POLİSAKKARİTLER

 10’dan fazla monosakkarit veya türevinin

polimerizasyonuyla oluşurlar
 Amorf ve tatsızdırlar
 Suda tamamen değil fakat kısmen
çözünürler kısmen şişerler
 Sulu çözeltisine etanol ya da Ca, Mg, Ba
tuzları katılmasıyla bir çökelti meydana
getirirler
 Redüksiyon yapmazlar, asit veya nötral
karakterdedirler.
 POLİSAKKARİTLER
 Aynı cins monosakkaritten oluşanlar :
Homojen polisakkaritler

 Farklı cins monosakkaritten oluşanlar:

Heterojen polisakkaritler

 Pentozlardan oluşanlar: Pentozanlar

 Heksozlardan oluşanlar: Heksozanlar
 POLİSAKKARİTLER

Homojen Heterojen
Polisakkaritler Polisakkaritler
Nişasta Müsilaj
Dekstran Zamk
Selüloz Pektin
İnülin
Tritisin
NİŞASTA

 Bitkilerin başlıca depo maddesidir.

 Canlıların beslenmesi için gerekli enerji

kaynağıdır.
 Bulunduğu bitki organları: yumrular,
gövde, gelişmiş kökler, rizomlar, tohumlar,
meyvalar.
 Besin dışında çeşitli endüstri alanlarında
kullanılır: eczacılık, kimya, tekstil, kağıt.
 Nişasta nelerde bulunur?
 Tahılların tohumlarında (yulaf, buğday,
mısır, arpa, pirinç, çavdar, darı)
 Fasulye, bezelye, mercimek, kestane
 Patates yumrularında
 Manihot (tapioca veya cassava nişastası)
 Hint yerelmasında
 Meyvalarda Musa paradisiaca- Musaceae
ve Artocarpus communis- Moraceae
 Nişastanın Kimyasal Yapısı
 Amiloz ve amilopektin isimli iki
polisakkaritten yapılmıştır.

 Amiloz ve amilopektin oranları nişastanın

elde edildiği kaynağa göre değişir.

 Her ikisi de α-glukozdan yapılmıştır.

 Nişasta maltozların kondensasyonuyla

meydana gelmiştir.
Maltoz: 2 molekül α-D glukozun 1-4 bağıyla
birleşmesiyle oluşan disakkarit

Maltoz
 Nişastanın Kimyasal Yapısı

Amiloz Amilopektin
 250-300 α-glukoz  1000’ den fazla α-glukoz
molekülü molekülü
 Düz zincir şeklinde  Dallanmış zincir
 Sıcak suda çözünür
 Suda şişer
 Nişastanın % 10-20
kadarını oluşturur  Nişastanın % 80-90’ı
 Amilaz ile tamamen  Amilaz ile maltozlar ve
maltoza hidroliz olur. değişik molekül ağırlığında
dekstrinler verir.
Amiloz

Amilopektin
 Nişastanın hidrolizi

Nişasta enzim (amilaz) ile hidroliz edilince maltoz

kaybederek dekstrinlere ayrılır.Hidroliz devam
ettiği sürece yeni maltozlar kopar ve molekül
ağırlığı gittikçe azalır, değişik büyüklükte
dekstrinler meydana gelir.
Maltoz ise maltaz ile α-glukoz’a parçalanır.
Hidroliz seyreltik asit ile yapılırsa parçalanma
daha ileri giderek maltozlar da parçalanır ve
hidroliz ürünü olarak α-glukozlar açığa çıkar.
 Başlıca nişastalar ve kaynakları
Offisinal olanlar
 Buğday nişastası-Amylum Tritici
Triticum vulgare
 Mısır nişastası- Amylum Maydis
Zea mays
 Pirinç nişastası-Amylum Oryzae
Oryza sativa
 Patates nişastası-Amylum Solani
Solanum tuberosum
 Farmasötik alanda kullanılan nişastalar
 BARLEY (ARPA)
 Hordeum vulgare

 Malt yapımında kullanılır.

Malt sindirim yetersizliğinde
ve bebek mamalarının
formülasyonunda
 Hordenine (N,N-
dimethyltyramine)
 Yetişkinlerde ve çocuklarda
diarenin semptomatik
tedavisinde
Solanum tuberosum, Solanaceae
Patates nişastası

 Mısırdan sonra dünyadaki ikinci nişasta

kaynağıdır.
 Yiyecek endüstrisinde film yapıcı ajan
olarak kullanılır.
 Diğer nişastalar ve kaynakları

 Hararot nişastası: Maranta arundinace (Marantaceae)

Curcuma türleri (Zingiberaceae)
Manihot utilissima (Euphorbiaceae)
 Tapioka nişastası:Manihot esculenta (Euphorbiaceae)
 Sago nişastası: Metroxylon türleri (Palmae)
Amylum Marantae
 Nişastanın elde edilişi

 Mısır taneleri elenip temizlendikten sonra kükürtlü

suda 500 de 2 gün bekletilerek yumuşatılır.
 Yumuşamış taneler embriyonları ayrıldıktan sonra
silindirler arasından geçirilerek ezilir.
 Ezilmiş taneler su ile karıştırılır.
 Nişasta su karışımı beton havuzlarda dinlenmeye
bırakılır.
 Çöken nişasta santrifüjle ayrılır.
 Kurutulur ve toz edilir.
Nişastanın Tanınması

 İyotla verdiği mavi renk ile tanınır.

 İyotla mavi renk veren amiloz kısmıdır.

 Mavi renk soğukta meydana gelir.
 Nişastanın Miktar Tayini
 Gravimetrik yöntem:Belli miktar drog tartılır,
nişasta elde edilir ve tartılır.

 Titrimetrik yöntem: Drog hidroliz edilir, açığa çıkan

redüktör şekerlerin miktarı titrasyonla tayin edilir.

 Kolorimetrik yöntem: Nişastanın iyot ile verdiği

mavi rengin şiddeti şahit maddenin renk şiddeti ile
kolorimetrede karşılaştırılır.

 Polarimetrik yöntem: Hidroliz ürününün polarize

ışığı çevirme derecesine dayanarak miktar tayini
yapılır.
 Eczacılıkta kullanılacak nişasta

 Yabancı maddeler ve yağ içermemeli.

 Biçimi bozulmuş nişasta tanesi bulunmamalı
 Nem oranı % 15’den fazla olmamalı
 Kül oranı % 0.6’ dan fazla olmamalı
 Mikroorganizmalar ile kontamine olmamalı
 Nişastanın Kullanılışı

 Tabletlerin hazırlanmasında

 Pudraların bileşiminde
 Dekstrin, glukoz ve amil alkol elde
edilmesinde
 Dekstrin

 Nişastanın enzimler veya seyreltik asitler

ile kısmi hidrolizi sonucunda oluşan
ürünlerdir.
 Eczacılıkta hap sıvağı ve emülsiyon
yapıcı olarak kullanılır.
 Sanayide yapıştırıcı madde, kağıt, boya
ve kumaş sanayiinde kıvam verici madde
olarak kullanılır.
 Dekstranlar

 Mikroorganizmalar tarafından sakkarozlu ortamda

meydana getirilen glukoz polimeridir.

 Dekstran meydana getiren bakteriler: Leuconostoc,

Lactobacillus, Streptococcus türleri.

 α-D glukopiranoz moleküllerinden yapılmışlardır.

 Molekül ağırlığı, polarize ışığı çevirmesi, viskozite,

suda çözünürlük gibi fiziksel özellikleri ile ayrılırlar.

 Sentetik plazma olarak kan kaybında kullanılır.

Selüloz

 ß-D- glukopiranoz moleküllerinin

polimerizasyonu ile oluşan polisakkarittir.
 Bitkilerden çıkarılan keten, pamuk gibi
dokuma lifleri diye bilinen işlenebilir lifler
saf selülozdan oluşmaktadır.
 Birkaç bin ß-D-glukozun 1-4 bağları ile
birleşmesi sonucu oluşur.
Selüloz
 Selüloz

 Su ve organik çözücülerde çözünmez.

 Schweitzer reaktifinde (amonyaklı bakır oksit)

çözünür.

 Selüloz selülaz enzimi ile sellobioza (disakkarit)

parçalanır. Sellobioz da sellobiaz ile ß-D-glukoza
ayrışır.

 ß-glukoz insan organizması tarafından sindirilmez.

Gossypium hirsitum
Pamuk
 Gossypium Depuratum (TF)
Hidrofil Pamuk
Gossipium (G. hirsutum, G. herbaceum) türlerinin
tohumları üzerinde bulunan, yağından kurtarılmış,
arınmış, ağartılmış ve sterilize edilmiş liflerdir. %
88’ i selülozdur.
Absorban olarak kullanılır.
Cerrahide yaraların steril izolasyonu amacıyla
kullanılır.
Ayrıca değişik maddeler emdirerek ilaçlı pamuklar
da (iyotlu pamuk, fenollü pamuk, salisilik asitli
pamuk v.s.)hazırlanmaktadır.
Linum usitatissimum
Keten
Fruktozanlar:
İnülin ve Tritisin

Fruktoz
 İnülin

 ß-fruktoz moleküllerinden yapılmış homojen

polisakkarittir.
 Birçok bitkinin kök ve rizomunda bulunur.
 Hücre özsuyunda çözünmüş haldedir.
 İnülin içeren bitki parçaları seyreltik etanol içine
konulunca hücrelerin içindeki inülin mikroskopta
yuvarlak kristaller(sferokristaller) halinde görülür.
İnülin
Cichorium intybus
Hindiba

 Yaygın bir bitkidir.

Kökleri (Cichorii radix)
bol miktarda inülin
içerir.
 Kolagog, koleretik ve
diüretik
 Zayıflama rejimlerinde
yardımcı
 Mide rahatsızlıklarının
semptomatik
tedavisinde kullanılır.
Taraxacum officinale
Kara hindiba

 Kökleri ( Taraxaci
radix)
 Geleneksel olarak
koleretik, kolagog
ve diüretik olarak
kullanılır.
 Tritisin

ß-fruktoz moleküllerinden yapılmış

bir homojen polisakkarittir.
Agropyrum repens
Ayrıkotu

 Kökleri (Graminis
rhizoma )% 3-18
tritisin içerir.
 Dietetiklerin
beslenme maddeleri
arasında yer
almaktadır.
 Ender olarak hafif
laksatif ve
yumuşatıcı olarak
(inf.) kullanılır.