4.

5 Transport
... hoe organismen de stoffen en energie
Topic 4.5.1
opnemen die ze nodig hebben

Absorptie en opname

Copyright © 2017 Henry Exham

Icons CC – The Pink Group
PAPER 2
4.5.1 Absorptie en opname

PAPER 2
Transport van water

Water is erg belangrijk voor planten. Ze

hebben het nodig voor fotosynthese en
ook om de turgordruk in cellen te
behouden en hun structuur te behouden.
• In de volgende dia's zullen we kijken
hoe water wordt geabsorbeerd en
vervolgens door de plant wordt
verplaatst.
Copyright © 2018 Henry Exham
2
PAPER 2
4.5.1 Absorptie en opname

PAPER 2
Opname van water

Water wordt door osmose in de

wortels opgenomen.
Dit komt omdat er een hoge
concentratie mineralen in de
wortelcellen zit en daarom wordt Wortelhaar (cel)

water in de cellen getrokken.

• De cellen op de buitenste laag van
de wortels zijn gespecialiseerde
Wortelpunt
cellen die wortelhaarcellen worden
genoemd.
Copyright © 2018 Henry Exham
3
PAPER 2
4.5.1 Absorptie en opname

PAPER 2
Opname van water
• Deze wortelhaarcellen vergroten het oppervlak voor osmose
aanzienlijk.
H2O
H2O
H2O
H2O H2O
H2O

Wortelhaarcel

H2O H2O
H 2O

H2O H2O
H2O
Copyright © 2018 Henry Exham
4
 Osmose
Hypotoon Hypertoon

Verliest water Wint water door

door osmose osmose

Deeltjes van de opgeloste

Watermoleculen
stoffen kunnen niet door
het semi-permeabel (of
gedeeltelijk doorlatend)
Semi-
membraan
permeabel
membraan

Rechtercompartiment:
Linkercompartiment:
Model voor de wortelhaarcel
Model voor het grondwater
(bevat meer mineralen)
(bevat minder mineralen)
Er is een netto beweging van
watermoleculen totdat de concentraties
gelijk worden.
 Turgor in plantencellen
Als een plantencel in een hypotone oplossing Zuiver water (hypotoon)
wordt geplaatst, komt er water in de cel waardoor
deze opzwelt. De stijve celwand voorkomt
celbreuk.
Cellen in deze toestand worden turgid
genoemd.
De druk waaraan water wordt blootgesteld
(bijvoorbeeld door een starre plantencelwand)
is dan positief en wordt turgordruk of turgor
genoemd.

Er komt druk op de Water komt in

Gezonde turgor celwand die naar de cel
in Coleus buiten uitpuilt.
 Plasmolyse in plantencellen
Als een plantencel in een hypertone oplossing wordt Hypertone
geplaatst, verliest de plantencel water aan het milieu. zoutoplossing

Het membraan krimpt weg van de celwand, de

vacuole stort in en de cel wordt slap.

Deze toestand wordt plasmolyse genoemd.

Volledige plasmolyse is onomkeerbaar;
de cel kan niet herstellen door
het opnemen van water.

Water

Verwelken van Coleus

veroorzaakt door
waterverlies uit de cellen. Plasmamembraan
Cytoplasma krimpt
PAPER 2
4.5.1 Absorptie en opname

PAPER 2
Opname van water
• Eenmaal in de wortelcellen
(1) kan het water overgaan in
de xyleemvaten van de
stengel (2) en wordt het naar
het blad getransporteerd.
• Wanneer echter het blad
fotosynthetiseert, gaat er
water verloren via de open
stomata (3).
• Dit proces wordt transpiratie
genoemd. 8
By Laurel Jules - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=26331125
Copyright © 2018 Henry Exham
PAPER 2
4.5.1 Opname en opname

PAPER 2
Transpiratie

• Transpiratie is het verlies aan water van een

plant.
• Het water verdampt en verspreidt zich als
waterdamp uit de bladeren.
• Dit gebeurt wanneer de stomata open zijn voor
gasuitwisseling.
• Het trekt meer water en mineralen omhoog
door het xyleem en uit de wortels.
Copyright © 2018 Henry Exham
9
PAPER 2
4.5.1 Absorptie en opname

PAPER 2
Transpiration

• Er zijn vier belangrijke factoren die de snelheid van transpiratie

beïnvloeden.

Lichtintensiteit Temperatuur

Windsnelheid Vochtigheid

Copyright © 2018 Henry Exham

10
PAPER 2
4.5.1 Absorptie en opname

PAPER 2
Transpiratie

Transpiratiesnelheid

Lichtintensiteit
• Naarmate de lichtintensiteit toeneemt, gaan er meer stomata open (voor
fotosynthese) waardoor er meer transpiratie is.
• Uiteindelijk gaan alle stomata open en elke verdere toename van de
lichtintensiteit zal de snelheid van transpiratie niet meer beïnvloeden.
Copyright © 2018 Henry Exham
11
PAPER 2
4.5.1 Absorptie en opname

PAPER 2
Transpiratie

Transpiratiesnelheid

Temperatuur

Hoe hoger de temperatuur, hoe sneller de watermoleculen bewegen.

• Als moleculen sneller bewegen, zullen er meer moleculen uit het blad
verdampen en neemt de transpiratie toe.
Copyright © 2018 Henry Exham
12
PAPER 2
4.5.1 Absorptie en opname

PAPER 2
Transpiratie

Transpiratiesnelheid

Windsnelheid

Naarmate de windsnelheid toeneemt, bewegen de watermoleculen rond het blad weg.

Dit verhoogt de diffusie tussen de binnenkant en de buitenkant van het blad. (Waarom?)
• Daardoor verhoogt de snelheid van transpiratie.
Copyright © 2018 Henry Exham
13
PAPER 2
4.5.1 Absorptie en opname

PAPER 2
Transpiratie

Transpiratiesnelheid

Vochtigheid

Hoe vochtiger de lucht is, hoe meer water erin zit.

• Dit vermindert de diffusie van water tussen de binnen- en buitenkant van het blad.
(Waarom?)
• Daarom neemt de transpiratiesnelheid af naarmate de luchtvochtigheid toeneemt.
Copyright © 2018 Henry Exham
14