Professional Documents
Culture Documents
Chương 1 Nhập Môn CNXHKH Mới
Chương 1 Nhập Môn CNXHKH Mới
Chương 1 Nhập Môn CNXHKH Mới
NHẬP MÔN
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Những vấn đề cần nắm được
Triết học Luận giải sự phát triển của các hình thái kinh tế
xã hội là một quá trình lịch sử tự nhiên
Mác-Lênin
ĐỘC Kinh tế chính trị Mâu thuẫn trong phương thức sản xuất tư bản
LẬP Mác-Lênin
chủ nghĩa, tất yếu dẫn đến sự ra đời của Hình
thái kinh tế xã hội CSCN
Chủ nghĩa xã hội Sự hình thành, phát triển của hình thái kinh tế
xã hội CSCN
khoa học
Chủ nghĩa xã hội khoa học là kết luận hợp lô
gic rút ra từ Triết học Mác-Lênin và Kinh tế
chính trị Mác-Lênin, là sự hoàn tất chủ nghĩa
Mác-Lênin.
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Chủ nghĩa?
Hệ thống những quan điểm, tư tưởng làm thành cơ sở lí
thuyết chi phối, hướng dẫn hoạt động của con người theo
định hướng nào đó
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Nghĩa hẹp
Nghĩa rộng Luận giải một cách khoa học quá trình
nảy sinh cách mạng xã hội chủ nghĩa,
Chính là chủ nghĩa
hình thành và phát triển HTKT-XH
Mác – Lênin
CSCN, gắn liền với sứ mệnh lịch sử
toàn thế giới của giai cấp công nhân
hiện đại, nhằm giải phóng con người,
giải phóng xã hội.
Phương pháp nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của PP luận:
CNXHKH CNDV biện chứng và
Các quy luật và tính quy CNDV lịch sử
luật chính trị - xã hội của Các PP cụ thể:
quá trình phát sinh, phát logic lịch sử; so sánh, phân
triển hình thái KT – XH tích, khảo sát thực tiễn;
CSCN thống kê, tổng hợp, khái
quát hóa…
2. Sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học
Khách quan
2.1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời Chủ nghĩa xã hội khoa học
2.1.1. Điều kiện kinh tế - xã hội
2.1.2. Tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận
2.2. Vai trò của C.Mác và Ph.Ăngghen
2.2.1. Sự chuyển biến lập trường triết học và lập trường chính trị
2.2.2. Ba phát kiến vĩ đại của C.Mác và Ph.Ăngghen
2.2.3. Tuyên ngôn của Đảng cộng sản đánh dấu sự ra đời của
Chủ nghĩa xã hội khoa học
15
2.1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời Chủ nghĩa xã hội khoa học
2.1.1. Điều kiện kinh tế - xã hội
- Cuộc cách mạng công nghiệp phát triển làm cho phương thức sản xuất
TBCN phát triển gây ra mâu thuẫn giữa LLSX mang tính chất xã hội hóa với
QHSX dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân về TLSX. Biểu hiện về mặt xã hội là
mâu thuẫn giữa GCCN với GCTS.
- Nhiều phong trào đấu tranh của GCCN đã nổ ra, GCCN xuất hiện với tư cách
là một lực lượng chính trị độc lập đòi hỏi phải có lý luận cách mạng, khoa học
dẫn đường. Đây chính là mảnh đất hiện thực cho sự ra đời của CNXHKH.
16
2.1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời Chủ nghĩa xã hội khoa học
2.1.1. Điều kiện kinh tế - xã hội
Tiền đề
Tiền đề lý luận trực tiếp cho sự ra đời Chủ nghĩa xã hội khoa học
22
Tiền đề tư tưởng lý luận
Triết học cổ điển Đức (German)
Charles Fourie (1772-1837) C.H.Saint Simon (1760 -1825) Robert Owen (1771- 1858)
CNXH không tưởng – phê phán đầu thế kỉ XIX
- Phê phán sâu sắc XH cũ sâu sắc trên nhiều khía cạnh
- Mơ ước xây dựng XH tốt đẹp đáp ứng những nhu cầu vật chất và
tinh thần của mọi thành viên trong XH
- Chủ trương thực hiện chế độ công hữu; lao động tập thể; kết hợp
lao động trí óc và chân tay; mọi người đều bình đẳng về quyền lợi
và nghĩa vụ
Chủ nghĩa xã hội không tưởng phê phán
Giá trị Hạn chế
• Thể hiện tinh thần phê phán, lên án • Không phát hiện được quy luật vận
chế độ quân chủ chuyên chế và chế động và phát triển của lịch sử xã hội
độ TBCN. loài người.
• Đưa ra nhiều luận điểm có giá trị về • Không thấy được quy luật vận động
của chủ nghĩa tư bản.
xã hội tương lai
• Không phát hiện ra lực lượng tiên
• Thức tỉnh GCCN và NDLĐ trong
phong lãnh đạo cách mạng.
cuộc đấu tranh chống chế độ quân
• Không chỉ ra được biện pháp cải tạo xã
chủ chuyên chế và chế độ TBCN.
hội cũ, xây dựng xã hội mới.
27
Di sản của R. OWen
Làng công nhân New Lanac của R Owen
- 5/5/1818 - 14/3/1883
- Karl Marx ( C. Mác ) sinh ra ở
thành phố Tơriơ, nước Đức
- Bố của C. Mác là luật sư (lawyer)
- 10/1835, Marx tới Đại học Bonn
và theo học ngành triết học và luật học
* Hoạt động :
- 15/5/1841, C. Mác nhận được bằng Tiến sĩ triết học với luận án Về sự khác nhau giữa triết học tự
nhiên của Démocrite, và triết học tự nhiên của épicure tại trường Iêna.
- 2/1844, trên tờ tạp chí Niên giám Pháp - Đức C. Mác đăng bài Góp phần phê phán triết học pháp
luật của Hê- ghen.
- 4-8/1844, C. Mác viết Bản thảo kinh tế - triết học năm 1844
- 4/1848,C. Mác trở thành Tổng biên tập tờ Nhật báo tỉnh Ranh, cơ quan của phái dân chủ.
* Vai trò :
- Là người sáng lập “ Đồng minh những người cộng sản ”
- Soạn thảo Tuyên ngôn Đảng cộng sản - văn kiện có tính chất cương lĩnh đầu
tiên của chủ nghĩa xã hội khoa học, bước đầu kết hợp chủ nghĩa xã hội với phong trào công nhân
Friedrich Engels
- 28/11/1820 - 5/8/1895
- Ông sinh ở Barmen tỉnh Rhine của Vương
Quốc Phổ
- Bố của Ăngghen là ông chủ
- Là một nhà tư tưởng, nhà giáo dục, nhà cách
mạng, nhà lý luận chính trị, nhà triết học người
* Hoạt động
- 10/1834, Engels được cho đi học ở trường trung học Elberfelder
- 9/ 1838, ông đã xuất bản tác phẩm đầu tiên có tựa đề The Bedouin, trong Bremisches
Conversationsblatt Số 40
- Mùa xuân 1842, Engels bắt đầu cộng tác với tờ Rheinische Zeitung
- Nhìn chung, trong thời gian này, những tác phẩm của Engels chủ yếu tập trung vào phê phán
quan điểm của Sherling, một giáo sư và là triết học Đức trong thời kỳ này. Ông vẫn đứng trên lập
trường duy tâm của triết học Georg Wilhelm Friedrich Hegel.
* Vai trò :
- Là người sáng lập “ Đồng minh những người cộng sản ”
- Soạn thảo Tuyên ngôn Đảng cộng sản - văn kiện có tính chất cương lĩnh đầu tiên của chủ nghĩa
xã hội khoa học, bước đầu kết hợp chủ nghĩa xã hội với phong trào công nhân
Vladimir Ilyich Lenin
- 22/4/1870 - 21/1/1924
- Ông là người Nga
- Ông là người sáng lập ra Nhà nước công nông đầu tiên
trên thế giới do Đảng của giai cấp vô sản lãnh đạo
- * Hoạt động
- 1893-1907 ông bảo vệ và phát triển triết học Mác
- Một số tác phẩm của ông ra đời như “ Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán ”, “
Bút ký triết học”, “Nhà nước và Cách mạng ”, ....
- 1917-1924 ông tổng kết kinh nghiệm thực tiễn cách mạng, bổ sung, hoàn thiện triết học Mác gắn
với xây dựng XHCN
- “ Về tác dụng của chủ nghĩa duy vật chiến đấu ” được coi là di chúc của ông
* Vai trò :
- Bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác
- Xây dựng và chỉ đạo tổ chức quốc tế vững mạnh
- Tập hợp lực lượng Cách mạng, gắn kết phong trào cộng sản và công nhân quốc tế với phong trào
giải phóng dân tộc
1.2. Vai trò của C.Mác và Ph.Ăngghen
1.2.2. Ba phát kiến vĩ đại của C.Mác và Ph.Ăngghen
47
TUYÊN NGÔN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN
C.Mác và Ph.Ăngghen (1848)
50
3. Các giai đoạn phát triển cơ bản của Chủ nghĩa xã hội khoa học
3.1. C.Mác và Ph.Ăngghen phát triển Chủ nghĩa xã hội khoa học
3.1.1. Thời kỳ từ 1848 đến Công xã Pari (1871)
3.1.2. Thời kỳ sau công xã Pari đến 1895
3.2. V.I.Lênin vận dụng và phát triển Chủ nghĩa xã hội khoa học trong điều
kiện mới
3.2.1. Thời kỳ trước Cách mạng tháng Mười Nga
3.2.2. Thời kỳ sau Cách mạng tháng Mười Nga
3.3. Sự vận dụng và phát triển sáng tạo Chủ nghĩa xã hội khoa học từ sau khi
V.I.Lênin qua đời đến nay
51
3. Các giai đoạn phát triển cơ bản của CNXHKH
Sự vận dụng
và phát triển
trước Cách Từ Cách sáng tạo
mạng mạng Tháng CNXHKH từ
Thời kì Từ Thời kì
Tháng Mười Nga 1924 đến nay
1848 đến sau Công
Mười Nga đến 1924
Công xã xã Pari
Pari 1871 đến 1895
C.MÁC VÀ PH.ĂNGGHEN PHÁT TRIỂN
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
54
2.1. C.Mác và Ph.Ăngghen phát triển Chủ nghĩa xã hội khoa học (SV TNC)
2.1.2. Thời kỳ sau công xã Pari đến 1895
- Trên cơ sở tổng kết kinh nghiệm Công xã Pari, C.Mác và Ph.Ăngghen khẳng
định: nhiệm vụ của CM là đập tan bộ máy nhà nước quan liêu; đồng thời thừa nhận
Công xã Pari là một hình thái nhà nước của GCCN.
- Khẳng định sự ra đời, phát triển của CNXHKH bắt nguồn từ CNXH không
tưởng, đánh giá cao vai trò của các nhà CNXH không tưởng Anh, Pháp.
- Nhiệm vụ nghiên cứu của CNXHKH là: “nghiên cứu những điều kiện lịch sử
và do đó, nghiên cứu chính ngay bản chất của sự biến đổi ấy và bằng cách ấy làm
cho giai cấp hiện nay đang bị áp bức và có sứ mệnh hoàn thành sự nghiệp ấy hiểu rõ
được những điều kiện và bản chất của sự nghiệp của chính họ”
- C.Mác và Ph.Ăngghen chỉ rõ học thuyết của mình chỉ là những “gợi ý” cho
những suy nghĩ và hành động vì vậy cần phải tiếp tục, nghiên cứu, bổ sung và phát
triển CNXHKH học phù hợp với điều kiện lịch sử mới.
55
V.I.LÊNIN BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
V.I.Lênin đã phát triển các nguyên lý của CNXHKH trên những khía cạnh sau:
-Đấu tranh bảo vệ chủ nghĩa Mác, mở đường cho chủ nghĩa Mác thâm nhập vào
nước Nga.
- Xây dựng lý luận về Đảng cách mạng kiểu mới của giai cấp công nhân.
-Hoàn chỉnh lý luận về cách mạng XHCN.
-CMVS có thể nổ ra và thắng lợi ở nơi mà CNTB chưa phải là phát triển nhất,
nhưng là khâu yếu nhất trong sợi dây chuyền TBCN.
-Luận giải về chuyên chính vô sản.
- V.I.Lênin đã trực tiếp lãnh đạo Đảng của GCCN Nga tập hợp lực lượng đấu tranh
chống chế độ chuyên chế Nga hoàng, tiến tới giành chính quyền về tay GCCN và
NDLĐ Nga.
57
2.2. V.I.Lênin vận dụng và phát triển Chủ nghĩa xã hội khoa học
trong điều kiện mới
2.2.2. Thời kỳ sau Cách mạng tháng Mười Nga
- Về chuyên chính vô sản: một hình thức nhà nước mới - nhà nước dân chủ
- Về thời kỳ quá độ chính trị từ CNTB lên CNCS: đây là thời kỳ đấu tranh
chống lại những thế lực và những tập tục của XH cũ, xây dựng XH mới.
- Về chế độ dân chủ: chỉ có dân chủ tư sản hoặc dân chủ xã hội chủ nghĩa.
- Về cải cách hành chính bộ máy nhà nước: cần có một đội ngũ những
người CS đã được tôi luyện và một bộ máy nhà nước tinh gọn, không
hành chính, quan liêu.
- Về cương lĩnh xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước Nga
58
Về cách mạng vô sản
Lý luận về mô hình chủ Lý luận về các mô hình
nghĩa xã hội Xô viêt chủ nghĩa xã hội cụ thể
2.3. Sự vận dụng và phát triển sáng tạo của Chủ nghĩa xã hội khoa học từ
sau khi V.I.Lênin qua đời đến nay (SV TNC)
- Hội nghị đại biểu các ĐCS và CNQT tại Mátxcơva (11/1957) tổng kết và thông qua
9 quy luật của công cuộc cải tạo XHCN và xây dựng CNXH.
- Hội nghị đại biểu của 81 ĐCS và CNQT tại Mátxcơva (1960) xác định nhiệm vụ
hàng đầu của các ĐCS và CNQT là bảo vệ hòa bình, ngăn chặn bọn đế quốc hiếu chiến
phát động chiến tranh, tăng cường đoàn kết PTCS đấu tranh cho hòa bình, dân chủ và
CNXH.
- Đến cuối thập niên 80, đầu thập niên 90 của thế kỷ XX, mô hình chế độ XHCN ở
Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, hệ thống XHCN tan rã, CNXH đứng trước thử thách lớn
đòi hỏi phải vượt qua.
- Một số nước XHCN hoặc có xu hướng XHCN còn lại tiếp tục kiên trì hệ tư tưởng
Mác - Lênin, CNXHKH, từng bước giữ ổn định để cải cách, đổi mới và phát triển.
61
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM PHÁT TRIỂN
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội
Xây dựng và phát triển kinh tế́ thị trường định hướng XHCN
Giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng
sản….
4. Ý nghĩa của việc nghiên cứu CNXHKH
Về mặt lý luận Về mặt thực tiễn
- Trang bị nhận thức chính trị - xã hội và
- Xây dựng và bồi dưỡng bản lĩnh,
pp luận khoa học về quá trình tất yếu lịch
niềm tin vào lý tưởng và con đường
sử hình thành, phát triển HTKT- XH
cách mạng XHCN.
CSCN, giải phóng GC, XH và con người.
- Bảo vệ, bổ sung và phát triển
- Có căn cứ khoa học chống lại những sai
CNXHKH trong bối cảnh tình hình
lệch, xuyên tạc chống phá của ĐQ và các
lực lượng thù địch mới