VĂN HỌC TIEÂN

TẦN

KHÔÛI NGUYEÂN CUÛA

VAÊN HOÏC VIEÁT
TRUNG HOA
 Bối cảnh xã hội
+ Kinh thi ra đời từ đầu thời Tây Chu đến giữa thời Xuân
Thu (XI  VI TCN)
+ Chế độ xã hội trong thời kì hình thành Kinh thi là chế
độ cuối nô lệ, đầu phong kiến.
+ Nhà Chu => phong kiến phân quyền
+ Chế độ ruộng đất “tỉnh điền” ( 井 佃 )
+Chiến tranh => 483 cuộc chiến tranh lớn nhỏ.
+ Xuất hiện tầng lớp “sĩ” ( 士 ) => thúc đẩy sự
phát triển của văn hóa, văn học.
• Ba thaønh töïu noåi baät:
• 1. Kinh thi
• 2. Sôû töø.
• 3. Taûn vaên:
-Tản văn lịch sử
-Tản văn triết học
 Kinh Thi
• 1.Khaùi quaùt

-Kinh thi laø thaønh töïu vaên hoïc ñaàu tieân ñaùnh daáu söï
chuyeån tieáp töø vaên hoïc truyeàn mieäng sang vaên hoïc vieát
cuûa Trung Quoác.
- Kinh thi là tập thơ gồm 305 bài, chủ yếu là các sáng tác
của người dân lao động
• -Kinh thi laø gì? Chöõ Kinh coù hai nghóa:
kinh ñieån, chuaån möïc. Kinh thi laø chuaån
möïc cuûa thô ca.
• -Veà sau, caùc saùch vôû nho gia duøng ñeå
daïy hoïc troø ñeàu ñöôïc suy toân laø Kinh:
Thi, Thö, Leã, Nhaïc, Xuaân Thu (luùc ñaàu
coù kinh Dòch laø luïc kinh). Nhö vaäy Kinh
thi laø teân goïi do caùc nhaø nho ñaët ra,
goïi theá vì thoùi quen chöù khoâng coù
nghóa khaúng ñònh noù nhö kinh ñieån nho
gia.
• -Bieân soaïn: coù ba thuyeát:

+ Do Khổng Tử biên soạn từ 3000 bài thành 300 bài để dạy

học trò.
+ Do các quan “thái thi” đời Chu chọn lựa trong dân gian
để dâng vua.
+ Do các nhạc quan thu thập âm nhạc biên soạn qua nhiều
thế hệ.

• + Baûn Mao thi ñöôïc coâng nhaän laø töông ñoái chính
xaùc vaø löu truyeàn ñeán nay.
• => Coâng lao chính laø cuûa nhieàu theá heä löu
truyeàn.
“bất học thi, dĩ vô ngôn”
(Khổng Tử)
 Quan niệm của Khổng Tử về thi:
• Khổng Tử gắn Kinh thi với “tam cương”: “Thi khả
dĩ hưng, khả dĩ quan,khả dĩ quần, khả dĩ oán, nhĩ
chi sư phụ, viễn chi sư quân, đa thức ư điểu thú,
thảo mộc chi danh” – (thơ có thể làm phấn khởi ý
chí, có thể xem xét việc hay dở, có thể hòa hợp mọi
người, bày tỏ nỗi sầu oán, gần thì thờ cha, xa thì
thờ vua, lại biết được nhiều tên chim muông, cây
cỏ).
• “Bất học thi, dĩ vô ngôn” (không học thơ thì
không ăn nói được).
• -Phaân loaïi:

Phân loại: dựa trên tiêu chí nhạc điệu mà chia ba loại
+ Phong : còn gọi là Quốc phong, là nhạc địa
phương các nước (160 bài)
+ Nhã : là tên một loại nhạc khúc (có người cho rằng
nhã là một địa danh) gồm đại nhã và tiểu nhã (105
bài)
+ Tụng : là nhạc tán tụng, ca ngợi, dùng trong dịp tế
lễ (40 bài)
2. NOÄI DUNG.
2.1. Cuoäc soáng aùp böùc boùc loät vaø
tinh thaàn phaûn khaùng cuûa nhaân daân
lao ñoäng
2.2. Phaûn ñoái chieán tranh phi nghóa.
• -Xuaân Thu voâ nghóa chieán ( Maïnh
Töû )
• -Caùc baøi thô tieâu bieåu:
• Haø thaûo baát hoaøng (Coû naøo chaúng
vaøng uùa), Ñoâng sôn (Nuùi Ñoâng),
Thaùi vi (Haùi rau vi), Kích coå (Ñaùnh
troáng), Traéùc hoã (Treøo leân ñoài troïc),
Phæ phong (Gioù kia)…
 2.3.Thô noùi veà tình yeâu, hoân nhaân.
• 2.3.1.Tình yeâu trong saùng, ñeïp ñeõ, taùo baïo,
thaúng thaén, chaân thaät.
• 2.3.2 Ca ngôïi ñôøi soáng vôï choàng haøi hoaø,
ñaàm aám: Nöõ vieát keâ minh (Vôï baûo gaø gaùy
roài), Ñaøo yeâu, Xuaát kyø ñoâng moân...…
• 2.3.3. Hình aûnh ngöôøi phuï nöõ ñau khoå trong
tình yeâu, hoân nhaân. Môùi ñaàu coù theå chæ laø
söï khaéc khoaûi, chôø ñôïi tình yeâu ñeán (Phieán
höõu mai-Quaû mai ruïng), sau ñoù taêng daàn
leân: nhôù ngöôøi yeâu nhöng sôï cha meï quôû
traùch, dö luaän xì xaøo (Nhôù anh Troïng töû),
ngöôøi phuï nöõ bò choàng ruoàng boû (Manh-
Chaøng trai, Coác phong-Gioù ñoâng), Baùch chu
• Toùm laïi: thô tình yeâu chieám quaù nöûa
trong
• Kinh thi. Ñoù laø nhöõng baøi tình ca trong
saùng, töôi maùt, khaúng ñònh haïnh phuùc
cuûa tình yeâu trong lao ñoäng. Tuy vaäy, trong
moät xaõ hoäi böôùc ñaàu coù nhöõng tö
töôûng baát bình ñaúng nam nöõ, thì Kinh thi
cuõng laø tieáng noùi oaùn hôøn leân aùn leã
giaùo phong kieán ngaên caûn tình yeâu, hoân
nhaân töï do.
• 3. NGHEÄ THUAÄT.
• 3.1. Ñieåm noåi baät cuûa Kinh thi laø phaûn
aùnh chaân thaät, sinh ñoäng.
• Leâ Quí Ñoân trong Vaân ñaøi loaïi ngöõ noùi:
“Thô phaùt khôûi trong loøng ngöôøi ta. Ba
traêm baøi thô trong Kinh thi phaàn nhieàu laø
cuûa noâng daân, phuï nöõ laøm ra maø cuõng
coù nhöõng baøi vaên só ñôøi sau khoâng theo
kòp, nhö theá laø vì noù chaân thöïc”.
• VD: hình ảnh những cô gái trong Giảo đồng,
Trăn vĩ, Thác hề, Khiên thường, Tĩnh nữ...
• 3.2. Phuù, tæ, höùng laø thuû phaùp ngheä
thuaät noåi baät cuûa Kinh thi. Ảnh höôûng
roäng raõi ñeán thô ca sau naøy.
• -Phuù laø phoâ baøy, dieãn taû, chæ thaúng
söï vaät maø noùi.
• -Tæ laø so saùnh, möôïn caùi cuï theå noùi
caùi tröøu töôïng.
• -Höùng laø kheâu gôïi, möôïn söï vaät beân
ngoaøi ñeå kheâu gôïi tình caûm beân
trong, tröôùc taû söï vaät, sau taû loøng
mình
• 3.3.Veà keát caáu, noåi baät laø loái truøng
chöông ñieäp cuù, caùc chöông thöôøng ñöôïc
laëp laïi. Laëp laïi nhöng möùc ñoä cao hôn,
saâu hôn do thay ñoåi moät soá töø. Ñieàu ñoù
moät phaàn do söï chi phoái cuûa aâm nhaïc,
vaø coù caû vuõ ñaïo. Phaït ñaøn, Thaïc thöû
khieán ta lieân töôûng ñeán vöøa haùt vöøa
muùa.
• 3.4.Vaàn ñieäu töï nhieân, khoâng caâu neä soá
chöõ, noåi baät neùt daân ca, ca dao, tieát taáu
uyeån chuyeån, du döông nhö coù nhaïc ñieäu.