St.

Paul University Surigao

GRADUATE SCHOOL AND PROFESSIONAL STUDIES
8400 SURIGAO CITY, PHILIPPINES

KRITIKAL-
REPLEKSIYONG
PRESENTASYON 3 TAGA-ULAT;

(Indibidwal)
RASHIEL JANE P. CELIZ LPT.

OKTUBRE 22, 2023

 St. Paul University Surigao
GRADUATE SCHOOL AND PROFESSIONAL STUDIES
8400 SURIGAO CITY, PHILIPPINES

BINAGONG GABAY SA ORTOGRAPIYA NG

WIKANG FILIPINO
Komisyon sa Wikang Filipino, Edisyong 2013

TAGA-ULAT;

RASHIEL JANE P. CELIZ LPT.

OKTUBRE 22, 2023

Ano ang Ortograpiyang Pambansa?

ORTOGRAPIYA
ORTOGRAFIA
ORTHO- + -GRAPHIA
Griego: “wasto” Griego/Latin:
“pagsulat”
OR•TO•GRA•PÍ•YA

[Esp ortografía]: sining ng tamang

pagbaybay at pagsulat ng mga
salita ayon sa tamang
pamantayan o gamit
 Kautusang Pangkagarawan 34

Blg. 34, s. 2013

Agosto 14, 2013
Ang ortograpiyang Filipino ay sining ng
pagsulat ng mga salita na may tumpak na titik
alinsunod sa wastong gamit, wastong baybay.
 Mga Katangiang ng Ortograpiyang Filipino
• Ang pagbuo ng panuto ay kailangang patnubay ng
matiyagang paglingon sa kasaysayan.
• Kailangang ibatay sa mataas na modelo ng pagamit ng
wika.
• Kailangang episyente.
• Kailangang pleksible ang ortograpiyang Filipino.
• Kailangang madalî itong gamitin.
Pagsulyap sa
Kasaysayan
 ABECEDARI
O ng
Sa pagdating mga Kastila, napalitan ang
lumang alibata ng alpabetong Romano. Itinuturing
ngang isa sa pinakamahalagang impluwensya sa
atin ng mga Kastila ang romanisasyon ng ating
alpabeto. Tinuruan ng mga Kastila ang mga
Pilipino sa paggamit ng alpabetong Romano.
 Ang mga titik ay tinawag nang pa-Kastila,
alalaong baga’y nakilala sa tawag na Abecedario.
Ganito ang tawag sa mga titik sa Abecedario:

/a/ /be/ /se/ /che/ /de/ /e/ /efe/ /he/ /ache/ /i/
/hota/ /i/ /ele/ /elye/ /eme/ /ene/ /enye/ /o/ /pe/
/ku/ /ere/ /erre/ /ese/
/te/ /u/ /ye/ /doble u/ /ekis/ /ye/ /seta/.
ABAKAD
1940, binalangkas ni Lope K. Santos ang bagong
A
alpabeto na nakilala sa tawag na Abakada dahil sa
tawag sa unang apat na titik niyon. Ang abakada ay
binubuo ng dalawampung titik; labinlimang katinig at
limang patinig, na kumakatawan sa isang makahulugang
tunog bawat isa:

/a/ /ba/ /ka/ /da/ /e/ /ga/ /ha/ /i/ /la/ /ma/ /na/
/nga/ /o/ /pa/ /ra/ /sa/ /ta/ /u/ /wa/ /ya/
 Binagong Alpabeto (1976)

Pagdaragdag ng labing-isang letra sa sa

alpabetong Pilipino.

CFJNQVY

CH LL RR
 1987 Alpabetong Filipino

A Bb Cc Dd Ee Ff Gg
(ey) (bi) (si) (di) (I ) ( ef) (ji)

Hh Jj Kk Ll Mm Nn Ññ
( eych) ( jey) ( key) ( el) ( em) ( en) (enye)
 1987 Alpabetong Filipino

NGng Oo Pp Qq Rr Ss
( enji) ( o) ( pi) ( Kyu) (ar) (es)

Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
(ti) ( yu)(Vi)(dobolyu)( eks)( way)(zi)
Grafema
Títik – sagisag sa isang tunog sa pagsasalita.
Binubuo ng patibig o bokablo at katinig o konsonante.
(28 simbolo)

Di- títik – binubuo ng mga tuldik at bantas.

Paiwà
Pahilís
Pakupyâ
Patulók ( ̈ ) schwa
 Pagbaybay na Pagsulat

1. Gamit ng walong Bagong tÍtik.

C,F, J, Ñ, Q, V, X,Z
Safot – (Ibaloy)
Jalan – (Tausog)
Vakul – (Ibatan)
Zigattu – (Ibanag)
 Pagbaybay na Pagsulat
2. Bagong Hiram na Salita.
Hindi na kailangang ibalik sa orihinal na anyo ang
mga hiram na salitang lumaganap na sa baybay ng
mga ito alinsunod sa abakada.

Hal. forma vs porma

firma vs pirma
jamon vs hamon
 Pagbaybay na Pagsulat
3. Lumang Salitang Espanyol
Hal. Kabayo, sibuyas, kandila

4. Di Binagong Bagong Hiram.

Hal. Esp. Futbol, fertil. Fosil, zigzag
Ing. lével, jam, jar, devélop atbp.

5. Problema sa C, Ñ, Q, X
Iisang tunog ang kinakatawaan ng bawat titik.
 Pagbaybay na Pagsulat
6. Panghihiram Gamit ang 8 bagong Títik.
Una, Pangalang pantangi
Pangalawa, katawagang siyentipiko at teknikal.

7. Eksperimento sa Ingles.
hal. Pulis, boksing, rises atbp.
Kailan Hindi Pa Maaari ang Reispeling.
a. Nagiging katawa-tawa ang anyo ng Filipino. Hal. kok
b. Nasisira ang kabuluhang pangkultura, panrelihiyon o
pampolitika ng pinagmulan.
hal. Fen sui vs fung soy, pizza vs pitsa.

c. Higit nang popular ang anyo sa orihinal.

hal. x-ray vs eksrey

d. Lumilikha ng kaguluhan ang bagong anyo.

e. Higit na mahirap basahin ang bagong anyo kaysa

luma.
 8. Espanyol Muna, Bago Ingles.
hal. Istandarsiseysyon vs estandardisasyon
virtyu vs birtud

9. Eksperimento sa Espanyol
hal. siyentista vs siyentipiko
sikolohista vs sikologo

10. Ingat sa Siyokoy

 Pagbaybay na Pagsulat
Disiplina sa Pagbigkas ng E/I at O/U.
Kastila laban sa Ingles (E/I)
Eskandalo vs iskandal
Espesyal vs ispesyal
Eskuwela vs iskul
Kapag Nagbago ang katinig (O/U)
Kumbensiyon (convension)
Kumpisal (confesar)
 Tandaan:
Kumpanya vs kompanya (compania)
Kumpleto vs kompleto (completo)

Huwag palitan:
monumento (monumento)
konsumo (consumo)
 Mga maling gamit ng salita
Nariyan ang maling gamit na NG at SA (hal. pag-uwi ng
bahay, paglilinis ng kanal -- bahay ang uuwi, at kanal ang
maglilinis; kung ganito, dapat SA ang gamitin). Nariyan
din ang nakabubuwisit at walang patumanggang paggamit
sa SIYA gayong di naman tao ang tinutukoy ;
(hal. matigas siya, malambot siya, mabaho siya, ipasok
siya, masarap siyang dilaan, atbp., na mga pagkain at
pagluluto ang tinutukoy).
Bukod dito, mali-mali rin ang ilang beses na naming
ipinaliwanag noon na tamang gamit sa RIN at DIN, RAW at
DAW, DOON at ROON, DITO at RITO, huwag na ngang
isama ang tumitinding TAGLISH.
Isama na rin ang nakatatawang BAGONG PANGANAK NA
SANGGOL (sanggol pa lamang ay nanganganak na sa
Pilipinas). Di kaya dapat ay KASISILANG NA SANGGOL?
Idagdag pa nga ang ibinalita kamakailan na: BANGKAY NG
OFW, NAKAUWI NA (ang galing ng Pinoy Ofw... kahit
bangkay na'y nakauuwi pa; naglakad kaya o namangka?) Di
ba dapat ay NAIUWI NA?
 Kung tutuusin, malaki ang maitutulong ng mga
manunulat at brodkaster na ito sa
pagpapalaganap at wastong paggamit sa ating
sariling wika ngunit, nakalulungkot, sila pa yata
ang magiging tagawasak sa kagandahan at likas
na mga katangian ng ating wika bagaman
maaaring idahilang dinamiko at tuluy-tuloy ang
ebolusyon nito.?
IKALABING-TATLO: Ang hindi pagresolba ng usaping
pang-wika sa lalong madaling panahon, sa
pamamagitan ng isang rasyonal na planong pang wika
sa antas ng Pambansa ay mangangahulugan ng patuloy
na pananaig sa bansa ng monopolisado ng iilan, patuloy
na pagtindi ng kamangmangan sa lahat ng antas
panlipunan at unti-unting pagkawasak at paglaho ng
yamang pangwika at pangkultura ng Pilipinas, sa
madaling salita kung hindi natin seseryosohin ang
usaping pangwika ay tila magiging isa tayong bayang
nagpatiwakal.
 sanggunian:

BINAGONG GABAY SA ORTOGRAPIYA NG WIKANG FILIPINO

Komisyon sa Wikang Filipino, Edisyong 2013

MERJIE (2014). ORTOGRAPIYANG FILIPINO

https://www.slideshare.net/eijrem/final-ppt-edtech

JESLIE O. DEL AYRE. Language Researcher

Komisyon sa Wikang Filipino
https://kwf.gov.ph/wp-content/uploads/
Ortograpiyang_Pambansa_1.pdf
Ma r a m i n g
s a l a m a t p o !