczystości z okazji rocznic państwowych np. 3
maja, 11 listopada itp.
5. Godło państwowe w każdej klasie
6. Autentyczna postawa patriotyczna nauczycieli.
 Wychowanie umysłowe
Wychowanie umysłowe to kształtowanie
pozytywnej motywacji i postaw wobec nauki jako
wytworu umysłu ludzkiego, wobec pracy
umysłowej i zaszczepianie potrzeby rozwijania
umysłu własnego.
Wychowanie umysłowe może być realizowane:
 Wg szkoły tradycyjnej

 Wg szkoły aktywnej progresywistycznej

 Wychowanie religijne
To system wychowania oparty na podporządkowaniu
działalności edukacyjnej założeniom jakiegoś
wyznania.
Dzięki takiemu wychowaniu dzieci i młodzież
znajdują uzasadnienie swego postępowania na co
dzień – nie tylko w logice czy etyce.
 Wychowanie zdrowotne i fizyczne

Wychowanie zdrowotne obejmuje:

 Wiedzę o organizmie ludzkim

 Kształtowanie umiejętności, sprawności i postaw

prozdrowotnych
 Stosowanie wymagań higieny w życiu osobistym i

społecznym
Wychowanie fizyczne – to zabiegi zmierzające do
prawidłowego rozwoju fizycznego organizmu,
doskonalenia sprawności ruchowej i wyrabianie
nawyków rekreacyjnych .