IV.

ORGANISASYON NG
PASALITA AT PASULAT
NA KOMPOSISYON
U P 1
G RO
KAISAHAN

Ito ang tawag sa pangangailangan ng iisang paksang

tatalakayin sa kabuuan ng isang komposisyon. Subalit may
mga pagkakataon na ang paksang ating gagawan ng
pagtalakay ay lubhang malawak at masaklaw

Halimbawa:
Paksang Pag-ibig.
Buhat sa isang limitadong paksa, maari na ngayong
bumuo ng isang paksang pangungusap na maaaring
matagpuan sa alin mang bahagi ng talasa. Ito ang
magsisilbing gabay sa pagbuo ng mga suportang
pangungusap.
Upang magkaroon ng kaisahan sa loob ng isang
komposisyon, kailangang magkaroon din ng kaisahan
ang ideya, layunin at tono sa pagsulat upang
mapagdugtong-dugtong ang mga kaisipan nang
malinaw at maayos sa pamamagitan ng mga hiblang
tagapag-ugnay.
Pansinin ang kasunod na
ilustrasyon:
Kaisahan sa
Ideya

Kaisahan sa Kaisahan sa Kaisahan sa

Layunin Komposisyon Tono

Mga Hiblang
Tagapag-ugnay
Makakatulong din sa pagpapanatili ng kaisahan
ang semantic mapping bagi magsalita o
magsulat. Sa pamamagitan nito, matitiyak na
ang mga sumusuportang detalye ay hindi
lumalayo sa pangunahing kaisipan.
Pansinin ang kasunod na
ilustrasyon:

Kasaysayan
Depinisyon Mga Uri
Mga
Fraternity/
Sorority
Mga Kilalang Mga Peligro
Fraternity/ Sorority sa Pagsali
Mga Dahilan
sa Pagsali
 Pagkakaugnay-ugnay o Kohirens
Ito ang aytem ng retorika na tumutukoy sa pangangailangan ng
kakipilan.
Maituturing na may ugnayan ang mga pangungusap sa isang
komposisyon kung mahusay ang pagkakahanay ng mga ideya o
pangyayaring tinatalakay rito. Sa pamamagitan nito, maging tuloy-
tuloy ang daloy ng diwa ng komposisyon
 May mga salitang ginagamit upang
magkaroon o kaya’y mapanatili ang ugnayan
ng mga salita at pangungusap sa komposisyon.
Ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod:
a. Paggamit ng mga panghalip at mga panghalip
na pamatlig
Halimbawa:

Isa sa pinakamahalagang tuklas ng tao ay ang komunikasyon, kapag

inalis ito, para na nating pinahinto ang ikot ng mundo

Nakilala ko ang isang babaeng nakahandusay sa ibabaw ng

tulay, mataba siya, gusgusin at maikli ang buhok
b. Paggamit ng mga salitang naghahayag ng
karagdagan
Halimbawa:

Iyan nag ngiti – pampalakas-loob, pamawi ng lungkot, pang-

alis ng alinlangan at pamuno ng pagmamahal.

Bukod sa tatlong uri ng talata na binaggit kaugnay ng kanilang

posisyon sa loob ng sulatin o akda, may isa pang uri ng talata.
c. Paggamit ng mga salitang naghahayag ng
pasalungat
Halimbawa:

Subalit ang realidad ng buhay ng lipunan at ng mamamayan sa

bansang ito ay hindi lamang nagsasaad ng ligaya at tuwa.

Ngunit ni wala isa mang tuminag sa mga nakikiramay. Parang may

kinakailangang bagay na di inaasahang mangyayari.
d. Paggamit ng mga salitang naghahayag ng
bunga ng sinundan
Halimbawa:
Dahil sa magandang pakikisama, nakaamot paminsan-minsan
ng kung ano-ano si Aling Heidi sa kapwa tinder.

Bunga nito ay may pagkakataong higit na pinapanigan ng

alipin ang kanyang panginoon kaysa kapwa niya.
e. Paggamit ng mga salitang naghahayag ng
pagkakasunod-sunod ayon sa panahon
Halimbawa:

Samantala sa halalang 1969, naulit na naman ang pagbangon

ng mga patay para makialam sa eleksyon.

Pagkatapos naming ubusin ang kalahating lata ng matatabang talaba,

kaagad naming pinuntahan ang sinasabi ni mark.
f. Bukod sa mga nabanggit, makatutulong din sa
pagpapanatili ng ugnayan ng paggamit ng mga salitang
magkasingkahulugan at maging ang pag-uulit ng mga
salita.

Halimbawa:
Ilang singkong bagol ang nalaglag sa kanyang palad, hindi
inilagay kundi inilaglag. Sapagkat ang mga palad na nagbigay
at nandidiring mapadiit sa marurusing na palad na wari bang
ang man
 DIIN O EMPASIS
Ito ang pagbibigay ng higit na pansin sa
pinakamahalagang kaisipan sa loob ng isang
komposisyon.
URI NG DIIN O EMPASIS:

A. Diin sa pamamagitan ng posisyon

Tumutukoy ito sa paglalagay ng pamaksang

pangungusap sa wasto o angkop na lokasyon nito sa loob
ng isang set ng mga pahayag o talata.
1. Paksang Pangungusap sa Unahan ng Talara

May kapanatagan ding dala ang kulay berde. Nakapagpapaalala ito sa atin ng
kabukiran, kabundukan at kagubatan, ng kalikasan at kasaganahan
mapagpalang pagkalinga ng Maykapal sa kanyang nilikha, gaya ng naantig
sa atin pagtanaw ng malawak na kaparangan, matatayog na bundok at mga
burol na tila nagpapalinaw.
2. Paksang Pangungusap sa Gitna ng Talata:

Isinilang si Apolinario Mabini noong Hulyo 23, 1864 sa isang dampa

sa Tanauan, Batangas. Nagmula siya sa isang angkang mahirap
lamang. Ang kanyang mga magulang ay sina Dionisia Maranan at
Inocencio Mabini at bagama't mga dukha lamang ay kapwa mga
huwarang magulang sa Tanauan.
3. Paksang Pangungusap sa Hulihan ng Talata:

Nang sumiklab ang himagsikan laban sa mga Kastila, dinakip at ibinilanggo

si Mabini dahil sa kanyang labis na paghanga kay Andres Bonifacio. Nang
siya'y palayain, agad siyang umanib sa pangkat ni Emilio Aguinaldo at
kalauna'y naging kanyang tagapayo at kanang-kamay. Simula noon, si
Mabini ay tinaguriang Utak ng Himagsikan.
B. Din sa pamamagitan ng proporsyon.

Sa simulaing ito, ang bawat bahagi ay binibigyan

ng proporsyonal na din ayon sa halaga, laki,
ganda at iba pang sukatan.
C. Diin ayon sa pagpares-pares ng mga ideya.

Ang paglalahad ng mga ideya sa pamamagitan ng pagpapares-pares

ng mga ito ay nakapagbibigay ng malinaw na pagkakatulad o
pagkakaiba ng kanilang pagkakaugnay. Kadalasan, ang pagpapares-
pares ng mga ideya ay nagagawa sa pamamagitan ng paggamit ng
salitang at at o
HALIMBAWA:

1. Thinkers at doers
2. Tcademic minds o intellectuals
3. Midyum at instrument
4. Mata at pandinig
5. Epekto (effect) at dahilan (causes)
Hulwaran ng teskto
May ilang hulwaran ng pagsasaayos ng teskto. Maaari
itong ibatay sa sikwensya ng pangyayari, pagkakasunod-
sunod o kronolohiya ng mga bagay, kaayusan ng mga
bagay sa isang espasyo o sa lohika ng mga impormasyon
o datos
a. Sikwensyal
Sa hulwarang ang mga datos ay inaayos mula sa unang
pangyayari hanggang sa huli o kabaligtaran nito.

b. Kronolohikal
Sa hulwarang ito, ang mga datos ay inaaayos batay sa mga tiyak
na baryabol tulad ng edad, halaga, dami o tindi.
d. Lohikal
Ang hulwarang ito ay gamitin sa mga tekstong
argumentatibo. Inaayos ang mga datos sa
hulwarang ito batay sa lohika, kung gayon,
maaaring pasaklaw o kaya ay pabuod
Ang Paggawa ng Balangkas
Ang balangkas ay Isang sekreto upang matiyak na ang
isang komposisyon ay magtaglay na kaisahan,
pagkakaugnay-ugnay at Diin ay ang maingat at
matalinong pagpaplano nito. Ang paggawa ng balangkas
ay isang teknik upang makamit ang mga nabanggit na
aytem sa pagsulat.
Ang Balangkas ay ang pinakakalansay ng
isang akda. Ito ang pagkakalan hati ng mga
kaisipang nakapaloob sa isang seleksyon
ayon sa pagkakasunod sunod ng mga ito
Ang isang balangkas ay nahahati sa tatlong kategorya:
dibisyon, sub dibisyon at seksyon.

Dibisyon
Ang ginagamit na pananda sa dibisyon ay mga
Bilang Romano (I, II, III, IV, at iba pa)
Sub-dibisyon
Sa sub-dibisyon ay mga malalaking titik
alpabeto (A, B, C, at iba pa.)
Seksyon
Sa seksyon ay mga Bilang-Arabiko (1,2,3,4,2 iba
pa). Kung minsan (o maaaring kadalasan), may
paghahati pa sa sub-seksyon at malilit na titik ng
alpabeto (a, b, c, d, at iba pa) ang ginagamit ditong
pananda.
May dalawang uri ng balangkas:

Paksang Balangkas (Topic Outline) at

Pangungusap na Balangkas (Sentence
Outline).
Narito ang Paksang Balangkasng kasunod na seleksyon:
Halimbawa:

I. Kahulugan ng Fraternity
A. Etimolohiya
B. Depinisyon
C. Ang Sorority at Confraternity
II. Mga Batayang Kaalaman Hinggil sa Fraternity A.
Uri B. Layunin C. Katangian

III. Pahapyaw na Kasaysayan

A. Sinauna at midyibal na panahon
B. Sa Pilipinas
1. Fraternity of Odd Fellows
2. Freemason, Lodges
3. Katipunan
IV. Mga Adbentahe ng Pagsali sa Fraternity

A. Dahilan sa Pagsali ayon sa mga kabataang Mag-aaral

B. Mga Kilala at Matagumpay na Taong Naging Miyembro ng
Frotenity/ Sorority
1. Sa Amerika
2. Sa Pilipinas
V. Mga Peligro ng Pagsali sa Fraternity
A. Frat Wars
B. Hazing
1. Mga Biktima ng Hazing

VI. Kongklusyon
Mga Myembro ng Group 1:

Rey Jay Mosquera

Ron Lennox Gasapo
Lieanne Segarino
Michael Torralba
Mikaela Examen